James Caan, de Joodse acteur die altijd als Italiaans werd gezien – in memoriam

Acteur James Caan is niet meer. Hij overleed woensdag op 82-jarige leeftijd in zijn woonplaats Los Angeles. De Amerikaanse filmster kreeg grote bekendheid als Sonny Corleone, een van de hoofdrollen in de film The Godfather. Sindsdien werd hij vrijwel altijd als Italiaanse Amerikaan gezien, terwijl hij opgroeide in een Joods gezin en daar ook openlijk voor uitkwam. Hij bleef gevraagd worden voor ‘tough-guy’-rollen en speelde gewelddadige rollen. Vanaf de jaren tachtig ging zijn sterrenstatus achteruit. Zijn hoofdrol in Misery (1990) werd echter legendarisch. Caan bleef tot op hoge leeftijd actief, maar die ene laatste grote rol bleef uit.

Joods gezin
James Caan werd geboren op 26 maart 1940 in The Bronx , New York City , als zoon van Sophie Falkenstein en Arthur Caan, een vleeshandelaar en slager. Zijn ouders waren Joodse immigranten uit Duitsland en James had drie broers en zussen. Hij groeide op in Sunnyside, Queens, ging in New York naar school en studeerde aan de Michigan State University (MSU). Tijdens studententijd wilde hij American football spelen, maar het lukte hem niet om in het team te komen. Later stapte hij over naar de Hofstra University in Hempstead, New York. Een van zijn studiegenoten was de latere regisseur Francis Ford Coppola.

El Dorado
Tijdens zijn studie raakte Caan geïntrigeerd door acteren. Hij studeerde niet af en werd toegelaten tot de Neighborhood Playhouse School of the Theatre in New York City, waar hij nog eens vijf jaar studeerde. “Ik werd gewoon verliefd op acteren”, herinnerde hij zich later. “Natuurlijk eindigden al mijn improvisaties in geweld,” aldus Caan. In de jaren zestig stapte hij op de planken van Broadway en was hij te zien in televisieseries. Ook speelde hij in enkele Westerns, waarvan zijn rol in El Dorado (1966) de bekendste was. Een stereotype Joodse cowboy was er niet, maar dat hoefde voor Caan ook niet: hij speelde een typische cowboy.

Sonny
De grote doorbraak kwam toen Caan in The Godfather de rol van de opvliegende Sonny Corleone oppakte, de oudste zoon van Godfather Vito Corleone – gespeeld door Marlon Brando. Oorspronkelijk was Caan gecast om de rol van Michael Corleone op zich te nemen, maar daar waren hijzelf en regisseur Francis Ford Coppola het eigenlijk niet mee eens. Ze eisten dat deze rol zou worden gespeeld door Al Pacino, zodat Caan in plaats daarvan Sonny kon spelen. Hoewel een andere acteur, Carmine Caridi, al getekend had voor die rol, stond de studio er uiteindelijk op dat Caan deze zou oppakken en zo geschiedde.

Vechtscene
Caan ging indertijd om met gangster Carmine Persico, die later de New Yorkse maffiafamilie Colombo zou gaan leiden. Waar je mee omgaat, daar wordt je door besmet, luidt het gezegde. Dit gold zeker ook voor Caan, die typische karaktertrekken van gangsters begon over te nemen om zo nog beter in zijn rol van Sonny te kunnen kruipen. Ook kreeg hij inspiratie door de Joodse stand up comedian Don Rickles, die Italiaanse Amerikanen vaak nadeed. Het resulteerde in een goed neergezet karakter waarbij de emoties van het witte doek afspatten. Legendarisch werd de vechtscene, waarin Sonny zijn schoonbroer Carlo op straat in elkaar ramt. Ook de moord op Sonny – hij werd in deze scene doorzeefd met kogels – werd filmgeschiedenis.

