Grove Borstels - Blokwatch
Grove Borstels - Blokwatch
Grove Borstels - Blokwatch
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Marc Spruyt<br />
GROVE BORSTELS<br />
Stel dat het<br />
Vlaams Blok<br />
morgen zijn<br />
programma<br />
realiseert, hoe<br />
zou Vlaanderen<br />
er dan uitzien?<br />
1995<br />
© Marc Spruyt / Deze tekst werd in 1995 uitgegeven in boekvorm<br />
bij uitgeverij Van Halewyck uit Leuven.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 1
INHOUD<br />
INLEIDING: Meer van hetzelfde?.............................................................................................<br />
1. IN HET BLOK.......................................................................................................................<br />
1. De twee gezichten van het Vlaams Blok?.......................................................................<br />
Twee of drie niveaus?...................................................................................................<br />
De taal van de ideologie...............................................................................................<br />
2. Programmabronnen........................................................................................................<br />
Grondbeginselen..........................................................................................................<br />
Programmabrochures en -boeken................................................................................<br />
Congressen..................................................................................................................<br />
Tijdschriften..................................................................................................................<br />
2. HET VLAAMS BLOK EN HET RECHTS-RADICALE VLAAMS-NATIONALISME.................<br />
1. Vlaamse Beweging, Vlaams-nationalisme en<br />
rechts-radicalisme..............................................................................................................<br />
Vlaamse Beweging en Vlaams-nationalisme................................................................<br />
Vlaams-nationalisme en rechts-radicalisme..................................................................<br />
2. Het Vlaams Blok en de bevriende groepen....................................................................<br />
De bevriende groepen..................................................................................................<br />
De recrutering van politiek personeel...........................................................................<br />
De alarmbelfunctie........................................................................................................<br />
3. Vlaamse verankering......................................................................................................<br />
Afdelingen.....................................................................................................................<br />
Leden............................................................................................................................<br />
4. De structuren van het Vlaams Blok................................................................................<br />
Partijraad & Partijbestuur..............................................................................................<br />
Vereniging van Vlaams Blok Mandatarissen.................................................................<br />
Nationalistisch Vormingsinstituut..................................................................................<br />
Dienst Propaganda.......................................................................................................<br />
Nationalistische Omroepstichting..................................................................................<br />
Vlaamse Concentratie & Frank Goovaerts Fonds.........................................................<br />
Vlaams Blok Jongeren..................................................................................................<br />
3. EEN VRIJ VLAANDEREN....................................................................................................<br />
1. De veelvolkerenstaat België...........................................................................................<br />
Een niet-natuurlijke staat..............................................................................................<br />
Een anti-Vlaamse staat.................................................................................................<br />
2. De Belgische erfenis.......................................................................................................<br />
De Belgitude.................................................................................................................<br />
De monarchie...............................................................................................................<br />
Geen Belgische amnestie.............................................................................................<br />
3. Adieu aan de Walen.......................................................................................................<br />
Het Tsjechoslovaakse voorbeeld..................................................................................<br />
De aarzelaars van Vlaanderen......................................................................................<br />
4. De onafhankelijke Republiek Vlaanderen.......................................................................<br />
Eén volk, één cultuur, één staat....................................................................................<br />
De taal is niet gans het volk..........................................................................................<br />
Eminente antropologen.................................................................................................<br />
Cultuuroorlog................................................................................................................<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 2
Gebieds- en mensenroof..............................................................................................<br />
Hoofdstad Brussel: redevenir Flamand.........................................................................<br />
Volksplichten.................................................................................................................<br />
Een organisch geordend Vlaanderen...........................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
4. EEN VREEMDELINGEN-VRIJ VLAANDEREN....................................................................<br />
1. Het anti-vreemdelingenthema als strijdpunt....................................................................<br />
Te belangrijk om over te zwijgen..................................................................................<br />
Om kiezers te lokken en leden te werven.....................................................................<br />
2. Wat is er vreemd aan de vreemdeling?..........................................................................<br />
Blank zonder complexen...............................................................................................<br />
Vrije meningsuiting over rassenongelijkheid.................................................................<br />
Culturele verworteling...................................................................................................<br />
3. Ook islamieten zijn vreemdelingen.................................................................................<br />
De-islamiseren of re-islamiseren?................................................................................<br />
De Vijfde Colonne.........................................................................................................<br />
4. Ook vluchtelingen zijn vreemdelingen............................................................................<br />
Blanke zelfverdediging..................................................................................................<br />
Sociale-Zekerheidimmigratie........................................................................................<br />
5. Ook Europeanen zijn soms vreemdelingen....................................................................<br />
Het wetsvoorstel-Dillen.................................................................................................<br />
500.000 werklozen, waarom dan nog EG-gastarbeiders?............................................<br />
Pas u aan of verhuis.....................................................................................................<br />
6. Wat is er eigen aan het eigen volk?...............................................................................<br />
Mono-cultureel én mono-raciaal....................................................................................<br />
Elk volk in zijn eigen land..............................................................................................<br />
De bloedband...............................................................................................................<br />
Inpakken en wegwezen................................................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
5. EEN TOTALITAIR VLAANDEREN.......................................................................................<br />
1. Politiek in België.............................................................................................................<br />
Politiek banditisme........................................................................................................<br />
Schandalen...................................................................................................................<br />
Politieke benoemingen.................................................................................................<br />
2. Politiek in het onafhankelijke Vlaanderen.......................................................................<br />
Kleurpartijen..................................................................................................................<br />
Kiesdwang....................................................................................................................<br />
Mensenplichten.............................................................................................................<br />
3. Een omgekeerde mei '68................................................................................................<br />
Meta-politiek.................................................................................................................<br />
'In de leer bij Gramsci'..................................................................................................<br />
Leraars-propagandisten................................................................................................<br />
Mediavervuiling.............................................................................................................<br />
Kulturkampf..................................................................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
6. EEN NATIONAAL-SOLIDARISTISCH VLAANDEREN.........................................................<br />
1. Rijk Vlaanderen..............................................................................................................<br />
Een bedrijfsvriendelijk Vlaanderen................................................................................<br />
De prestatiegemeenschap............................................................................................<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 3
Loon naar werk.............................................................................................................<br />
De thuiswerkende moeder............................................................................................<br />
Parasieten en werkschuwen.........................................................................................<br />
2. Samenwerkend Vlaanderen...........................................................................................<br />
Volksbelangen of klassebelangen................................................................................<br />
