Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
Viewers also liked
Similar to Havo h5
Similar to Havo h5 (20)
More from jvmensch
More from jvmensch (20)
Havo h5
- 1. H5 Opbouw en afbraak van reliëf
- 2. 1 Oriëntatie Hoe zijn de continenten, gebergten en oceanen op aarde ontstaan?
- 3. Is er regelmaat in de uitbarsting van vulkanen en het optreden van aardbevingen? - Uitbarstingen zijn een gevolg van bewegingen in de aardkorst
- 4. Welke processen zorgen voor de afbraak van het reliëf op aarde? -Verwering: invloed van zon, vorst en water -Transport door zwaartekracht, wind en water
- 5. 2 De Atlantische Oceaan wordt steeds groter 2.1 Het actualiteitsprincipe - Het heden is de sleutel voor het verleden 2.2 De tijdschaal van geologische processen - De tijd moeten we rekenen op een geologische tijdschaal - De tijdschaal van processen kan enorm verschillen
- 6. 2.3 Geologische ouderdom - Geologische tijdvakken: gidsfossielen - Relatieve ouderdom - Absolute ouderdom
- 7. 3 Platentektoniek: continenten op de lopende band 3.1 De opbouw van onze aarde Twee manieren om de opbouw weer te geven:
- 8. 3.2 Het afkoelsysteem van de aarde - Natuurlijk systeem: veel warmte opgeslagen - Convectiestromen: heet gesteente stijgt op en koelt af
- 9. 3.3 Mid-oceanische ruggen en subductiezones Platentektoniek: lithosfeer is in beweging
- 10. Plaatgrenzen: uit elkaar of naar elkaar toe 1.Mid-oceanische rug: divergente plaatgrens 2.Diepzeetrog: convergente plaatgrens met subductie
- 12. 3.4 De transforme plaatgrens Transforme breuk: aardkorst beweegt horizontaal tegengesteld langs elkaar
- 13. 4 De opbouw van reliëf door vulkanisme 4.1 Explosief en effusief vulkanisme Twee factoren zijn bepalend: 1. De dikte van het bedekkend gesteente 2. De samenstelling van het magma
- 14. 4.2 De vulkaanvormen Vier hoofdtypen, afhankelijk van het eruptietype: 1.Schildvulkaan 2.Spleetvulkaan 3.Stratovulkaan 4.Calderavulkaan
- 16. 4.3 De spreiding van vulkanen Vulkanen komen voor op drie plaatsen: 1.Bij mid-oceanische ruggen 2.Bij subductiezones 3.Boven hotspots
- 17. 5 De opbouw van reliëf door gebergtevorming 5.1 De gemeenschappelijke kenmerken van gebergten - Gebergtevorming bekijken we in miljoenen jaren - Voorafgaand aan gebergtevorming: dalingsgebied (geosynclinale) - Gebergten bestaan uit harde geplooide gesteentelagen - Verticaal werkende krachten: opheffing, gebergtereliëf - Hoogte is afhankelijk van ouderdom - Gebergten liggen aan de randen van (vroegere) continenten
- 19. 5.2 Het ontstaan van plooiingsgebergten Horizontale druk: 1.Bij subductiezones 2.Door botsing van continenten
- 20. 5.3 Het ontstaan van breukgebergten Opheffing van een oud gebergte tot middelgebergte: -Ontstaan van breuken -Stijgingsgebieden: horsten -Dalingsgebieden: slenken
- 21. 6 Aardbevingen 6.1 Aardbevingen bij plaatranden en breuken -Aardschok vindt plaats in het hypocentrum -Aardbeving wordt het eerst gevoeld in het epicentrum
- 22. 6.2 De schaal van Richter - Wordt gemeten met een seismometer - Aan de hand van de omvang van de trillingen van de grond - Magnitude: op logaritmische schaal
- 23. 6.3 Het ontstaan van een tsunami - Vloedgolf als gevolg van een aardbeving - Grote verticale waterverplaatsing - Meestal bij >7,0 op de schaal van Richter - Vooral bij subductiezones - Ook als gevolg van aardverschuiving
- 24. 7 Afbraak van reliëf door verwering en massabewegingen 7.1 Fysische verwering en chemische verwering Verwering: de processen die zorgen voor de afbraak van gesteente Erosie: de opname en transport van het afbraakmateriaal
- 25. Twee manieren van verwering: 1.Mechanische (fysische) verwering Gesteente wordt afgebroken zonder dat de samenstelling verandert -Vorstwerking -Vergroot het oppervlak van het gesteente 2.Chemische verwering Verkleining en verandering van de samenstelling van het gesteente door werking van: -Water -Zuurstof -Zuren
- 26. 7.2 Transport van afbraakmateriaal door zwaartekracht Massabewegingen: verweringsmateriaal wordt door de zwaartekracht in beweging gezet. Drie manieren: 1.Vallen -Puinhelling -Bergstorting 2.Vloeien -Modderstroom 3.Glijden -Aardverschuiving
- 27. 8 Erosie en sedimentatie door wind en water 8.1 De opbouw van een rivierstelsel Erosie als gevolg van de hydrologische kringloop: -Afstromend water vormt eroderende geultjes -Geulerosie zorgt voor ontstaan stroomstelsel -Menselijke activiteit kan zorgen voor versnelde bodemerosie
- 28. 8.2 Afvoer van water in stroomgebieden - Grondwater stroomt ook naar rivieren - Dit is de basisafvoer - Oppervlaktewater zorgt voor piekafvoer - Samen: debiet - Regiem: de verdeling van de totale afvoer van water over het jaar
- 29. 8.3 Puinwaaiers aan de voet van een gebergte Afname in stroomsnelheid van een rivier: -Sedimentatie -Puinwaaier In woestijngebieden: -Duinvorming
- 30. 8.4 De opbouw van een delta in zee Uitbouw van rivierafzettingen in zee: -Delta -Scheve gelaagdheid -Veel erosie -> grote delta
- 31. 9 De gesteenten op aarde Vier hoofdgroepen in de gesteentekringloop: 1.Sediment -Losse deeltjes -Afgezet door water, wind of ijs -Kan ook organisch materiaal zijn (veenlagen, kalk) -Transport door water en wind: selectie in korrelgrootte -Transport door ijs (morene): geen selectie 2. Sedimentgesteente -Verdicht en verhard sediment -Onder grote druk -Bijvoorbeeld zandsteen, kalksteen, schalie -Kan fossielen bevatten
- 32. 3. Metamorf gesteente -Verharding en vervorming door gebergtevorming -Samendrukking en plooiing -Verhitting omringende gesteentelagen door magma -Bijvoorbeeld leisteen, marmer 4. Stollingsgesteente / dieptegesteente -Gestold vloeibaar magma -Bestaan uit kristallen -Grootte van de kristallen is afhankelijk van de afkoelingssnelheid -Bijvoorbeeld graniet, basalt