Jan van Arkel
Kamper Almanak
Drukkerij Zalsman
Geschiedenis Almanak
Wereldspaardag
Prijscouranten

In de dikke Van Dale lezen we achter het woord ‘almanak’: kalenderboekje, boekje met tijdrekenkundige en astronomische opgaven voor een jaar, vergezeld van andere praktische mededelingen en vaak letterkundig mengelwerk. De geschiedenis van de almanak gaat ver terug naar een mogelijk Egyptisch-Griekse oorsprong. Het begrip ‘almanach’ wordt uiteindelijk in de 13de eeuw door de Arabieren in Europa geïntroduceerd. Het had toen de betekenis van een astronomische tabel, waarin bewegingen van zon en maan schematisch waren weergegeven, welke was bedoeld om de kalender vast te stellen. Ook het middeleeuwse getijdenboek kan in wezen gezien worden als de voorloper van de gedrukte almanak. Daar waar echter het getijdenboek vooral een godsdienstige functie vervulde, was de almanak in de eerste plaats een praktische jaarkalender. Vanaf de 16de eeuw verwierf de almanak een grote populariteit en groeide uit tot een rijk aangeklede jaarkalender, inclusief astronomische observaties, medische instructies en astrologische voorstellingen. In de 17de eeuw werden daaraan nog kroniekjes, vermaaksteksten en praktische gegevens over bijvoorbeeld markten en vaartijden van veerschepen toegevoegd. Het multifunctionele boekje, wat de almanak was, werd tot een van de meest wijdverspreide vormen van Europees drukwerk

Kamper Schrijf Almanak en Kamper Almanak

In Kampen zijn al in de 16de eeuw almanakjes van de drukpersen gerold, onder andere bij de bekende drukkers Peter Warnersen (een exemplaar uit 1567 bevindt zich in de collectie van het Gemeentearchief) en Berendt Peterss. In inhoud meer toegespitst op Kampen en de naam van Kampen in de titel dragend, bevindt zich in de collectie van het SNS Historisch Centrum een Nieuw Camper Schrijf Almanach uit 1692, gedrukt bij Casper Cotius. Deze almanak bevat onder meer astronomische informatie, een jaarkalender, informatie over markten, vaartijden van schepen, een vergelijkende tabel van muntwaarden en een hoveniersalmanak. Ook enkele 18de –eeuwse exemplaren van Kamper almanakjes zijn bij het SNS Historisch Centrum te vinden.

In de 19de eeuw gaat deze reeks door tot ver in de jaren zeventig. Naast de schrijfalmanak, welke is voorzien van blanco bladen voor notities, verschijnt er zeker vanaf de jaren twintig van die eeuw ook een uitgave zónder blanco pagina’s onder de naam Kamper Almanak. De almanakjes (de schrijfalmanakjes meten ca.13×8 cm., de gewone almanakjes 10×7,5 cm) bevatten ook een kroniek. Tot in de jaren veertig verscheen in afleveringen de kroniek van Evert Moulin, later vervangen door de ‘Korte Kronijk’ waarbij de kroniek jaarlijks werd herhaald en aangevuld met informatie over het afgelopen jaar.