Beroepsbelangen..........................................................................................................<br />
Staken schaadt.............................................................................................................<br />
3. Arm Vlaanderen..............................................................................................................<br />
Mono-etnische solidariteit.............................................................................................<br />
Hangmat.......................................................................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
7. EEN VLAANDEREN WAAR ORDE HEERST......................................................................<br />
1. Het gezin: bakermat van het volk...................................................................................<br />
Het volksverbonden gezin.............................................................................................<br />
Eigen volk zwanger.......................................................................................................<br />
Potentiële moeders.......................................................................................................<br />
Decadentie en ontaarding.............................................................................................<br />
2. Abortus: misbegrepen feminisme...................................................................................<br />
3. Aids: een nieuwe moraal................................................................................................<br />
4. Drugs: vervalverschijnselen en volksbederf....................................................................<br />
5. Criminaliteit: hard aanpak...............................................................................................<br />
Een conservatief ethisch offensief................................................................................<br />
Het nodige fatsoen........................................................................................................<br />
Opgeruimd staat netjes?...............................................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
8. BLANKE VESTING EUROPA..............................................................................................<br />
1. Europa der volkeren.......................................................................................................<br />
Een levende, organische eenheid.................................................................................<br />
Groot-Europa en zijn grenzen.......................................................................................<br />
2. Europa in Vlaanderen.....................................................................................................<br />
Brussel: Vlaamse stad of Europese kolonie..................................................................<br />
Vlaams of Europees burger?........................................................................................<br />
3. Geen Europese superstaat.............................................................................................<br />
Een gezonde Europese eenheid...................................................................................<br />
De grootste markt ter wereld........................................................................................<br />
Het Britse model als voorbeeld.....................................................................................<br />
Een ware sprinkhanenplaag.........................................................................................<br />
Een radicale afbraak van de Europese instellingen......................................................<br />
4. Een sterk, weerbaar en gewapend Europa.....................................................................<br />
De Amerikaanse paraplu..............................................................................................<br />
Een Europees leger......................................................................................................<br />
De vijanden van Europa................................................................................................<br />
5. Europa: centrum van de wereld......................................................................................<br />
Blanke superioriteit.......................................................................................................<br />
Blanke solidariteit..........................................................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 4
9. HET VLAAMS BLOK MISLEIDT DE KIEZER.......................................................................<br />
1. De propaganda van het Vlaams Blok.............................................................................<br />
De propagandabronnen................................................................................................<br />
De thema's in de propaganda.......................................................................................<br />
2. De misleiding van de kiezer............................................................................................<br />
De geldstromen............................................................................................................<br />
De kleine man...............................................................................................................<br />
Jaarlijkse een gezinsauto.............................................................................................<br />
Voor het gezin opkomen...............................................................................................<br />
Politieke marketing.......................................................................................................<br />
Bronnen..............................................................................................................................<br />
BIBLIOGRAFIE........................................................................................................................<br />
I. Publikaties van het Vlaams Blok......................................................................................<br />
A. Nationale tijdschriften...............................................................................................<br />
B. Programmateksten...................................................................................................<br />
C. Congressen Vlaams Blok.........................................................................................<br />
D. Colloquia..................................................................................................................<br />
E. Congressen Vlaams Blok Jongeren.........................................................................<br />
F. Kadervormingsteksten..............................................................................................<br />
II. Publikaties over het Vlaams Blok...................................................................................<br />
A. Boeken.....................................................................................................................<br />
B. Tijdschriftartikels......................................................................................................<br />
C. Verhandelingen........................................................................................................<br />
III. Andere geraadpleegde publikaties................................................................................<br />
IV. Interviews......................................................................................................................<br />
LIJST VAN AFKORTINGEN.....................................................................................................<br />
PERSONENREGISTER...........................................................................................................<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 5
INLEIDING<br />
MEER VAN HETZELFDE?<br />
« Intelligente mensen kunnen toch de onmogelijkste dwaasheden denken en ook doen, en<br />
daarna al die dwaasheid heel intelligent rechtvaardigen, zo menen ze toch. »<br />
Nemrod (pseudoniem van de franciscaan Renaat De Muyt)<br />
in Vlaams Blok, maart 1993<br />
De dag na de Europese verkiezingen van 12 juni 1994 verscheen Vlaams-Bloksenator Wim<br />
Verreycken met een sardonische grijns op de televisie: 'De hetze tegen het Vlaams Blok<br />
lukte niet. Nochtans werden voor al onze bedenkingen bij de situatie van vandaag telkens<br />
opnieuw tientallen "tegenargumenten" aangehaald die zich uit pure armoede dienden te<br />
beroepen op gebeurtenissen van vijftig jaar geleden. De kiezer liet zich niet vangen.' De<br />
eerste stembusgang na de zwarte zondag van 24 november 1991 had het Vlaams Blok met<br />
glans overleefd. De partij ging er in gans Vlaanderen op vooruit, haalde een tweede<br />
Europees mandaat binnen en kreeg zo'n 50 à 60.000 stemmen meer dan in 1991 of<br />
463.924 in totaal.<br />
Al die tijd had het Vlaams Blok niet stil gezeten. De partij investeerde zwaar om zich in<br />
het hele Vlaamse land in te planten, en haar 18 kamerleden en senatoren - waaronder 15<br />
nieuwkomers - werkten zich in een ijltempo in het parlementaire werk in. 'Ongetwijfeld<br />
hebben onze politieke tegenstanders gedacht dat wij zouden aantreden met een stelletje<br />
onbehouwen boeren, van wie de enige eigenschap zou bestaan in het slaken van een<br />
aantal voorhistorische kreten,' schertste kamerlid Joris Van Hauthem in het partijblad van<br />
januari 1993. Het Vlaams Blok wist wel beter.<br />
Dit boek werd niet in de eerste plaats geschreven om daar tegen te waarschuwen, wel om<br />
daarover te informeren. Waarschuwen wil dit boek enkel tegen het onderschatten van het<br />
Vlaams Blok, tegen het zich blind staren op gebeurtenissen uit het verleden en het<br />
terzelfdertijd blind blijven voor ontwikkelingen in het heden. In dit boek primeert het<br />
informatieve aspect, en de correctheid daarvan, op de politieke bruikbaarheid. Het negatieve<br />
of positieve karakter van die informatie vormde voor mij geen criterium om ze wel of<br />
niet te vermelden. Wat negatief of positief is, hangt trouwens meer af van het persoonlijke<br />
standpunt van de lezer dan van die informatie zelf.<br />
De literatuur over het Vlaams Blok was tot nog toe grotendeels het werk van één auteur:<br />
Hugo Gijsels, die alles bij elkaar vier boeken over het Blok heeft geschreven. Die monopoliepositie<br />
had enkele kwalijke gevolgen. Monopolies in het aanbod van informatie zijn<br />
immers steeds schadelijk, en dat geldt des te meer voor informatie over politieke onderwerpen.<br />
Zo is een aantal van Gijsels' stellingen ten onrechte een eigen leven beginnen leiden.<br />
Andere auteurs namen ze roekeloos over zonder ze nog op hun juistheid te controleren,<br />
terwijl dat niet overbodig was geweest. Uiteraard kan dat monopolie niet aan Gijsels verweten<br />
worden, maar de fouten die er het gevolg van zijn, dienen wel gecorrigeerd te worden.<br />
Enkel zo kan immers vooruitgang worden geboekt in onze kennis over het Vlaams Blok.<br />
Dat monopolie van één auteur was meteen ook het monopolie van één benaderingswijze,<br />
en dat had op zijn beurt ook weer enkele kwalijke gevolgen. Door die<br />
eenzijdigheid wekte Gijsels de indruk dat alles over het Vlaams Blok al geweten was en er<br />
niets nieuws meer viel uit te zoeken. Dat leidde er vooral toe dat onze kennis over het Blok<br />
jarenlang ter plaatse is blijven trappelen, zich vastklampend aan de klassieke schema's en<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 6
elke nieuwe denk- en onderzoekspiste angstvallig vermijdend. Meer van hetzelfde werd<br />
zodoende meer dan genoeg.<br />
Met dit boek worden beide monopolies definitief doorbroken. Ik hoop dan ook dat<br />
hiermee een nieuwe fase kan worden ingezet, die moet leiden tot een pluralistische<br />
literatuur over het Vlaams Blok: een literatuur die niet alleen geschreven wordt door zoveel<br />
mogelijk verschillende auteurs, maar ook vanuit zoveel mogelijk verschillende invalshoeken.<br />
Want ook na dit boek blijven nog steeds nieuwe onderwerpen op onderzoek wachten en<br />
