De Mariamaand – mei 2022

De Mariadevotie is in ons katholieke Vlaanderen niet zo drastisch afgenomen als de kerkgang … Ik denk dat het is omdat de heilige Maagd Maria ons doet denken aan de beschermende hand van een moeder, de liefde voor haar kind. We zoeken troost en steun bij een moederfiguur. “Waar men gaat langs Vlaamse wegen…” komt men nog veel Mariakapelletjes tegen. Ze worden nog dikwijls in ere hersteld door vrijwilligers, of sommige eigenaars die nog prat gaan op erfgoed of tradities in ere willen houden.

BRUGSE HEERWEG

Zo doet August van Parijs zijn verhaal waarom er in de vroegere Brugstraat, nu “Brugse Heerweg” een Mariakapelletje werd opgericht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een jongen, René Lammens, die toen in de Brugstraat woonde, zonder pardon of zonder afscheid van zijn familie te kunnen nemen, in een wagen gesleurd en meegenomen om in Duitsland te gaan werken. Hij was overgedragen door de “zwarten”. De bewoners van de Brugstraat, die het niet breed hadden, namen het initiatief in 1944 om een kapelletje op te richten, en er was elke week een bidavond voor zijn (en andere jonge mensen) behouden verblijf en latere terugkeer !

In het Parochieblad van 15 mei 1944 vinden we deze vermelding terug :

VREKKEMKAPEL

De Vrekkemkapel is ingeplant in de voortuin van boerenarbeidershuisjes (nummer 44-46). Barok kapelletje op rechthoekige plattegrond, met één travee onder zadeldak (pannen, nok loodrecht op de straat), opklimmend tot de 17de eeuw (?) doch over het ontstaan is niets gekend. Voorgevel met afgezwakte in- en uitgezwenkte top met geschilderde voluutvormige vleugelstukken, achtzijdig omlijst venstertje en bekronende rondboognis met Onze-Lieve-Vrouwebeeld en gevelplaatje met tekst: “Maria montre te esse matrem- toon dat ge mijn moeder zijt – EVDA-1895”. …Interieur: bepleisterd gedrukt gewelf met trekstang, houten barok altaarstuk, voorheen met houten beeld, heden plaasteren Onze-Lieve-Vrouwebeeld op console met engelenhoofdje, beschilderde neogotische altaartafel met heiligenbeelden onder stolp.

Bron : Bogaert C., Lanclus K. & Verbeeck M. 1994: Inventaris van het cultuurbezit in België Datum  : 1994

Op 2 mei l.l. passeerde ik er per fiets, en er waren enkele vrijwilligers die bewoners van het rustoord “Onderdale”, met de rolstoel naar de kapel gebracht hadden. Voor veel mensen toch een opsteker om in het zonnige weer eens “hun” kapel terug te zien en er een kaarsje te laten branden en een gebedje tot O.L. Vrouw te richten.

BERKENSTRAAT

Ook in het begin van de Berkenstraat (dichtbij het kruispunt Rozestraat – Veldkruisstraat -Gentseweg), is een Mariakapelletje te zien.

Van oudsher een plaatsje waar men halt hield bij de vroegere “ommegang”, die vanaf de kerk 14 “staties” aandeed, zo verder langs Berkenkapel, Vrekkemkruis (of door de velden van de Haasakkers) om dan ook de bovenvermelde Vrekkemkapel aan te doen…

fragment uit “Pierlala” – tijdschrift “ons Meetjesland” 1972 :
Broeder Braem vertelde nog over zijn belevenissen van vroeger, de vreemde mensen en streken die hij had gezien toen hij te voet naar Rome bedevaartte en over de 14 kleine kapellekens die hij, met medewerking van mijnheer pastoor zou laten bouwen, langs hier voorbij de Berkenkapel en langs de Roze tot aan het beenderhuis bij de kerk, enfin ongeveer de lengte van de omloop die Kristus heeft afgelegd bij de kruisdraging naar Golgotha.
En zo gebeurde : de 14 kapellekes zijn er gekomen en dit wordt gestaafd door August van Parijs; zie zijn boek : “Den Grooten Ommeganck” te Ursel (1728)”

BERKENKAPEL

Zeker het vermelden waard is dat ook de Berkenkapel vroeger een Mariabeeld bevatte, temidden van 2 sokkels met engelenbeelden. Door diefstal en vandalisme zijn deze echter teloor gegaan. Het huidig beeld is er één van de Heilige Thérèse van Lisieux. Het ware misschien wenselijk om opnieuw een OL-Vrouwebeeld te voorzien ? Alle initiatieven en tips zijn welkom ! Zo’n Mariabeeld spreekt wellicht meer de bezoekers en passanten aan.

EN ELDERS …

En zo zijn er wellicht nog talrijke min of meer verborgen Mariakapelletjes of – nisjes terug te vinden in het landelijke Ursel, zoals dit ingebouwde nisje op ons (onlangs verkocht) voorouderlijk huis in de Berkenstraat…

Tenslotte wil ik nog eens de aandacht vestigen op het feit dat de Mariagrot van Kleit opgericht werd uit afbraakmateriaal van de oorlogsvliegvelden van Maldegem èn B-67 Ursel ! In de bijbel staat : “smeed je zwaarden om tot ploegen”. Zo werd de spreuk werkelijkheid !!! Hier zou je kunnen zeggen : “maak van oorlogsbeton een vredelievend bezinningsoord”.
Hopelijk wordt dit binnenkort ook toegepast in Rusland en Oekraïne !

Bronnen :

– mijn documentaire over de weggevoerden 1943-1945 uit Ursel
– mijn documentaire over de oorlogsvliegvelden Aalter en Ursel
– informatie en gesprekken met mijn vriend August van Parijs
– internetsite (hierboven vermeld bij de foto betongewelf Vrekkemkapel) : File:Ton gewelf – Ursel.jpg – Wikimedia Commons
– Parochiebladen / Kerk en Leven – KADOC (libis.be)
– mijn verslag over De Berkenkapel – verschenen in “Ge zijt van Ursel” van 27 maart 2022

Verslag : Daniël Maenhaut (4 mei 2022)