Download het boek "Uw Fruittuin" - calle - plant cv

UW FRUITTUIN 

HANDLEIDING VOOR AANLEG 

EN ONDERHOUD 

CALLE-PLANT

BOOMKWEKERIJEN 

CALLE-PLANT CV 

UW PARTNER VOOR FRUITBOMEN 

Serskampsteenweg 286 

B-9230 Wetteren 

Tel. 09-369 19 46 

Fax 09-366 06 88 

e-mail: info@calleplant.be

1322 Uit Meidag 

Appelbloeien, 

half ontloken, 

blijer rood ik zelden zag 

als uw bleekbloerode 

blomkes, vers ontluikend in de dag. 

G. GEZELLE 

1

2 

Geachte fruitliefhebber, 

Ruim honderd jaar geleden zijn de families VAN DURME en CALLE met 

boomteelt begonnen en heden deelt de vierde generatie nog steeds 

dezelfde passie. 

Al is de sierboomkwekerij belangrijker, toch blijft de fruitboomteelt onze 

eerste specialiteit, enerzijds gericht naar de beroepsfruitteelt, en anderzijds 

naar het in stand houden van een zeer breed assortiment aan 

gezonde variëteiten voor de particuliere fruittuin. 

Het is onze bedoeling met dit werk het verantwoord gebruik van onze 

producten te bevorderen en zo ons steentje bij te dragen tot een beter 

leefmilieu. 

We hebben dit boekje opgevat als een praktische, eenvoudige 

handleiding voor iedereen die in eigen tuin gezond fruit wil plukken, 

eventueel als aanvulling bij de vakliteratuur of een goed tuinboek. 

In de hoop U hierdoor te kunnen helpen bij het verwezenlijken van een 

stille droom, het intens kunnen genieten van de rijkdom aan vruchten 

die de natuur ons te bieden heeft, verblijven wij, 

Hoogachtend, 

Voor CALLE-PLANT c.v. 

CALLE LUC 

CALLE JAN 

CALLE MARC 

CALLE WIM, Gebroeders. 

10 jaar CALLE-PLANT c.v. 

Wetteren, juli 2000

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 

Deel 1 

EEN NIEUWE AANPLANT: OBSERVATIE EN PLANNING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

• OBSERVATIE VAN HET PERCEEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

- VOCHTIGHEIDSTOESTAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

- ZONINVAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

- RELIEF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

- BODEMTYPES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 

- PH WAARDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 

- BODEMONDERZOEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 

- EIGEN VASTSTELLINGEN WAAR U DIENT OP TE LETTEN . . . . . . . . . . . . . . . 9 

• PLANNING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 

- BEHOEFTE ONDERKENNEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 

- PLANTAFSTANDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 

- MICROKLIMAAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 

- KRUISBESTUIVING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 

• WANNEER PLANTEN? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

Deel 2 

INHOUD 

EEN NIEUWE AANPLANT: HET VELDWERK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 

• HOE GROND PLANTKLAAR MAKEN? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 

• HOE PLANTEN? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 

• VORMSNOEI BIJ HET PLANTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 

3

Deel 3 

DE VERDERE VERZORGING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

- WANNEER MAG U OPBRENGST VERWACHTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

- SNOEI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

- JAARLIJKSE BIJBEMESTING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

- ZIEKTEN, PLAGEN EN INSECTENBESTRIJDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 

- VRUCHTEN DUNNEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 

- ONKRUIDBESTRIJDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 

- PROBLEEM: MIJN BOOM DRAAGT NIET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 

Deel 4 

ASSORTIMENTSBESCHRIJVING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 

De keuze is soms moeilijk, maar met het oog op grote variatie, voldoende spreiding in rijpheid, 

natuurlijke weerstand tegen ziekten en tevens gebonden aan gangbare handelsvariëteiten, 

hebben wij de hierin opgenomen variëteiten voor u in teelt genomen: 

4 

1. Appelbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 

2. Perenbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 

3. Pruimenbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 

4. Kersenbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 

5. Kriekenbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 

6. Perzikbomen en Nectarines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 

7. Abrikozenbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 

8. Kastanjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 

9. Walnoten of okkernoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 

10. Hazelnoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 

11. Kweeperen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 

12. Mispels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 

13. Nashis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 

14. Druiven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 

15. Kiwis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 

16. Vijgenbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 

17. Trosbessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 

18. Stekelbessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 

19. Frambozen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 

20. Braambessen en aanverwanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 

21. Amerikaanse blauwbessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 

22. Aardbeien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 

23. Moerbeziebomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Voorwoord 

Fruit telen is zo oud als het tuinieren zelf. 

Lange tijd werd beslist evenveel, zoniet meer aandacht 

besteed aan de fruittuin dan aan de siertuin. Beide waren 

tot na de Eerste Wereldoorlog een statussymbool, voor de 

betere klasse weggelegd. 

In de “Golden Sixties” raakte de fruittuin wat in onbruik, en 

veel fruitboomtelers schakelden over op het telen van 

sierplanten. 

Nu is tuinieren weer “in” en binnen deze evolutie heeft de 

fruittuin ook zijn plaats gevonden, want berijpte bessen kan 

je niet kopen. Een zoete Reine Claude of een boomgerijpte 

James Grieves smaakt zoveel beter dan een rauwe pruim 

of een grasgroene geïmporteerde Granny Smith uit de 

winkel. 

Apart ingeplant of in combinatie met de moes- of siertuin, 

bezorgt een zorgvuldig samengesteld fruitassortiment het 

ganse jaar lekkere vruchten en dus veel voldoening. 

Hierna vindt u beknopt een overzicht van de belangrijkste 

aandachtspunten bij een nieuwe aanplant, enkele 

praktische tips voor de verdere verzorging en een korte 

beschrijving van de door ons voor u geselecteerde rassen, 

opdat ook uw keuze de goede zou mogen zijn en voldoen 

aan uw verwachtingen. 

Alvast succes toegewenst. 

5

1 

Een nieuwe aanplant: observatie en planning 

1. Observaties: 

De rijkste landbouwgronden zijn ook het best geschikt voor de fruitteelt, maar men kan overal 

een goed resultaat bereiken door de toestand te kennen en passende soorten, variëteiten 

en onderstammen te gebruiken. 

Let vooral op volgende zaken: 

VOCHTIGHEIDSTOESTAND 

Is uw perceel zeer vochtig en is afwatering mogelijk door drainage of het maken van 

sleuven, dan is dit uw eerste werk! 

6 

- Appel, peer en pruim verdragen vochtige gronden, maar geen hoge waterstand. 

- Tros- en stekelbessen zowel als hazelaar verdragen een tijdelijk hoge waterstand. 

- Kers, perzik, abrikoos en druif verkiezen droge gronden. 

ZONINVAL 

Als algemene regel kan men stellen: hoe meer zon, hoe beter, dit niet enkel voor het 

rijpen van de vruchten, maar ook om de infectiedruk van schimmels als witziekte en 

schurft te minimaliseren. De minimum plantafstanden zijn zeker te respecteren. 

- Mispel, kweepeer, stekelbes en hazelaar verdragen een ietwat belommerde standplaats. 

- Els of populier worden aan de noordwestkant als windscherm aangeplant. Zodoende 

nemen ze slechts een minimum aan zonlicht weg. 

Meidoorn is af te raden, daar deze een reëel infectiegevaar betekent voor het 

gevreesde bacterievuur (zie pag. 19) 

RELIEF 

- In een vallei vloeit de koude lucht samen en bevriest de bloei eerder dan op een 

helling. Door hun vroege bloei zijn voornamelijk de perzik en abrikoos zeer gevoelig.

- Indien het perceel voldoende groot is en in een open vlakte gelegen, kan een 

windscherm van Italiaanse populier (plantafstand 1,25 m) of els (plantafstand 0,70 

m) alsook een hoge haag aan de westkant en de noordkant een microklimaat helpen 

scheppen waar vruchtbomen beter groeien, de bloei beter wordt bestoven en waar 

de vruchten minder afwaaien. 

BODEMTYPES 

De korrelgrootte bepaalt het bodemtype en gaat van zand over zandleem naar leem 

en vervolgens klei. 

- Zand heeft de grootste korrel waardoor water en voedingsstoffen vlug doorspoelen. 

Hier is de eerste opdracht ervoor te zorgen dat voldoende humus aanwezig is in de 

bodem. Humus, afkomstig van plantenresten, is de spons waarin water en scheikundige 

voedingstoffen ter beschikking van de plant blijven. 

- Zandleemgronden zullen doorgaans geen probleem geven. 

- Leemgronden zijn door hun textuur van nature het rijkst en indien niet te nat, het 

best geschikt voor een fruitaanplanting. 

- Kleigronden zijn zeer moeilijk te bewerken en niet of bijna niet waterdoorlaatbaar. 

Het komt wel vaker voor dat kleiplaten plaatselijk kort onder het oppervlak een pan 

vormen en oorzaak zijn van overvloedig nat met wortelrot tot gevolg. Is deze laag 

dun, dan kan hieraan verholpen worden door met een kraan de grond diep om te 

spitten, waardoor de grondlagen worden gemengd. 

ZUURTEGRAAD = pH WAARDE 

De zuurtegraad (van grond) wordt uitgedrukt op een logaritmische schaal van 1 tot 

14, waar 7 neutraal is. De gewenste streefzone voor de meeste fruitsoorten wordt hierna 

in de tabel aangegeven. 

CLASSIFICATIE 

ZAND ZANDLEEM LEEM KLEI 

zeer zuur < 4,0 < 4,5 < 5,0 < 5,5 

laag 4,0 - 4,5 4,5 - 5,5 5,0 - 6,0 5,5 - 6,5 

tamelijk laag 4,6 - 5,1 5,6 - 6,1 6,1 - 6,6 6,5 - 7,1 

streefzone 5,2 - 5,6 6,2 - 6,6 6,7 - 7,3 7,2 - 7,7 

tamelijk hoog 5,7 - 6,2 6,7 - 6,9 7,4 - 7,7 7,8 - 7,9 

hoog 6,3 - 6,8 7,0 - 7,4 7,8 - 8,0 8,0 - 8,1 

zeer hoog > 6,8 > 7,4 > 8,0 > 8,1 

7

8 

Uitzondering vormen de veen- en bosbessen die duidelijk een meer zure omgeving 

verkiezen. 

De grond plaatselijk met voldoende turf mengen is hier de aangewezen werkwijze. 

Bij een te lage pH-waarde kan worden bekalkt, maar weet dat een pH van boven de 

7 schadelijk is voor de plantengroei en moeilijk te verlagen. Een maximale gift van 

200 gr/m 2 à 50 % zuurbindende waarde mag jaarlijks worden toegediend. Steenfruit 

gedijt beter op licht alcalische gronden. 

BODEMONDERZOEK 

Voor grotere projecten, of waar problemen zich al hebben voorgedaan of worden 

verwacht, is een bodemonderzoek aan te raden. Het geeft een juist beeld van de 

toestand en laat toe gevat (dus ook niet te veel) te gaan bemesten. Hierna vindt u 

een model van analyse door de Bodemkundige Dienst van België uitgevoerd. Een lijst 

van staalnemers kan u bekomen op volgend adres: 

W. de Croylaan 48, B-3001 Leuven-Heverlee. 

Steeds wordt een bemestingsadvies bijgevoegd.

EIGEN VASTSTELLINGEN 

- Wat stond er voorheen? 

* op rijke tarwe- en suikerbietgronden zijn verdere onderzoeken overbodig. 

* waar jarenlang maïs is geteeld zonder vruchtafwisseling, is het best mogelijk 

dat residu van herbiciden in de grond aanwezig is. Bewerk de grond 1 jaar 

regelmatig totdat er terug onkruid kiemt. 

* waar in de directe omgeving grote bomen zijn geveld, zal de grond mogelijks 

arm zijn en is een grondige organische bijbemesting aangewezen. 

- Schaduw van grote bomen of een bosrand zijn schadelijk. 

2. Planning 

BEHOEFTEN ONDERKENNEN 

Alvorens over te gaan tot een definitieve aanplant, ondervraag uzelf: 

- Houdt u van culinaire delicatessen of plukt u liever vers van de boom? 

- Hebt u een grote familie en wenst u veel te kunnen “inmaken” voor de lange winter? 

- Komt fruit pas op de tweede plaats, in combinatie met sier- of moestuin? 

- Is vormgeving belangrijker dan opbrengst? 

- Wat is uw lievelingsfruit? 

- Hebt u groene vingers, inzicht in snoeien en sproeien, dan kunt u een intensieve 

aanplant doen op weinig ruimte. 

PLANTAFSTANDEN 

Plantafstanden berekent men eerder ruim, want intensieve aanplantingen veroorzaken 

een verhoogde infectiedruk van schimmelziekten en insectenaantastingen. Ruimer 

planten geeft gezondere bomen. 

De hierna opgegeven afstanden zijn steeds minimumwaarden. 

- voor hoogstambomen: * kastanje en walnoot : 12 tot 15 m 

* appel en kers : 10 tot 12 m 

* peer, pruim, kriek en perzik : 8 tot 10 m 

- voor halfstambomen: * appel en kers : 7 m 

* peer, pruim en abrikoos : 5 tot 6 m 

* perzik en kriek : 4 tot 5 m 

9

10 

- voor struikvormen: * Kers (op Colt), appel (op M26), pruim (op St Julien A), 

abrikoos (op Myrobolan) op 4 meter 

* Perzik (op St. Julien A), peer (op kwee A), kriek (op 

F12/1), mispel en kweepeer op 3 meter 

* Kers op Gisela 5® op 3 meter plantafstand geeft kleine 

bomen, wat omspannen met een net tegen vogels 

mogelijk maakt. 

* Hazelnoten (wortelecht) 3 meter, of 2 meter in lijn. 

- voor spilvorm: * Appel (op M9) op 2 meter in lijn 

* Peer (op kwee A) op 1,5 meter in lijn 

- voor kleinfruit: zie soortbeschrijving 

MICROKLIMAAT: elke locatie schept eigen mogelijkheden of beperkingen 

- zuidermuur langs woonhuis of tuinhuis (zie: druif, kiwi, Logan- en Tayberry) 

- zure grond langs bosrand (zie: Amerikaanse blauwbes, hazelnoot) 

- vochtig deel in tuin (zie hazelnoten en trosbessen) 

- langs pad, leivormen van appel en peer 

KRUISBESTUIVING WAAR NODIG RESPECTEREN 

- Het is een noodzaak de regels van de bestuiving te respecteren bij iedere aanplant: 

Voor kleinere tuinen is het mogelijk zelffertiele variëteiten te kiezen, doch hier is de 

keuze vrij beperkt. 

Bij de triploïde (*) rassen is kruisbestuiving een noodzaak. Belangrijk is een variëteit 

met goed stuifmeel te kiezen, en een gelijke bloeiperiode (zie soortbeschrijving). 

Ook bij diploïde (*) rassen zal kruisbestuiving voor aanzienlijke opbrengststijging 

zorgen. 

- De oriëntatie van het perceel is tevens belangrijk. 

Daar de wind overwegend uit het zuid-westen waait, worden de bestuiversoorten 

best langs de zuidwestkant van het perceel geplant, waardoor het stuifmeel over 

een grotere afstand de ganse boomgaard kan bestrijken. 

- Een hoge haag of windscherm van Italiaanse populier (plantafstand 1,25 m) of els 

(0,70 m) aan de noorden/of westkant helpen een microklimaat ontstaan, waar 

vruchtbomen beter kunnen groeien en waar de vruchten minder afwaaien. 

(*) triploïde (volgens Van Daele): slecht stuifmeel, drie maal het aantal chromosomen bevattend 

(*) diploïde (volgens Van Daele): goed stuifmeel, een dubbel aantal chromosomen bezittend

Wanneer planten? 

Het plantseizoen voor fruitgewassen begint rond 15 oktober en eindigt rond 15 maart 

of 15 april wanneer de bomen vooraf gerooid en voorgekuild zijn. Men plant de winter 

door wanneer de grond niet te nat of te hard bevroren en de luchttemperatuur boven 

het vriespunt is. 

De beste plantmaand is november. De bomen wortelen dan nog in voor de lente. Van 

zodra het sap dan begint te stijgen, groeien ze meteen door. Ook is het risico op 

uitdrogen in de eerstvolgende zomermaanden dan beduidend kleiner. 

Een andere goede reden om in de herfst te planten is, dat de beste bomen eerst worden 

verkocht, en de keuze aan variëteiten dan nog het grootst is. 

Enkele regels geven we nog mee: 

- Tros- en stekelbessen kunnen al goed worden geplant vanaf eind september. Dit is 

zelfs aan te raden daar deze in de lente zeer vroeg uitlopen en reeds vanaf de eerste 

zomer vruchten kunnen opleveren. 

- Perzik en abrikoos plant u best in februari, als ze goed zijn afgerijpt, en voor de lente 

zich laat voelen. 

- Containerplanten (planten in pot gekweekt) kan u het hele jaar door planten, maar 

een planting in de late lente en zomer moet tijdens de eerstvolgende droogteperiodes 

(dus ook tijdens de vakantie) met meerdere begietingen worden opgevolgd. 

11

12 

2 

Een nieuwe aanplant: het veldwerk 

Hoe de grond plantklaar maken? 

- Het allerbelangrijkste is een goede bodemstructuur nastreven. Om deze te bekomen 

en te onderhouden zijn enkele basisregels zeer belangrijk: 

Grondwerken dienen te gebeuren zonder de grond vast te rijden, dus bij voorkeur 

in een droogteperiode en nooit als de grond echt nat is. 

Wacht tot de grond voldoende is opgedroogd en bij het spitten kruimelig openvalt. 

Kuil de bomen desnoods voorlopig in op de droogste plaats in de tuin en plant ze 

later definitief, maar wel in goede omstandigheden. 

- Het aanbrengen van bodemverbeteringsmiddelen. 

Door de basisbemesting voor de nieuwe aanplant aan te brengen, moet het humusgehalte 

in de bodem worden opgeschroefd, de zuurtegraad (pH) geregeld en de 

balans tussen de basiselementen Stikstof (N) – Fosfor (P) – Kali (K) en Magnesium 

(Mg) zo nodig hersteld. Volg hiervoor de resultaten van de grondontleding. 

De meest gebruikte producten zijn: 

1. Stalmest 

Bij stalmest kunnen we koeien-, varkens-, paarden- en kippenstalmest 

onderscheiden. De mest kan oud of vers, rijk aan stro of arm aan stro zijn. 

Het jaarlijks of tweejaarlijks gebruik loopt uiteen van 0,5 tot 1 ton per are voor 

koeien-, paarden- of varkensstalmest. 

Kippenmest is een rijkere meststof; het gebruik ervan varieert van 50 tot 250 

kg per are. De werking van N, P, K en Mg hangt af van het tijdstip van 

bemesting. De werkingscoëfficiënt van de voedingselementen is groter 

wanneer de mest in het voorjaar wordt toegediend. Goed verteerde oude 

stalmest verdient de voorkeur. 

Tegenwoordig wordt een breed gamma van handelsmeststoffen verkocht 

waarin gedroogd stalmest is verwerkt.

2. Compost 

Compost is een meststof die als organisch bodemverbeterend middel een 

belangrijke bijdrage levert aan het verhogen van de productiviteit van de 

grond. 

Vooral door een hoog gehalte aan organische stof zorgt een compostbemesting 

voor een rijk en gevarieerd bodemleven. Dit heeft een gunstige 

invloed op de structuur van de grond, waarin dan een goede verhouding 

ontstaat tussen water, lucht en bodemdeeltjes. 

Bij een goede structuur krijgt een plant de gelegenheid om een krachtig 

wortelgestel te vormen, noodzakelijk voor een gezonde groei. 

3. GFT – compost 

Het organisch afval uit de keuken en de tuin kan opnieuw gebruikt worden 

als bodemverbeteraar in de tuin: compost. 

Je kunt thuis zelf composteren. 

Start een composthoop in het voorjaar of de zomer bij droog en vorstvrij weer. 