blijven nog steeds nieuwe benaderingen mogelijk van de bestaande onderwerpen.<br />
Sommige leemtes in onze kennis zijn nu reeds bloot te leggen. Bijvoorbeeld: Wie zijn de<br />
intellectuele referentiepersonen van het Vlaams Blok? Waar haalt de partij haar mosterd<br />
vandaan? Wat is de betekenis van Nieuw Rechts in Vlaanderen? Welke activiteiten<br />
ontplooit het Vlaams Blok in het parlement? Andere vragen zullen zich in de toekomst opdringen.<br />
Bijvoorbeeld: Zal de uitbreiding van het mandatarissenkorps met meer beroepspolitiekers<br />
een invloed hebben op de partijlijn? Zal het binnen het Vlaams Blok tot een breuk<br />
komen wanneer de partij er electoraal op zou achteruitboeren? Hoe zal de opvolging<br />
verlopen van partijvoorzitter Karel Dillen, die inmiddels 70 is? Op welke wijzen zal het Blok<br />
nieuwe thema's aansnijden en zal het erin lukken zich daarmee te profileren?<br />
Dit boek is een uitvoerige herwerking van mijn eindverhandeling De ideologie van het<br />
Vlaams Blok, waarmee ik in 1994 aan de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA)<br />
afstudeerde als licentiaat in de politieke en sociale wetenschappen (promotor: prof. dr.<br />
Guido Dierickx, verslaggever: prof. dr. Yvan Vanden Berghe). Voor hun kritische<br />
commentaren dank ik de politicologen Meindert Fennema (Universiteit Amsterdam) en<br />
Patrick Stouthuysen (Vrije Universiteit Brussel), de historici Georgi Verbeeck en Louis Vos<br />
(Katholieke Universiteit Leuven) en de sociaal-psycholoog Hans De Witte (Hoger Instituut<br />
Voor de Arbeid-KUL). Voor hun hulp bij mijn zoektocht naar allerlei Vlaams-Blokbronnen<br />
ben ik Veerle Segers, Kristin De Winter, Hugo de Schampheleire en het Archief- en Documentatiecentrum<br />
voor het Vlaams-Nationalisme (ADVN) dankbaar. Uiteraard blijft de<br />
uiteindelijke inhoud van dit boek volledig toe te schrijven aan de eigenzinnigheid van de auteur.<br />
Antwerpen, 14 februari 1995<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 7
1. IN HET BLOK<br />
« Ik zeg u: geloof niet wat de kranten over het Vlaams Blok schrijven... Geloof die<br />
vuilspuiterij niet, maar alleen wat wij in onze eigen tijdschriften schrijven! »<br />
Filip Dewinter 1<br />
Op het colloquium 'extreem-rechts in West-Europa' dat op 29 maart 1990 door de<br />
Auschwitz-Stichting en het Antwerps Vredescentrum werd georganiseerd, zei historicus<br />
Hugo De Schampheleire in zijn inleidend referaat dat partijen als het Vlaams Blok 'vaak<br />
maar over een summier programma beschikken en helemaal niet over een doctrine die een<br />
min of meer globale visie geeft op de belangrijkste maatschappelijke problemen.' 2<br />
Dat zou wel eens kunnen tegenvallen. Wie alleen al nagaat hoeveel en waarover het<br />
Vlaams Blok reeds geschreven heeft, zal kunnen vaststellen dat zijn programma helemaal<br />
niet zo summier (meer) is. In 1993 maakte het Vlaams Blok van de electorale pauze zelfs<br />
gebruik om zijn programma verder uit te diepen en uit te breiden met nieuwe thema's die<br />
vaak veeleer tot de klassieke linkse dan tot de Vlaams-nationale aandachtspunten behoren.<br />
'Na hun kiezers nemen we van de socialisten ook nog hun thema's over,' 3 grapte Gerolf<br />
Annemans, maar het was wel gemeend.<br />
Daarover had het Vlaams Blok zich reeds na de Europese verkiezingen van 1989 vrolijk<br />
gemaakt. De partij behaalde toen voor het eerst een zetel in het Europees parlement en<br />
schreef daarop triomfantelijk in het partijblad van juli 1989: 'Onze partij heeft een enorm<br />
strategisch voordeel: niemand van wie ons bestrijdt, heeft de moeite gedaan ons programma<br />
en de publikaties te lezen. Zij veroordelen zonder geoordeeld te hebben. Een betere<br />
tegenstander kan men zich niet voorstellen.'<br />
1. DE TWEE GEZICHTEN VAN HET VLAAMS BLOK?<br />
Dat is nogal gemakkelijk gezegd. Het Vlaams Blok heeft sinds zijn oprichting in 1977<br />
immers zo'n 120 verschillende programmateksten of 3.414 pagina's gepubliceerd<br />
(tijdschriften niet meegeteld): 45 referaten van negen Vlaams-Blokcongressen en twee<br />
Vlaams-Blokcolloquia (825 pagina's), 36 referaten van acht VBJ-congressen (120 pagina's),<br />
en 39 andere programmateksten, -brochures en -boeken (2.469 pagina's). Een hele boterham<br />
dus.<br />
Voor het onderzoek dat ik hier presenteer, werden al die programmateksten grondig<br />
doorgenomen. Ik onderzocht daarbij de ideologische doctrine van het Vlaams Blok, zeg<br />
maar de kern van zijn ideenleer. Zo'n onderzoek houdt meer in dan een loutere opsomming<br />
van feiten en standpunten. Het zoekt naar de argumenten achter die standpunten, naar de<br />
motieven en redenen waarmee het Vlaams Blok ze onderbouwt, naar de kern van zijn<br />
mens- en maatschappijvisie. Het geeft antwoord op vragen zoals: hoe denkt het Vlaams<br />
Blok, wat wil het, wat wil het niet, en waarom?<br />
Daarbij dient een onderscheid gemaakt te worden tussen teksten van het Vlaams Blok<br />
1 () Geciteerd in: GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 201.<br />
2 () DE SCHAMPHELEIRE H., "Extreem-rechtse populistische partijen in West-Europa: problematiek", in: DE<br />
SCHAMPHELEIRE H. & THANASSEKOS Y. (eds.), Extreem rechts in West-Europa, 1991, p. 36.<br />
3 () Geciteerd in: VAN DEN BRINK R., De internationale van de haat, 1994, p. 179.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 8
die gericht zijn tot een verschillend doelpubliek: enerzijds de programmateksten en<br />
anderzijds de propagandateksten.<br />
──────────────────────────────────────<br />
Type bron Doelpubliek<br />
Propaganda Kiezers = electorale achterban<br />
Programma (Kader)leden = politieke achterban<br />
──────────────────────────────────────<br />
De programmateksten zijn gericht tot de kring van reeds overtuigden en gelijkgezinden: de<br />
leden, militanten, kaders en mandatarissen van het Vlaams Blok, zeg maar de politieke<br />
achterban. Tot de programmateksten behoren de congresteksten, de programmabrochures<br />
en -boeken, en het officiële partijblad.<br />
De propagandateksten zijn daarentegen gericht tot het ruime publiek en de potentile<br />
kiezers, zeg maar de electorale achterban. Ze bestaan uit de folders van verkiezings- en<br />
ledenwervingscampagnes. Over de selectie van deze propagandabronnen vertel ik meer in<br />
het negende hoofdstuk, waar de vergelijking tussen programma en propaganda wordt<br />
gemaakt. De vergelijkingsbasis wordt daarbij gevormd door de programmateksten, waarvan<br />
de analyse dan ook het inhoudelijke zwaartepunt van dit boek uitmaakt. De propaganda zal<br />
daaraan worden getoetst.<br />
Een analyse van deze officiële partijteksten kan ook beschouwd worden als een analyse<br />
van de ideologie van de partijleiding (of partij-elite), die deze teksten schreef en uitgaf. De<br />
opvattingen van de partijleiding mogen niet verward worden met die van de kiezers, de leden,<br />
de militanten, de middenkaders of de individuele verkiezingskandidaten van het<br />
Vlaams Blok, die hiervan kunnen verschillen.<br />
Een van de weinige bronnen waarin bijvoorbeeld de (kader)leden hun persoonlijke<br />
ideeën publiek kunnen maken in naam van het Vlaams Blok, zijn hun propagandafolders die<br />
ze tijdens verkiezingscampagnes verspreiden. Terwijl alle officiële partijteksten (zowel<br />
programma als propaganda) slechts kunnen verschijnen met de goedkeuring van de<br />
nationale partijleiding, gebeurt dat met de persoonlijke propaganda vaak niet.<br />
Uit een interne evaluatie van de verkiezingspropaganda van november 1991 bijvoorbeeld<br />
blijkt dat de Vlaams-Blokkandidaten niet steeds de richtlijnen van de partijleiding<br />
opvolgden. In zijn verslag in het Kaderblad van januari 1992 klaagt nationaal campagneverantwoordelijke<br />
Filip Dewinter: 'Alhoewel voor de campagne duidelijk werd gesteld dat alle<br />
folders integraal ter goedkeuring voorgelegd dienden te worden aan het nationaal secretariaat,<br />
verschenen toch nog talloze folders zonder deze goedkeuring. Verschillende arrondissementen<br />
lapten alle voorschriften i.v.m. vormgeving, woordgebruik en verplichte slogans<br />
aan hun laars.'<br />
Legendarisch uit een vorige campagne is het pamflet dat Jef en Wim Elbers in de<br />
Brusselse gemeente Schaarbeek verspreidden bij de gemeenteraadsverkiezingen van<br />
1988: 'Tchoek-Tchoeken, Kamelendrijvers, Makaken, Boegnoels, Bachie-Boezoeken en<br />
tapijtenmarchanten' en 'melkchocolatte krollekoppen (...) die nooit werken' en 'dik op onze<br />
kop profiteren', zo verwoordden 'de mannen die zeggen wat u denkt' het Vlaams-Blokstandpunt<br />
over de migranten. Daar was de nationale partijleiding niet mee opgezet, liet het in het<br />
partijblad van november 1988 weten, nadat het pamflet enige heisa in de media had veroorzaakt:<br />
'Dit pamflet bevatte nogal wat beledigende taal aan het adres van de gastarbeiders.<br />
(...) Dit pamflet werd aan geen enkele bevoegde instantie voorgelegd en kan dan ook<br />
niet als een Vlaams-Blokpamflet beschouwd worden. (...) Geen enkele partij heeft volledige<br />
controle over wat om het even welk individu in naam van die partij uitvoert.'<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 9
Twee of drie niveaus?<br />
Bij de vergelijking tussen de officiële propaganda- en programmateksten gaat het om de<br />
vraag of het Vlaams Blok in zijn propaganda een andere dan wel dezelfde boodschap<br />
verspreidt dan in zijn programma. Dat is een andere vraagstelling dan diegene die Hugo<br />
Gijsels in zijn boeken beweert te behandelen. Volgens Gijsels zegt het Vlaams Blok in zijn<br />
officiële teksten niet wat het echt denkt; binnenskamers zou het dat echter wel doen. In zijn<br />
boek Open je ogen voor het Vlaams Blok ze sluit motiveert hij dat als volgt:<br />
'Het Vlaams Blok bestaat uit twee niveaus. Het eerste niveau kent iedereen: nette heren<br />
in maatpak die middels parlementaire activiteiten, congressen, persconferenties en<br />
televisie-optredens proberen hun politieke koopwaar aan de man/vrouw te brengen. Deze<br />
politici verschillen in hun taalgebruik en rituelen nauwelijks van de mandatarissen van de<br />
andere politieke partijen. Zowel de boodschap als de boodschapper zijn handig vermomd.<br />
Onder het eerste verbergt zich echter het tweede niveau: de interne, niet-gepubliceerde<br />
partijteksten, de kadervorming en daarnaast ook VMO-ODAL-Alarm, Voorpost, Were Di,<br />
Dietsland-Europa, de extreem-rechtse tot neonazistische organisaties die een geïntegreerd<br />
onderdeel vormen van het Vlaams Blok. Het is op dit niveau dat we in toespraken en<br />
geschriften vernemen wat de kopstukken van het Vlaams Blok werkelijk bezielt. (...) De<br />
confrontatie van het eerste met het tweede niveau levert een onthutsend beeld op van het<br />
échte Vlaams Blok.' 4<br />
Eigenlijk maakt Gijsels hiermee een onderscheid tussen de officiële partijpublikaties van het<br />
Vlaams Blok (het 'eerste niveau') en de publikaties van de ideologisch verwante groepen uit<br />
de radicaal-rechtse Vlaams-nationale beweging (het 'tweede niveau'). (Over mijn visie op de<br />
relatie tussen partij en beweging, zie hoofdstuk 2.)<br />
Wat Gijsels als het eerste niveau beschouwt (de officiële partijteksten), kan echter -<br />
zoals in dit boek gebeurt - nog eens opgesplitst worden in twee delen (programma versus<br />
propaganda), zodat er geen twee, maar wel drie niveaus zijn.<br />
Twee niveaus Drie niveaus<br />
(1) officiële partijteksten (1) propaganda = electorale<br />
achterban<br />
(2) teksten van de bevriende<br />
rechts-radicale groepen<br />
(2) programma = politieke<br />
achterban<br />
(3) 'eigen kapel' = ideologische achterban<br />
Het programma van het Vlaams Blok (niveau 2) kan dan niet enkel vergeleken worden met<br />
de propaganda (niveau 1), zoals in dit boek gebeurt, maar ook nog eens met de teksten van<br />
de bevriende rechts-radicale groepen (niveau 3), zoals in dit boek niet gebeurt, maar Gijsels<br />
wel beweert te doen. Maar doet hij dat ook écht?<br />
Als er één stelling van Gijsels een eigen leven is beginnen leiden, dan is het wel deze.<br />
'Het aantonen van dat dubbele niveau of de Januskop van extreem-rechts is één van de<br />
belangrijkste bijdragen die Gijsels aan het debat over extreem-rechts levert,' meende het<br />
linkse weekblad Markant op 7 april 1994 nog protserig te moeten opmerken. Helaas ten<br />
onrechte. Om dat aan te tonen is een methodische kritiek hier op zijn plaats, want onze<br />
