Hoe ontstaan orkanen? En hoe komt het dat ze zoveel schade aanrichten?

Het orkaanseizoen in het noorden van de Atlantische Oceaan loopt van juni tot november, wanneer het water van de oceaan op z'n warmst is. Want warm oceaanwater (minstens 26,5 graden Celsius), in combinatie met warme lucht, is precies wat een orkaan nodig heeft om te ontstaan. 

De meeste orkanen ontstaan voor de kust van Afrika, waar er naast het warme water ook warme lucht aanwezig is. Het water van de oceaan verdampt heel snel en gaat met snelheden van wel 100 kilometer per uur de hoogte in. Wanneer dat water in de hogere lagen van de atmosfeer terechtkomt, koelt de waterdamp af en begint die te condenseren. Daarbij komt een hele hoop warmte en energie vrij, waardoor die condens rond een oog van lage luchtdruk begint te draaien. Als dat gebeurt met winden van meer dan 120 kilometer per uur (12 beaufort), dan spreken we over een orkaan (in Azië spreken we dan over een tyfoon). Doordat de storm over de zee blijft trekken, kan hij krachtiger worden. Eens aan land neemt de kracht af. 

De kracht van tropische stormen, orkanen en cyclonen wordt bepaald volgens de schaal van Saffir-Simpson. De schaal werd in 1969 opgesteld door Herbert Saffir, die gespecialiseerd was in stormschade aan gebouwen, en Bob Simpson, de toenmalige directeur van het National Hurricane Centre in de Verenigde Staten. De schaal wordt gebruikt om in te schatten hoe groot de schade mogelijk is wanneer de orkaan aan land komt. 

Er zijn 5 categorieën, gebaseerd op de windsnelheid, luchtdruk en de hoeveelheid stormvloed.

• Categorie 1: Windsnelheden van 119 tot 153 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 1,2 tot 1,5 meter. "Enige schade": losse dakpannen kunnen wegwaaien, takken kunnen afwaaien...
• Categorie 2: Windsnelheden van 154 tot 177 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 1,8 tot 2,4 meter. "Omvangrijke schade" aan daken en gevels, ramen kunnen breken door rondvliegend materiaal, bomen buigen met de wind, caravans en mobilhomes worden weggeblazen.
• Categorie 3: Windsnelheden van 178 tot 209 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 2,7 tot 3,7 meter. "Verwoestende schade" aan kleine woningen, zeker wanneer ze uit bijvoorbeeld hout gemaakt zijn. Ook gebouwen zonder fundering gaan de lucht in. Rondvliegend puin veroorzaakt heel wat vernieling. De stormen kunnen gepaard gaan met overstromingen. Vanaf deze categorie krijgen tropische stormen een naam als ze boven de Atlantische of Grote Oceaan ontstaan zijn. 
• Categorie 4: Windsnelheden van 210 tot 249 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 4 tot 5,5 meter. "Catastrofale schade": daken, deuren en ramen worden verwoest, overhangende constructies (denk aan benzinestations) worden vernietigd, de meeste bomen worden ontworteld. Stormen van deze categorie gaan gepaard met hevige overstromingen. 
• Categorie 5: Windsnelheden van meer dan 250 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van meer dan 5,5 meter. "Extreem catastrofale schade": huizen en gebouwen worden volledig verwoest, van daken blijft niets meer over, bomen blijven niet staan. Landinwaarts kunnen hoge vloedgolven ontstaan. 

Na de doortocht van orkanen Irma, Jose en Katia vorig jaar legde VRT-journalist Stijn Vercruysse uit hoe orkanen ontstaan. Bekijk die video hieronder.