Het keuken- en tuinafval wordt best zo vers mogelijk op de composthoop 

aangevoerd. Vermeng het met het reeds aanwezige materiaal om uitdrogen 

te vermijden. Om de afbraakorganismen voldoende toegang te geven tot het 

afval, mag het niet te grof zijn.Voeg nooit te grote hoeveelheden van hetzelfde 

materiaal in één keer toe. Grote hoeveelheden gras of bladeren kun je gerust 

in de tuin uitstrooien tussen struiken en bomen. Deze vormen immers een 

ideale deklaag die de groei van onkruid tegenhoudt en het uitdrogen van 

zandgrond vermindert. Let erop dat de composthoop niet te nat wordt. Het 

proces van de compostering wordt sterk beïnvloed door de compost te 

beluchten. 

In de zomer heb je na 3 à 4 maanden compost, in de winter duurt het 6 

maanden voordat de compost gebruiksklaar is. Compost die klaar is in het 

najaar kun je als bodembedekker gebruiken. Op die manier breng je tegelijk 

een beschermende laag aan voor de winter en een bron van humus voor 

het voorjaar. 

4. Kalk 

De meeste calciummeststoffen worden ingedeeld bij de bodemverbeterende 

middelen. In de praktijk spreekt men van kalkmeststoffen. De grondstof van 

de meeste kalkmeststoffen komt in de natuur in grote hoeveelheden voor in 

kalksteen, kalkmergel en in schelpen. 

Daar het calciumgehalte in de bodem meestal voldoende hoog is, heeft het 

toepassen van kalkmeststoffen weinig invloed op de calciumopname door 

de plant. Het grote voordeel van kalk is dat de pH wordt bijgestuurd, waardoor 

een te sterke verzuring van de bodem wordt voorkomen. Tevens wordt de 

voorraad magnesium en spoorelementen in de bodem vergroot. Meestal 

strooit men niet meer dan 30 kg kalk tegelijk per are, liefst op droge grond. 

De verdeling van de kalk door de grond kan worden verbeterd door 

grondbewerking. 

13

Hoe planten? 

14 

- Wanneer de grond geploegd of gespit is, moet de plantput niet groter zijn dan de 

omvang van het wortelgestel. In slechte gronden is het aangewezen de put groter 

te maken en goede grond aan te voeren (vb. uit de moestuin). Plant 5 cm dieper 

dan in de kwekerij en op vrij natte gronden op een heuveltje. Let er steeds op dat 

de occulatieplaats boven de grond blijft. 

- Rottende plantenresten, graszoden en meststoffen mogen de wortels van de plant 

niet raken! Dit omwille van de kans op verbranding. 

- Goed vasttrappen is noodzakelijk en een tijdelijke aanaarding van 10 tot 30 cm is 

nuttig om de bomen goed recht te houden. 

- Hoog- en halfstambomen krijgen een stevige steunpaal, geplaatst ten westen van 

de boom (PAS OP: gebruik geen zwartgeïmpregneerde weidepalen!). Eerst de paal 

onder in de put vastzetten, dan planten en vervolgens met een zachte rubberen band 

(vb. binnenband fiets) in 8-vorm bevestigen. Dit moet het groeien van de stam 

toelaten. 

- Bij DROOG WEER, in herfst of lente is het zeer nuttig juist voor het planten de wortels 

in water of een modderpapje te dompelen. Men plant dan de boom in de droge grond, 

vult de put voor de helft en trapt goed aan. Pas daarna giet men de put vol water. 

Een paar dagen later maakt men de put volledig dicht zonder nog aan te trappen. 

- Bij het planten worden beschadigde wortels weggesnoeid en de hoofdwortels met 

een scherp mes aangesneden. Zo bekomt men een betere wondheling en hergroei. 

Na 1 februari geen wortels meer insnoeien. 

- Blote wortels van okkernoten, kastanjebomen, moerbeziebomen en kwee 

(peeronderstam voor struikvorm) zijn zeer gevoelig voor vorst. 

- Containerplanten hernemen voor 100 % en groeien daarna goed verder indien ze 

niet langer dan 1 jaar in de pot hebben gegroeid. Het wortelgestel lichtjes losmaken 

voor het planten en bij laattijdig planten regelmatig gieten is een noodzaak! 

Plant u fruitbomen in een weide? 

DIERENVRIENDEN PAS OP!!! 

- Bescherm uw bomen voldoende bij aanplant! 

Jonge bomen zijn een waar festijn voor vraatzuchtige schapen, geiten, 

runderen en vooral paarden! 

- Controleer jaarlijks meermaals of de bescherming nog afdoende is! 

Het is erg als een boom, na 5 jaar goed te hebben gegroeid en nu hij 

op punt staat volop te beginnen dragen, ten prooi valt aan hongerige 

schapen, geiten of paarden. 

Zonde van de verloren tijd!

Vormsnoei bij het planten 

- Vrij groeiende boomvormen: zowel voor hoogstam, halfstam of struikvorm 

* de hoofdtak wordt 1/3 ingekort, op een oog georiënteerd naar het centrum 

van de boom. 

* een eventueel concurrerende tevens verticaal ingeplante sterke twijg wordt 

best totaal weggesnoeid, of bij gebrek aan voldoende gesteltakken, fors 

teruggesnoeid. 

* een 5-tal gesteltakken mooi verspreid worden weerhouden. De overige twijgen 

worden volledig weggenomen. De gesteltakken worden de eerste drie jaren 

1/2 ingekort, op een oog georiënteerd naar de buitenkant van de boom. Deze 

gesteltakken staan best zoveel mogelijk horizontaal ingeplant.Vlak ingeplante 

takken zullen vroeger gaan dragen en minder vlug afscheuren onder het 

gewicht van de vruchten. 

- Intensieve aanplant voor appel en/of peer: in spilvorm: 

het streefdoel moet hier zijn: een open kruin met horizontale takken bekomen die 

dan naar buiten toe, de meeste en best gekleurde vruchten dragen. 

- Kleinfruit: zie assortimentsbeschrijving 

- Leibomen: 

voorgevormde bomen zijn duur en niet altijd geschikt voor de gewenste standplaats. 

Best te vormen zijn peer en appel op zwakke onderstam (kwee A en M9). Vraag 

ernaar want er worden wel eens bomen op de markt aangeboden op sterke 

onderstammen. Er wordt best vertrokken van 1-jarige snoeren voor appel en 

tweejarige struiken voor peer. 

Hiervoor goed geschikt zijn o.a. volgende variëteiten: 

Peer: Beurré Lebrun, Bon Chrétien William’s, Bonne Louise, Conférence, Comtesse 

de Paris, Soldat Laboureur 

Appel: Alkmene, Akane, Court Pendu, Elstar, Idared, Jacques Lebel, James Grieve, 

Reine des Reinettes, Winston 

15

16 

3 

De verdere verzorging 

1. Wanneer mag u opbrengst verwachten? 

2. Snoei 

Na 1 jaar: voor alle kleinfruit 

Na 2 jaar: voor appel op M9, noordkriek en druif 

Na 3 jaar: voor appel op M26, pruim, perzik en hazelaar 

Na 4 jaar: voor kers en peer op laagstam 

Na 5 jaar: voor alle halfstammen en sommige hoogstammen (o.a. pruim) 

Na 7 jaar: voor alle hoogstammen 

Na 10 jaar: voor okkernoten, kastanjes en enkele laatvruchtende appelsoorten op 

zaailing onderstam (vb. Keuleman, …) 

Snoeien is een kunst die logisch moet worden aangevoeld en meestal te ingewikkeld 

wordt voorgesteld aan de liefhebber. 

- Hoogstamfruitbomen leven lang: peren tot 100 jaar, appelen tot 50 jaar, pruimen tot 

30 jaar enz. 

Zij groeien aanvankelijk sterk en dragen meer vruchten naarmate ze ouder worden. 

Zolang ze maar blijven doorgroeien en zolang door sleunen (*) een open kruin wordt 

bewaard waar zoninval mogelijk is, zal gezond fruit van goede kwaliteit worden 

bekomen. 

Hoogstambomen vragen duidelijk minder onderhoud dan intensieve teelt op 

laagstam. Het is wel van het grootste belang, van nature gezonde en groeikrachtige 

soorten te kiezen. 

(*) Sleunen is het wegnemen van overtollig hout in het midden van de boomkruin. Dit gebeurt best door 

jaarlijks enkele takken volledig te verwijderen en niet door een éénmalige snoeibeurt. Dit zou de boom 

aanzetten tot overdreven groei in het centrum van de kruin, net wat we willen vermijden! 

Door dit toe te passen, blijft de boom vitaal, is er een betere zoninval en droogt de boom beter op. 

Dit zijn allemaal elementen voor een betere natuurlijke weerstand tegen schurft, kanker en de meest 

schadelijke insecten.

- Intensieve aanplant op rijen van appel en peer: 

Jaarlijkse wintersnoei: 

Wintersnoei versterkt de groei van de bomen, doch is jaarlijks noodzakelijk, om de 

bomen binnen het gewenst volume te houden en te verjongen. 

Enkele basisregels: 

· Snoeien gebeurt in principe voor pitvruchten tussen eind november en eind 

februari, als de boom in rust is en als het niet vriest. Voor steenfruit en 

notelaars is de beste periode half tot eind september en beperkt de snoei 

zich tot vormsnoei en sleunen. 

· Gebruik een goed snijdende snoeischaar, steeds met de rug op het 

weggesnoeide hout, zodat een gave snoeiwonde overblijft. Als deze een 

diameter heeft groter dan 2 cm, kan ze best worden ingestreken met een 

speciaal (verkrijgbaar in de handel) wondafdekmiddel dat schimmelwerend 

is. 

· Steil opgroeiende twijgen worden weggenomen wanneer de gewenste boomhoogte 

is bereikt. 

· Vlak ingeplante takken zullen vroeger dragen dan andere en minder vlug 

afscheuren onder het gewicht van de vruchten.Van deze wordt 1 verlengenis 

weerhouden en volgens beschikbare plaats getopt. Deze horizontale takken 

zullen het beste vruchthout leveren voor volgend seizoen. 

· Afgedragen vruchthout wordt vervangen door jong hout. 

· Op oude bomen past men de verjongingssnoei toe. Men snoeit een deel 

vruchthout weg, gaat terug op enkele bloemknoppen en kweekt zo grotere 

en mooiere vruchten. Sterke wintersnoei brengt veel houtgroei en weinig 

vruchthoutgroei. Zomersnoei (*) is dan zeker aangewezen. 

3. Jaarlijkse bijbemesting 

Deze dient te gebeuren in de vroege lente: 

februari-maart met organische meststof 

eind maart-april met chloorvrije chemische meststof 

(*) Zomersnoei: Is het wegnemen van overtollige takken tijdens de groeiperiode (juni-juli) om voldoende 

licht in de boom te krijgen en de groeikracht te temperen. Gelijktijdig kan dan ook het uitbuigen van takken 

gebeuren om alzo de vruchtzetting te bevorderen. 

17

18 

Het spreekt voor zich dat de regelmatige bijbemesting op lichte grond noodzakelijk 

en op rijke leemgrond bijna overbodig is. De dosis dient aangepast te worden. 

Na half juni geen stikstofmeststof meer toedienen. Dit stimuleert de plantengroei en 

werkt de bloembotvorming tegen. 

4. Ziekten, plagen en insectenbestrijding 

- Preventief handelen: 

1. Zorg voor een goede en evenwichtig bemeste grond. 

Enkel goed groeiende planten geven mooie vruchten en bieden natuurlijke 

weerstand tegen ziekten. 

2. Respecteer de minimum plantafstanden. Hierdoor wordt de infectiedruk voor 

schurft, kanker, witziekte, bacterievuur, … enz. merkelijk verlaagd. 

3. Zorg ervoor dat elke plant voldoende zonlicht krijgt. Enkel mispel en 

hazelnoot verdragen een iets belommerde standplaats. 

4. Probeer infecties uit de directe omgeving te vermijden. Plant geen 

meidoornhagen die bloeien rond uw perceel vanwege gevaar op infectie 

door bacterievuur (perenvuur) 

5. Maak een weloverwogen assortimentskeuze. Als particulier heeft u keuze 

uit heel wat meer, dikwijls oude variëteiten die beter ziekteresistent zijn, maar 

minder geschikt zijn voor de commerciële teelt (houdbaarheid, vorm, 

beurtjaren, kilo opbrengst, enz.) 

De beroepsfruitkweker is vandaag de dag verplicht vlekkeloos fruit te kweken op een 

milieubewuste manier. De phytofarmacie biedt hiertoe momenteel heel wat zeer 

specifieke en daardoor minder giftige spuitmiddelen aan. 

Tevens maakt de geïntegreerde bestrijding binnen de fruitteelt grote vooruitgang. 

Schadelijke insecten als rode spin en roestmijt worden met natuurlijke parasieten 

bestreden en de fruitmot van appelen perenmade wordt misleid met feromoonvallen 

om de voortplanting te beletten. Op particuliere schaal zijn deze toepassingen moeilijk 

te realiseren. Het bestrijden van de hoofdplagen (schurft, kanker, bladluizen en 

appel/perenmade) is een must. Belangrijk is tijdig de behandeling aan te vatten. 

Specifieke soortgebonden aandoeningen staan vermeld onder “Nuttige weetjes” bij 

de assortimentsbeschrijving. 

Wij sommen hier de belangrijkste algemeen voorkomende ziekten, plagen en schadelijke 

insecten op:

ZIEKTEN 

EN 

PLAGEN 

BOTRYTIS 

BACTERIE- 

VUUR 

WAARDPLANTEN 

in volgorde van belang 

Bijna alle vruchten, 

vooral kleinfruit. 

FRAMBOOS is zeer 

gevoelig 

Appel, peer, kweepeer, 

mispel en tevens ook 

als waardplant volgende 

sierplanten: 

Meidoorn (Crataegus), 

Lijsterbes (Sorbus), 

dwergmispel 

(Cotoneaster) 

Vuurdoorn (Pyracantha), 

Photinia en Sierkwee 

(Chaenomeles) 

SCHADEBEELD 

Vroegtijdige verrotting 

van de vruchten, en bij 

zware aantasting, 

verwelking van jonge 

scheuten. 

Komt vaak voor bij 

vochtige lente 

Aanvankelijk bruinzwart 

verkleuren, verdorren en 

verschrompelen van 

bloesems, bladeren en 

twijgtoppen, alsof ze 

verschroeid zijn. 

In later stadium, 

overwinteringskankers 

met bacterieslijm. 

Uiteindelijk verdort de 

ganse plant. 

Primaire infectie, vooral 

bij hoge temperatuur en 

regen in volle zomer, 

gebeurt via 

bacterieslijmdruppels op 

bloesem en wonden. Zeer 

regelmatig de bomen 

controleren. 

BESTRIJDING 

Oorzaak wegnemen: 

vaak te dichte bladstand 

Rotte vruchten en 

aangetaste twijgen 

verwijderen en verbranden 

Bespuiten met specifiek 

fungicide bij begin van de 

aantasting 

Bij lichte infectie, 

onmiddellijk de 

geïnfecteerde twijg 

minimum 1 meter 

beneden zichtbare 

schade wegsnoeien en 

verbranden. 

Pas op! 

Uw snoeischaar daarna 

ontsmetten met formol 

om kans op herinfectie 

tegen te gaan. 

Bij matige infectie de 

boom onmiddellijk 

volledig verwijderen en 

verbranden. 

Wacht niet 

tot uw ganse 

boomgaard is besmet! 

Waardplanten als 

sierplant in de omgeving 

snoeien zodat ze niet 

bloeien 

(grootste infectie 

via de bloei) 

De snoeiwonden 

worden best met een 

koperhoudende pasta 

afgedekt. 

19

ZIEKTEN 

EN 

PLAGEN 

20 

SCHURFT 

VRUCHT- 

BOOM- 

KANKER 

WAARDPLANTEN 


APPEL, PEER 

APPEL, PEER, 

KWEEPEER 

SCHADEBEELD 

Aanvankelijk weinig 

zichtbare, later 

olijfkleurige vlekken op 

de bladeren 

(onder- en bovenkant), 

en later zwart. 

Bruine stippen 

op de vrucht. 

Een vochtige lente = 

opletten geblazen! 

Ruwe, bultige gezwellen 

op de takken, 

vooral aan ogen of 

snoeiwonden, 

en later afschilferende 

schors en indalingen. 

Jonge takken sterven 

totaal af. 

BESTRIJDING 

Infectie mogelijk vanaf het 

prille ontluiken, en bij 

temperaturen boven 5°C, 

tot laat in de zomer. 

Plantafstand en 

snoeiregels respecteren. 

Zonodig zomersnoei. 

Kies weinig 

schurftgevoelige rassen! 

In intensieve 

aanplantingen, curatief 

spuiten met moderne 

middelen! 

Afwisselen om resistentie 

te voorkomen! 

Zorg voor een goede 

afwatering en ruime 

plantafstand. 

Overmatig bemesten 

met stikstof vermijden. 

Grote snoeien 

sleunwonden afdekken. 

Kankerwonden 

uitsnijden en instrijken 

met kankerverf. 

Wonden door vretende 

insecten vermijden 

(o.a. bloedluis) 

MONILIA KRIEK, KERS, PRUIM, Verwelkte bloesems, Enkele dagen voor de 

ABRIKOOS, PERZIK bladeren en jonge bloei spuiten met 

scheuten die verdroogd Koperoxychloride of 

aan de boom blijven 

TMTD. 

hangen. 

Dit mogelijks herhalen 

Infectie gebeurt 

overwegend via bloei, 

mogelijks ook via hagel 

en regenschade 

na de bloei 

(nooit tijdens!!) 

en na het wegsnoeien 

van geïnfecteerde 

plantendelen.

ZIEKTEN 

EN 

PLAGEN 

KRULZIEKTE 

WAARDPLANTEN 


PERZIK, NECTARINE, 

ABRIKOOS 

SCHADEBEELD 

Bladeren en jonge 

scheuten blaasvormig 

opgezwollen en gekruld 

in mei. Snel secundaire 

schimmelinfecties. 

Komt voornamelijk voor 

op geelvlezige soorten. 

Bij appel secundair 

vanaf augustus 

BESTRIJDING 

Zodra de knoppen 

zwellen, spuiten met 

TMTD of 

Koperoxychloride. 

Van zodra het eind juni 

constant warm weer is, 

is niets meer van de 

ziekte te bespeuren (de 

zieke weefsels vallen 

vanzelf af) 

MEELDAUW STEKELBES, CASSIS, Vanaf eind mei, eerst op Aangetaste twijgtoppen 

WITTE EN RODE BES, onderkant blad, later wegsnoeien bij de 

APPEL 

ook op twijgen en 

wintersnoei en 

vruchten een wit poeder 

(later bruin) 

verbranden. 

Plantafstand 

respecteren. 

SCHADE- 

LIJKE 

INSECTEN 

LUIZEN 

APPEL, PEER, PRUIM, 

KERS, FRAMBOOS, 

TROSBES, enz. 

Luizen zuigen de 

bladsappen op, wat 

dikwijls opgerolde 

bladeren geeft 

Snoeienderwijs licht in 

centrum van de struik 

brengen 

Bij eventuele bespuiting 

goed de wachttijd 

respecteren en 

voorzien. 

Regelmatige controle op 

aanwezigheid. 

Tevens aanwezigheid 

van Lieveheersbeestjes, 

oorwormen en 

gaasvliegen (natuurlijke 

predatoren) controleren. 

Bij zware infectie met 

passend insecticide 

spuiten en nuttige 

insecten sparen. Iedere 

variante van luis 

gedraagt zich 

verschillend en wordt 

specifiek bestreden, dus 

neem een staal mee bij 

uw sproeistofhandelaar. 

21

SCHADE- 

LIJKE 

INSECTEN 

22 

RUPSEN 

FRUITMOTTEN 

(wormstekigheid) 

WAARDPLANTEN 


Zeer specifiek voor 

iedere rups: iedere plant 

heeft wel 1 of meerdere 

rupssoorten. 

Pas vooral op voor: 

kruisbes 

trosbes 

hazelaar 

APPEL, PEER, PRUIM 

SCHADEBEELD 

Bladeren worden 

volledig, vanaf de rand 

opgegeten of 

gemineerd. 

Schade kan zeer snel 

grote 

proporties aannemen!! 

Na warme periodes in 

juni-juli, 

wormstekige vruchtjes 

vanaf eind juli. 