kennis over het Vlaams Blok kan er alleen maar op vooruitgaan indien de zwakheden van<br />
de politieke literatuur zonder complexen worden blootgelegd.<br />
4 () GIJSELS H., Open je ogen voor het Vlaams Blok ze sluit, 1994, p. 46-47.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 10
Van een 'confrontatie' tussen de 'twee niveaus', zoals hij veelbelovend voorspiegelt,<br />
maakt Gijsels weinig waar. Nergens vergelijkt hij op systematische wijze de standpunten en<br />
het taalgebruik van Vlaams-Blokkers op het 'eerste' niveau met die op het 'tweede' niveau.<br />
De stelling van Gijsels kan best waar zijn, maar ze wordt op geen enkele manier bewezen.<br />
Bovendien is Gijsels nogal slordig in de toepassing van zijn eigen opdeling. Zo blijkt hij<br />
in zijn boek Open je ogen viermaal zoveel bronnen te gebruiken van het 'eerste' niveau (nl.<br />
een tachtigtal) dan van het 'tweede' niveau (nl. een twintigtal) - het eerste hoofdstuk over de<br />
Nieuwe Orde niet meegerekend. In alle hoofdstukken over het Vlaams-Blokprogramma zijn<br />
de verhoudingen tussen het bronnengebruik even opvallend scheef: een twintigtal teksten<br />
van het 'eerste' tegenover slechts twee van het 'tweede' niveau in het hoofdstuk over de<br />
arbeidersbeweging; in het hoofdstuk over werklozen en kansarmen amper één tekst van het<br />
'tweede' niveau tegenover liefst vijftien van het 'eerste'; enzovoort. Gijsels blijkt dus<br />
grotendeels teksten te gebruiken waarvan hij nochtans zelf beweert dat ze niet de echte<br />
denkbeelden van het Vlaams Blok bevatten.<br />
Helemaal warrig wordt het in zijn hoofdstuk 'Vlaams-Blokkers over vrouwen', waarin<br />
Gijsels zijn visie op de 'twee niveaus' zelfs regelrecht tegenspreekt. Na een viertal morsige<br />
citaten uit teksten van het 'tweede' niveau stelt hij: 'De leiding van het Vlaams Blok zal<br />
uiteraard beweren dat al het voorgaande niets te maken heeft met de officiële standpunten<br />
van de partij. Dat klopt. We verzamelden de meeste citaten op het tweede niveau, waar de<br />
kopstukken en mindere goden van de partij voor eigen publiek optreden. Men kan er echter<br />
niet onderuit dat deze citaten naadloos aansluiten bij standpunten en uitlatingen die wel aan<br />
de partij of aan haar mandatarissen en kaderleden ontsproten zijn.' 5 Eerst beweert Gijsels<br />
dat er twee niveaus zijn waar een verschillende taal wordt gesproken, en nu stelt hij weer<br />
dat op die 'twee niveaus' hetzelfde wordt gezegd.<br />
Bovendien gebruikt Gijsels de publikaties op het 'tweede' niveau als uitdrukking van de<br />
interne ideologie van het Vlaams Blok nogal willekeurig. Hij geeft nergens aan welke<br />
selectiecriteria hij hanteert, en dit gebrek aan elementaire methodiek leidt tot nogal wat<br />
slordigheden en verwardheden.<br />
Zo vermeldt hij citaten uit een periode dat het Vlaams Blok nog niet bestond. Soms gaat<br />
het om teksten uit het verleden van de Vlaams-Blokmandatarissen. Die teksten kunnen<br />
bruikbaar zijn om te onderzoeken of er een (dis)continuïteit bestaat in het gedachtengoed<br />
van deze kaderleden, maar ze kunnen niet zondermeer gebruikt worden als illustratie van<br />
de ideologie van het Vlaams Blok. Het heden is het verleden niet.<br />
Gijsels probeert bijvoorbeeld nogal krampachtig aan te tonen dat het Vlaams Blok - in<br />
tegenstelling tot wat het van zichzelf beweert - toch racistisch zou zijn, omdat Karel Dillen in<br />
1971 - dus lang voordat het Vlaams Blok bestond - in Dietsland-Europa racistische teksten<br />
zou geschreven hebben. 6 Waarom neemt Gijsels daarvoor geen tekst van het Vlaams Blok<br />
zelf? Nu wekt hij de indruk tot 1971 te hebben moeten zoeken om Dillen op racisme te<br />
kunnen betrappen en dan nog niet eens in een tekst van het Vlaams Blok.<br />
Daarnaast gebruikt Gijsels ook teksten die dateren van de jaren dertig, een periode die<br />
de huidige generatie Vlaams- Blokleiders niet actief heeft meegemaakt. Die vooroorlogse<br />
teksten zeggen dan ook niet zozeer iets over de opvattingen die de Vlaams-Blokkaders in<br />
het verleden huldigden, maar wel over de opvattingen van andere Vlaams-nationale partijen<br />
uit het verleden, in de eerste plaats het VNV en het Verdinaso. Wanneer het Vlaams Blok<br />
zich gunstig uitlaat over deze partijpolitieke voorgangers, dan is het van belang te weten wat<br />
het daarbij precies waardeert, want de partij heeft uit dat verleden haar lessen geleerd. In<br />
zijn typische repetitief-drammende stijl verwoordt Karel Dillen die in een van zijn 21 brieven<br />
aan een jonge Vlaming en Europeaan uit 1994 als volgt: 'In uw strijd voor het behoud en de<br />
5 () GIJSELS H., Open je ogen voor het Vlaams Blok ze sluit, 1994, p. 110.<br />
6 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 204. De geciteerde teksten van Dillen zijn trouwens helemaal niet<br />
racistisch in de definitie die Gijsels daarvan aanhaalt, nl. die van rassensuperioriteit.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 11
verdere ontplooiing van Vlaanderen en van Europa zal U morgen nieuwe wegen opgaan, de<br />
wegen welke naar de toekomst, naar een goede toekomst moeten leiden. Hiervoor telt het<br />
verleden, maar tellen niet de wegen van het verleden. Hiervoor telt het idealisme van het<br />
verleden, maar tellen niet de taktieken van het verleden. Hiervoor telt de bezieling van het<br />
verleden, maar tellen niet de uniformen van het verleden. Hiervoor telt de offervaardigheid<br />
van het verleden, maar tellen niet de slogans van het verleden. Hiervoor telt de<br />
karaktervastheid van het verleden, maar tellen niet de scheidingen van het verleden.<br />
Hiervoor telt de onbaatzuchtigheid van het verleden, maar tellen niet de barricaden van het<br />
verleden. Hiervoor telt de wilsvierkantigheid van het verleden, maar tellen niet de liederen<br />
van het verleden.' 7<br />
Een echte vergelijking tussen de 'twee niveaus' is bovendien slechts mogelijk voor thema's<br />
die op beide niveaus worden bespeeld. In een aantal gevallen citeert Gijsels echter teksten<br />
over thema's waarover het Vlaams Blok geen standpunt inneemt, of teksten waarvan de<br />
auteurs geen Vlaams-Blokmandataris zijn. In beide gevallen kan men bezwaarlijk de daarin<br />
verkondigde standpunten op rekening van het Vlaams Blok schrijven. Bovendien moet men<br />
er rekening mee houden dat niet alle radicaal-rechtse groepen of individuen (in alles wat zij<br />
doen) op de goedkeuring van het Vlaams Blok kunnen rekenen.<br />
Dit gebrek aan methodiek komt in alle scherpte aan de oppervlakte wanneer Gijsels in<br />
zijn boek Het Vlaams Blok een verband wil leggen tussen het Vlaams Blok en de<br />
revisionisten (waarmee hij eigenlijk de negationisten of holocaust-ontkenners bedoeld). Van<br />
de 26 thema's waarmee Gijsels het Vlaams- Blokprogramma bespreekt, krijgt dit thema op<br />
twee na de meeste aandacht. Nochtans haalt Gijsels nérgens een revisionistisch standpunt<br />
uit Vlaams-Blokbronnen aan. Het enige wat hij kan beweren, is: 'Dat de revisionisten veelal<br />
in of rond het Vlaams Blok figureren, hoeft geen verwondering te wekken.' 8<br />
Die politieke loyauteit kan inderdaad betekenisvol zijn. De simpele link die Gijsels daarbij<br />
legt, volstaat echter niet om dat aan te tonen. De vraag is immers hoe er een politieke<br />
loyauteit met het Vlaams Blok kan zijn op basis van een thema dat het zelf niet bespeelt.<br />
Het is geen voldoende argument dat bepaalde revisionisten een lidkaart van het Vlaams<br />
Blok hebben, omdat die loyauteit op een andere basis dan revisionisme kan steunen (met<br />
name op die thema's die het Vlaams Blok wel bespeelt).<br />
Gijsels haalt bijvoorbeeld het geval Jos Rogiers aan, auteur van allerlei obscure<br />
negationistische publikaties zoals Het Holocaustbedrog. Als bewijs voor diens loyauteit met<br />
het Vlaams Blok verwijst Gijsels ernaar dat Rogiers bij de gemeenteraadsverkiezingen van<br />
1988 kandidaat was op een lijst van het Vlaams Blok. In dezelfde periode was Rogiers<br />
echter ook eindredacteur bij de krantengroep De Standaard/Het Nieuwsblad. Nochtans zou<br />
niemand het geloofwaardig vinden dat uitsluitend op die basis die krantengroep als volgt<br />
omschreven zou worden: 'Dat de revisionisten veelal in of rond De Standaard/Het<br />
Nieuwsblad figureren, hoeft geen verwondering te wekken.'<br />
Vermeldt Gijsels immers zelf niet: 'Eind 1991 nam Jos Rogiers ontslag bij de Standaardgroep,<br />
naar eigen zeggen omdat hij het beu was dat De Standaard - ondanks herhaalde<br />
verzoeken - bleef weigeren revisionistische bijdragen op te nemen.' 9 Nochtans bleef het<br />
partijblad van het Vlaams Blok evenzeer weigeren diezelfde bijdragen op te nemen. Meer<br />
nog, volgens Vlaams-Blokbronnen stapte Rogiers in augustus 1989 uit het Vlaams Blok<br />
'nadat hem wegens zijn antisemitische en revisionistische pamfletten door de partijleiding<br />
een publikatieverbod was opgelegd.' 10<br />
7 () DILLEN K., Voor U geschreven. 21 brieven aan een jonge Vlaming en Europeaan, 1994, p. 96.<br />
8 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 219-220.<br />
9 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 219.<br />
10 () ANNEMANS G., Gijsels voor het Blok, Persnota van het Vlaams Blok, 30 oktober 1992, p. 15-16.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 12
Overigens bevestigde ook Siegfried Verbeke, uitgever van de negationisten-club Vrij<br />
Historisch Onderzoek (VHO), in een artikel van Rinke van den Brink in Vrij Nederland dat de<br />
revisionisten van VHO bij de leiding van het Vlaams Blok niet op veel sympathie kunnen<br />
rekenen: 'De VHO-er vertelt dat hij bij het Vlaams Blok persona non grata is, omdat hij revisionist<br />
is. (...) Verbeke vertelt dat hij enige tijd geleden een ontmoeting had met Karel Dillen.<br />
"Ik (Verbeke, nvda) stelde hem een vraag over het revisionisme. Hij (Dillen, nvda) zei me<br />
dat heel die zaak niet opportuun is."' 11<br />
De taal van de ideologie<br />
Naast deze manke empirische en methodische onderbouwing is er nog een meer principieel<br />
bezwaar tegen Gijsels' visie op het dubbele gezicht. Wanneer het 'ware' karakter van het<br />
Vlaams Blok enkel 'onthuld' kan worden door bestudering van extremistische blaadjes, krijgt<br />
het partijprogramma impliciet een veel respectabeler, netter en beschaafder imago, en<br />
wordt het reeds op voorhand als relevante - want verhullende - onderzoeksbron afgewezen.<br />
Nochtans is het veel geloofwaardiger én betrouwbaarder om beweringen over het<br />
Vlaams Blok ondubbelzinnig te staven met teksten van het Vlaams Blok zelf. Dat vermijdt<br />
verwarringen zoals: 'Het economisch denken en doen van het Vlaams Blok wordt nagenoeg<br />
volledig bepaald door een drietal publikaties, (waaronder) de Grondslagen van Were Di.' 12<br />
Bovendien moet eerst nog bewezen worden dat een analyse van officiële Vlaams-<br />
Blokteksten niet onthullend kan zijn, zelfs al gaat het om teksten met een ogenschijnlijk<br />
gematigde retoriek. Het is daarbij trouwens maar de vraag of op beide niveaus (in Gijsels'<br />
indeling) niet hetzelfde wordt gezegd in verschillende bewoordingen, wat van groot belang<br />
kan zijn om de ideologische taal van het Vlaams Blok goed te leren begrijpen. Zou een partij<br />
die steeds 'ons programma en niets dan ons programma' benadrukt, in haar programma<br />
niet de nodige duidelijkheid bevatten? Zoals Gerolf Annemans in het partijblad van juni 1991<br />
schrijft: 'De sterkte van het Vlaams-Blokprogramma is dat het door zijn radicaliteit zo<br />
duidelijk is dat het eigenlijk niet vervalst kan worden.' En ook niet vervalst hoeft te worden.<br />
Ik wil in dit boek aantonen dat een gedegen analyse van de officiële programmateksten<br />
toch een zeer duidelijk beeld oplevert van het gedachtengoed van het Vlaams Blok.<br />
Elementair daarbij is een juiste methodiek, en die vergt van de onderzoeker enige<br />
hersengymnastiek. Hij moet immers de taal leren herkennen van de ideologie die hij bestudeert<br />
en moet afstand nemen van zijn eigen ideologie. Zoniet riskeert hij de ideologische<br />
relevantie van bepaalde begrippen verkeerd in te schatten, ze te verwarren met zijn eigen<br />
interpretaties daarvan. Termen als 'fascisme', 'nazisme', 'racisme' en dergelijke worden in<br />
dit boek daarom doelbewust gemeden. Niet omdat ze niet van toepassing zouden kunnen<br />