Topjaren
Voor zijn rol als Sonny Coreone werd James Caan beloond met een Oscar in de categorie Beste Mannelijke Bijrol. Twee jaar later speelde bij de rol nog eventjes in The Godfather Part Two een flash back-scene. Na zijn optredens in deze films ging het stukken beter met de carriere van Caan, die onder meer met Barbra Streisand in de film Funny Lady (1975) speelde en ook meedeed aan A Brige Too Far (1977), de bekende Hollywoodfilm over de Slag om Arnhem. Tijdens zijn topjaren wees Caan ook vele hoofdrollen af die succesrollen bleken te zijn voor de acteurs die ze wel aannamen. Het ging onder meer over de hoofdrollen in Apocalype Now, Kramer vs. Kramer, One Flew Over The Cookoo’s Nest en Close Encounters of the Third Kind.

Misery
In de jaren tachtig nam de populariteit en sterrenstatus van James Caan af. Hij was verslaafd aan drugs en zakte na de dood van zijn zus weg in een depressie. Hij speelde in dit decennium slechts in enkele films en grote publiek bleef hem vooral zien als Sonny uit The Godfather. Ook kwam hij moeilijk van zijn Italiaans-Amerikaanse imago af: Caan werd eerder twee keer werd geëerd als ‘Italiaan van het jaar’ in New York City. Het duurde tot 1990 voordat hij op grote belangstelling in een andere rol kon rekenen. In de film Misery speelde Caan de rol van schrijver Paul Sheldon, die in de Rocky Mountains wordt gegijzeld door een van zijn grootste fans. In deze thriller – de verfilming van het gelijknamige boek van Stephen King – werd de zogenoemde hobbling-scene legendarisch.

Enige Joodse cowboy
In de jaren negentig, 2000 en 2010 speelde Caan voornamelijk bijrollen en teerde hij op zijn roem die hij vergaarde in The Godfather. In 2003 speelde hij de vader van de hoofdpersoon de komische kerstfilm ‘Elf’, waarvoor hij veel waardering kreeg. Los hiervan bleef het bij minder bekende bijrollen. Op privégebied had Caan een afwisselend leven: hij trouwde vier keer en kreeg vijf kinderen bij drie verschillende echtgenotes. Daarnaast was hij getraind in Oosterse vechtsporten, zoals karate. Hij nam ook deel aan steer roping bij rodeo’s en noemde zichzelf de ‘enige Joodse cowboy uit New York in het professionele rodeo-cowboycircuit’.

Steun aan Trump
In Holy Lands, een van de laatste films waarin hij optrad, kroop hij in de rol van een Joodse arts, die van New York City naar Israël verhuist om een varkensboerderij te beginnen in Nazareth. De echte Caan had Israël in 2016 bezocht en zei naar verluidt dat niemand ooit zijn steun aan Israël in twijfel had getrokken. “Ik ga niet om met antisemieten als je dat bedoelt, en ik ken er geen. En als ik dat deed, dan zou ik ze in het gezicht slaan,” zei Caan daarover tegen The Media Line. In 2016 steunde hij Donald Trump’s kandidatuur voor het presidentschap van de VS. Caan stond bekend als conservatief. Hij wilde het in de laatste jaren niet rustiger aan doen, maar die laatste grote rol bleef tot zijn frustratie uit. James Caan overleed op 6 juli op 82-jarige leeftijd in zijn woonplaats Los Angeles.

Lees ook:
Abe ‘Tessio’ Vigoda is niet meer
De Amerikaans-Joodse acteur Abe Vigoda (94) is overleden. Hij speelde een vooraanstaande bijrol in de maffiafilm The Godfather (1972) door het vertolken van het personage Sal Tessio. Dit is een oude vriend van peetvader Don Vito Corleone (Marlon Brando), die na diens dood de leiding over de familie hoopt over te nemen. Daartoe wil hij Don Vito’s zoon Michael (Al Pacino), door zijn vader aangewezen als nieuw hoofd van de familie, uit de weg ruimen…