BESTRIJDING 

Tijdig controleren 

Onmiddellijke bespuiting 

toepassen met passend 

middel, doch 

wachttermijn zorgvuldig 

respecteren. 

Bij kruisbes reeds in 

april kans op grote 

schade. 

Spuiten met afdoend 

insecticide als larven uit 

het ei komen (rond half 

juni tot juli) bij warm 

weer, ’s avonds. 

Carpovirusine is hier 

een biologisch middel 

dat vanaf 1 juni tot eind 

augustus kan ingezet 

worden. 

Let wel, dit is een 

levend product dat bij 

0 à 5°C moet worden 

bewaard ! 

In een kleine tuin (10 tot 20 are) kan een goede rugsproeier (vb. Birchmeier) met regelbare 

spuitdop volstaan voor de ziekte- en insectenbestrijding. Uitgerust met een ketsdop kan deze 

ook dienen voor de onkruidvernietiging. 

5. Vruchten dunnen 

Wanneer het niet gevroren heeft tijdens de bloeitijd, zijn pruimenbomen, appelbomen, 

perenbomen en perzikbomen vaak overladen met jonge vruchten. Na de natuurlijke 

junirui, wanneer de vruchtjes zo groot zijn als een merelei, knipt men de overtollige 

weg en bewaart men de best ontwikkelde. Men laat 1 vrucht staan per 10 cm vruchttwijg 

en hoogstens 2 vruchten per tros. Dit komt de kwaliteit zeker ten goede.

6. Onkruidbestrijding 

In een kleine tuin is hakken de goedkoopste en zuiverste methode Op grotere 

oppervlakten zijn wij genoodzaakt herbiciden te gebruiken. We onderscheiden 3 soorten 

herbiciden, namelijk de contactherbiciden, de systemische herbiciden en de kiemingremmende 

herbiciden. 

Contactherbiciden: verbranden de bovengrondse plantendelen doeltreffend 

tegen éénjarige onkruiden. 

Systemische herbiciden: dringen binnen in de plant en doden tevens de wortel 

Doeltreffend tegen meerjarige wortelonkruiden. 

Meest milieuvriendelijk in deze groep, zijn de 

producten op basis van Glyfosaat. 

kiemingremmende herbiciden: voorkomen het kiemen van de onkruidzaadjes. 

De meeste producten werken tegen een welbepaalde 

groep onkruiden en voor een bepaalde periode. 

Informeer u goed alvorens deze te gebruiken. 

Bij een aanplant in rijen kan men tussen de rijen gazon 

zaaien, deze kort maaien en het gras onder de bomen 

spreiden. 

7. Probleem: mijn boom draagt niet 

Hier kunnen vele zaken aan de oorsprong liggen. Enkele mogelijke oorzaken: 

- de boom bloeit rijkelijk maar geeft geen vruchten: 

ofwel heeft de boom gebrek aan goede bestuiving, ofwel is de bloei bevroren in de 

lente (1 nacht volstaat !) 

- de boom bloeit niet: 

* te sterke jonge scheuten als gevolg van te korte snoei. 

* jonge boom in volle groei moet eerst volwassen worden. Nog even geduld. 

* te rijke bemesting (vb. als er kippen onder lopen). Hier de toppen van de 

twijgen niet insnoeien en naar horizontaal afbuigen in juli. 

* het verschijnsel “Beurtjaren” komt bij meerdere soorten voor. Overvloedige 

dracht het ene jaar wordt afgewisseld door een jaar zonder noemenswaardige 

opbrengst. Hiertegen is weinig te ondernemen; enkel goede vruchtdunning 

helpt wat. 

23

4 

Assortimentsbeschrijving 

1. Appelbomen (Malus domestica) 

De appel is onze belangrijkste fruitsoort, ze brengt jaarlijks een goede, soms overvloedige 

oogst voort. 

Volgende onderstammen worden gebruikt: 

- M 27: zeer zwak, dus enkel te gebruiken voor intensieve teelt op rijke gronden. 

- M 9: zwak, algemeen gangbaar gebruikt in de commerciële fruitteelt, tevens ook best 

geschikt voor leifruit en intensieve aanplanting in spilvorm. Heeft steunpaal nodig. 

- M 26: matig zwak, gebruikt voor struikvormen in particuliere tuinen. Groeit iets sterker 

dan M9 waardoor de boom minder zorgen (snoei – sproeien -steun) behoeft. 

Sterker wortelgestel. 

- M 106: matig sterk, geschikt voor halfstambomen van matige omvang, sterk stabiel 

wortelgestel. 

- zaailing: sterk, geschikt voor half- en hoogstambomen van grote omvang, latere 

vruchtbaarheid en lange levensduur. 

24 

Nuttige weetjes: 

Schurft en appelmade zijn in de liefhebberstuin de schadelijkste kwalen. 

De appelmade wordt bestreden begin juni. Bij warm weer vliegen de 

motjes en is bespuiting met een insecticide noodzakelijk. 

Beter nog is de inzet van een biologisch middel “CARPOVIRUSINE”. 

Schurft en witziekte bestrijdt men met niet giftige fungiciden. Tijdig de 

behandeling beginnen (in mei gedurende warme vochtige periodes) is 

de boodschap. 

Wollige appelbloedluizen kunnen voorkomen als witte pluizen op de 

onderzijde van twijgen en langs de stam, meestal in de nazomer. Bij 

een begin van infectie de luizen manueel pletten is nuttig. Goed de 

onmiddellijke omgeving (ca. 10 meter) inspecteren. Een grondige 

bespuiting tot afdruipens toe, is pas aangewezen na de pluk! Mogelijks 

wordt de luis ervoor ervoor door een natuurlijke parasiet bestreden. 

Ook sierappelsoorten kunnen dienen als bestuiver voor uw appelaar, 

als de bloeiperiode gelijk valt. 

Een hoogstam “Bellefleur” of “Boskoop” in het gazon en een sierappelstruik 

als bestuiver in de huistuin zijn prachtig en nuttig.

ASSORTIMENTSBESCHRIJVING 

A = Amateursvariëteit voor halfstam of laagstam 

C = Commercieel gangbare variëteit 

H = Geschikt voor hoogstam 

RGF = Oude liefhebbersvariëteit aangeraden door het Centrum voor Landbouwkundig 

Onderzoek, afdeling fytogenetische Bronnen te Gembloux. 

(11-2) maanden van rijpheid-/ van november tot februari bij natuurlijke bewaring in vochtige 

koele kelder. 

Bewaarappels plukt men begin oktober. 

Volgende variëteiten worden als beste bestuivers aangeraden: 

Alkmene, Reinette de France, Reine des Reinettes, Transparante Blanche, James Grieves, 

Idared en Jonathan. 

Akane (8-10) A + C 

= PRIME ROUGE 

BOOM: klein, zeer vruchtbaar, gevoelig voor meeldauw 

BLOEI: vroeg, diploïde 

VRUCHT: klein, prachtig helrood, vast wit vruchtvlees, eetappel, windvast 

Alkmene (9-10) A + C 

BOOM: middelmatige groei, gevoelig voor kanker, zeer vruchtbaar 


VRUCHT: middelmatige, zoete, zeer lekkere vervanger voor Cox in de liefhebberstuin 

goudgeel, echte dessertappel 

Bellefleur du Brabant (11-3) H 

= ENKELE BELLEFLEUR (BELLE FLEUR SIMPLE) 

= PETIT BON POMMIER 

BOOM: zeer gezonde, vruchtbare hoogstamboom 

BLOEI: laat 

VRUCHT: kleine hoge, roodgestreepte appel van middelmatige kwaliteit 

Berglander (11-2) H 

= BELLEFLEUR DES FLANDRES 

BOOM: grote, gezonde, vruchtbare hoogstamboom 

BLOEI: laat 

VRUCHT: grote, rode kook-en eetappel die goed bewaart 

25

Bohnapfel (10 – 6) H 

= RHEINISCHER BOHNAPFEL 

26 

BOOM: grote, alternerend rijkdragende hoogstamboom 

BLOEI: middelvroeg, triploïde 

VRUCHT: kleine, eivormige, zeer aromatische, Duitse ciderappel, ook late eetappel, 

weinig gekleurd 

Boskoop (11-2) H + A + C 

= SCHONE VAN BOSKOOP 

= GOUDRENET 

BOOM: grote, gezonde boom voor alle vormen 

één van de belangrijkste appelvariëteiten 

BLOEI: vroeg, triploïde 

VRUCHT: grote, zware vrucht, geelbruin, 

lekkere eetappel, beste keukenappel, bewaart goed in de fruitkelder 

Boskoop Bakker (10-1) H + A + C 

= RODE BOSKOOP 

BOOM: mutant van de gele Boskoop 


VRUCHT: minder groot en mooiere vorm 

mooi bruinrood gekleurd 

Bramley’s Seedling (11-3) A 

BOOM: sterke groei,schurftgevoelig, alternerend vruchtbaar 


VRUCHT: zeer groot, gekende Engelse kookappel 

Court Pendu Rosat (11-3) A + C 

= KOENIGLICHER KURZSTIEL 

BOOM: kleine, zeer vruchtbare boom voor laagstamvormen 

BLOEI: zeer laat, diploïde 

VRUCHT: kleine, ronde, platte Reinette, rood op gele grond, door kenners zeer 

gevraagd, lekker dessertappeltje 

Cox Orange (type T12) (9 – 11) A + C 

BOOM: ziektegevoelige handelsvariëteit, moeilijke vruchtzetting 


VRUCHT: middelmatig, vlakronde Reinette, roodbruin, gevoelig voor kurkstip, maar 

onze lekkerste appel

Cwastresse Double (10-12) H + RGF 

= CALVILLE DES VERGERS 

= TRIOMPHE DU LUXEMBOURG 

BOOM: gezond in weideboomgaard 

BLOEI: middelmatig laat, diploïde 

VRUCHT: middelmatig groot, groengeel rood gestreept, voor desserttafel 

Discovery (8-9) A 

BOOM: matig vruchtbare, gezonde, kleine boom 


VRUCHT middelgrote, zeer mooie ronde appel, geel tot helrood 

zuurzoet, lekker vast vruchtvlees 

Dubbele Bellefleur (10-3) H 

BOOM: grote, gezonde hoogstamboom. Heeft beurtjaren, afgewisseld met overvloedige 

productie 

BLOEI: laat 

VRUCHT: grote, gladde kook-en eetappel met rode blos, zoetzuur 

Ellison’s orange (9-10) A 

BOOM: gezonde, gemakkelijk te kweken variëteit, kankergevoelig, alternerend 

vruchtbaar 

BLOEI: halflaat, diploïde 

VRUCHT: middelmatig grote, mooie appel met eigenaardige muskaatsmaak, 

uitermate geschikt voor moes 

Elstar (10-1) A + C 

BOOM: kleinere zeer vruchtbare boom, wat schurftgevoelig 

BLOEI: late bloei, diploïde 

VRUCHT: middelmatig, rond, mooi gekleurd en fijn, zoetzuur van smaak, hoofdsoort 

voor beroepsfruitteelt en liefhebber 

Eysdener Klumpke (12-4) H 

= POSSON ROUGE DE HOLLANDE 

BOOM: grote, gezonde hoogstamboom 

BLOEI: halflaat 

VRUCHT middelmatig grote, mooi rode bewaarappel, tafel- en keukenappel 

27

Geheimrat Oldenburg (9-11) H + A 

BOOM: rijkdragende, sterke boom, meeldauw- en kankergevoelig 

BLOEI: laat, diploïde 

VRUCHT: grote, hoge, gele, lekkere tafelappel, rode zonnezijde 

Gloster (11-2) A + C 

BOOM: sterk, rechtopgroeiend, gevoelig voor schurft en witziekte, zeer vruchtbaar 


VRUCHT: grote klokvormige, prachtig rode vrucht, 

groen, zuurzoet, vast vruchtvlees, 

gevoelig voor klokhuisrot, niet al te lekker 

Godivert (11-4) A + RGF 

BOOM: gezonde, zeer vruchtbare variëteit 

BLOEI: middelmatig laat, triploïde 

VRUCHT: grote keukenappel, geel met rode wang 

Golden Delicious (Type B85) (10-2) A + C 

BOOM: kleine boom, zeer vruchtbaar, gevoelig voor schurft en witziekte, beter 

thuis in Zuid-Europa 

niet geschikt voor hoogstamteelt 


VRUCHT: middelmatig, goudgeel, zeer lekkere tafelappel 

Granny Smith (12-4) A + C 

BOOM: gezonde boom, zeer vruchtbaar, voor zonnige streken 

BLOEI: halflaat 

VRUCHT: grasgroene, ronde, harde appel uit het zuidelijk halfrond, handappel 

Gravensteiner (9-10) H + A 

= CALVILLE DE GRAVENSTEIN 

BOOM: zeer grote boom, laat vruchtbaar, schurftgevoelig 

BLOEI: zeer vroeg, triploïde 

VRUCHT: groot, rond, geelgroen, wit aromatisch vruchtvlees, tafel- en moesappel 

Grenadier (8-9) A + H + RGF 

BOOM: gezonde, vruchtbare boom geschikt voor alle boomvormen 

BLOEI: middelmatig vroeg, diploïde 

VRUCHT: grote, zure vrucht, lichtgroen tot geel, perfecte moesappel 

28

Gris Braibant (11-5) H + RGF 

= BRABANTSE GRIJZE RENET 

= REINETTE GRISE 

BOOM: gezonde, vruchtbare weideboomgaardappel 

BLOEI: middelmatig laat 

VRUCHT: middelmatig en rond, geelbruin met ruwe schil, dessertappel, 

bewaart zeer goed 

Idared (10-3) A + C 

BOOM: zwakke gezonde boom die vroeg vruchtbaar is 

BLOEI: vroeg, diploïde, beste bestuiversoort 

VRUCHT: vlakronde, grote, groenrode tafelappel, die zeer lang en goed bewaart 

Ingrid Marie (9-12) A 

= DEENSE COX 

BOOM: zeer vruchtbaar maar gevoelig voor schurft en monilia 

BLOEI: middellaat, diploïde 

VRUCHT: vlakronde, eerder kleine, rode vrucht, zeer lekker, 

geschikt voor kerstversiering 

Jacques Lebel (9-12) H + A 

BOOM: gezonde boom voor weideboomgaard, ook als laagstam zeer vruchtbaar 

BLOEI: middenvroeg, triploïde 

VRUCHT: groot, vlakrond, geelgroen, sappig lekker zuurzoet, goede tafelappel, beste 

moesappel 

James Grieve (8-9) H + A + C 

BOOM: zwakke groei, zeer vruchtbaar, gevoelig voor kanker en schurft 

BLOEI: middenvroeg, diploïde, zeer goed stuifmeel, tamelijk zelffertiel 

VRUCHT: groot, hoog, geel tot rode lekkere herfstappel voor tafel en moes 

Jonagold + mutanten (10-1) A + C 

BOOM: zeer vruchtbare, sterkgroeiende boom gevoelig voor meeldauw, schurft 

en kanker, hoofdvariëteit voor de belgische fruitteelt 

BLOEI: laat, triploïde 

VRUCHT: grote, hoge, geelrode vrucht, 

geelachtig, zoet, aromatisch, vast vruchtvlees, 

beste dessertappel 

29

Jonathan (11-2) H + A + C 

BOOM: kleine boom, zeer vruchtbaar, gevoelig voor witziekte 

BLOEI: middenvroeg, diploïde, goed stuifmeel, ook neiging tot zelfvruchtbaarheid 

VRUCHT: klein tot middelmatig, hoge helrode tafelappel, witgroen vast vruchtvlees, 

bewaart goed en lang 

Joseph Musch (10-1) H + A + RGF 

= GASCOGNE’S SCARLET SEEDLING 

BOOM: vruchtbare, gezonde boom voor hoogstamboomgaard, 

als struikvorm enkel sterkere onderstam (M26 of M106) 


VRUCHT: grote, brede appel, gekleurd, vast vruchtvlees type Reinette, dessertappel 

Kaiser Wilhelm (10-2) H + A 

BOOM: gezonde, niet windgevoelige variëteit voor weideboomgaard, 

draagt later veel maar alternerend 


VRUCHT: groot, geel en roodgestreept, zuurzoete, zachte kookappel 

Karmijn de Sonnaville (10-12) A 

BOOM: sterkgroeiende boom, gevoelig voor kanker en meeldauw 

te weinig vruchtbaar 


VRUCHT: groot, bruin en rood, gelijkend op Boskoop, zeer lekkere tafelappel, 

stipgevoelig 

Keiing (12-3) H 

BOOM: sterkgroeiende hoogstamboom, zeer gezond 


VRUCHT: klein, hoog, roodgestreept, kookappel voor zeer lange bewaring, 

weinig smaak, vast en daardoor gezocht als taartbeleg 

Keuleman (1-5) H 

= GUEULE DE MOUTON 

= SCHAFSNASE 

BOOM: zeer grote, vruchtbare, gezonde hoogstamboom 

BLOEI: zeer laat, in aanvang trage vruchtzetting 

VRUCHT: kleine, hoge, harde moesappel, die goed en zeer lang bewaart, tafelappel 

in april en mei 

30

La Paix (10-11) A + RGF 

BOOM: vruchtbare, weinig ziektegevoelige boom voor laagstamvormen 


VRUCHT: middelmatig grote, hoge appel, sterk rood gekleurd, 

lekkere aromatische en zeer zoete dessertappel 

Laxton’s Superb (10-1) A 

BOOM: grote boom, gezond, maar alternerend zeer vruchtbaar 


VRUCHT: middelmatig, groen tot blauwrood, dessertappel die goed bewaart 

Marie-Joseph d’Othée (1-5) H 

= YZERAPPEL 

= POMME DE DEUX ANS 

BOOM: gezond, vruchtbaar, sterke groei voor weideboomgaard 

BLOEI: laat 

VRUCHT: middelgrote, rode bewaarappel voor de keuken 

Melrose (11-2) A + C 

BOOM: sterke opgaande groei, gezonde boom, 

matige en alternerende vruchtbaarheid 

BLOEI: zeer laat, diploïde maar met slecht stuifmeel 

VRUCHT: groot, vlakrond, groen tot purperrood, 

lang bewarende zeer lekkere tafelappel 

Mutsu (11-2) C 

BOOM: sterke groei, matig schurftgevoelig, kankergevoelig, zeer vruchtbaar 


VRUCHT: grote ronde “Japanse Golden”, sappige lekkere vrucht 

Notarisappel (10-12) A + H 

BOOM: gezonde Nederlandse liefhebbersappel 

BLOEI: middelvroeg 

VRUCHT: geelgroene tafel- en moesappel 

Ontario (11-4) A 

BOOM: zwakgroeiende, vruchtbare, betrekkelijk gezonde boom voor laagstamvormen 

BLOEI: laat, diploïd, goede bestuiver met neiging tot zelffertiliteit 

VRUCHT: groot, vlakrond, groen tot blauwrood, zuurzoete tafelappel die lang bewaart 

31

Président Roulin (9-12) H + A + RGF 

BOOM: gezond en zeer vruchtbaar 


VRUCHT: grote gele appel, roze gestreept, kan als handappel, maar uitstekend voor 

moes 

Radoux (10-1) H + A + RGF 

BOOM: gezond en zeer vruchtbaar maar wat alternerend 


VRUCHT: klein, mooi rood op gele rand, wit, zoetzuur vruchtvlees, handappel die 

goed bewaart, weinig aroma 

Rambour d’hiver (11-2) H 

= WINTERRAMBOUR 

= HOLLANDSE BELLEFLEUR 

BOOM: sterke groei, weinig ziektegevoelig voor weideboomgaard, laat vruchtbaar 


VRUCHT: groot, geelgroen met rood, moesappel met sappig zacht vruchtvlees 

De groep der REINETTES zijn rond, hebben een ruwe schil, en smaken zuurzoet. 