zijn op het Vlaams Blok - daarover gaat het hier niet. Wel om te kijken welk beeld we van<br />
het Vlaams Blok krijgen wanneer we zijn programma analyseren in de terminologie waarvan<br />
het zichzelf bedient.<br />
De onderzoeker moet een ideologie dus leren begrijpen vanuit de gevoeligheden en<br />
bekommernissen die ze oproept bij haar aanhangers. Wie de taal van de ideologie van het<br />
Vlaams Blok niet begrijpt, zal bijvoorbeeld volgende stelling uit het ethische luik van de<br />
Grondbeginselen als loos gebazel of gratuite algemeenheid afdoen: 'Wij eerbiedigen de<br />
werkelijke, nu levende mens.' Wie vertrouwd is met de Vlaams-Blokideologie daarentegen,<br />
weet dat die stelling gelezen moet worden als: 'Wij willen niet een nieuwe mens maken,<br />
maar vertrekken van de biologische geworpenheid en geworteldheid van de mens in zijn<br />
volksgemeenschap.'<br />
11 () VAN DEN BRINK R., "De groezelige denkbeelden van een Belgische rechts-radicaal", Vrij Nederland, 11 juli<br />
1992, p. 29. In tegenstelling tot wat Hugo Gijsels (1992) op p. 225 schrijft.<br />
12 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 144.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 13
2. PROGRAMMA-BRONNEN<br />
Ook op het vlak van het bronnengebruik wordt de Gijsels-literatuur gekenmerkt door een<br />
gebrek aan systematiek. In zijn boek Het Vlaams Blok beweert Gijsels bijvoorbeeld 'de verschillende<br />
basisteksten van het Blok (te) onderzoeken.' 13 'De lectuur van de Grondbeginselen,<br />
congresteksten, pamfletten, verkiezingsprogramma's, het partijblad en de teksten voor<br />
kadervorming,' zoals hij vervolgens schrijft, klinkt als opsomming wel indrukwekkend, maar<br />
meer dan een hallucinatie is het niet.<br />
Bij nader toezien blijken heel wat basisteksten niet tot Gijsels' lectuur te hebben behoord<br />
(bijvoorbeeld de vier referaten van het belangrijke ideologische congres Onafhankelijkheid<br />
moet en kan uit 1990), en met de teksten die hij wel gebruikt, springt hij meer dan eens niet<br />
accuraat om. Zo gebruikt hij een verouderde versie van de Grondbeginselen (de<br />
belangrijkste programmatekst van het Vlaams Blok) en schat hij de aandacht die concrete<br />
programmapunten erin krijgen, systematisch verkeerd in. Andere fouten maakt Gijsels<br />
wanneer hij besluiten formuleert op basis van de gebruikte bronnen, terwijl die in de nietgebruikte<br />
bronnen worden tegengesproken, zoals in zijn bewering dat vòòr 1984 het<br />
migrantenthema van weinig of geen belang was voor het Vlaams Blok.<br />
Een systematische doorlichting van de programmateksten van het Vlaams Blok heeft zowel<br />
een kwantitatief als een kwalitatief aspect. Kwantitatief moet getracht worden zoveel<br />
mogelijk, zoniet alle programmateksten te verzamelen. Dat bleek geen lichte opgave, want<br />
de tot nog toe bestaande literatuur was nooit volledig in zijn bronnengebruik en bruikbare<br />
literatuuroverzichten werden ook nooit gegeven. Alleen al in het achterhalen van de titels<br />
van de programmateksten kroop dan ook heel wat tijd. Om die leemte voor eens en voor<br />
altijd op te vullen, en in de hoop dat ook andere onderzoekers hiermee hun voordeel doen,<br />
neem ik in dit boek een volledig bibliografisch overzicht op van alle programmateksten van<br />
het Vlaams Blok. (Het gaat hier steeds om publieke bronnen; een aantal niet in omloop<br />
gebrachte dossiers van de Vlaams-Blokstudiedienst werd daarom niet opgenomen.)<br />
Bovendien wordt achter elk van de hoofdstukken waarin ik het Vlaams-Blokprogramma<br />
bespreek een thematische bronnenlijst opgenomen. Behalve voor de bronnen die in aparte<br />
voetnoten staan aangegeven, komen alle in de tekst aangehaalde citaten uit een van deze<br />
bronnen. De verkorte bibliografische notatie in de tekst verwijst dan ook steeds naar een<br />
Vlaams-Blokbron - wat voor de betrouwbaarheid van de informatie van groot belang is - en<br />
geeft op een handige wijze aan wie de auteur is van een bepaalde tekst en hoe actueel die<br />
is.<br />
Kwalitatief moet er rekening gehouden worden met een hiërarchie tussen de<br />
programmateksten. Een artikel in een lokaal tijdschrift heeft niet hetzelfde statuut als een<br />
congrestekst. De hiërarchisch meest gezaghebbende bronnen van het Vlaams-<br />
Blokprogramma zijn achtereenvolgens de Grondbeginselen (de ideologische doctrine), de<br />
congresteksten (die nieuwe standpunten vastleggen) en de programmabrochures (die uitgebreide<br />
thematische teksten zijn). Als aanvulling hierop en om meer tijds- en<br />
gebeurtenisgebonden standpunten te achterhalen, gebruik ik vooral het nationaal partijblad<br />
en het nationaal tijdschrift van de Vlaams Blok Jongeren. De andere tijdschriften zijn minder<br />
belangrijk voor de ideologie, en lokale afdelingsblaadjes gebruik ik hier nooit, omdat ze niet<br />
door de nationale partijleiding werden uitgegeven.<br />
Bij de analyse vertrok ik telkens van de meest recente congrestekst of de meest<br />
uitgebreide programmabrochure, waarmee ik dan eerdere bronnen vergeleek. In de praktijk<br />
verwijs ik bij voorkeur naar de recentste bronnen omwille van de actualiteit van de<br />
informatie, hoewel analoge fragmenten veelal ook in vroegere programmateksten zijn terug<br />
te vinden. Het merendeel van de bronnen is trouwens van recente datum (zie verder). Door<br />
het onderzoek te baseren op verschillende bronnen van eenzelfde type over een lange<br />
13 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 10.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 14
periode kan het ideologisch gemiddelde enigszins achterhaald worden. Waar dat nodig is,<br />
zullen de standpunten die hiermee variëren, eveneens besproken worden.<br />
De indeling in hoofdstukken is in eerste instantie gebaseerd op de hoofdthema's in de<br />
propaganda (waarover meer in hoofdstuk 9), wat neerkomt op een hoofdstuk over Vlaamse<br />
onafhankelijkheid, over vreemdelingen, over politieke thema's, over sociaal-economische<br />
thema's, over ethische onderwerpen en over Europa en de Derde-Wereld. De aandachtspunten<br />
binnen elk van die hoofdstukken zijn diegene die het Vlaams Blok er zelf in legt, wat<br />
vanzelfsprekend is, vermits zijn programmateksten de empirische basis van de analyse<br />
vormen.<br />
Het Vlaams Blok heeft niet aan elk programmathema evenveel aandacht geschonken (tabel<br />
1). Twee van de zes thema's kregen dubbel zoveel aandacht (in pagina's uitgedrukt) dan de<br />
vier andere, nl. Vlaamse onafhankelijkheid en vreemdelingen, en van die twee thema's ging<br />
de meeste aandacht naar de Vlaamse onafhankelijkheid (zowel in aantal pagina's als aantal<br />
teksten).<br />
Tabel 1: Totale aandacht per thema<br />
Thema<br />
Aantal<br />
teksten<br />
Vlaanderen<br />
Vreemdelingen<br />
Politiek<br />
Sociaal-economisch<br />
Ethisch<br />
Europa<br />
28<br />
21<br />
14<br />
17<br />
17<br />
24<br />
Aantal<br />
pagina's<br />
700<br />
600<br />
224<br />
284<br />
354<br />
331<br />
Aantal<br />
auteurs<br />
Cijfers samengesteld op basis van de thematische bronnenlijsten uit de respectievelijke<br />
hoofdstukken.<br />
Bijna drievierde van de programmateksten werd uitgebracht in de jaren negentig: 83<br />
tegenover 38 in de jaren tachtig (tabel 2). Dat wil zeggen dat het Vlaams Blok de laatste vijf<br />
jaar (1990-1994) meer dan dubbel zoveel gepubliceerd heeft dan de tien jaar voordien<br />
(1980-1990): 3,25-maal meer over sociaal-economische thema's, 3-maal meer over Europa,<br />
2,5-maal meer over politieke thema's, 2,4-maal meer over ethische thema's, 1,8-maal meer<br />
over Vlaamse onafhankelijkheid en 1,3-maal meer over vreemdelingen (enkel die laatste<br />
twee thema's zitten onder het gemiddelde, dat 2,2 bedraagt).<br />
De tabel (tabel 2) kan zowel van links naar rechts als van boven naar onder gelezen<br />
worden. Van links naar rechts toont de tabel voor elk jaar naar welke thema's de aandacht<br />
ging. In 1981 bijvoorbeeld werd enkel over de Vlaamse onafhankelijkheid gepubliceerd. Van<br />
boven naar onder toont de tabel voor elk thema tijdens welke jaren erover gepubliceerd<br />
werd, en de evolutie daarin. Het thema Europa bijvoorbeeld kwam voor het eerst in 1987<br />
aan bod.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 15<br />
21<br />
14<br />
12<br />
12<br />
10<br />
22
Tabel 2: Evolutie van de aandacht per thema<br />
(aantal programmateksten)<br />
1<br />
2 3<br />
VlaanVreem- Ethisch<br />
derendelingen 1980<br />
1981<br />
1982<br />
1983<br />
1984<br />
1985<br />
1986<br />
1987<br />
1988<br />
1989<br />
1990<br />
1991<br />
1992<br />
1993<br />
1994<br />
Totalen<br />
3<br />
3<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
3<br />
1<br />
-<br />
-<br />
5<br />
1<br />
4<br />
6<br />
2<br />
28<br />
-<br />
-<br />
1<br />
-<br />
5<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
2<br />
-<br />
5<br />
5<br />
2<br />
-<br />
21<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
-<br />
2<br />
-<br />
2<br />
1<br />
4<br />
1<br />
5<br />
1<br />
17<br />
4<br />
Politiek<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
-<br />
-<br />
-<br />
3<br />
3<br />
1<br />
3<br />
-<br />
3<br />
14<br />
5<br />
Sociaaleconmisch<br />
1<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
-<br />
2<br />
1<br />
2<br />
-<br />
10<br />
-<br />
17<br />
6<br />
Europa<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
1<br />
4<br />
6<br />
1<br />
3<br />
7<br />
1<br />
24<br />
Totalen<br />
Cijfers samengesteld op basis van de thematische bronnenlijsten uit de respectievelijke<br />
hoofdstukken.<br />
De programmateksten werden geschreven door in totaal 55 verschillende auteurs (tabel 3),<br />
die kunnen beschouwd worden als de ideologen van het Vlaams Blok. Meer dan de helft, nl.<br />
een groep van 33 Vlaams-Blokkers, schreef 1 tekst, zeven auteurs schreven 2 teksten, zes<br />
schreven 3 teksten, telkens drie Vlaams-Blokkers schreven 5 of 6 teksten, en telkens één<br />
Blokker schreef er 7, 10 of 11.<br />
Het meest bedrijvig is Gerolf Annemans, die 11 teksten schreef, op de voet gevolgd<br />
door Filip Dewinter met 10 teksten. In werkelijkheid is de invloed van Annemans op het<br />
Vlaams-Blokprogramma nog veel groter dan die van Dewinter: terwijl Dewinter hoofdzakelijk<br />
anti-vreemdelingenprogramma's heeft geschreven (7 van zijn 10 teksten), is Annemans<br />
actief rond alle programmathema's (ook rond vreemdelingen, overigens).<br />
Tabel 3: Wie schreef hoeveel teksten?<br />
1 tekst:Yves Buysse, Hans Carpels, Philip Claeys, Johan Deckmyn, Daniël De Knijf, Erik<br />
Deleu, Luc Dieudonné, Koen Elst, Frederic Erens, Ludo Gerits, Marguerite<br />
Haye, Jan Huybrechts, Pieter Huybrechts, Mark Joris, Dirk Leen, Ignace<br />
Lowie, Paul Meeus, Ernest Meulepas, Pieter Mulder, Roeland Raes,<br />
Emmanuël Sustronck, Bruno Valkeniers, Bert Van der Krieken, Etienne Van<br />
Linter, Lea Van Malderen, Jo Van Severen, Gerd Van Steenberge, Eric Van<br />
Tichelt, Roeland Van Walleghem, Tanguy Veys, Bert Voorspoels, Geert<br />
Wouters, Frans Wymeersch.<br />
2 teksten: Marijke Dillen, Bart Laeremans, Dominiek Lootens, Jaak Peeters, Francis<br />
Van den Eynde, Dirk Van de Wal, Luk Van Nieuwenhuysen.<br />
3 teksten: Jurgen Ceder, Eric de Lobel, Reinhard Staveaux, Edwin Truyens, Joris Van<br />
Hauthem, Frank Vanhecke.<br />
5 teksten: Filip De Man, Willy Smout, Philippe Van der Sande.<br />
6 teksten: Karel Dillen, Karim Van Overmeire, Wim Verreycken.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 16<br />
4<br />
3<br />
1<br />
-<br />
5<br />
2<br />
3<br />
5<br />
2<br />
13<br />
16<br />
14<br />
16<br />
30<br />
7<br />
121
7 teksten: Jan Penris.<br />
10 teksten: Filip Dewinter.<br />
11 teksten: Gerolf Annemans.<br />
De beperking aan deze tabel is dat hij enkel naar de deelname aan de ideologische output<br />
kijkt en niet naar het werk achter de schermen, en aan elke tekst en elke auteur eenzelfde<br />
gewicht toekent. De tabel zou ook kunnen worden aangevuld met de artikels in de partijbladen.<br />
De belangrijkste bronnen voor het onderzoek naar de Vlaams-Blokideologie worden<br />
hieronder besproken.<br />
Grondbeginselen<br />
Het basisprogramma van het Vlaams Blok staat uiteengezet in de Grondbeginselen - binnen<br />
het Blok ook aangeduid als het Oranje Boekje - waarvan in de loop der jaren verschillende<br />
versies verschenen.<br />
