Op 6 september 2017 veranderde het leven van vrijwel alle inwoners van Sint Maarten abrupt. Die dag werd het Caribische eiland – sinds 2010 een zelfstandig land binnen het Koninkrijk der Nederlanden – genadeloos getroffen door orkaan Irma. De tropische cycloon liet met windstoten van 240 km per uur een spoor van vernieling achter. Meer dan vier jaar later wachten veel inwoners nog op de reparatie van hun woning. En op gerechtigheid.
Van de Cariben tot Florida
Irma vond haar oorsprong bij de Kaapverdische Eilanden, teisterde vervolgens de Caribische eilanden en richtte – naast Sint Maarten – enorme schade aan op onder andere Barbuda, de Maagdeneilanden, Cuba, de Bahama’s en Florida (de BBC volgde het spoor van de orkaan in deze indrukwekkende video). Ook de Caribisch-Nederlandse eilanden Sint Eustatius en Saba werden getroffen, maar de schade was hier niet zo groot als op Sint Maarten. Zeker 134 mensen kwamen om het leven, waarvan 45 in het Caribisch gebied. De materiële schade wordt geschat op vele tientallen miljarden euro’s. Wetenschappers wijzen erop dat orkanen als Irma door klimaatverandering aan intensiteit toenemen, waarover hieronder meer.
Luciferdoosjes in de wind
Op Sint Maarten raakte maar liefst 91% van de gebouwen beschadigd. Vele mensen werden dakloos. ‘Mensen lopen op straat in de regen. Velen zijn verward’, vertelde Paul de Windt, directeur van de krant The Daily Herald, tegen het Algemeen Dagblad. Ook belangrijke infrastructuur, zoals het vliegveld en het ziekenhuis, liepen ernstige schade op. Auto’s vlogen weg, ‘als luciferdoosjes door de wind’, verklaarde oud-minister-president van Sint Maarten Sarah Wescot-Williams tegenover NU.nl. ‘De verwoestingen door orkaan Irma op Sint Maarten zijn zoveel erger dan bij alle eerdere orkanen die we hebben meegemaakt’, aldus Wescot-Williams.
Sint Maartenaren wachten al jaren op hulp
Nederland stelde €550 miljoen beschikbaar voor de wederopbouw van het eiland. Meer dan vier jaar later is slechts de helft van dat bedrag uitgekeerd. Veel huizen zijn nog altijd niet bewoonbaar en eilandbewoners wachten nog altijd op woonruimte. De ombudsman van Sint Maarten, Gwendolien Mossel, beklaagde zich er eind 2021 over dat het geld te lang op zich laat wachten. Zij wijst naar de Wereldbank, die op verzoek van de Nederlandse overheid het trustfonds beheert met daarin geld voor de wederopbouw van het eiland. ‘Het systeem van de Wereldbank werkt niet. Het is te langzaam, te bureaucratisch’, aldus Mossel. ‘Oudere mensen moeten gewoon thuis zijn. Twee jaar in een tijdelijke noodopvang is veel te lang. Vier jaar lang moeten wachten op hulpgeld ook.’
Leven van € 252 per maand
John Samson, journalist bij Omroep NTR, reisde voor zijn podcast De Vergeten Klimaatcrisis naar zes Caribische eilanden en zag het menselijk leed met eigen ogen. Zo ging hij op bezoek bij slachtoffers van orkaan Irma op Sint Maarten. Hij bezocht een oudere dame wier huis onbewoonbaar werd en die eind 2021, toen Samson haar sprak, nog altijd in de noodopvang verbleef. Ze leeft van 500 Antilliaanse guldens (€ 252) per maand en houdt geen geld over om haar huis te repareren. Ze weet dat Nederland geld heeft toegezegd voor de wederopbouw van woonhuizen, maar aan haar leefsituatie is sinds die vreselijke dag in 2017 niets veranderd. Alleen met hulp van haar familie houdt ze het hoofd boven water.
‘Normaal’ natuurgeweld of klimaatverandering?
Orkanen zijn tropische cyclonen met windsnelheden van meer dan 117 kilometer per uur. De tropische stormen gedijen bij warm zeewater. Modellen laten zien dat orkanen door de wereldwijde opwarming van zeewater waarschijnlijk sterker zullen worden, zo schrijft ook het KNMI. IN 2021 wisten Amerikaanse onderzoekers die berekeningen ook te bevestigen door satellietbeelden van stormen van de afgelopen decennia te bestuderen.
En het zijn niet alleen orkanen die inwoners van Sint Maarten moeten vrezen. Net als de andere Caribische eilanden lijdt Sint Maarten nu al onder de gevolgen van klimaatverandering, zoals de stijgende zeespiegel die laaggelegen delen van het eiland bedreigt, maar ook droogte en erosie van koraal.