Reine des Reinettes (9-12) H + A 

= GOLDPARMAENE 

= KING OF THE PiPPIN 

BOOM: matig sterkgroeiende, gezonde boom, zeer vruchtbaar behalve in beurtjaren, 

zeer goede liefhebbersvariëteit 

BLOEI: middellaat,diploïde, neigend naar parthenocarpie 

VRUCHT: klein, rond, goudgeel en zeer lekker, stipgevoelig 

Reinette de Blenheim (10-12) H + A + RGF 

BOOM: grote, gezonde zeer vruchtbare boom, behalve in beurtjaren 

BLOEI: middellaat, triploïde, in aanvang trage vruchtzetting 

VRUCHT: grote, goudgele roodoranje gestreepte, zeer lekkere tafelappel 

Reinette de Chênée (12-2) H + A 

BOOM: in goede gronden gezonde boom, vruchtbaar 

BLOEI: middellaat of halflaat 

VRUCHT: middelmatig, ruwe, bruine, zeer lekkere tafelappel 

32

Reinette de France (12-3) H + A 

= FRANSE RENET 

= GRAUWE RABOU 

= REINETTE GRISE DU LIMOUSIN 

BOOM: gezonde, laat vruchtbare boom 

BLOEI: laat 

VRUCHT: vlakke, ronde Reinette, lekkere tafelappel 

Reinette Descardre (10-11) A 

BOOM: gezonde, sterke boom, kankergevoelig in natte grond, 

geschikt voor laagstam in de huistuin 


VRUCHT: dikke bronskleurige lekkere vrucht, gelijkende op een dikke Boskoop met 

blos, doch bewaart minder lang 

Reinette blanche du Canada (12-2) H + A 

= POMME DE CAEN 

BOOM: krachtig groeiende vruchtbare boom voor alle vormen 

BLOEI: middelmatig vroeg, triploïde 

VRUCHT: dikke vrucht van goede kwaliteit voor tafel en keuken 

Reinette Etoilée (10-12) H + A 

= STERAPPEL 

= ROTER STERN 

BOOM: gezonde, traaggroeiende, grote vruchtbare boom voor hoogstam en ook 

laagstam op M9 

BLOEI: zeer laat 

VRUCHT: kleine, lederachtige, helrode vruchten, sieraad voor Kerstmis, wit vruchtvlees 

stervormig, rood doorstreept 

Reinette Evagil (9-11) A + RGF 

BOOM: gezonde, minder grote, matig vruchtbare boom, geschikt voor laagstam 


VRUCHT: gladde, kleinere, geel, wat oranjegekleurde Reinette van zeer goede 

kwaliteit. 

Reinette Hernaut (10-2) H + A + RGF 

BOOM: matig groeiende, zeer vruchtbare gezonde boom 

BLOEI: middelmatig laat, triploïde 

VRUCHT: grote, gladde, wijnrode appel op geelgroene grond, lekkere tafelappel, 

ook voor de keuken 

33

Stark’s Earliest (7) A 

= SCARLET PIMPERNEL 

34 

BOOM: goed groeiende, gezonde boom voor laagstam, matig maar regelmatig 

vruchtbaar 

BLOEI: vroeg 

VRUCHT: kleine, groenrode appel met lekker wit vruchtvlees, de vroegste lekkere 

appelvariëteit 

Summerred (9-10) C 

BOOM: groeit sterk maar is zeer gevoelig voor schurft en kanker, heeft beurtjaren 

BLOEI: vroeg 

VRUCHT: middelgrote, hoge, ronde appel, groengeel tot donkerrood, 

sterk aromatisch 

Topaz (10-2) A + C 

BOOM: gezonde, kleine tot middelgrote boom voor struikvorm, 

volstrekt schurftvrij, licht witziektegevoelig 

BLOEI: laat 

VRUCHT: eerder platte vruchten, oranje gestreepte blos op groengele achtergrond, 

harde appel met lichtzure, aromatische smaak. Niet te vroeg plukken! 

Transparente blanche (7-8) H + A 

= OOGSTAPPEL 

= KLARAPFEL 

= YELLOW TRANSPARANT 

BOOM: zwakke groei, gevoelig voor kanker, zeer regelmatig vruchtbaar 

BLOEI: vroeg, diploïde, zeer goede bestuiver, neiging tot parthenocarpie 

VRUCHT: middelmatig tot grote, gele appel, geschikt voor moes 

Transparente de Croncels (9-10) H + A 

= GLASAPFEL 

= ROSENAPFEL 

BOOM: groeit sterk, is schurftgevoelig, geschikt voor regenarme streken 

BLOEI: vroeg, diploïde, 

VRUCHT: groot en rond, geel tot roze, zeer lekkere appel voor tafel en keuken 

Trezeke Meyers (11-1) H + A 

BOOM: gezonde boom voor weideboomgaard en laagstam, zeer vruchtbaar 

BLOEI: middellaat, triploïde 

VRUCHT: matig groot, prachtig rood op gele grond, tafel en keukenappel

Tydeman’s Early Worcester (9) A + C 

BOOM: sterkgroeiende, gezonde boom, geschikt voor laagstam, vruchtbaar op 

twijgtoppen 

BLOEI: vroeg 

VRUCHT: prachtige, ronde, rode appel op gele grond, fijn aromatisch 

Winston (12-4) A 

= WINTERCHEER 

BOOM: gezonde, zeer vruchtbare boom voor half- en laagstammen 

BLOEI: midden, diploïd, deels zelffertiel 

VRUCHT: klein, hoog, rood op gele grond, lekkere, late bewaarappel 

Winterbanana (11-2) A 

BOOM: gezonde, sterkgroeiende en zeer vruchtbare boom voor de liefhebber 

BLOEI: laat 

VRUCHT: grote, gele, sappige keukenappel, zoetzuur 

35

2. Perenbomen (Pyrus communis) 

“België, de bakermat” 

Vele van de op heden nog steeds gangbare perenvariëteiten vinden hun oorsprong in de 18de 

en 19de eeuw op Belgische bodem. Denken we maar aan namen zoals Josephine de Malines, 

Fondante de Charneux, Saint Remy, Durondeau (Tongern), Calebasse Bosc, enz. 

Perenbomen vragen minder zorgen dan de appelboom. 


- kwee C: zwak, enkel voor commerciële aanplant, vorstgevoelig 

- kwee A: matig zwak, meest gebruikte onderstam voor struikvorm 

sommige variëteiten hebben geen affiniteit met deze onderstam en hebben 

dan nood aan een tussenstam (vb. Triomphe de Vienne, Jefkes, …). 

Hiervoor wordt meestal Beurré Hardy gebruikt. 

- Zaailing: sterk groeiend voor half-en hoogstamvormen 

36 


Bacterievuur, schurft en perenbladvlooi zijn de meest schadelijke 

kwalen. 

Bacterievuur en schurft, zie blz. 19 en 20. 

Perenbladvlooien: leven in kolonies zoals bladluizen, zuigen aan de 

scheuttoppen die misvormen en plakkerig en zwart worden. Spuiten 

indien ernstige aantasting bij vochtige lucht met Amitraz (selectief/spaart 

nuttige insecten). Wachttijd en dosis respecteren! 

De perelaar staat graag op een zonnige standplaats. Pas dan zijn de 

peren echt sappig en rijk aan aroma.


A = Amateursvariëteit voor halfstam of laagstam 

C = Commercieel gangbare variëteit 

H = Geschikt voor hoogstam 

(9-10) maanden van rijpheid: van september tot oktober bij natuurlijke bewaring in 

vochtige koele kelder. 

Bewaarperen plukt men begin oktober. 

Ananas de Courtrai (9) A 

BOOM: sterkgroeiende, gezonde boom op kwee 

BLOEI: middenvroeg 

VRUCHT: grote, dikke, goudgele, lekkere peer 

André Desportes (7-8) A 

BOOM: krachtig wassende, zeer vruchtbare boom op kwee 

BLOEI: vroeg 

VRUCHT: middelmatig grote, lekkere zomerpeer 

Beurré Alexandre Lucas (10-12) A + C 

BOOM: sterk groeiende, gezonde, middelmatig vruchtbare boom op kwee 

BLOEI: middenvroeg, triploïde 

VRUCHT: zeer groot en grauwgroen, sappig en lekker, zoetzuur 

Beurré Chaboceau (9-10) H + A 

= JEFKESPEER 

BOOM: grote, gezonde boom op zaailing, zeer vruchtbaar op kwee + tussenstam 


VRUCHT: klein, lekker peertje, welgekend in Brabant 

Beurré de Naghin (1-3) A 

BOOM: gezonde, krachtige, vruchtbare boom op kwee 

BLOEI: middellaat 

VRUCHT: dikke, ronde vruchten, bij rijpheid mooi goudgeel, lekker tot zeer lekker 

na bewaring 

37

Beurré d’Hardenpont (11-2) A 

= BEURRE D’ARENBERG 

38 

BOOM: op kwee zeer krachtig groeiende, laat vruchtbare boom, schurftgevoelig, 

zonnige standplaats voorzien! 


VRUCHT: middelmatig, zeer lekkere, buikige vrucht 

Beurré Diel (11-1) A 

= BEURRE MAGNIFIQUE 

BOOM: groeit matig op kwee en is zeer vruchtbaar 

BLOEI: middenseizoen, triploïde 

VRUCHT: grote, dikke, geelgroene peer, bewaart goed na tijdig plukken 

Beurré Hardy (9-10) H + A + C 

= GELLERTS BUTTERBIRNE 

BOOM: grote, steilgroeiende hoogstamboom op zaailing, schurftgevoelig 

ook op kwee sterke groei, vruchtbaarheid laat inzettend, ook beurtjaren 

op kwee goede tussenstam voor andere perenvariëteiten 

BLOEI: middelmatig vroeg, diploïde, neiging tot parthenocarpie 

VRUCHT: groot, stomp, bruingroen, zeer lekker en sappig 

Beurré Lebrun (9-10) A 

BOOM: sterkgroeiende, zeer vruchtbare gezonde boom op kwee, geschikt voor 

leivormen. 

BLOEI: vroeg 

VRUCHT: zeer grote, lange, dikke, groene vrucht, vlug buikziek 

Bonne Louise d’Avranches (9-10) A + C 

= GUTE LUISE 

BOOM: op kwee, matig groeiende, zeer vruchtbare, schurftgevoelige boom 

BLOEI: middelvroeg, diploïde 

VRUCHT: middelmatig klein, bruinrood op groen, lekker, zeer waardevolle liefhebbersvariëteit 

Bruine kriekpeer (7) H + A 

= COLOREE DE JUILLET 

= BUNTE JULIBIRNE 

BOOM: op zaailing geschikt voor weideboomgaard, zeer vruchtbaar 

op kwee met tussenstam, zeer vruchtbaar in liefhebberstuin, weinig ziektegevoelig 

BLOEI: vroeg, diploïde, neiging tot parthenocarpie 

VRUCHT: vroegste klein, dik, lekker peertje, vlug buikziek

Calebasse Bosc (10-11) A 

= BEURRE D’APREMONT 

BOOM: groeit goed op zaailing, te zwak op kwee, zeer vruchtbaar 


VRUCHT: lange, flesvormige, middelgrote, bruinrode peer van zeer goede kwaliteit 

indien zonnige standplaats 

Clapp’s Favorite (8-9) H + A 

BOOM: op zaailing geschikt voor weideboomgaard, zeer gezond 

op kwee goede laagstamboom 

laat maar voldoende regelmatig vruchtbaar 


VRUCHT: grote, lange, groene vrucht met rode blos, lekker maar vlug buikziek 

Comtesse de Paris (11-2) H + A 

= GRAEFIN VON PARIS 

BOOM: matig groeiende boom op zaailing, geschikt voor hoog- en halfstam 

op kwee gezonde vruchtbare laagstam, tevens geschikt voor leivormen 


VRUCHT: kleine, peervormige, groene vrucht met lange steel, bewaart zeer goed 

en is lekker na warme zomer 

Conférence (10-11) H + A + C 

BOOM: op zaailing steile, gezonde hoogstam, vruchtbaar 

op kwee zeer vruchtbaar voor de huistuin en hoofdvariëteit voor de 

beroepsfruitteelt 

BLOEI: middelvroeg, diploïde, deels zelfvruchtbaar 

VRUCHT: grote, lange, lekkere, groene peer met zalmkleurig vruchtvlees, best 

geschikt voor koelhuisbewaring maar zeer lekker wanneer rijp geplukt 

Dubbele Flup (9) H + A + C 

= BEURRE DE MERODE 

= DOYENNE BUSSOCH 

BOOM: op zaailing hoge, gezonde boom voor weideboomgaard, gekend in de 

Kempen 

op kwee zeer vruchtbare laagstam 

BLOEI: vroeg, diploïde maar slechte bestuiver 

VRUCHT: groot, dikpeervormig, groen, zeer sappig en lekker 

39

Doyenné du Comice (10-11) A + C 

= VEREINSDECHANTSBIRNE 

40 

BOOM: vruchten te zwaar voor hoogstamteelt op zaailing 

op kwee sterke laagstamboom, wel schurftgevoelig 

vruchtbaarheid goed op volwassen boom 

nummer twee van de Belgische perenteelt 

moeilijke teelt voor de liefhebber, vaak beurtjaren 

BLOEI: late bloei, diploïde, neiging tot zelfvruchtbaarheid 

VRUCHT: grote, dikke, groene vrucht, de lekkerste der peren 

Durondeau (10) H + A + C 

= TONGERN 

BOOM: op zaailing kleine hoogstam, schurftgevoelig 


vanwege nabloei gevoelig voor bacterievuurinfectie 


VRUCHT: groot, peervormig, bruinrood, sappig, vast, zuurzoet vruchtvlees 

gegeerd in Brussel. 

Général Leclerc (10-11) A 

BOOM: op kwee gezonde laagstam, zaailing uit Doyenné du Comice, vruchtbaar 

en goed voor de liefhebber 

BLOEI: vroeg 

VRUCHT: grote, groene vrucht van zeer goede kwaliteit 

Jeanne d’Arc (10-12) A 

BOOM: middelmatige boom, best geschikt voor leiboom op kwee 

schurftgevoelig 

BLOEI: midden 

VRUCHT: groot, groen, dik en zeer lekker, smaak als Doyenné 

Joséphine de Malines (12-2) A 

BOOM: krachtig op zaailing, te zwak op kwee 

bestand tegen schurft, laat vruchtbaar op toppen van twijgen 

Joséphine heeft de eigenschap zich te ontbloten op de onderste 

gesteltakken 

BLOEI: midden 

VRUCHT: klein, groengrijs, zeer lekker, laat plukken!

Jules d’Airolles (11-12) H + A 

BOOM: op zaailing sterke hoogstamboom, niet schurftgevoelig 

op kwee vruchtbare laagstam 

BLOEI: midden 

VRUCHT: middelmatig, peervormig, groen met rode blos, laat plukken, zeer lekker 

Légipont (10-11) H + A + C 

= FONDANTE DE CHARNEUX 

BOOM: op zaailing, hoofdsoort in de weideboomgaarden rond Herve 


BLOEI: middelmatig vroeg, diploïde, neiging tot parthenocarpie 

VRUCHT: middelmatig, peervormig, groen, van zeer goede kwaliteit 

Le Lectier (11-1) A 

BOOM: op kwee goed groeiende boom voor laagstam, weinig schurftgevoelig 


VRUCHT: groot, groen, peervormig, lekker zoet, goede bewaring 

Passe Crassane (11-2) A + C 

BOOM: op kwee middelgrote boom voor laagstam en leivorm aan warme muur, 

gevoelig voor schurft en bacterievuur, beurtjaren 


VRUCHT: grote, ronde, bruingele, lekkere vruchten 

Précoce de Trévoux (8) H + A + C 

BOOM: op zaailing grote, gezonde, vruchtbare hoogstam 

op kwee met tussenstam goed groeiende, gezonde boom, zeer vruchtbaar 

BLOEI: middelvroeg, diploïde, neiging tot parthenocarpie 

VRUCHT: middelgrote, geelbruine vruchten van goede kwaliteit 

Saint Rémy (1-5) H + A + C 

BOOM: snelgroeiende, sterke boom op zaailing en op kwee 

vruchtbaar, tegen wind beschutte plaats gewenst 


VRUCHT: grote, dikke, zware vruchten, de belangrijkste stoofpeer in ons land 

41

Soldat Laboureur (10-11) H + A 

= BLUMENBACHS BUTTERBIRNE 

42 

BOOM: op zaailing geschikt voor halfstam en hoogstam 

op kwee gezonde, zeer vruchtbare laagstam 

BLOEI: middellaat, diploïde, neiging tot parthenocarpie 

VRUCHT: eerder klein, dik peertje, rijpt traag en is van zeer goede kwaliteit 

Triomphe de Vienne (9-10) H + A + C 

BOOM: op zaailing gezonde, matig vruchtbare boom, bacterievuurgevoelig 

op kwee gezonde boom enkel op tussenstam 

luxevruchten aan leiboom 

BLOEI: middellate bloei, diploïde 

VRUCHT: grote, mooi gevormde, lange peer, bruinoranje vruchtvlees van zeer goede 

kwaliteit 

William’s Bon Chrétien (9) H + A + C 

= BARTLETT 

= WILLIAM’S CHRIST 

BOOM: op zaailing gezonde boom, wel bacterievuurgevoelig, zeer vruchtbaar 

op kwee enkel virusvrije boom, of op tussenstam 

hoofdsoort voor de liefhebberstuin 

BLOEI: middellaat, diploïde 

VRUCHT: mooie vrucht, goudgeel, wereldwijd bekend voor aroma, inmaak en 

“Poire William” 

William’s Duchess (10) A 

= PITMASTON DUCHESS 

BOOM: op kwee sterkgroeiende, matig vruchtbare boom, schurftgevoelig 


VRUCHT: de allerdikste peer, groen, tamelijk goede kwaliteit 

Winterkeizerin (9) H 

BOOM: gezonde, zeer vruchtbare, grote boom op zaailing van hoogstam. 


VRUCHT: lange, groene peer met rode blos, goed aromatisch 

opgepast, dit is geen bewaarpeer, ofschoon de naam dit laat vermoeden

3. Pruimenbomen (Prunus domestica) 

Goede rijpe pruimen vind je alleen in eigen tuin, zo van de boom. De liefhebber moet beslist 

enkele vruchtbare pruimenbomen in zijn tuin hebben. Hoe meer variëteiten, hoe beter de 

kruisbestuiving is. 

Onder de algemeen geldende verzamelnaam “pruimen” worden vaak zowel de bakpruimen, 

de Mirabellen, de Reine Claudes en de eigenlijke pruimen gegroepeerd. Ze zijn nochtans 

verschillend in vorm, grootte, het loskomen van de steen, de smaak en de vastheid van het 

vruchtvlees, waardoor ze voor verschillende culinaire toepassingen kunnen dienen. De 

mogelijkheden zijn zeer uitgebreid: vers, als gebakbeleg, voor diepvries, sap, stroop, moes, 

marmelade, droogvruchten, geconfijt fruit, brandewijn, … Dit is het beste bewijs dat deze vrucht 

zeer geliefd is door de liefhebber. 

Ter verduidelijking: 

PRUIMEN: verzamelnaam voor alle pruimen, ook deze niet behorend tot de andere 

hieronder vermelde categoriën. 

REINE CLAUDES: suikerpruimen, rond van vorm en zeer zoet. 

KWETSEN: (= BAKPRUIMEN = ALTESSE = QUETSCHE): 

eivormige vruchten, laat rijpend en goed te drogen, meestal violetblauw. 

De steen komt makkelijk los. 

MIRABELLEN: zeer kleine, zoete ronde vruchten. Groeikrachtige bomen die vrij laat zeer 

vruchtbaar worden. 


- St Julien A: voor struikvorm, kleinere bomen 

- Myrobolaan: voor half- en hoogstamvorm, sterkere groei 


Van alle fruitgewassen zijn pruimen het gemakkelijkst te telen door 

de niet vakkundige liefhebber. 

De beste Reine Claudes zijn ook het minst vruchtbaar en 

zelfsteriel. Zij hebben dus zeker nood aan kruisbestuiving. Goede 

bestuivers voor Reineclaude Dorée zijn o.a.: Enkele Bakpruim en 

Mirabelle de Nancy. 

Zeker bij pruimen is vruchtdunning een noodzaak. Een pruim 

behouden om de 15 cm vruchttwijg is een maximum om mooie 

vruchten te oogsten. 

Indien geconstateerd (krullende bladeren in juni), de blauwe 

pruimenbladluis met een selectief systemisch insecticide bestrijden. 