De eerste is getiteld De Vlaams Nationale Partij: nationalistisch, solidaristisch, rechts en<br />
werd gebruikt van oktober 1977 tot mei 1979 (de bestaansperiode van de VNP of Vlaams<br />
Nationale Partij). In mei 1979 werd de VNP omgevormd tot de partij Vlaams Blok (zie ook<br />
hoofdstuk 3) en in september 1980 werden de Grondbeginselen heruitgegeven 14 - voor het<br />
eerst overigens onder de benaming 'Vlaams Blok Grondbeginselen'. Enkele paragrafen<br />
werden daarbij herschreven, andere geschrapt of eraan toegevoegd, maar de essentie bleef<br />
in grote lijnen behouden. De Grondbeginselen zijn immers niet voor wijziging vatbaar. Ze<br />
'liggen voor eens en voor altijd vast' en zijn 'zowat de tien geboden van de partij', zou Karel<br />
Dillen (auteur van de Grondbeginselen) later in een interview met Dietsland-Europa<br />
verklaren (mei 1987).<br />
Niettemin worden de Grondbeginselen regelmatig aangepast aan de politieke actualiteit<br />
(b.v. nieuwe abortuswet, doorbreking BRT-monopolie, enzovoort). Op één programmapunt<br />
heeft het Vlaams Blok wel een koerswijziging doorgevoerd, nl. zijn standpunt over Brussel<br />
als politieke hoofdstad van Europa (zie hoofdstuk 8). Bij de heruitgave in 1988 kregen de<br />
Grondbeginselen de ondertitel Manifest van het rechtse Vlaams-nationalisme. Eind 1990<br />
verscheen de tot nog toe recentste versie, naar aanleiding van de ledenwervingscampagne<br />
Zeggen wat u denkt (die heruitgave werd aangekondigd in het Kaderblad van septemberoktober<br />
1990). In dit boek wordt, behalve indien anders vermeld, steeds die recentste versie<br />
gebruikt.<br />
De Grondbeginselen bevatten een uiteenzetting van de drie ideologische pijlers<br />
(nationalisme, solidarisme en ethische waarden - waaronder conservatisme moet worden<br />
verstaan) en een - inmiddels - 18 punten tellend basisprogramma 'uitgaande van deze drie<br />
pijlers', die alle 18 'een zo dwingend karakter hebben dat wij er nooit van mogen afstappen'<br />
- zo luidt het in de versie van 1980. Verder schrijven ze voor: 'In het licht van onze beginselen<br />
dienen we elk concreet probleem ook concreet te ontleden en te onderzoeken en tevens<br />
er onze beginselen aan te toetsen. Daarom kan het ook nodig zijn in tijden van nood of<br />
crisis, hetzij een van buiten komende bedreiging, hetzij een innerlijke, de ene pijler meer te<br />
beklemtonen dan de andere.'<br />
Het relatieve belang van bepaalde programmapunten in het gehele Vlaams-<br />
Blokprogramma kan evenwel niet uit de Grondbeginselen zelf worden afgeleid. Daarvoor<br />
moeten ook de andere programmateksten worden bekeken. De 18 punten in het eisenprogramma<br />
bevatten slechts de aandachtspunten, waarbij elk concreet programmapunt in<br />
14 () Front (maandblad van het VB in Oost-Vlaanderen), oktober 1980. Geciteerd in: DEWINTER F. & VAN<br />
OVERMEIRE K., Eén tegen allen, opkomst van het Vlaams Blok, 1993, p. 107.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 17
enkele regels wordt toegelicht.<br />
Belangrijker nog dan de inhoud is het statuut van deze tekst. De Grondbeginselen zijn<br />
de hiërarchisch meest gezaghebbende programmatekst, waaraan alle andere zijn ondergeschikt.<br />
'Overleg op politiek-ideologisch gebied wordt beheerst door de Grondbeginselen,<br />
vermeld in het Oranje Boekje en waarvan de aanvaarding als toetredingsvoorwaarde tot de<br />
partij geldt. Er kunnen geen standpunten ingenomen worden die ingaan tegen deze<br />
beginselen,' bepalen de statuten van het Vlaams Blok.<br />
Programmabrochures en -boeken<br />
De meeste programmateksten van het Vlaams Blok verschijnen in boek- of brochurevorm.<br />
Ze hebben de bedoeling de kaderleden en militanten argumenten en ideeën aan te brengen.<br />
De zowat 200 tussenkomsten die Karel Dillen tussen 1989 en 1993 in het Europees<br />
parlement hield, werden gebundeld in het tweedelige Vlaanderen in Straatsburg.<br />
Daarnaast geeft het Nationalistisch Vormingsinstituut (NVI) - de politieke kaderschool<br />
van het Blok - sinds 1993 de reeks Programmaschriften uit, die is opgezet als thematisch<br />
vormingsblad voor de leden. Bij de voorstelling ervan in januari 1993 schreef het partijblad:<br />
'Hierin zal men, op grondig uitgewerkte wijze informatie vinden over nieuwe en/of belangrijke<br />
standpunten door het Vlaams Blok ingenomen. Deze programmaschriften vervangen<br />
geenszins de brochures van de partij, maar moeten beschouwd worden als een aanvulling<br />
hierop.' Tot nog toe verschenen vijf nummers: Aids: geen paniek van Filip De Man (1993),<br />
Taalgrens wordt staatsgrens van Luk Van Nieuwenhuysen (1993), Het penitentiair regime<br />
van Roeland van Walleghem (1994), Hebben de provincies nog een toekomst? van Ignace<br />
Lowie (1994) en Dossier Oost-Europa van Karim Van Overmeire (1994).<br />
Congressen<br />
Het Vlaams Blok organiseert in principe jaarlijks een nationaal congres, maar in de praktijk<br />
moet een onderscheid gemaakt worden tussen de ideologische congressen en de verkiezingscongressen.<br />
De verkiezingscongressen zijn eigenlijk propagandameetings, waarop het<br />
reeds bestaande programma wordt uitgedragen. De ideologische congressen hebben<br />
daarentegen de taak het programma te vernieuwen en uit te breiden. 'Het congres is een<br />
middel om het nationalistische gedachtengoed en de praktische politieke problematiek uit te<br />
diepen. Het congres moet opgevat worden als een confrontatie van partijleden, die in<br />
gezamenlijke vergadering zoeken naar overeenstemming in de benadering van de<br />
maatschappelijke problemen. De materie waarover overeenstemming werd bekomen, geldt<br />
als verworvenheid,' bepalen de partijstatuten. Zoals de Grondbeginselen vergelijkbaar zijn<br />
met een grondwet, hebben de congresresoluties het statuut van een wet; de meeste worden<br />
trouwens effectief omgezet in een wetsvoorstel.<br />
De ideologische congressen bestaan uit twee delen. Tijdens besloten sectievergaderingen<br />
(een soort werkgroepen waarop vooraf moet worden ingeschreven) bespreken de<br />
partijleden de voorgestelde amendementen en congresteksten. Die hebben dan al een hele<br />
weg afgelegd langsheen het Partijbestuur en de lagere echelons (arrondissementen en<br />
afdelingen), die opmerkingen en amendementen hebben kunnen aanbrengen. Er wordt niet<br />
gestemd, maar naar overeenstemming gestreefd. Op de openbare slotzitting worden ten<br />
slotte de definitieve congresbesluiten gepresenteerd. Die slotzittingen worden doorgaans<br />
door enkele honderden partijleden bijgewoond. Op het congres van 1981 zouden dat er zo'n<br />
350 zijn geweest, tien jaar later op dat van 1991 zo'n 600.<br />
De ideologische congressen zijn steeds themacongressen. Ze staan in het teken van<br />
één bepaald onderwerp, wat nochtans niet belet dat in de congresteksten verbanden<br />
(kunnen) worden gelegd naar andere onderwerpen. Volgende thema's kwamen aan bod:<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 18
Naar Vlaamse onafhankelijkheid (1980), Brussel: hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen<br />
(1981), Solidarisme en gemeentepolitiek (1982), Gastarbeidersproblematiek (1984),<br />
Nationalisme nu (1986), Onafhankelijkheid moet en kan (1990), De gezinspartij (1991),<br />
Criminaliteit: harde aanpak (1993) en Arm Vlaanderen? (1993). Het Nationalistisch Vormingsinstituut<br />
organiseerde colloquia over volgende thema's: Immigratie: het Westen voor<br />
de keuze (1992) en Vlaams-Brabant en de Taalgrens (1992). Alle congresteksten werden in<br />
brochures gepubliceerd, behalve die van 1982 en 1986.<br />
De congresteksten van de Vlaams-Blokjongeren (VBJ) zijn eveneens een bruikbare bron in<br />
een bespreking van het Vlaams-Blokprogramma. De VBJ hebben immers uitdrukkelijk de<br />
bedoeling bij te dragen tot 'de bevordering, ontwikkeling en realisatie van het partijprogramma<br />
van het Vlaams Blok en in het bijzonder de thema's hierin die de jongeren aanbelangen,<br />
in de meest ruime zin,' aldus artikel 3 van de VBJ-statuten. Op politiek vlak verdedigen de<br />
VBJ hetzelfde programma als hun moederpartij. 'De Vlaams-Blokjongeren is de bundeling<br />
van de jonge Vlaams-Blokleden die gebonden worden door de beginselen, de programmateksten<br />
en de congresbesluiten van het Vlaams Blok,' zegt het Blok in zijn Politiek<br />
Zakboekje.<br />
Vermits de VBJ-leden eveneens lid zijn van het Vlaams Blok, kunnen zij aan de Vlaams-<br />
Blokcongressen deelnemen en zo hun invloed doen gelden binnen de partij. Volgens Filip<br />
Dewinter, oprichter van de VBJ en eerste voorzitter, zullen daarom 'in de werkgroepen van<br />
de partijcongressen steeds VBJ-leden aanwezig zijn om hun resoluties te laten<br />
doorstromen. Dat is ook altijd gelukt.' 15 Bovendien gebeurt het niet zelden dat bestuursleden<br />
van de VBJ meewerken aan de congresteksten van de partij. Zo werd op het Vlaams-<br />
Blokcongres over criminaliteit in 1993 de werkgroep 'Algemene grondslagen van het strafrecht'<br />
geleid door VBJ-voorzitter Karim Van Overmeire.<br />
Anderzijds organiseren de VBJ bijna jaarlijks een eigen ideologisch congres, dus tegen<br />
een hoger tempo dan de partij zelf: Rechts zonder complexen (1987), Europa aan de<br />
Europeanen (1989), Naar een nieuw Europa (1990), Een andere jeugd-een ander ideaal<br />
(1990), SOS-Identiteit (1991), Weg met de politiek!? (1992), Vrij Vlaanderen-sterk Europa<br />
(1993) en Baas in eigen hoofd (1994). Enkel het eerste VBJ-congres geeft naast de referaten<br />
en de congresbesluiten eveneens de amendementen; die kunnen leerzaam zijn om<br />
interne ideologische discussies, en vooral het uiteindelijke resultaat daarvan, te reconstrueren,<br />
zoals ik in de analyse enkele keren zal aangeven.<br />
Op de VBJ-congressen, aldus Filip Dewinter, 'zijn veel ideeën geopperd die nadien in de<br />
partij zijn aanvaard geworden en die haar in een bepaalde richting hebben gestuurd.' 16 Op<br />
ideologisch vlak hebben ze volgens Dewinter zeer zeker 'baanbrekend werk' verricht. Vooral<br />
op de sociaal-economische, de Europese en de politieke thematiek zijn de VBJ bijzonder<br />
bedrijvig. Hoewel de resoluties van de VBJ-congressen in principe slechts adviserend zijn<br />
en ze het Vlaams Blok dus niet automatisch binden, kunnen ze in de praktijk toch beschouwd<br />
worden als een volwaardig onderdeel van het partijprogramma. Bij navraag<br />
bevestigt Filip Dewinter: 'Tot op heden heeft het Partijbestuur nog geen enkele resolutie<br />
verworpen. Daaruit mag geconcludeerd worden dat de resoluties (van de VBJ-congressen)<br />
goedgekeurd zijn en aanvaard zijn door het Vlaams Blok.'<br />
15 () Interview Filip Dewinter, dd. 14 juni 1993.<br />
16 () Idem.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 19
In volgend overzicht worden de ideologische en verkiezingscongressen van het Vlaams<br />
Blok, de congressen van de VBJ en de colloquia van het NVI tussen 1978 en 1994 in<br />
schema gebracht. De codes en symbolen hebben de volgende betekenis:<br />
* VNP = congres Vlaams Nationale Partij,<br />
* VB = congres Vlaams Blok,<br />
* NVI = colloquium Nationalistisch Vormingsinstituut,<br />
VBJ = congres Vlaams-Blokjongeren,<br />
VERK = verkiezing.<br />
JAAR<br />
1978<br />
1979<br />
1980<br />
1981<br />
1982<br />
1983<br />
1984<br />
1985<br />
1986<br />
1987<br />
1988<br />
1989<br />
1990<br />
1991<br />
1992<br />
1993<br />
1994<br />
* _ <br />
CONGRES VB VERKIEZING<br />
CONGRES VBJ<br />
VNP 1<br />
-<br />
VB 1<br />
VB 2<br />
VB 3<br />
-<br />
VB 4<br />
-<br />
VB 5<br />
-<br />
-<br />
-<br />
VB 6<br />
VB 7<br />
(NVI 1 + 2)<br />
VB 8 + 9<br />
-<br />
VERK 1<br />
-<br />
-<br />
VERK 2<br />
VERK 3<br />
-<br />
VERK 4<br />
VERK 5<br />
-<br />
VERK 6<br />
VERK 7<br />
VERK 8<br />
-<br />
VERK 9<br />
-<br />
-<br />
VERK 10+11<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
VBJ 1<br />
-<br />
VBJ 2<br />
VBJ 3 + 4<br />
VBJ 5<br />
VBJ 6<br />
VBJ 7<br />
VBJ 8<br />
* VNP 1 : Congres, 28-29.10.1978.<br />
_ VERK 1 : Parlementsverkiezingen, 17.12.1978 (kartel<br />
VVP/VNP).<br />
* VB 1 : Naar Vlaamse onafhankelijkheid, 22-23.03.1980.<br />
* VB 2 : Brussel, hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen, 28.03.1981.<br />
_ VERK 2 : Parlementsverkiezingen, 08.11.1981.<br />
* VB 3 : Solidarisme en gemeentepolitiek, 19.09.1982.<br />
_ VERK 3 : Gemeenteraadsverkiezingen, 10.10.1982.<br />