Kruisbestuiving bij pruimen is dikwijls éénrichtingsverkeer, terwijl de 

andere richting geen aanleiding tot vruchtzetting geeft. (vb. 

Monsieur Hâtif geeft bij Bleu de Belgique en Reine Claude d’Althan 

goede resultaten, omgekeerd echter niet.) 

43

(9-10) Aanduiding van de rijpheidsmaand. Pruimen rijpen tussen 5 juli en 10 oktober. 

ECHTE PRUIMEN 

Anna Späth, blauw, (9-10) H + A + C 

BOOM: rechtopgroeiende boom met lange overhangende twijgen, goede 

bestuiver voor kwetsen 

BESTUIVING: zelffertiel, beste bestuivers: Stanley, Sanctus Hubertus, The Czar, 

Monsieur hâtif, Queen Victoria 

VRUCHT: bijna ronde, grote vruchten van zeer goede kwaliteit, steen komt los, 

vrucht verdraagt transport 

Belle de Louvain, blauw (8) H + C 

BOOM: zeer grote, gezonde, zeer vruchtbare boom 

BESTUIVING: zelffertiel, zeer goed stuifmeel. Beste bestuivers: Opal, Stanley 

VRUCHT: deze vuistpruimen zijn eivormig en zeer gezocht voor de handel 

vruchtvlees van matige eetkwaliteit, doch goed voor jam. 

Belle de Thuin, geel (8-9) A + RGF 

BOOM: gezonde boom, zeer vruchtbaar, matig gevoelig voor Monilia 

BESTUIVING: zelffertiel 

VRUCHT: groot, langwerpig, groengeel, sappig en van zeer goede kwaliteit 

Bleue de Belgique, blauw (8) A + C 

BOOM: middelmatig grote, zeer vruchtbare, windgevoelige boom 

BESTUIVING: zelffertiel, beste bestuivers: Reine Claude d’Althan, Monsieur hâtif, 

The Czar en Opal 

VRUCHT: grote, bijna ronde, zeer zoete kwaliteitsvrucht, purperblauw 

Burbank, rood (8) A 

BOOM: matig groeiende, zeer vroeg bloeiende Japanse pruim, zeer vruchtbaar 

wanneer bloei niet bevriest 


VRUCHT: groot, rond, zeer mooie maar waterachtige vrucht met harde schil 

44 

ASSORTIMENTSBESCHRIJVING

Early Laxton, roze (7) A 

BOOM: klein, bolvormig, zwakke groei, goede bestuiver, zeer vruchtbaar 

BESTUIVING: deels zelffertiel, beste bestuivers: Reine Claude d’Oullins, Opal, 

The Czar 

VRUCHT: klein, eivormig, glazig roze, smakelijke vrucht 

na Ruth Gerstetter, eerste pruim 

Jefferson, geel (8-9) A 

= EIERPRUIM 

BOOM: matige groei, zeer vruchtbaar, gezonde boom 

BESTUIVING: zelfsteriel, beste bestuivers: Queen Victoria, Reine Claude d’Oullins 

VRUCHT: grote, gele pruim, eivormig, zeer zoet, geel vruchtvlees 

Kirke’s Plum, blauw (8-9) A 

BOOM: grote, gezonde maar te weinig vruchtbare boom 

BESTUIVING: steriel, beste bestuivers: Reine Claude d’Althan, Reine Claude d’Oullins 

VRUCHT: groot, rond en zeer zoet, geliefd door wespen en vogels 

Magna Glauca, blauw (7) A + C 

BOOM: snelgroeiende, grote boom, regelmatig vruchtbaar 

BESTUIVING: deels zelffertiel, beste bestuivers: The Czar, Queen Victoria, Stanley, 

Reine Claude d’Altan 

VRUCHT: grote, ronde dessertpruim van goede kwaliteit 

Monarch, blauw (9) H + C 


BESTUIVING: deels zelffertiel 

VRUCHT: grote, ronde pruim met vast geel vruchtvlees van goede kwaliteit in 

warme zomers, steen komt los 

Monsieur hâtif, blauw (8) H + C 

= PRUNE MONSIEUR 

= EARLY ORLEANS 

BOOM: gezonde, middelmatige boom, veel voorkomend rond Herve maar te 

weinig vruchtbaar 

BESTUIVING: zelfsteriel, beste bestuivers: Queen Victoria, Reine Claude d’Oullins, 

Opal 

VRUCHT: zeer lekkere, grote, bijna ronde vrucht 

45

Monsieur Jaune, geel (8) A 

BOOM: middelmatige boom, vruchtbaar 


VRUCHT: klein, rond, geelrood gestipt, zo lekker als een Reine Claude 

Opal, roze (7-8) H + A + C 

BOOM: gezond en groeikrachtig, zeer vruchtbaar, in Nederland met Victoria 

een hoofdsoort 

BESTUIVING: zelffertiel, een goede bestuiver 

VRUCHT: middelmatig, rond, van goede kwaliteit 

Ontario, goudgeel (8) H + A 

BOOM: gezonde, grote boom, ook voor minder warme streken 


VRUCHT: rond tot ovaal, groot, vruchtvlees geel, zoet en aromatisch, steen komt 

niet los 

Précoce favorite, blauw (7) H + A 

= RIVERS’ EARLY PROLIFIC 

= PAMELSE DATJES 

= ELDENSE BLAUWE 

BOOM: kleine, vruchtbare boom 

BESTUIVING: zelffertiel, beste bestuivers: Opal, The Czar 

VRUCHT: klein, rond, zeer vroeg en toch lekker 

werd vroeger geschud 

Priesse double, geel + rood (8-9) H 

BOOM: grote boom, zeer vruchtbaar en gezond in het Land van Herve 

(late bloei) 


VRUCHT: middelmatig en van mindere kwaliteit 

Ruth Gerstetter, blauw (7) A 

BOOM: grote gezonde boom, te weinig vruchtbaar, de allervroegste pruim 

BESTUIVING: zelfsteriel 

beste bestuivers zijn: The Czar, Opal, Reine Claude d’Althann, 

Queen Victoria 

VRUCHT: grote pruim van mindere kwaliteit 

46

Sainte Cathérine, geel (9-10) H + A + C + RGF 

BOOM: steil, hooggroeiende, grote boom, aangeboden door RGF-Gembloux, 

rustiek, matig gevoelig voor moniliose 

BESTUIVING: zelffertiel, beste bestuiver: Reine Claude Verte 

VRUCHT: groengele, eivormige, middelgrote vrucht van het Altesse type, soms 

gele kwets genoemd 

goed voor alle gebruik 

Sultan, blauw (9) H + C 

= EEN TYPE VAN PRESIDENT 



VRUCHT: grote, ronde pruim met vast, geel vruchtvlees, van goede kwaliteit in 

warme zomers, steen komt los 

The Czar, blauw (7-8) A + C 

BOOM: steilgroeiende, middelmatig grote boom, de meest regelmatig vruchtbare 

pruimenboom 

BESTUIVING: zelffertiel, zeer goede bestuiver 

VRUCHT: ronde, eerder kleine vruchten van voldoende kwaliteit 

vruchtdunnen is ieder jaar noodzakelijk 

Queen Victoria, rood (8-9) H + A + C 

BOOM: eerder kleine, zeer vroeg- en rijkdragende boom, gevoelig voor loodglansziekte 

hoofdsoort in Nederland 

BESTUIVING: zelffertiel, zeer goede bestuiver voor andere rassen 

VRUCHT: groot, eivormig, van goede kwaliteit wanneer men niet te veel vruchten 

op de boom laat 

vruchtdunning quasi ieder jaar een noodzaak om takbreuk te 

vermijden 

wie maar plaats heeft voor één pruimenboom, plant Queen Victoria 

Wignon, purper (9) H + A + RGF 

BOOM: sterke groei, zeer vruchtbaar en gezond, uit de streek van Hoei 


VRUCHT: middelmatig eivormig, roodpaars, van zeer goede kwaliteit 

47

= Suikerpruimen 

48 

REINE CLAUDES 

Reine-Claude d’Althan, rood (8) H + A + C 

= CONDUCTA in België 

BOOM: gezonde, grote, brede boom, zeer vruchtbaar 

BESTUIVING: steriel, beste bestuivers: Opal, The Czar, Queen Victoria 

VRUCHT: grote, ronde, zeer lekkere, violetrode vrucht, belangrijke Europese 

handelsvariëteit 

Reine Claude d’Oullins, geel (8) H + A + C 

= OULLINS GOLDEN GAGE 

BOOM: grote, brede, gezonde boom, vruchtbaar 

BESTUIVING: zelffertiel, beste bestuivers: Opal, The Czar, Reine Claude d’Althan, 

Queen Victoria 

VRUCHT: grote, ronde, goudgele, lekkere vrucht 

belangrijke Europese handelsvariëteit 

Reine-Claude de Bavay, geel (9) A 

BOOM: gezonde, middelmatige boom, betrekkelijk vruchtbaar 


beste bestuivers: QueenVictoria, Reine Claude d’Oullins 

VRUCHT: rond, iets groter dan Reine-Claude Verte 

in warme nazomers zeer lekker 

Reine-Claude Verte, groen + geel (8-9) H + A + C 

= REINE-CLAUDE DOREE OF CROTTEE 

BOOM: middelmatig grote, gezonde boom, wordt maar laat vruchtbaar 

BESTUIVING: steriel 

beste bestuivers: Anna Späth, Oullins, Queen Victoria, Altesse Simple 

en Mirabelle de Nancy 

VRUCHT: kleine, ronde vrucht, de zoetste aller Reine Claudes

= Bakpruimen 

= Quetsches 

= Altesses 

KWETSEN 

VRUCHT: eivormige vruchten, hard vruchtvlees dat van de steen loskomt, 

geschikt voor inmaak, taart en dranken, vrucht hangt lang aan de boom 

en is rijp zeer zoet. 

Altesse Simple, blauw (9-10) H + A + C 

= BAKPRUIM, PRUNE DE NAMUR, QUETSCHE D’ALSACE, HAUSZWETSCHE 

+ TYPES ETSCHEID, SCHUEFER, enz. 

BOOM: zeer gezond, middelmatig groot, wordt oud 

geschikt voor wegbeplanting, voldoende vruchtbaar 


VRUCHT: klein, meest gekend voor keukengebruik, best voor drogen en distillatie 

Altesse double de Liège, blauw (9) H + A + C 

= DUBBELE BAKPRUIM, QUETSCHE D’ITALIE, FELLENBERGER 

BOOM: gezonde boom, bekend in de weiden rond Herve, te weinig vruchtbaar 

als jonge boom 

BESTUIVING: deels zelffertiel, beste bestuivers: Stanley, The Czar, Reine Claude 

Verte, Althann, Oullins, Anna Späth en vooral Belle de Louvain 

VRUCHT: grote, lekkere dessertvrucht 

Bühler Frühzwetsche, blauw (8) H + A 

= QUETSCHE DE BÜHL 

BOOM: grote gezonde boom bekend in Lotharingen en Duitsland, zeer 

vruchtbaar 


VRUCHT: vroegste, kleine kwets, zoet, sappig vruchtvlees, ook geschikt voor vers 

verbruik 

Président, blauw (9-10) H + A + C 

BOOM: zeer grote, gezonde boom, vroeg en voldoende vruchtbaar, verkiest 

goede gronden en warme standplaats 

BESTUIVING: zelfsteriel 

beste bestuivers: Altesse Simple, Reine Claude Verte en Althan 

VRUCHT: zeer grote, eivormige kwets die laatst rijpt, zeer vast vruchtvlees, 

prachtige dessertvrucht voor de handel 

49

Wangenheimer Frühzwetsche, blauw (8-9) H + A 

BOOM: grote gezonde boom, zeer vruchtbaar 


VRUCHT: wat grotere kwets, voor het middenseizoen, zoet, ook geschikt voor 

vers verbruik 

Sanktus Hubertus (7) H + A + C 

BOOM: sterke brede boom, zeer vroeg en regelmatig vruchtbaar 

BESTUIVING: deels zelffertiel, beste bestuivers: Reine Claude Crotté, Reine Claude 

d’Oullins, Monsieur hâtif, Queen Victoria, The Czar en Opal 

VRUCHT: rond, groot en van voldoende kwaliteit, uitstekend voor jam 

Stanley, blauw (9) H + A + C 

BOOM: grote, zeer vruchtbare boom, goede bestuiver, gevoelig voor Monilia 

BESTUIVING: zelffertiel, beste bestuiver: Reine Claude d’Oullins 

VRUCHT: grote vrucht van goede kwaliteit, enkel in warme zomers 

MIRABELLEN 

Mirabelle de Nancy, geel (8-9) H + A + C 

BOOM: middelmatige, gezonde boom, laat maar dan regelmatig vruchtbaar 


VRUCHT: geel, rood gestippeld, zo groot als een kers, zeer zoet en aromatisch 

vruchtvlees, dessertvrucht voor de inmaak 

Mirabelle de Metz, geel (8-9) H + A + C 

BOOM: middelmatige, gezonde boom, laat maar dan regelmatig vruchtbaar 


VRUCHT: geel, licht rood gestippeld, zoeter en kleiner dan Nancy, gezocht voor 

inmaak 

Prune de Prince, blauw (9-10) A + RGF 

BOOM: klein en zeer vruchtbaar, bekend in Belgisch Lotharingen (Virton) 


VRUCHT: niet groter dan een kers, rond, blauw met zeer klein steentje, decoratief 

als tafelpruim, tevens geschikt voor drogen en inmaak 

50

4. Kersenbomen (Prunus cerasus) 

De herkomst van deze vruchtbomen is onduidelijk en betwist. De wilde vorm (Prunus avium) 

is sterkgroeiend en dus hoofdzakelijk geschikt voor hoogstamteelt. Belangrijke productiegebieden 

van weideboomgaarden in Engeland (Kent), Duitsland (Niederelbe), Nederland, 

België (rond Sint-Truiden), en iets verder weg in de voormalige oostbloklanden schakelen nu 

stilaan over naar intensieve teelt op struikvorm. Hiervoor zoekt men reeds lang naar geschikte 

onderstammen om een kleinkronige boom te bekomen, zonder het kaliber van de vruchten 

te beïnvloeden. 

Volgende onderstammen worden door ons aangewend: 

F12/1: Is een selectie van de wilde kers die vegetatief wordt geteeld omwille van zijn 

gezondheid, rechte groei en voldoende wortelgestel voor hoogstamvormen 

en zijn geringe gevoeligheid voor gomziekte. 

Colt: Als onderstam voor struiken halfstamvorm geschikt. Het boomvolume 

bedraagt 2/3 van dat op F12/1 gekweekte bomen. 

GISELA 5 ® : Momenteel de beste onderstam voor intensieve struikaanplantingen. Het 

boomvolume bedraagt slechts 1/3 van op F12/1 gekweekte bomen. 

Bij de kersen onderscheiden we de zachte kersen (cerises douces) en de knapkersen of 

krakers (bigarreau’s) genoemd. Krakers zijn harder, doorgaans wat dikker, maar barsten 

vlugger bij regen. 


Kersenbomen verdragen geen vochtige standplaats! 

Indien gomziekte voorkomt bij een ca. 10 jaar oude kersen- of 

kriekenboom die goed groeit, kan een verticale insnede van ca. 5 mm 

diep over gans de lengte van de stam, dit probleem verhelpen. 

51

52 


Rijpheid wordt aangeduid in weken, vanaf week 1 (de allervroegste variëteit: Früheste der 

Mark) tot week 9. 

Abbesse de Mouland (6) H 

= EYSDENSE 

BOOM: zeer grote, gezonde boom 

BLOEI: laat, bestuivers: Schneider, Regina 

VRUCHT: kleine, harde, zwarte kraker die goed vervoer verdraagt 

Anglaise hâtive (3-5) H + A 

= MAY DUKE 

= ENGELSE MEIKRIEK 

= TOT ET TARD 

= ROYALE HATIVE 

BOOM: nogal grote, brede, gezonde boom 

BLOEI: middelmatig laat, gedeeltelijk zelffertiel 

VRUCHT: middelmatig zuurzoete, helrode kersen van goede kwaliteit 

over een langere periode rijpende liefhebbersvariëteit 

Bigarreau Blanc (8) H + A + C 

= WITTE KRAKER 

= BUTTNER’S YELLOW 

BOOM: kleinere, gezonde boom, regelmatig vruchtbaar 

BLOEI: laat, bestuivers: Van, Hedelfinger, Schneiders 

VRUCHT: gele, harde knapkers, weinig aangetast door vogels 

Bigarreau Burlat (2) H + A 

BOOM: sterkgroeiende boom, zeer gezond, late, voldoende vruchtbaarheid 

BLOEI: vroege bloei 

goede bestuivers: Van, Hedelfinger, Napoleon, Early Rivers, Vittoria 

VRUCHT: halfzachte, rode tot zwarte bigarreau, niervormig rond

Bigarreau Esperen (5-6) H + A + C 

= WITTE BUIKEN 

= BIGARREAU BLANC ET ROSE 

= CAPUCIENEN 

= BUTTNERS ROTE 

BOOM: bolronde, grote boom, regelmatig vruchtbaar 

BLOEI: middelvroeg, goede bestuivers: Hedelfinger, Schneiders 

VRUCHT: rozerode, abrikooskleurige, grote vrucht, vast vruchtvlees 

Bigarreau Napoleon (5-6) H + A + C 

= GROSSE PRINZESSIN 

= LAUERMANN 

= SPAANSE 

BOOM: hoge, brede boom, vroege, regelmatige vruchtbaarheid 


goede bestuivers: Van, Hedelfinger, Early Rivers, Bigarreau Burlat 

VRUCHT: rozerode, abrikooskleurige, grote vrucht, iets donkerder dan voorgaande, 

vast vruchtvlees 

Bigarreau Noir (7-8) H + A + C 

= ZWARTE KRAKER 

= GROSSE SCHWARZE KNORPEL 

BOOM: gezond en groot, voldoende vruchtbaar 

BLOEI: middenvroeg, bestuivers: Hedelfinger, Schneiders, Van 

VRUCHT: harde, zwarte kraker, middelmatig groot, verdraagt goed vervoer 

Bigarreau VAN (5) H + A + C 

BOOM: matig groeiende knapkers uit Canada, zeer vruchtbaar 

belangrijke nieuwe soort voor handel en liefhebber 

BLOEI: middelvroeg, bestuivers: Kordia, Lapins, Schneiders, Merton Glory, 

Vittoria, Bigarreau Burlat, Early Rivers 

VRUCHT: zeer grote, zwarte kraker, barstgevoelig, korte steel 

Castor (5) A + C 

BOOM: matig groeiende gezonde boom 

BLOEI: middelvroeg, bestuivers: Hedelfinger, Van 

VRUCHT: tamelijk zachte, dikke kers die bijna niet barst 

53

Early Rivers (2-3) H + A + C 

= LINDEKERS 

= AFHANGERS 

= KASSINS FRUEHE HERZKIRSCHE 

BOOM: hoge boom met hangende groeiwijze, regelmatig zeer vruchtbaar, 

zeer goede bestuiver 

BLOEI: vroeg, bestuivers: Kordia, Lapins, Napoleon, Vittoria, Merton Glory 

VRUCHT: grote, rood tot zwarte, zachte kers 

Hedelfinger Riesen (5-6 ) H + A + C 

= BRUINE BIGARREAU VAN ORDINGEN 

BOOM: grote gezonde opgaande boom, late maar grote vruchtbaarheid 

BLOEI: laat, bestuivers: Napoleon, Sunburst, Regina, Schneiders, Merton Glory 

VRUCHT: zeer grote, bruinzwarte kraker, donker sap, bekende hoofdvariëteit. 