* VB 4 : Gastarbeidersproblematiek, 25.03.1984.<br />
_ VERK 4 : Europese verkiezingen, 17.06.1984.<br />
_ VERK 5 : Parlementsverkiezingen, 13.10.1985.<br />
* VB 5 : Nationalisme nu, 12.10.1986.<br />
VBJ 1 : Rechts zonder complexen, 04.10.1987.<br />
_ VERK 6 : Parlementsverkiezingen, 13.12.1987.<br />
_ VERK 7 : Gemeenteraadsverkiezingen, 09.10.1988.<br />
VBJ 2 : Europa aan de Europeanen, 04.02.1989.<br />
_ VERK 8 : Europese verkiezingen & Brusselse Hoofdstedelijke<br />
Raad, 18.06.1989.<br />
VBJ 3 : Naar een nieuw Europa, 03-04.03.1990.<br />
* VB 6 : Onafhankelijkheid moet en kan, 29.04.1990.<br />
VBJ 4 : Een andere jeugd, een ander ideaal, 02.12.1990.<br />
* VB 7 : De gezinspartij, 12.05.1991.<br />
VBJ 5 : S.O.S. Identiteit, 27.10.1991.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 20
_ VERK 9 : Parlementsverkiezingen, 24.11.1991.<br />
* NVI 1 : Immigratie: het Westen voor de keuze, 06.06.1992.<br />
* NVI 2 : Vlaams-Brabant en de Taalgrens, 18.10.1992.<br />
VBJ 6 : Weg met de politiek!?, 13.12.1992.<br />
* VB 8 : Criminaliteit: harde aanpak, 25.04.1993.<br />
VBJ 7 : Vrij Vlaanderen-sterk Europa, 31.10.1993.<br />
* VB 9 : Arm Vlaanderen?, 05.12.1993.<br />
_ VERK 10 : Europese verkiezingen, 12.06.1994.<br />
_ VERK 11 : Gemeenteraadsverkiezingen, 09.10.1994.<br />
VBJ 8 : Baas in eigen hoofd, 18.12.1994.<br />
Tijdschriften<br />
Het Vlaams Blok geeft maandelijks het gelijknamige nationale partijblad Vlaams Blok uit.<br />
Het eerste nummer verscheen in december 1977, toen nog veertiendaags, onder de titel De<br />
Vlaams-Nationalist, die verwijst naar de ontstaansperiode van het Vlaams Blok, toen nog de<br />
Vlaams-Nationale Partij (VNP). Als leuze droeg het 'En daarom staan wij hier rebel' van<br />
Reimond Tollenaere (1909-1942), de propagandaleider van het VNV die aan het Oostfront<br />
sneuvelde. In september 1981 (jaargang 5, nummer 7) werd het omgedoopt van 'een<br />
bescheiden maandelijks ledenblad' tot een partijblad dat zich 'tot een groter publiek' richt,<br />
zoals het editoriaal toen meldde, en kreeg het de huidige titel Vlaams Blok. Het partijblad is<br />
de officiële spreekbuis van de partij en verschijnt volgens zelf opgegeven cijfers thans<br />
(1994) op 37.000 exemplaren (16 pagina's, formaat A3), een viervoud van het aantal<br />
Vlaams-Blokleden. In het Jaaroverzicht 1993, dat in februari 1994 als extra nummer van het<br />
Kaderblad verscheen, meldt hoofdredacteur Joris Van Hauthem dat de gemiddelde oplage<br />
in 1993 op 35.000 exemplaren lag, waarvan er ongeveer 8.000 naar de partijleden gingen,<br />
600 naar gewone abonnees en 1.000 naar proefabonnementen van drie maanden. De<br />
duizenden andere exemplaren zouden gratis verspreid worden tijdens propagandacampagnes.<br />
De Vlaams-Blokjongeren geven sinds februari 1990 de tweemaandelijkse VBJ-Nieuwsbrief<br />
uit (acht pagina's, formaat A4), die een overzicht geeft van de activiteiten en de<br />
standpunten van de VBJ, en in vaste rubrieken aandacht besteedt aan buitenlandse<br />
geestesgenoten en aan rechts-radicale stripverhalen. De Nieuwsbrief, die naar alle VBJleden<br />
wordt verstuurd, wil 'een brug vormen tussen enerzijds de jongeren die VBJ-lid zijn en<br />
anderzijds de partij,' meldde het redactioneel in het allereerste nummer.<br />
De kaderleden van het Vlaams Blok, dit zijn alle leden van de afdelingsbesturen en de<br />
mandatarissen, ontvangen het tweemaandelijkse Kaderblad (twaalf pagina's, formaat A4),<br />
waarvan het eerste nummer in het najaar van 1984 op circa 300 gestencilde exemplaren<br />
verscheen. Oorspronkelijk was het een eerder intern berichtenbulletin, dat naast<br />
organisatorische richtlijnen ook interne discussieteksten en ideologische vormingsteksten<br />
bracht, zoals in december 1984 'In het spoor van Borms' van Jaak Peeters. Vanaf 1987<br />
wordt het Kaderblad uitgegeven door het toen opgerichte Nationalistisch Vormingsinstituut<br />
(NVI), de politieke kaderschool van het Vlaams Blok, en komt het onder de hoede van Filip<br />
Dewinter. Via het Kaderblad verspreidt de nationale partijleiding zijn organisatorische,<br />
programmatorische en praktische richtlijnen onder de kaderleden, worden richtlijnen<br />
verstrekt over op handen zijnde activiteiten (verkiezings- en propagandacampagnes, het<br />
Partijfeest, congressen, ...) en worden wijzigingen in de partijstructuren meegedeeld. Bij<br />
speciale gelegenheden en om snel op de bal te kunnen spelen, worden extra nummers<br />
uitgebracht, zoals na de Panorama-uitzending over het Vlaams Blok eind november 1992 of<br />
de incidenten in de Vlaamse Raad in mei 1993.<br />
Van de werkzaamheden van de Vlaams-Blokmandatarissen wordt sinds 1 juni 1992 om<br />
de twee weken verslag uitgebracht in de VVBM-Nieuwsbrief (vier à tien pagina's, formaat<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 21
A4); voordien gebeurde dat in het Kaderblad. De VVBM is de Vereniging van Vlaams Blok<br />
Mandatarissen. De Nieuwsbrief bevat naast twee opiniërende artikels van Gerolf Annemans<br />
en Luk Van Nieuwenhuysen (respectievelijk voorzitter en ondervoorzitter van de VVBM en<br />
beiden kamerlid) een opsommend overzicht van de tussenkomsten en de activiteiten van de<br />
Vlaams-Blokverkozenen in het Europees Parlement, de Kamer, de Senaat, de Vlaamse<br />
Raad, de Provincieraden en de Gemeenteraden (interpellaties, wetsvoorstellen, resoluties,<br />
moties, vragen en antwoorden, persmededelingen, enzovoort). In een aparte rubriek worden<br />
de Vlaams-Blokleden ook steeds gewezen op de door de overheden georganiseerde wervingsexamens.<br />
De Vlaams-Blokpropagandadienst brengt sinds september 1992 om de twee à drie<br />
maanden de op geel papier gedrukte periodiek Aktief uit (vier pagina's, formaat A4), die<br />
gratis verspreid wordt via de propagandastands. Aktief wil 'een typisch blad worden voor de<br />
militant,' meldde Xavier Buisseret in het eerste nummer, met verslagjes van acties en korte<br />
artikels.<br />
Verschillende provincies, arrondissementen en afdelingen geven voor hun leden een<br />
eigen lokaal tijdschrift uit (in Brussel De Veujvechter, in Antwerpen Barrikade, enzovoort). Er<br />
bestaan partijrichtlijnen voor het formaat en de opmaak, de periodiciteit (twee- of<br />
driemaandelijks), de uitgever (provincie, arrondissement of afdeling), de redactie en de<br />
inhoud (enkel lokale thema's, geen nationale). De lokale bladen hebben als functie contact<br />
te onderhouden met de lokale achterban en plaatselijke activiteiten te promoten.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 22
2. HET VLAAMS BLOK EN<br />
HET RECHTS-RADICALE<br />
VLAAMS-NATIONALISME<br />
« De bontste verscheidenheid van karakters, sekten, richtingen wemelt onder ons: er zijn<br />
beeldstormers, bos- en watergeuzen, Egmonts en Zwijgers, redenaars met vuur en zoetgevooisde<br />
dichters, terroristen en girondijnen, Carausii en Wates, stokers en remmers, zonen<br />
van Jordaens en telgen van Memlinc, heidenen en mystiekers, straatschreeuwers en studiecelkluizenaars,<br />
bloedrijken en gallijders, jeugdige onbezonnenen gezwollen van jonge overmoed<br />
en grijze sceptische twijfelaars die de koele gedachte tot sprakeloosheid stemt,<br />
Myriams die knielen bij het horen van 's meesters stem en Thomassen die eerst moeten<br />
zien voordat zij geloven. »<br />
Lodewijk Dosfel, door Karel Dillen geciteerd in het artikel<br />
'Vlaanderen tegen België' in Dietsland-Europa (februari 1980).<br />
1. VLAAMSE BEWEGING, VLAAMS-NATIONALISME EN<br />
RECHTS-RADICALISME<br />
Het Vlaams Blok beschouwt zichzelf als 'de stem van het radicale Vlaams-nationalisme' of<br />
'de partijpolitieke vertegenwoordiger van het radicale, Vlaamse en Heelnederlandse<br />
nationalisme', schrijft het in zijn Grondbeginselen. In een van zijn brochures spreekt het over<br />
zichzelf als 'deze rechts-radicale partij'. 17 Voor een juiste politieke situering van het Vlaams<br />
Blok is het nodig een onderscheid te maken tussen de Vlaamse Beweging, het Vlaamsnationalisme<br />
en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme.<br />
Vlaamse Beweging en Vlaams-nationalisme<br />
Het Vlaams-nationalisme vormt een stroming binnen de Vlaamse Beweging. De Vlaamse<br />
Beweging is in principe een economische, sociale, politieke en culturele emancipatiebeweging<br />
met zowel linkse als rechtse, gematigde als radicale stromingen, die variren van<br />
taalflamingantisme tot het streven naar Vlaams zelfbestuur, waaronder ook weer<br />
verschillende strekkingen vallen.<br />
Die Vlaamse pluraliteit wordt duidelijk vanuit de drie traditionele breuklijnen in de<br />
Belgische politiek: het levensbeschouwelijke (katholiek-vrijzinnig), het sociaal-economische<br />
(links-rechts) en het communautaire (Vlaanderen-Belgi/Vlaanderen-Wallonië). Een Vlaamse<br />
loyauteit kan dus samenvallen met een linkse vrijzinnige, een linkse katholieke, een rechtse<br />
katholieke of een rechtse vrijzinnige overtuiging. Getuige daarvan de verschillende grote<br />
Vlaamse cultuurfondsen, zoals het katholieke Davidsfonds, het liberale Willemsfonds of het<br />
socialistische Vermeylenfonds.<br />
Binnen de Vlaamse Beweging kan een onderscheid gemaakt worden tussen de<br />
nationalisten en de niet-nationalisten. De nationalisten streven naar Vlaams zelfbestuur los<br />
van België, de niet-nationalisten streven naar Vlaamse macht binnen België. Over de wijze<br />
waarop Vlaamse macht of zelfbestuur moet verwezenlijkt worden, kunnen drie visies onderscheiden<br />
worden: Belgische, Bourgondische en separatistische oplossingen.<br />
17 () DEWINTER F., Weg met ons? Antwoord aan Paula D'Hondt, 1991, p. 68.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 23
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
Belgische oplossingen behouden (het grondgebied van) de Belgische staat, maar willen<br />
de staatsstructuur hervormen. Dit kan op een unitaire of een federale wijze. Volgens de<br />
unitaire visie moet de Belgische eenheidsstructuur bewaard blijven. De Vlamingen vormen<br />
de numerieke meerderheid in België en die meerderheid moet omgezet worden in Vlaamse<br />
macht over België. Deze stroming is partijpolitiek thans niet vertegenwoordigd. Bij de<br />
federale oplossingen kan een twee-of drieledig federalisme (deelstaten Vlaanderen, Wallonië,<br />
Brussel plus centrale overheid België) en een confederalisme (internationale overeenkomst<br />
tussen soevereine staten) onderscheiden worden. Een derde federale optie, het<br />
provinciaal federalisme, is geen Vlaams-nationale optie. Het impliceert dat de beleidsgemeenschappen<br />
niet samenvallen met de taalgemeenschappen, zodat samenwerkingsverbanden<br />
tussen een Vlaamse en een Waalse provincie mogelijk zijn, dus tegen<br />
een Vlaamse of een Waalse beleidseenheid in.<br />
Bourgondische oplossingen streven een groot-Belgische staat na, bestaande uit België,<br />
Nederland en Luxemburg. Vanaf 1934 was deze strekking vertegenwoordigd in de Nieuwe<br />
Marsrichting van het Verdinaso van Joris van Severen. Op dit moment kent deze optie geen<br />
partijpolitieke vertegenwoordiging meer, al blijven enkele neo-Dinaso groepjes de Beneluxidee<br />
aanhangen.<br />
Separatistische oplossingen ten slotte willen de Belgische staat ontbinden en opdelen in<br />
twee onafhankelijke staten: een Vlaamse en een Waalse. Door de uitroeping van de<br />
Vlaamse Republiek moet Vlaanderen zich afscheiden van Wallonië en een zelfstandige<br />
staat vormen, eventueel als eerste stap naar een Heelnederlandse of een Dietse unie. De<br />
Grootnederlandse volksnationalisten streven naar de hereniging van alle Nederlandssprekende<br />
gewesten (en hieronder verstaan zij naast Vlaanderen en Nederland ook Frans-<br />
Vlaanderen en de Afrikaners in Zuid-Afrika) in één Dietsland. Partijpolitiek wordt deze optie<br />
principieel verdedigd door het Vlaams Blok en door groepen als Were Di en Voorpost.<br />
Vlaams-nationalisme en radicaal-rechts<br />
Het rechts-radicale Vlaams-nationalisme vormt een stroming binnen het Vlaamsnationalisme<br />
én binnen het rechts-radicalisme. Niet alle Vlaams-nationalisten zijn radicaalrechts<br />
en niet alle radicaal-rechtsen zijn Vlaams-nationalist. Wat is het rechts-radicale en<br />
wat het Vlaams-nationale eraan?<br />
Binnen radicaal-rechts verdedigt het Vlaams-nationalisme een etnisch-volksnationale<br />
oplossing en dit onderscheidt haar van andere rechts-radicale stromingen, zoals die van de<br />