Kordia (5) H + A + C 

BOOM: sterke boom, zeer productief, vroege vruchtbaarheid 

BLOEI: vroeg, bestuivers: Hedelfinger, Star, Lapins 

VRUCHT: grote, harde, lekkere, donkerrode kraker, hartvormig verlengd, 

weinig barstgevoelig 

Lapins (7) H + A + C 

BOOM: middelmatige boom, goede vruchtbaarheid 

BLOEI: vroeg, zelffertiel, beste bestuiver voor alle variëteiten 

VRUCHT: harde, lekkere, grote vrucht, rond tot verlengd, barstgevoelig 

Merton Glory (2) A + C 

BOOM: middelmatige, opgaande, gezonde boom, voldoende vruchtbaar 

BLOEI: vroeg, bestuivers: Van, Hedelfinger, Napoleon, Vittoria, Bigarreau Burlat, 

Early Rivers 

VRUCHT: grote, gele tot abrikoosroze, lekkere, zachte vrucht 

Oktavia (6) A + C 

BOOM: middelmatige boom, hoge vroege vruchtbaarheid, zeer gezond 

BLOEI: laat, bestuivers: Regina, Sunburst, Hedelfinger 

VRUCHT: donkerrode, grote kraker met kleurloos sap en kleine steen, barst niet 

Regina (7-8) H + A + C 

BOOM: sterke, gezonde, compacte boom, zeer vruchtbaar 

BLOEI: laat, bestuivers: Hedelfinger, Schneiders, Sam 

VRUCHT: zeer grote, roodbruine, harde kraker met kleine steen, niet barstgevoelig, 

zeer belangrijke variëteit 

54

Sam (4-5) A + C 

BOOM: middelmatige gezonde boom, zeer vruchtbaar 

BLOEI: laat, goed stuifmeel, bestuivers: Hedelfinger, Schneiders, Sunburst, Sylvia 

VRUCHT: weinig barstende, bruinrode kraker, die echter eerder klein is 

Schneiders Späte Knorpel (6-7) H + A + C 

BOOM: hoge, gezonde, sterke boom, goede maar late vruchtbaarheid 

BLOEI: laat, goede bestuiver, bestuivers: Burlat, Kordia, Sylvia, Regina, 

Hedelfinger, Noordkriek, Merton Glory 

VRUCHT: bruinrode, grote knapkers, weinig barstgevoelig, hoofdvariëteit 

Star (5-6) A + C 

BOOM: middelmatige boom die vroeg zeer vruchtbaar is 

BLOEI: middellaat, bestuivers: Van, Hedelfinger, Schneiders 

VRUCHT: grote, zwartbruine, weinig barstgevoelige kraker 

Sunburst (4-5) A + C 

BOOM: middelmatige boom, grote opbrengst, gevoelig voor bacteriekanker en 

monilia 

BLOEI: laat, zelffertiel, zeer goede bestuiver 

VRUCHT: halfzacht, rode, zeer lekkere kers, rond, niet barstgevoelig 

Summit (5-6) A + C 

BOOM: sterke opgaande groei, matige vruchtbaarheid 

BLOEI: middenvroeg, bestuivers: Van, Hedelfinger, Lapins 

VRUCHT: harde, zeer grote, donkere kraker van zeer goede kwaliteit, hartvormig, 

matig gevoelig voor barsten 

Valeska (4) H + A + C 

BOOM: middelmatige boom, gezond, vroeg en regelmatig vruchtbaar 

BLOEI: vroeg, bestuivers: Kordia, Lapins, Early Rivers 

VRUCHT: grote, bruinrode, zachte kers, kleurend sap, niet barstgevoelig, verdraagt 

transport 

Vittoria (9) H + A + C 

BOOM: sterke opgaande groei 

BLOEI: vroeg, goed bestuiverras, 

beste bestuivers: Schneiders, Bigarreau Van, Early Rivers 

VRUCHT: laatste aller kersen, groot en zwart 

55

5. Kriekenbomen (Prunus cerasus) 

De zure kersen of krieken of morellen genaamd, onderscheiden zich door een kleiner 

boomvolume, met veel fijne overhangende twijgen en zure vruchten die zeer geschikt zijn 

voor inmaak, voor taartbeleg en dranken. 

Als onderstam gebruiken wij F12/1 en Colt (zie zoete kersen). Sinds enkele jaren worden 

onze kriekenbomen zwaar beschadigd door monilia (zie pag. 20) en is bespuiting met 

Koperoxychloride of TMTD voor en na de bloei noodzakelijk om de bomen te behouden. 

Momenteel wordt angstvallig en tevergeefs gezocht naar moniliaresistente variëteiten. Wij 

volgen de evolutie op de voet. Vraag ernaar! 

Gorsemkriek (5-6) 

= HEIMANN’RUBINWEICHSEL 

56 


BOOM: sterkgroeiende, steile boom 

BLOEI: middelvroeg, zelffertiel maar goede bestuiver voor andere krieken 

VRUCHT: grote, zure kriek, bruinrood, lost steen, bloedt niet 

Kelleris 16 (6-7) 

= MORELLENFEUER 

BOOM: wat opgaande boom, geschikt voor struikvorm, zeer vruchtbaar, een week 

vroeger dan noordkriek, wat soms betere prijzen oplevert 

BLOEI: middelmatig laat, autofertiel 

VRUCHT: belangrijke, zure kriek met wat grotere steen, vroegrijpend, donker sap, 

fijn aroma 

Montmorency à Courte Queue (5) H + A 

= BRUGSE KORTSTEELKRIEK 

BOOM: middelgrote boom met bolvormige kruin, 

vruchtbaarheid laat te wensen over 

BLOEI: laat, zelfsteriel, bevruchter: Noordkriek 

VRUCHT: dikke, kersrode, doorschijnende amarel, gezocht voor taartbeleg

Noordkriek (7-8) H + A + C 

= GRIOTTE DU NORD 

= SCHATTENMORELLE 

BOOM: kleine boom, best geschikt voor struikvorm, zeer vroeg vruchtbaar 

BLOEI: laat en autofertiel, ook goede bestuiver voor laatbloeiende kersen 

VRUCHT: groot, donkerrood met rood sap, kleine steen lost goed, maar bloedt 

belangrijkste kriekensoort voor industrie en huistuin 

types: Scharö (kleinere boom), Boscha (grotere boom), Rheinische 

Schattenmorelle (middelmatige boom) 

Waalse (4) H + A + C 

= GRIOTTE DE VISE 

= AMARELLE ROYALE 

= LUDWIGS FRUEHE 

= KOENIGLICHE AMARELLE 

BOOM: middelgrote boom met ronde kruin, zeer vruchtbaar 

BLOEI: middelmatig laat, autofertiel 

VRUCHT: eerder kleine, blinkend rode, doorschijnende amarel, lekker zuurzoet, 

zeer gezocht voor pasteibakkerij 

57

6. Perzikbomen & Nectarines 

Reeds 2500 jaar terug werd deze vrucht in Perzië en Klein Azië verbouwd. 

Commerciële perzikteelt heeft hier totaal afgedaan sinds ca. 1950, van zodra de import uit 

het Middellandse Zeegebied op gang kwam. Dit neemt niet weg dat ook hier boomgerijpte 

allerlekkerste witvlezige perziken, weliswaar met wisselend succes vanwege de lentevorst 

tijdens de vroege bloeiperiode, kunnen worden verkregen. Nectarine is nauw verwant met 

de perzik, maar heeft een gladde schil. 

58 

- Boomvormen: 

* voor deze vruchten is de struik/spilvorm het meest aangewezen. 

* halfstambomen worden ook veel aangeplant in liefhebberstuinen. Zorg voor 

de zonnigste en hoogst gelegen standplaats. 

* hoogstamvorm is af te raden vanwege takbreuk. 

- De meest gebruikte onderstam, St. Julien A, beperkt het boomvolume, maar voor 

droge arme zandgronden is de perzikzaailing beter geschikt. 


De vroege, mooie roze bloei van deze vrucht maakt ze zeer geschikt voor aanplant als 

solitair in de siertuin, tevens zijn de bomen zelffertiel waardoor 1 boom volstaat. 

Gezien de vroege bloei, en het gebrek aan insecten op dat moment, is handmatige 

bestuiving met een penseel een nuttige lentekriebels opwekkende bezigheid. 

Perzikbomen worden vooral aangetast door KRULZIEKTE (taphrina) op het jonge blad. 

Eén bespuiting met TMTD net voor het openbarsten van de bloemknoppen is afdoende. 

Dit beperkt de aantasting en van zodra de temperaturen stijgen, groeit de boom gezond 

verder. 

De bij voorkeur in de vroege lente aangeplante perzikboom wordt sterk teruggesnoeid. 

Verdere snoei beperkt zich tot het wegnemen van dood hout in september. Snoeien in 

volle winter verdraagt de perzikboom niet! 

In jaren van overvloed is sterke vruchtdunning noodzakelijk en is het goed de overladen 

takken tegen afscheuren te ondersteunen. 

De liefhebber kan perzikbomen zaaien; “Fertile de Septembre” en “Reine des Vergers” 

zijn nogal zaadecht.

Rijpheid wordt aangeduid in weken vanaf week 1 (de vroegste variëteit “MAYFLOWER”) tot 

week 8 (Reine des Vergers) 

Amsden (2) A 

BOOM: gezonde, productieve boom van middelmatige grootte 

VRUCHT: grote vrucht met rode blos, zacht vel en losse steen 

matig zoet en aromatisch. 

Charles Ingouff (4) A 

BOOM: groeikrachtige, productieve boom met gespreide rijpheid, gevoelig voor 

krulziekte 

VRUCHT: wit vlees, middelgrote vrucht met sterke, rozerode blos 

fijne, zoete smaak 

Early Sungrand (4) A 

BOOM: groeikrachtige, eerder gezonde boom, licht krulziektegevoelig 

VRUCHT: wit vruchtvlees, ronde, rode vrucht met gladde schil 

sterk aromatisch en zoet, komt goed los van de steen 

Fertile de Septembre (7) A + G 

BOOM: gezond, groeikrachtig, weinig krul- en moniliosegevoelig 

laatbloeiend, dus minder gevoelig voor lentevorst, wat resulteert in 

regelmatige grote opbrengst 

VRUCHT: middelgroot, wit vruchtvlees, sappig met rode schil, smaak iets minder, 

goede stoofvrucht 

Johny Brack (3) A 


BOOM: groeikrachtige, gezonde boom 

VRUCHT: fijne, aromatische, grote vruchten met frisrode blos en geel vruchtvlees 

Lieveling (3) A 

BOOM: vroegbloeiend, gezond, groeikrachtig 

laatste perzik, ooit in België voor de handel gekweekt 

VRUCHT: mooie, lekkere, rode vrucht met wit vruchtvlees 

59

Nectared (5) A 

BOOM: groeikrachtige boom die snel productief is 

VRUCHT: geel vruchtvlees, grote, ronde vrucht van karmijnrode kleur op gele 

achtergrond, gladde schil, sterk aromatisch en zoet 

komt goed los van de steen 

Red Haven (6) A 

BOOM: breed en grootuitgroeiend, krulziektegevoelig 

VRUCHT: middelgrote, ronde, rode vorm, milde en zeer zoete, lichte muskaatsmaak, 

komt goed los van steen, geel vruchtvlees 

Reine des Vergers ( 8) A 

= KÖNIGIN DER OBSTGÄRTEN 

60 

BOOM: groeikrachtige, productieve boom 

mag in volle wind staan 

VRUCHT: wit vruchtvlees, grote, rozerode vrucht, sappig en zoet 

komt volledig los van steen 

Roter Ingelheimer (2) A 

= FRUEHER ROTER INGELHEIMER 

BOOM: kleine boom die zeer vroeg bloeit, zeer vruchtbaar 

VRUCHT: middelmatig grote, mooi rode vruchten van zeer goede kwaliteit

7. Abrikozenbomen (Prunus armeniaca) 

Ofschoon een nog warmere standplaats vereist is dan bij perzik, kunnen deze exoten goede 

vruchten geven als de bloei niet bevriest; ook hier geen te natte standplaats. Een losse leiboom 

aan een grote zuidermuur is zeer geschikt. 

Eén boom volstaat, ze zijn zelffertiel. 

Abrikozen, zoals perziken, verdragen geen sterke snoei, zeker niet in de winter. 

Boomvormen: stuikvormen (los of geleid) en halfstammen zijn geschikt. 

Myrobolaan is de meest geschikte en meest verwante onderstam. 


Abricot de Nancy 

= PECHE DE NANCY 

BOOM: minder sterkgroeiende maar gezonde boom, beurtjaargevoelig, vraagt 

kruisbestuiving 

VRUCHT: grote, oranjegele vruchten met rode stippen 

rijpt begin augustus en van goede kwaliteit 

de steen lost zeer goed 

Hargrand 

BOOM: gezond, groeikrachtig, zelffertiel doch kruisbestuiving bevorderlijk 

VRUCHT: zeer grote, oranjerode vrucht, sappig en zoetzuur 

de steen lost zeer goed 

Hongaarse Beste 

BOOM: matig groeiende boom 

VRUCHT: ronde, meer oranjerode vruchten, steen lost zeer goed 

rijpt midden augustus 

Orangered 

BOOM: zeer groeikrachtig, gezond en vroeg maar matig vruchtbaar 

VRUCHT: zeer grote, ovale, goudoranje rode vruchten, glad 

sappig en zoet, aromatisch 

61

Royal 

62 

BOOM: groeikrachtige en vruchtbare boom, zelfs voor hoogstam 

VRUCHT: grote, ovale vrucht met uitgesproken groef 

bleekgele vrucht met lichtrode stippen 

ambergeel vruchtvlees, sappig en aromatisch 

Tros Oranje 

BOOM: matig groeiende, vruchtbare boom, lentevorstgevoelig 

VRUCHT: eerder kleine, oranje vruchten, geschikt voor drogen 

bekend in Nederland

8. Kastanjes (Castanea sativa) 

Wilde kastanjebomen zijn grote woudbomen (tot 25 m) die in onze streken vaak voor kaphout 

in bosverband werden aangeplant. Oudere aanplantingen dragen regelmatig vele lekkere 

vruchten. Kruisbestuiving zal deze opbrengst regelmatig nog beduidend beïnvloeden. 

Wij veredelen de grootvruchtige en rijkdragende variëteit “Marron doré de Lyon”. Door zijn 

mooie geurende bloei en vruchtbehang en zijn niet al te grote (8 m) bolvormige kruin, vormt 

deze variëteit een prachtige sierboom. De vruchten zijn groter dan die van de gewone 

zaailingen. 

“Marron”, worden deze kastanjes genoemd omdat de vruchten niet in vakjes zijn verdeeld 

en dus beter geschikt zijn voor de industrie. 


Op zandgrond groeit de kastanje eerder struikachtig en wordt slechts 

enkele meters hoog. 

Kastanjes worden vaak gepoft of geroosterd. Koken of stoven en dan 

pureren met boter en suiker is een delicatesse bij wild of gevogelte. 

Verwijder wel het bruine velletje dat anders voor de bittere smaak zorgt. 

De wortels van de kastanjeboom zijn zeer vorstgevoelig. Planten gebeurt 

dus in vorstvrije omstandigheden. 

9. Walnoten of okkernoten (Juglans regia) 

Op ieder boerenerf in Vlaanderen stond vroeger een muggenwerende notenboom. 

Nu is het een grote sierboom in gazon of park. De okkernoot is een waardevolle houtsoort. 

Dat alleen al, kan de aanplant van een notenboomgaard verantwoorden. Notenbomen gedijen 

best op een niet al te natte standplaats. De bloesem is gevoelig voor lentevorst. 

Alle volwassen notenbomen zijn zeer vruchtbaar, doch er is veel verschil in vruchtgrootte. Ze 

worden bij ons uit zaad van grootvruchtige moederbomen opgekweekt, wat de kans op een 

goed kaliber sterk vergroot. Gezien het laat tot vruchtzetting komen (ongeveer na 10 jaar) is 

deze selectie beslist de moeite waard, doch geeft ze geen 100 % zekerheid. 

In zuidoost Frankrijk en Hongarije worden veredelde notenbomen op grote schaal gekweekt 

(Noix de Grénoble), maar deze variëteiten zijn minder geschikt voor ons klimaat. 

63

Wij bieden volgende waardevolle vroeg vruchtbare veredelde variëteiten aan voor de 

liefhebberstuin in ons klimaat: 

Broadview 

64 

BOOM: zwakke, breed bolvormige en doorhangende groeiwijze, vroeg vruchtbaar 

VRUCHT: tamelijk groot, langwerpig, dunschalig en goed bewaarbaar 

Buccaneer 

Coenen 

BOOM: sterke groeier met steile takstand 

zelffertiel, tevens goed stuifmeel over lange periode, dus goed bestuiverras 

zeer gezond maar laat vruchtbaar. 

VRUCHT: groot, rond en breed, dunschalig, goede smaak, matige bewaring 

BOOM: sterke groeier met brede open losse kruin 

zelfsteriel, nood aan middelvroeg mannelijk bloeiende bestuiver 

(Buccaneer) 

VRUCHT: zeer groot (5 cm) en breed (3,5 cm), langwerpig, dunschalig, goed van 

smaak en bewaring 

Proslavski 

BOOM: sterke groeier met brede open kroon 

grote bladeren en gezonde bladstand 

nood aan bestuiver: Coenen of Buccaneer 

VRUCHT: grote langwerpige noot met dikke schaal maar opent gemakkelijk 

prima smaak 


Onderbeplanting bij de okkernoot is niet altijd even succesvol wegens 

schaduw en droogte, maar ook vanwege de stof “Juglone” die de 

wortels afscheiden. 

Wanneer een zwaardere tak dient weggezaagd, gebeurt dit best in 

september om bloeding te vermijden. 

Plant een okkernoot niet te dicht bij de woning. Hij wordt hoog en breed 

en groeit best evenwichtig uit. 

Wortels van walnoten zijn zeer gevoelig voor vorst. Men plant bij 

voorkeur in februari-maart, bij een luchttemperatuur boven 0°C.

10. Hazelnoten (Corylus avellana) 

Na de ijstijd waren hazelnoten bij de eerste plantensoorten die weer naar het noorden 

optrokken (tot in Scandinavië). In het Boreaal (7500 tot 5500 voor Christus) was de hazelaar 

aldaar een overheersende plantensoort. 

Karel de Grote gebood reeds de aanplant van hazelnoten op zijn bezittingen (ook in de 

Nederlanden). In die tijd was hazelnoot snoepgoed en nagerecht voor de aanzienlijken, en 

een goed houdbaar voedingsmiddel, rijk aan vetten en eiwitten (652 kcal/100 g) voor barre 

tijden. 

De voornaamste productiegebieden van hazelnoten bevinden zich in Turkije, Spanje en Italië, 

doch er wordt onderzoek verricht naar de mogelijkheden voor commerciële aanplanting alhier. 

De hazelaar vormt een goed, 4 tot 7 meter hoog windscherm voor tuin en landschap dat rijkelijk 

en vroeg grote vruchten geeft. Het is tevens een goede bosplant (rand en onderbeplanting) 

voor alle, ook zeer vochtige gronden en zelfs schaduwrijke plaatsen. Goed kaphout. 

Wanneer de hazelaar te oud wordt, verjongt men deze door enkele of alle takken tot aan de 

grond af te zagen. De struik herstelt zich zeer snel. 

Wij kweken door afleggen meerdere variëteiten grootvruchtige hazelnoten en exporteren deze 

in groten getale naar de boomkwekers in onze buurlanden. 


1) Bergeri 

= LOUIS BERGER 

= BERGERS ZELLERNUSS 

BOOM: 5 m hoog, slank, hoge opbrengst 

BESTUIVERRAS: 6, 7, 9, 13 

VRUCHT: eivormige, helbruine noot (1 tot 4 noten samen) 

2) Buttler 

BOOM: 6 m hoog, open groeiwijze, late bloei 

vroeg productief maar kans op beurtjaren 

BESTUIVERRAS: 4, 6, 10 

VRUCHT: zeer grote, breed langwerpige, helderbruin gestreepte vrucht 

de kern is stevig, zoet en aromatisch (2 tot 4 noten samen) 

65

3) Cosford 

4) Ennis 

66 

BOOM: 5 m hoog, breed uitgroeiend, vruchtbaar 

in vele gevallen goed bestuiverras 

BESTUIVERRAS: 7, 6, 9, 12, 13 

VRUCHT: middelgrote tot grote, helbruine, lange vrucht ( 2 tot 5 noten samen) 

de kern is stevig, zoet en goed houdbaar, makkelijk te kraken 

BOOM: 6 m hoog, breed uitgroeiend, laat maar regelmatig vruchtbaar, 

lentevorstgevoelig 


VRUCHT: grootste, ronde noot, hard om kraken, goede smaak 

5) Fertile de Nottingham 

= PEARSON’S PROLIFIC 

BOOM: 5 m hoog, zeer vruchtbaar en vroegdragend 

BESTUIVERRAS: 6, 13 

VRUCHT: kleinere, langovale vruchten, bruin tot donkerbruin, zeer dunschalig, 

goed gevuld en van goede smaak (4 tot 7 noten samen) 

6) Geante de Halle 

= MERVEILLE DE BOLLWILLER 

BOOM: 6 m hoog, vroeg productief, vaasvormig 

BESTUIVERRAS: 1, 2, 3, 9, 10, 13 

VRUCHT: zeer grote, zeer lekkere, kegelvormige, dikke, harde noten (2 tot 

3 noten samen) 

7) Gunslebert 

BOOM: 6 m hoog en breed uitgroeiend 

vroeg productief en hoge opbrengst 

BESTUIVERRAS: 1, 3, 9, 12, 13 

VRUCHT: grote, lange, helbruine, dunschalige, laatrijpende noot (2 tot 4 

noten samen) 

de kern is stevig, ivoorwit, zoet met weinig aroma, doch goed van 

smaak (iets minder dan 6) 

8) Impériale de Trébizonde 

= ROMEINSE 

BOOM: 4 m hoog, breed uitgroeiend, matig vruchtbaar 

BESTUIVERRAS: 6, 12 

VRUCHT: middelgrote, ronde noot, vroeg rijp

9) Lange Spaanse 

BOOM: 5 m hoog, vroege en goede vruchtdracht 

BESTUIVERRAS: 1, 3, 5, 6, 7, 10, 12 

VRUCHT: grote, langwerpige noot 

noten vallen niet uit de huls in ons klimaat (commercieel nadeel) 

de kern is stevig, zoet en smaakt tamelijk goed 

10) Lang Tidlig Zeller 

BOOM: 7 m hoog, brede groeiwijze, vroeg productief 


VRUCHT: grote, langwerpig stompe, helbruine, dunschalige noot met 

goede smaak 

kraakt gemakkelijk 

1 tot 2 vruchten samen, rijpt zeer vroeg 

alle vruchten vallen uit de huls 

de kern is stevig en ivoorwit 

11) Rote Zeller 

= FUSCORUBRA 

BOOM: 7 m hoog, sierende struik met rood blad 

BESTUIVERRAS: 5,13 

VRUCHT: matig grote maar goed gevulde ronde noot 

de kern is stevig, zoet en goed van smaak 

de huls is zeer decoratief voor bloemstukken en fruitschalen 

12) Segorbe 

BOOM: 6 m hoog, brede struik, minder geschikt voor ons klimaat 

BESTUIVERRAS: 2, 3, 4, 6, 7, 9 

VRUCHT: matig groot, rond en dus commercieel gegeerd 

13) Webb’s Prize Cob 

BOOM: 4 m hoog, meest productief, zelffertiel 

BESTUIVERRAS: 3, 5, 6 

VRUCHT: grote, lange noten van beste smaak, 

noten vallen niet uit huls (commercieel nadelig) 

(2 tot 5 noten samen) 

de kern is stevig en zoet 

67

14) Corylus maxima Purpurea 

68 

BOOM: 4 m hoog, sierplant met purper blad 

geschikt voor ongesnoeide haag 

vruchtbaar indien goede bestuiving 

BESTUIVERRAS: 11,13 

VRUCHT: kleine, maar zeer lekkere, lang ovale vruchten, zeer dunschalig 

BESTUIVING: 

Bij hazelaars is dit een zeer complexe materie die haar oorzaak vindt in de zelfonverdraagzaamheid. 

Kruisbestuiving is dus zeker aangewezen, doch niet altijd succesvol want er is soms 

wederzijdse onverdraagzaamheid tussen variëteiten onderling. Vandaar de aanduiding van 

de bestuiverrassen. 

Een combinatie van onze drie hoofdvariëteiten, “Webb’s Prize Cob”, “Géante de Halle” en 

“Fertile de Nottingham”, is een garantie op succes!

11. Kweeperen (Cydonia oblonga) 

Reeds 2000 jaar voor onze tijdrekening werd de kweepeer in cultuur gebracht. Als wilde plant 

afkomstig van Perzië en Transkaukasië, is hij nu inheems op Kreta en in Griekenland. Zo werd 

Venus, godin van de liefde, in de Griekse mythologie afgebeeld met een kweepeer in de hand, 

symbool voor schoonheid, liefde en vruchtbaarheid. 

Enkele selecties van deze wildvorm worden gebruikt als onderstam voor de meeste perenvariëteiten 

in stuikvorm, ofschoon ze meer vorstgevoelig zijn dan de perenvariëteiten zelf. 

De veredelde, grootvruchtige variëteiten worden zowel voor gelei, siroop, confituur, pastei en 

likeur gebruikt, dan als decoratie met hun aantrekkelijke, grote, gele, welriekende vruchten. 

Kweeperen zijn tevens een zeer prachtige sierstruik met opvallend mooie bloei in mei. Ze 

worden best in volle zon aangeplant. 


Ook kweepeer is gevoelig voor bacterievuur (zie ook peren), regelmatige 

controle is hier aangewezen. 

Vroegtijdig ontdekte infecties kunnen weggesnoeid worden (zeker 1 m dieper 

dan de infectieplaats) en verbrand! 

Kweepeer is een uitzondering op de regel en wordt best geplant 10 cm dieper 

dan de occulatieplaats, daar hij later op eigen wortel sterker doorgroeit. 

Hoogstammen worden best geënt op Crataegus (meidoorn). 

Op Sorbus (lijsterbes) is de verenigbaarheid slecht! 

Kweeperen worden geplukt van zodra de eerste volwassen vrucht afvalt 

(oktober) en worden dan best in huis bewaard gedurende 14 dagen tot 3 

weken. Het aroma wordt aldus versterkt. 

Beperk je niet tot het maken van de alom gekende gelei, maar durf het eens 

te mengen met bijvoorbeeld vlierbessen. Hier alvast het recept: 

Gelei van kweepeer en vlierbessen: 

Vermeng kweeperensap en vlierbessensap in een verhouding naar smaak. 

Voeg suiker toe en laat indikken op een hard vuur onder voortdurend roeren. 

Gebruik eventueel geleersuiker. Je krijgt een heerlijke gelei met een prachtige 

kleur. 

Onder vorm van siroop is dit mengsel ook zeer lekker bij pudding, ijs of 

yoghurt. 

Andere mogelijkheden zijn: 

- kweepeer aperitief gemaakt van kweeperensap en witte wijn 

- kweepeerlikeur 

- kweepeer zoetzuur inmaken: smaakt heerlijk bij wild 

- kweepeer gestoofd met bruine suiker 

69

Champion 

= MEISTERQUITTE 

70 

BOOM: middelgrote, steile groei die voldoende vertakt, zelffertiel, grootbladig 

VRUCHT: middelmatig tot groot, stomp, peervormig, glad en groengeel, grijsviltig, 

helgeel, sappig vruchtvlees, vast, aromatisch 

Lescovacz 

BOOM: breed uitgroeiend, kleinbladig, zelfsteriel, minder klimaatgevoelig 

VRUCHT: groot tot zeer groot, appelvormig, sterk gegroefd, goudgeel en welruikend, 

weinig viltig, wit vruchtvlees ook na koken, goed aroma 

Rea’s Mammoth 

Vranja 


BOOM: groeikrachtige, opgroeiende boom, zelffertiel, met regelmatige opbrengst, 

grootbladig 

VRUCHT: de grootste aller kweeperen (tot 600gr/vrucht), lang peervormig 

goudgeel met decoratieve, bruine tekening 

goede bewaring, zoet en sterk aromatisch 

BOOM: groeikrachtige boom in vaasvorm, zelffertiel, doch kruisbestuiving is aan 

te raden, grootbladig 

VRUCHT: grote, peervormige kwee, goudgeel, fijnzurig, wit vruchtvlees, teer en 

fijnkorrelig, licht aromatisch

12. Mispels (Mespilus germanica) 

Ofschoon de naam Germanica laat vermoeden dat deze plant hier inheems is, is zij afkomstig 

uit het Verre Oosten. 

De mispel behoeft geen speciale standplaats. Hij wordt op meidoorn veredeld als halfstam 

of struik aangeplant en enkel gesleund om misvorming van de boom te voorkomen. 

De mispelboom is een kleine, zeer vruchtbare boom welke in mei sterk opvalt door zijn mooie 

witte bloemen en in oktober door zijn mooie gele herfstverkleuring. De boom is dus zeker 

geschikt voor aanplant in een siertuin en wordt ca tot 5 m hoog en breed. 

De vruchten van de mispel zijn extreem rijk aan vitaminen. 

Mispels worden in november (na de eerste vorst) geplukt, bewaard tot ze zacht worden en 

dan gegeten (uitgezogen langs de steel) of verwerkt. De smaak is ietwat apart wat deze vrucht 

geliefd maakt voor wijn of alcoholbereiding. 

71

13. Nashis 

Deze, uit Azië afkomstige vrucht houdt, qua vorm, het midden tussen appel en peer, en qua 

smaak tussen een goedrijpe Durondeau en de vermaarde exoot Litchi. 

De bomen, op kwee gekweekt, en nauw verwant met de perelaar, groeien sterk rechtop en 

zijn zeer gezond. 

Nashi’s zijn zelfsteriel, kruisbestuiving is dus een must. Snoeien als perelaar en uitbuigen 

niet vergeten! 

Als tussenstam wordt Beurré Hardy gebruikt. 

Hosui 

Kosui 

Nihiseki 

72 


BOOM: sterkgroeiende, gezonde boom, struikvorm 

VRUCHT: middelgrote, ronde vrucht met okerkleurige schil, sappig en zoet 

BOOM: sterkgroeiende, gezonde boom, bij voorkeur in struikvorm, op kwee A en 

tussenstam 

VRUCHT: mooie ronde, bruin-oranje vrucht, sappig, zoet en smaakvol, schil wat bitter 

BOOM: meest groeikrachtige boom, zeer vruchtbaar 

VRUCHT: ronde, gele vrucht, frisse smaak met ondertoon van citroen, 

weinig transportbestendig

14. Druiven (Vitis vinifera) 

Van oorsprong afkomstig uit de Kaukasus, werden de druivelaars door de Grieken als eerste 

geteeld. 

Door de Romeinen in ons land geïntroduceerd, werden de eerste wijnvelden reeds in de 4de 

eeuw rond Luik en Huy aangelegd. Pas in de 12de eeuw werd in Haspengouw wijn verbouwd 

en reeds in de 15de eeuw had men te kampen met concurrentie van buitenlandse wijnen en 

werden de wijngaarden, door de oorlogen verwoest, niet meer terug aangeplant. 

De druiventeelt in kas rond Hoeilaart vond haar aanvang rond 1865 en had haar hoogtepunt 

rond ca. 1960 (35.000 serres). De kwaliteit is uitstekend doch de concurrentie uit Zuid-Europa 

bikkelhard. 

De wijnstok of druivelaar is zelf- 

fertiel en voldoende winterhard, 

maar vraagt een warme standplaats, 

een zuidermuur of beter 

nog, een koude serre om de 

vruchten te laten rijpen. Een 

goed opgevolgde snoei en witziektebestrijding 

met zwavel zijn 

hoofdzaak. 

Bij het planten snoeit men op 

één scheut 25 cm boven de 

grond terug. Ieder jaar voegt 

men bij de hoofdtak(ken) 80 tot 

120 cm bij. Men kan ook een 

hoofdtak in een tweede richting 

opkweken. 

Tegen een muur laat men om de 

25 cm een twijg groeien met 

vruchtaanzet en snoeit de 

overige weg. Aan een draad kan 

men aan weerszijden van de 

hoofdtak deze afstand respecteren 

en zo de productie verhogen. 

Gedurende de zomer wordt 

de vruchtdragende twijg drie 

bladen boven de tweede tros 

ingetopt en men neemt later de 

dieven meermaals weg. Dit 

zorgt voor voldoende grote 

vruchten en trossen die voldoende 

sappig en zongerijpt 

zijn. 

Elk jaar in februari snoeit men 

alle vruchttwijgen terug op 1 of 

2 ogen vlakbij de hoofdtak. 


Het kweken van druiven in een kas gaat niet samen 

met het kweken van groenten. Vanaf september moet 

een droge omgeving worden geschapen. 

Serreteelt vraagt extra zorgen. 

Zeer regelmatig “dieven” (vanaf ca. 10 cm), zoniet is 

er gevaar voor rot, witziekte en barstende vruchten. 

Gieten: in maart grondig gieten, dit in combinatie met 

stikstofgift. Vanaf dan de ondergrond constant goed 

vochtig houden. Een goed middel hiervoor is een laagje 

mest bovenop de grond leggen. Schommelingen in 

vochtigheid kunnen leiden tot barsten. 

Trosdunning: teveel trossen per struik resulteert in 

kleinere trossen en kleinere, minder gekleurde en 

minder zoete vruchten. Tevens is de boom gevoeliger 

voor ziekten en wordt hij op termijn uitgeput. 1 tros per 

spoor, doorgaans de eerste, of ca. 3 à 5 trossen per 

m 2 gelden als norm voor gezonde planten. 

Krenten: is het wegknippen van de kleine en slecht 

geplaatste bessen binnenin de tros. Elke bes moet 

voldoende plaats hebben om te dikken. Dit gebeurt best 

zo snel mogelijk en uiterlijk tot de druiven een erwt 

groot zijn. 

Onervaren kwekers knippen vaak te weinig weg. Een 

gekrente tros ziet er los uit, maar men moet bedenken 

dat iedere druif zo groot wordt als het kleinste oog van 

uw knipschaartje. Te weinig krenten geeft aanleiding 

tot rotte bessen. 

73

Blanc de Vezin 

74 


VOOR BUITEN 

Zeer gezonde plant, zeer vruchtbaar, lange trossen, zeer zoet en vroeg. 

Herkomst: Neckarvallei (Adelsheim) 

Chasselas de Fontainebleau 

Gezonde, witte druif voor middenseizoen. Beslist zonnig aan zuidermuur of beter in 

koude kas. 

Chasselas rose 

Gezonde, laatrijpende, roze variëteit, aan zuidermuur of beter in koude kas. 

Glorie van Boskoop 

De vruchtbaarste, vroegrijpende, nooit zieke, blauwe variëteit die tevens een mooie 

herfstverkleuring geeft. 

Müller-Thurgau 

Wit, enkel geschikt voor wijnproductie, hoofdras in de Moeselvallei (RIVANER) 

Précoce de Malingre 

Zeer vroeg en zoet, witziektegevoelig. 

Vroege Van der Laan 

Kleine, maar zeer zoete, vroege, witte druif, wel witziektegevoelig.

Frankenthaler 

VOOR KASTEELT 

Beste blauwe variëteit voor liefhebbersteelt. In koude kas, rijpend ca. eind september tot begin 

oktober. Ronde, middelgrote bessen met dunne schil. Aangenaam zoet van smaak. 

Royal 

= ROYAL EMILE 

Grote, zwarte, bedonsde kasdruif. In koude kas rijpend in oktober. 

Royal is zoet, sappig en knappend met een lichte wijnsmaak. 

75

15. Kiwis (Actinidia chinensis) 

Afkomstig uit China, reisde deze vrucht over Australië en Tasmanië naar Nieuw-Zeeland. 

Vandaar werd ze massaal geëxporteerd naar Europa. 

Deze zeer sterk groeiende slingerplant gedijt goed in de wijnbouwgebieden(warm en droog). 

Deze Chinese stekelbes is tweehuizig. Dit wil zeggen dat mannelijke en vrouwelijke bloemen 

op aparte planten voorkomen. Eén mannelijke plant volstaat voor 7 vrouwelijke. 

Aan draad kan een plantafstand van 5 meter worden vooropgesteld. 

De tweehuizige kiwi “Hayward” geeft de grootste vruchten. 

Nieuw voor kleine tuinen zijn nu de tweeslachtige variëteiten “Jenny” en “Boskoop” die alleen 

kunnen worden aangeplant maar die wel kleinere vruchten dragen. 


Daar de vrouwelijke stamperbloemen 

voor de bijen minder 

aantrekkelijk zijn, is handmatige 

bestuiving met penseel 

aan te raden. 

De snoei lijkt op die van de 

druivelaar. 

De zijtakken worden teruggenepen 

op 5 bladeren en de 

dieven later herhaaldelijk weggenomen. 

De zijtakken ’s winters op 2 

ogen terugsnoeien. 

Oogsten gebeurt in onze 

streken pas eind oktober tot 

midden november. 

De vruchten zijn dan houdbaar 

tot april. 

De kiwi is zeer rijk aan 

vitamine C! 

76

16. Vijgenbomen (Ficus carica) 

De vijgenbomen horen thuis in het Middellandse Zeegebied. 

Zij bevriezen bij -15°C en overleven niet in België, wanneer ze niet op een zeer beschermde 

plaats zijn geplant. Vaak echter vriezen oudere planten af tot kort bij de grond maar schieten 

de volgende lente terug uit. 

De talrijke vruchten die op de jaarlijkse twijgen komen, groeien goed maar rijpen zelden buiten. 

In een koude kas rijpen ze meestal goed in de nazomer. Op de toppen van voorjarige scheuten 

gevormde en gedurende de winter niet bevroren vruchtjes, groeien door en rijpen in augustus. 

Het mooi ingesneden vijgenblad geeft deze struik zeker ook waarde als sierplant of zelfs als 

terrasplant. 

Plant uw vijgenboom in een grote kuip en breng die binnen bij vriesweer. 

77

17. Trosbessen (Ribes rubrum en nigrum) 

De heden bekende trosbessen (aalbessen) zijn kruisingen van de op de Balkan, in midden 

Italië en op Sardinië voorkomende Ribes Multiflorum. 

Rode en witte bessen zijn zeer vruchtbaar en geven jaarlijks een goede opbrengst. Ze mogen 

in geen enkele tuin ontbreken, hetzij vrijstaand (ca. 2 m 2 /plant), hetzij als haag aan draad 

(1 plant/m). Als haag worden 2 tot 3 takken per plant aan 3 draden geleid tot 2 meter hoogte. 

Zwarte bessen dragen enkel op tweejarig hout, men kweekt dus enkel vrijstaande struiken. 

Door jaarlijks 2 tot 3 oudere of minder goed geplaatste gesteltakken weg te nemen en te 

vervangen door jonge, kan de struik tot 15 jaar oud worden. 

Gedurende de winter worden alle bessenscheuten best 1/4 ingetopt, om zo de kans op 

overwintering van de valse meeldauw te beletten. 

Bescherm zo mogelijk de struiken tijdig met netten tegen de vogels. 

Alle bessenstruiken zijn dankbaar voor een rijke bemesting. Sterkgroeiende planten geven 

grote bessen. 

Jonkheer Van Tets 

Rosetta 

78 


RODE BESSENRASSEN 

STRUIK: sterke, recht opgroeiende, gezonde struik, regelmatig en zeer vruchtbaar, 

zeer vroeg bloeiend en rijpend 

VRUCHT: groot van stuk, aan lange trossen, 

donkerrood, sappig en lichtzuur, goed aroma 

beslist de beste vroege soort voor de liefhebber (eind juni-begin juli) 

STRUIK: middelsterke groeier, laatbloeiend. 

VRUCHT: zeer lange trossen met helrode, eerder zure, matig aromatische, grote 

vruchten, barsten bij regen (ca. 15 juli rijp)

Rovada 

Stanza 

Blanka 

STRUIK: middelsterke groeier, bloeit laat. Takbreuk komt vaker voor! 

zeer geschikt voor aanplant in haagvorm 

VRUCHT: zeer lange trossen met zeer grote, blinkend rode bessen van zeer goede 

smaak. 

goed regenbestendig, lang houdbaar op struik, ca.15 juli rijp. 

STRUIK: middelsterke groeier met veel zijhout, dus door snoeien lichtinval 

bevorderen 

lentevorstgevoelig, zeer productief. 

VRUCHT: middellange trossen met donkerrode, grote bessen 

middenseizoen (begin tot midden juli) 

zeer grote opbrengst op rijke grond en zonnige standplaats, zoniet eerder 

zure bessen 

best geschikt voor jam. 

WITTE BESSENRASSEN 

STRUIK: sterke opgaande groeier, matig vatbaar voor bladvalziekte, zeer productief 

VRUCHT: grote, gele bessen aan lange trossen, stevige bes maar matig van smaak 

(vrij zuur), gegeerd voor fruitwijnen 

Versaillaise Blanche 

STRUIK: matige groeier, vroege bloei, wat lentevorstgevoelig 

VRUCHT: lange trossen met middelgrote bessen 

zoetzuur en aromatisch (ca. begin tot midden juli rijp) 

Witte Parel 

STRUIK: matig sterke groeier, gezonde struik, weinig last van bladval 

oud ras voor liefhebbersteelt 

VRUCHT: middelmatige bes aan kleine trossen, maar zeer goed van smaak 

(ca. begin tot midden juli rijp) 

79

Black Reward 

80 

ZWARTE BESSENRASSEN (CASSIS) 

STRUIK: matig tot sterk recht opgroeiend, witziekte resistent 

VRUCHT: matige trossen met grote bessen, goede smaak en aroma 

(ca. eind juli rijp) 

Silvergieter Schwarze 

Tenah 

Titania 

STRUIK: sterk en recht opgroeiend, vroegbloeiend, grote opbrengst, meeldauwgevoelig 

VRUCHT: lange trossen met grote bessen, aromatisch zoet en intensief gekleurd, 

matig vitamine C gehalte, (ca. begin juli rijp) 

STRUIK: sterkgroeiende, overhangende struikvorm, vroegbloeiend 

matig meeldauwresistent, zeer productief 

VRUCHT: lange trossen met middelgrote bessen, sterk aromatisch en met hoog 

vitamine C gehalte (ca. begin juli rijp) 

STRUIK: sterk rechtop groeiend, zelffertiel, goed ziekteresistent en zeer vruchtbaar, 

minder gevoelig voor lentevorst. 

VRUCHT: lange trossen met grote, vaste bessen, goede zoetzuur verhouding 

(ca. midden juli rijp) 

Wellington 

STRUIK: sterkgroeiend, overhangend, vroegbloeiend en daardoor lentevorstgevoelig 

VRUCHT: middelmatige trossen met bessen van verschillende grootte, maar goede 

smaak en hoog vitamine C gehalte (ca. begin juli rijp) 

Een kruising tussen stekelbes en zwarte bes. 

JOSTABES (RIBES) 

STRUIK: 2,5 meter hoge, brede, zeer rijkdragende, doornloze, gezonde struik 

VRUCHT: niet in trossen, hoogstens per 2 hangend 

doet denken aan cassis maar is duidelijk groter (tot 3 g) 

licht zuur met fijn aroma 

goed voor sap en gelei 

(ca. begin juli rijp)

18. Stekelbessen (Ribes uva-crispa) 

Stekelbes (kruisbes) is inheems van afkomst en wordt sinds de 17de eeuw gekweekt in 

Engeland. 

De klassieke teelt van stekelbes wordt geplaagd door zware aantasting van valse meeldauw. 

Recent wordt veel onderzoek gedaan naar nieuwere resistente rassen door kruising met een 

Noord-Amerikaanse kloon, wat de kruisbesteelt terug zinvol maakt. Wij maken hierna duidelijk 

onderscheid tussen de klassieke oude rassen en de recente witziekteresistente rassen. 


Stekelbes wordt voor de 

liefhebberstuin vaker op 

stammetjes geteeld. Deze 

worden veredeld op Ribes 

odoratum, en hebben nood 

aan een stevige steunstok tot 

net onder de kruin. 

Voordeel van deze teeltwijze 

is het makkelijk plukken en 

de betere verluchting van de 

struik, waardoor ze minder 

ziektegevoelig zijn. 

Bladvalziekte: een klassiek 

probleem. Tijdig (vanaf 

midden mei) en met interval 

van 10 dagen 3 maal spuiten 

met een product op basis van 

Mancozeb, een klassiek 

aardappelplaagmiddel dus, 

doet wonderen. 

Regelmatige controle op 

rupsen in de vroege lente is 

nodig. Op enkele dagen 

kunnen de struiken totaal 

worden kaalgevreten. Snel 

ingrijpen is de boodschap. 

81

Achilles 

82 


KLASSIEKE RASSEN: 

DUS MEELDAUW- EN BLADVALGEVOELIG 

Overhangende struik met zeer grote ovale en lichtbehaarde vruchten. 

Laatrijpend. 

Early Sulphur 

= HONIGS FRÜHESTE 

Recht opgroeiende, dichte struik, dus goed verlichtend snoeien. 

Middelgrote, ronde, behaarde, gele vruchten, zoet en aromatisch. 

Monstrueuse d’Amérique 

= GRUENE KUGEL 

Rechtopgroeiende, vroegbloeiende struik met grote, groene, behaarde bladervruchten 

met dik vel en eerder zuur aromatisch. 

Winham’s Industry 

= ROTER TRIUMPH 

Rechtopgroeiende, middelvroeg bloeiende, sterkgedoornde struik. 

Grote, ronde, fijnbehaarde, donkerrode vruchten, zoetzuur met matig aroma. 

Eerder laatrijpend. 

Whitesmith 

= WEISSE TRIUMPH 

Breeduitgroeiende, sterkstekelige struik die regelmatig draagt. 

Grote, eivormige, geelgroene vruchten, die aangenaam zoetzuur en aromatisch zijn. 

Rauw, ook geschikt voor inmaak.

Hinnomäki Gül 

WITZIEKTERESISTENTE RASSEN 

STRUIK: breeduitgroeiende struik, aan draad te kweken 

VRUCHT: middelgrote, eivormige, gele vruchten 

Hinnomäki Rot 

Invicta 

Pax 

STRUIK: rechtopgroeiende, gezonde struik 

VRUCHT: middelgrote, ronde, rode vruchten 

STRUIK: sterkgroeiende struik met grote doornen, maar hoge en regelmatige 

opbrengst 

VRUCHT: grote, lichtgroene en lichtbehaarde eivormige vrucht die fijnaromatisch 

is, middelvroeg ras 

STRUIK: opgaande, gezonde struik die quasi doornloos is 

VRUCHT: langwerpige, rode, zoete vruchten 

83

19. Frambozen (Rubus idaeus) 

Frambozen zijn een nog vrij recente cultuurvrucht. Slechts ca. 400 jaar terug werd de teelt 

door monniken als eerste bedreven. 

Men plant van frambozen 4 scheuten per meter in rijen op 2 meter afstand. 

We onderscheiden de zomervariëteiten en de herfstvariëteiten: 

84 

- Zomerframbozen dragen op scheuten van vorig jaar die aan draad worden 

opgebonden (6 à 8 scheuten per meter). Na de oogst worden de oude scheuten 

onmiddellijk bij de grond weggesnoeid. Indien nodig ook het teveel aan jonge 

scheuten terugsnoeien bij de grond. 

- Herfstframbozen dragen in september en oktober vruchten op de jonge scheuten. 

Hier worden in februari simpelweg alle scheuten juist boven de grond weggesnoeid. 

Zogenoemde tweemaaldragende frambozen zijn herfstsoorten die niet werden teruggesnoeid, 

en dan tweemaal een productie geven. 

Wij opteren liever voor een goede opbrengst in september-oktober als het meeste ander 

kleinfruit al lang is geplukt! 


Frambozen zijn oorspronkelijk bosplanten. Bedek de bodem rondom 

de struiken met een dikke laag mulch, turf of stro en vermijd elke grondbewerking. 

De framboos wortelt oppervlakkig en u weet trouwens niet 

waar de nieuwe scheuten zullen opschieten. 

Regelmatige watergifte in de zomermaanden geeft een gewaarborgde 

goede opbrengst. Vermijd evenwel staand water.

Glen Moy 


ZOMERFRAMBOZEN 

Middelsterk groeiend ras, met lekkere, middelgrote, lichtrode vruchten die vrij vast zijn, 

dus goed voor invriezen. 

Vroege soort, met in warme zomer nog wat nabloei. 

Goed ziekteresistent. 

Golden Everest 

Middelsterk groeiend ras. 

Lekkere, zoete, gele vruchten van middelmatige grootte, matige opbrengst, met wat 

vruchtzetting in herfst op jaarse scheuten. 

Malling Exploit 

Sterk groeiend ras met veel fijne scheuten. 

Lichtrode, wat onregelmatige maar lekkere vruchten. 

Vroeg rijpend. 

Malling Promise 

Van oudsher voor liefhebbersteelt meest aangeplant ras. 

Zeer vroeg rijpende variëteit met zeer lekkere, grote vruchten en grote productie, 

geschikt voor versverwerking. 

Schönemann 

Sterk groeiend ras dat veel scheuten geeft. 

Zeer productief, laatrijpend ras. 

Wat minder zoet en zeer geschikt voor de inmaak. 

Tulameen 

Krachtige, lange vruchttakken maar beperkt in aantal. 

Meest productieve variëteit van uitzonderlijke kwaliteit met volrode, homogene vruchten, 

sappig en goed van smaak. 

Middellaat zomerras. 

Wel wat phythophtoragevoelig, dus op goed afwaterend perceel planten. 

85

Autumn Bliss 

Fallgold 

Heritage 

86 

HERFSTFRAMBOZEN 

Gezonde struik met sterke grondscheuten. 

Beslist niet phythophtoragevoelig. 

Grote vaste rode vruchten (rijp ca. september). 

Middelsterk groeiende, kloeke twijgen geven een middelmatige tot hoge opbrengst van 

zeer zoete, aromatische, helgele vruchten.(rijp ca. mid-september/oktober). 

Sterke grondscheuten en middelgrote, helrode, vaste vruchten (rijp ca. septemberoktober). 

Zefa 3-Herbsternte 

Gezonde struik met vele, middelsterke grondscheuten. 

Middelmatige opbrengst van zeer grote, vaste, rode vruchten die aromatisch zoetzuur 

zijn (rijp ca. augustus-september).

20. Braambessen en aanverwanten 

(Rubus fruticosus) 

Sinds het op de markt komen van doornloze variëteiten, heeft de braambesteelt ook zijn 

plaatsje opgeëist in onze fruittuin. Het moet gezegd, het vraagt meer werk, maar de opbrengst 

is dan ook beduidend hoger dan bij frambozen. 


Braambessen verdragen slechts 

wintervorst tot –15°C voor rode, 

en –18°C voor zwarte vruchten. 

Zij schieten echter wel terug uit 

vanaf de grond. 

Braambessen worden best 

geplant langs een stevig draadwerk, 

met minimum 3 draden tot 

1,60 m hoog. De plantafstand 

bedraagt minimum 3 meter. 

Snoei: de één- en de tweejarige 

scheuten worden langs een 

aparte draad opgebonden. De 

tweejarige scheuten dragen 

vrucht en worden dan teruggesnoeid 

kort bij de grond. Men 

kan eventueel de éénjarige jonge 

scheuten langs de grond laten 

liggen en pas na de winter 

opbinden. Zo vermijd je vorstschade 

aan de bloemknoppen. 

Steeds onder de struik minstens 

1 x per jaar volledig proper 

maken. Uitgezaaide pitten kunnen 

doorndragende plantjes voortbrengen! 

87

Black Satin 

88 


ZWARTE BRAMEN 

STRUIK: doornloos, met sterke lange vertakte ranken, drietallig blad 

VRUCHT: zeer groot, langovaal en glanzend zwart 

sappig, zuur en aromatisch, botritis (=rot)gevoelig 

ca. begin augustus tot mid-oktober 

Lochness 

STRUIK: doornloos, robust en gezond, regelmatige hoge productie 

VRUCHT: individuele vrucht groot tot zeer groot, zoet en aromatisch 

ca. begin augustus tot mid- september 

Theodor Reimers 

= HIMALAYA 

STRUIK: sterk doornige, sterke, lange ranken 

handvormig vijftallig blad, wintervorstgevoelig 

VRUCHT: middelgroot, rond en glanzend zwart 

indien rijp: zoet en en zeer aromatisch, transportbestendig 

ca. eind juli tot mid-september 

Thornfree 

STRUIK: doornloos, met sterke lange ranken, productief 

VRUCHT: zeer groot, lang kegelvormig, glanzend zwart 

indien rijp: zoetzuur en aromatisch 

ca. eind augustus tot eind oktober 

Thornless Evergreen 

STRUIK: doornloos, met sterke ranken, zeer productief 

decoratief blad dat slechts laat valt 

VRUCHT: middelgrote, zoete bessen aan grote trossen, stomp kegelvormig 

ca. eind augustus tot mid-oktober 

staat mooi en rijpt beter aan zuidermuur

AANVERWANTE SOORTEN MET RODE VRUCHTEN 

Recent op de markt zijn kruisingen tussen braam en framboos, met rode vruchten, die qua 

plant en vruchtvorm echter de eigenschap van de braam hebben overgenomen. 

Zo kennen wij: 

Thornless Loganberry 

Tayberry 

STRUIK: doornloos, sterke ranken, hoge opbrengst 

beslist op warmere standplaats, beter nog in koude kas of veranda 

VRUCHT: groot (tot 3 cm lang), zoet (ca. begin juli tot begin augustus) 

STRUIK: licht gedoornd, matig sterke ranken, hoge opbengst, best op warmere 

standplaats 

er volgt een doornloze variëteit 

VRUCHT: zeer groot (3 tot 4 cm lang), zoetzuur en uitgesproken aromatisch 

ca. mid-juli tot mid-augustus 

Rubus phoenicolasus 

= JAPANSE WIJNBES 

STRUIK: decoratief bezet met lichte rode doorntjes 

onderzijde blad zilverkleurig, mooie struik op warmere standplaats 

VRUCHT: klein, in trosjes, doorschijnend licht rood, zoet, echt iets voor fijnproevers 

en nouvelle-cuisine lovers 

89

21. Amerikaanse blauwbessen 

(Vaccinum corymbosum) 

Zoals de naam zegt, door kruising in Amerika verkregen en de teelt aangevat rond 1910. 

Nog steeds liggen daar de grootste teeltgebieden. 

De meeste soorten zijn zelffertiel, maar een beduidend hogere opbrengst wordt verkregen 

door kruisbestuiving. Plant dus steeds meerdere soorten, zo kan u ook de pluk spreiden. 

90 


Amerikaanse Blauwbes is een 

heidegrondplant, en staat dus best op 

een luchtige, humusrijke zandgrond 

met een pH-waarde tussen 4 en 5. De 

pH kan in zekere mate worden 

verlaagd door toevoeging van turf. 

Zonnige standplaats en een vochtige 

voet zijn gewenst. 

De bessen zijn zeer gegeerd door de 

merels. Afdekken met een net is een 

must. Eventueel is teelt in grote 

potten ook te overwegen.

Blue Crop 

Blue Ray 


STRUIK: 1,5 tot 2 m hoog, gezonde opgaande sterke soort met mooie herfstverkleuring 

niet voor commerciële teelt wegens oogstspreiding, wel zeer productief 

VRUCHT: grote, lichtblauwe bessen aan lange, open trossen, zeer goede smaak 

en ca. vanaf begin augustus rijp 

STRUIK: 1,2 m tot 1,8 m hoog, gezonde, opgaande struik, donkerrode herfstverkleuring 

VRUCHT: zeer grote, helblauwe, vaste bessen, zeer goede smaak 

ca. vanaf 1 augustus rijp 

Early Blue 

STRUIK: 1,20 m tot 1,80 m hoog. Vroeg maar toch goed vorstbestendig 

VRUCHT: middelgrote tot grote vruchten aan lange, open trossen 

voor directe consumptie 

ca. vanaf 15 juli rijp 

Goldtraube 

Patriot 

STRUIK: 1,5 tot 2 m hoog, gezond, zeer regelmatig vruchtbaar 

VRUCHT: grote, blauwberijpte vruchten, vast en sterk aromatische, goede smaak 

ca. vanaf 1 augustus rijp 

STRUIK: 1,4 tot 1,8 m hoog, open struikvorm 

VRUCHT: grote, stevige, wat afgeplatte bessen aan dichte trossen 

91

22. Aardbeien (Fragaria Vesca) 

In goed bemeste en bewerkte grond geven aardbeien een fantastische opbrengst. Vergeet 

ze dus niet in uw groententuin of fruittuin. 

Men plant bij voorkeur in augustus-september op 25 cm afstand in rijen van minstens 60 cm. 

Plantgoed in pot kan ook later nog geplant. 

Om de 3 jaar dient te worden herplant. 

Aangezien er regelmatig nieuwe aardbeirassen bijkomen, wordt het assortiment jaarlijks 

aangepast. 

92

23. Moerbeziebomen (Morus Nigra) 

De zwarte moerbes is een traag groeiende, 5 meter hoog wordende bolvormige struik of kleine 

boom. 

Op een tegen wind beschutte en niet te natte standplaats is deze sierende struik jaarlijks 

overladen met goed verscholen, honingzoete grote zwarte bessen, welke de lippen en de 

kleding van de plukkers purper kleuren. Een lekkernij, vers of om in de diepvries te bewaren. 

Als jonge plant is de moerbes, voornamelijk aan de wortel, vorstgevoelig. Een afdeklaag met 

compost aan de voet na het planten, is geen overbodige luxe. 

De moerbezieboom kan zeer oud worden. Mooie exemplaren vinden we nu nog in oude abdijen 

kasteeltuinen. 

93

De weetjes zijn van: 

Jef Van Durme en Pieter Calle, onze voorouders die de start gaven. 

Aloïs Calle en Maurits Van Durme, onze grootvaders, fruitboomkwekers 

en fruitkwekers. 

Henri Calle, onze vader die afzet zocht in België en Europa en nu een 

fruitproeftuintje onderhoudt met 280 variëteiten. 

De 4 broers, hun 23 medewerkers en onze bevragende en belerende 

klanten en collega’s. 

Zoals reeds in de inleiding werd vermeld, beseffen wij zeer goed dat 

deze brochure onvolledig is, maar hopen u hiermee toch een inzicht te 

hebben verschaft in de basisregels rond planning, aanleg, onderhoud 

en oogst van en in uw eigen fruittuin. Dit aangevuld met heel wat 

praktische “Nuttige weetjes” en alles eenvoudig verwoord. 

Indien u overweegt een nieuwe aanplant te doen, en na het lezen van 

deze brochure, specifieke raad wenst rond uw concreet project, dan kunt 

u steeds een afspraak maken met ons. Maak alvast zelf een ontwerp 

zoals u het ziet, dan toetsen wij het graag aan de haalbaarheid. Wij geven 

u graag praktisch advies rond assortimentskeuze e.d. 

Wij zijn er vast van overtuigd dat wij op deze manier, door aandacht te 

geven aan kleine details, ons steentje bijdragen tot een beter leefmilieu 

voor ons allemaal. 

95

96 

De boomgaard die ik liefhad 

die ik schiep 

ligt achter langgeleden luchtkastelen. 

(Anton van Wilderode) 

Copyright: overname van de tekst is uitsluitend toegestaan met bronvermelding.

CALLE-PLANT c.v. 

Serskampsteenweg 286, B-9230 Wetteren 

Tel. 09/369 19 46 • Fax 09/366 06 88 • e-mail info@calleplant.be 

Handelsvennootschap van de 4 gebroeders CALLE, boomkwekers. 

CALLE Luc 

Hoekskensstraat 118 E 

B-9080 Lochristi 

Specialiteit: Rhododendron, 

Fruit-en sierkersen 

Plantgoed voor boomkwekerijen. 

CALLE Jan 



Specialiteit: Containerteelt in groot 

sortiment. 

Kleinfruit in pot. 

CALLE Marc 

Lange Munte 75 A 

B-9860 Scheldewindeke (Oosterzele) 

Specialiteit: Alle bomen voor beroepsen 

liefhebbersfruitteelt. 

Alle laan- en sierbomen. 

CALLE Wim 



Specialtiteit: in volle grond; kleinfruit, 

alle sierheesters, 

coniferen, rozelaars, haagplanten.

Download het boek "Uw Fruittuin" - calle - plant cv

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?