Belgicisten, die staatsnationalisten zijn. Het volksnationalistische radicaal-rechts meent dat<br />
de staatsgrenzen het best samenvallen met etnische volksgrenzen.<br />
Binnen het Vlaams-nationalisme verdedigt radicaal-rechts een radicaal anti-Belgische<br />
oplossing en dit onderscheidt haar van andere Vlaams-nationale strekkingen. Ter vergelijking<br />
is het nuttig hiermee de houding van de niet-rechts-radicale Vlaams-nationalisten te<br />
contrasteren. Het politiek doel van de rechts-radicale Vlaams-nationalisten ligt buiten het<br />
bestaande staatskader. Om de Vlaamse staat te verwezenlijken, moet de Belgische staat<br />
verdwijnen. 'Een Vlaams-nationalistische politiek mag er nooit op gericht zijn de Belgische<br />
staat te redden of in het leven te houden,' schrijft het Vlaams Blok in zijn Grondbeginselen.<br />
Het credo van de niet-radicaal-rechtsen is daarentegen: met België als het kan, zonder<br />
België als het moet.<br />
Om hun doel van Vlaamse onafhankelijkheid te bereiken, zijn de radicaal-rechtse<br />
Vlaams-nationalisten niet bereid tot toegevingen. Elke oplossing die België onder welke<br />
vorm ook laat voortbestaan, wordt radicaal afgewezen. De legitimiteit van de Belgische staat<br />
moet daarom ondermijnd worden. Zij zijn dan ook niet bereid om compromissen te sluiten<br />
met die staat. 'Het Vlaams-nationalisme dient niet om België een betere structuur te geven.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 24
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
Het dient om België te vernietigen,' schrijft Ludo Gerits in het Were Di-maandblad<br />
Dietsland-Europa van februari 1992. In tegenstelling hiermee zijn niet-radicaal-rechtse<br />
Vlaams-nationalisten wel bereid tot het opnemen van Belgische regeringsverantwoordelijkheid,<br />
met de bedoeling mee te werken aan de hervorming van de Belgische staat in<br />
federale zin. Dit impliceert het sluiten van compromissen over Vlaams zelfbestuur.<br />
Deze verscheidenheid in opvattingen over Vlaams zelfbestuur wijst erop dat elk<br />
onderzoek naar de ideologie van een Vlaams-nationale partij moet beginnen bij diens<br />
opvattingen over zelfbestuur. Het meest voor de hand liggend Vlaams-nationaal thema zal<br />
wellicht voldoende relevant zijn om het ideologisch profiel van een Vlaams-nationale partij<br />
uit te tekenen. Indien de ideologie consistent is (wat zal moeten blijken), dan zal de analyse<br />
van de andere thema's in grote lijnen dezelfde ideologische kernelementen moeten opleveren.<br />
2. HET VLAAMS BLOK EN DE BEVRIENDE GROEPEN<br />
In januari-februari 1993 drukt de VBJ-Nieuwsbrief een interview af met Marcel Gerritsen,<br />
nationaal voorzitter van de Nationalistische Studentenvereniging (NSV). De NSV, aldus de<br />
Nieuwsbrief, 'verdedigt sinds jaar en dag dezelfde idealen als de VBJ. (...) NSV en VBJ<br />
volgen eigenlijk identiek dezelfde politieke lijn.' Waarop de NSV-praeses repliceert: 'Toch<br />
moet ik wijzen op een belangrijk onderscheid tussen de VBJ en NSV: jullie zijn een<br />
partijonderdeel, terwijl wij onafhankelijk staan ten opzichte van de partijpolitiek.'<br />
Ook in het Vlaams Nationaal Jeugdverbond (VNJ) wordt op die onafhankelijkheid<br />
gewezen. De Keure van het VNJ is de ideologische beginselverklaring die alle leden bij hun<br />
toetreding plechtig beloven na te leven. Punt 11 vermeldt: 'Het VNJ is een volledig zelfstandige<br />
en onafhankelijke jeugdbeweging, zonder bindingen met om het even welke kerkelijke,<br />
politieke, sociale of economische organisatie, partij of groep.' In een gesprek met Dietsland-<br />
Europa in januari 1986 legt nationaal VNJ-verantwoordelijke Ledy Broeckx uit waarom: 'Dit<br />
standpunt zullen wij trouw blijven omdat het de enige waarborg is voor onze onafhankelijkheid.<br />
Het is ook de verbindende kracht geweest die ons toeliet alle stormen binnen de<br />
Vlaams-nationale versnippering te overleven. Wij hebben enkel een dienende taak tegenover<br />
de kinderen van ons volk. Wie daarin een aanloop ziet voor persoonlijke ambities die<br />
buiten het kader van onze jeugdbeweging liggen, komt bedrogen uit.'<br />
Ondanks de geproclameerde autonomie worden deze en andere organisaties vaak<br />
omschreven als de 'mantelorganisaties' 18 of 'de zogenaamde apolitieke vleugel van het<br />
Vlaams Blok.' 19 Omgekeerd wordt het Vlaams Blok voorgesteld als een 'paraplu voor extreem-rechtse<br />
en neonazistische (sic) organisaties' 20 'die een geïntegreerd onderdeel<br />
vormen van het Vlaams Blok.' 21<br />
Die voorstelling van zaken is evenwel betwistbaar. In tegenstelling tot wat hier<br />
geïnsinueerd wordt, gaat het niet zozeer om een 'schimmig netwerk van groepjes, organisaties<br />
en verenigingen, waarvan het Vlaams Blok slechts een onderdeel is,' zoals de<br />
antiracistische academicus Jan Blommaert in het linkse weekblad Markant schrijft (29<br />
oktober 1993). De spectaculaire, op het randje van de samenzweerderige terminologie moet<br />
tot zijn normale proporties herleid worden. Er is niets schimmigs aan dit netwerk. In essentie<br />
is de relatie tussen het Vlaams Blok en wat het 'de bevriende groepen' noemt, een relatie<br />
18 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 68.<br />
19 () VANDER VELPEN J., Daar komen ze aangemarcheerd, 1992, p. 127.<br />
20 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 10.<br />
21 () GIJSELS H., Open je ogen voor het Vlaams Blok ze sluit, 1994, p. 47.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 25
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
tussen een politieke partij en een politieke beweging, tussen twee vleugels van eenzelfde<br />
ideologische stroming. Dat is wat Filip Dewinter bedoelde toen hij in Knack van 4 mei 1988<br />
verklaarde: 'NJSV, NSV en Vlaams Blok, dat is één familie.'<br />
Die politieke familie is het rechts-radicale Vlaams-nationalisme, waarvan het Vlaams<br />
Blok de partijpolitieke vleugel vormt en waarvan de buitenparlementaire strijd- en vormingsgroepen<br />
de niet-partijpolitieke vleugel vormen. Dat houdt in dat er tussen de partij en de<br />
beweging een normale doorstroming is van mensen en ideeën, dat zij een aantal gezamenlijke<br />
visies en standpunten hebben, en dat zij in een aantal gevallen samen op straat komen<br />
of dat de acties van de actiegroepen de parlementaire initiatieven van de partij moeten<br />
ondersteunen. Onder de titel 'Vlaams-nationale partijpolitiek' schrijft Were Di in zijn<br />
Nationalistische Grondslagen (1985): 'Voor ons is de nationale strijd in Vlaanderen een strijd<br />
op vele fronten. De partijpolitiek is er één van, waarvan wij trouwens het belang niet wensen<br />
te onderschatten. Als redelijke mensen aanvaarden wij dat men op het partijpolitieke vlak<br />
wel eens meer genuanceerde stellingen inneemt dan wij het graag zouden zien.'<br />
Niet enkel in interne geschriften van de bevriende groepen, maar ook binnen het Vlaams<br />
Blok zelf wordt die scheidingslijn getrokken. Onder de titel 'Grondhouding van een<br />
nationalistische partij' schreef Jaak Peeters, toenmalig partijsecretaris, in het Kaderblad van<br />
juni 1985: 'Wij staan niet boven of vóór Voorpost of NSV of wie of wat dan ook, maar náást<br />
hen. Het is onze taak om tesamen met gelijkgezinden, maar in ons geval op het puur<br />
partijpolitieke vlak, druk uit te oefenen.'<br />
De bevriende groepen<br />
De belangrijkste met het Vlaams Blok bevriende en ideologisch verwante groepen zijn Were<br />
Di, Voorpost, het NSV en het VNJ. (Een aantal kleinere of ter ziele gegane groeperingen,<br />
afsplitsingen van het Vlaams Blok en groeperingen rechts van het Vlaams Blok komen hier<br />
niet ter sprake.)<br />
Het NSV en het VNJ zijn de twee jeugdverenigingen binnen de rechts-radicale Vlaamsnationale<br />
beweging. Zij vormen de ideologische kweekscholen, die via actie, spel, avontuur<br />
en vorming hun leden van jongsafaan een kameraadschappelijkheid willen bijbrengen en<br />
hen tot overtuigde nationalisten willen vormen. Vele oud-leden blijven hun verdere leven<br />
actief binnen het Vlaams-nationalisme, sommigen in het Vlaams Blok, anderen daarbuiten<br />
zoals in de Vlaamse Volksbeweging (VVB).<br />
Het VNJ of Vlaams Nationaal Jeugdverbond, opgericht in 1960, is de Vlaams-nationale<br />
jeugdbeweging. Ze telt in gans Vlaanderen 2.000 leden en publiceert voor de leden het<br />
tweemaandelijkse blad Storm en voor de leiding Leidraad.<br />
Het NSV of Nationalistische Studentenvereniging, opgericht in 1976, is actief aan de<br />
Vlaamse universiteiten en hogescholen, en zijn broertje NJSV of Nationalistisch Jong-<br />
Studenten Verbond, opgericht in 1982 (als opvolger van de Vlaamse Scholieren Aktie<br />
Groepen) in de middelbare scholen. Gezamenlijk geven zij het driemaandelijkse tijdschrift<br />
Branding uit, dat aanvankelijk Signaal heette. Zowat de ganse leiding van de VBJ heeft zijn<br />
sporen verdiend in het NSV.<br />
Were Di en Voorpost richten zich op de actuele politiek. Were Di of het Verbond van<br />
Nederlandse Werkgemeenschappen, opgericht in 1962, is als nationalistische denktank het<br />
intellect van het rechts-radicale Vlaams-nationalisme, maar haar activiteiten beperken zich<br />
de laatste jaren vooral tot de uitgave van het maandblad Dietsland-Europa. Dat verscheen<br />
voor het eerst in april 1956 als tijdschrift van de Jong-Nederlandse Gemeenschap en werd<br />
in oktober 1968 door Were Di overgenomen. Dietsland-Europa gaat in 1995 zijn veertigste<br />
jaargang in.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 26
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
Karel Dillen is zowel de oprichter van Dietsland-Europa als van Were Di, en was tot<br />
1975 hoofdredacteur en tot 1976 voorzitter. Roeland Raes was van 1970 tot 1977 Dillens<br />
ondervoorzitter in Were Di. Verschillende Vlaams-Blokmandatarissen zijn nog steeds medewerker<br />
van Dietsland-Europa, onder meer Roeland Raes, Gerolf Annemans, Marc Joris,<br />
Bart Laeremans en Ignace Lowie.<br />
Voorpost (nationalistische actiegroepen) is in 1976 ontstaan als militante afsplitsing van<br />
Were Di. Voorpost beschikt over een eigen actiegroep en een zogenaamde sportkring met<br />
een voorliefde voor verdedigings- en gevechtssporten, beiden geleid door Luc Vermeulen.<br />
Revolte, het driemaandelijkse tijdschrift, is dan weer sterk vormingsgericht.<br />
Voorpost heeft afdelingen in Vlaanderen, Nederland, Zuid-Afrika en Frans-Vlaanderen.<br />
In Frans-Vlaanderen heet de groep Voorpost/Avant-garde en wordt hij geleid door Jean-<br />
Yves Wattelar. Johan Lubbe was voorzitter van Voorpos Suid-Afrika en werd na zijn<br />
overlijden in augustus 1994 opgevolgd door Henk van de Graaf. Over de doelstellingen van<br />
de afdeling zei Lubbe in Revolte van augustus 1994: 'Ons ideologiese doelstelling is 'n<br />
suiwer volksnasionalistiese konsep waarby ons staan vir die suiwerheid van ons ras, dat ons<br />
dan ook ons eie grondgebied moet hê en ons self sal regeer.'<br />
Vooraanstaande Vlaams Blokkers die tot de Voorpost-stal behoren, zijn onder meer<br />
senator Roeland Raes (tot 1989 hoofdredacteur van Revolte) en kamerlid Francis Van den<br />
Eynde (tot 1989 voorzitter van Voorpost en nog steeds de contactpersoon in Gent).<br />
Een derde reeks groeperingen kan tot de nostalgici gerekend worden. Kenmerkend is dat zij<br />
zich richten op het Vlaams-nationale collaboratieverleden. Onder hun uitdunnend ledental<br />
tellen ze dan ook hoofdzakelijk ex-collaborateurs, ex-Oostfronters, repressieslachtoffers en<br />
hun familieleden. Ze bouwen voort op een sterke kameraadschappelijkheid en onderlinge<br />
dienstverlening.<br />
De oud-VNV'ers zijn sinds 1956 verenigd in Broederband (met gelijknamig tijdschrift),<br />
dat lange tijd - ook na de oprichting van het Vlaams Blok - steun aan de rechtervleugel van<br />
de Volksunie verleende. De Vlaamse collaborateurs en hun familieleden die na de Tweede<br />
Wereldoorlog naar Argentinië zijn gevlucht, geven sinds 1954 het tijdschrift De Schakel uit.<br />
De oud-Oostfronters en -Waffen-SS'ers zijn sinds 1953 verenigd in het Sint-<br />
Maartensfonds, dat het maandblad Berkenkruis uitgeeft. Het eerder op het oorlogsverleden<br />
gerichte Sint-Maartensfonds kende in 1980 een afsplitsing in Hertog Jan van Brabant, dat<br />
het maandblad Periodiek Contact uitgeeft en zich op een meer principieel nationaalsocialistische<br />
lijn stelt. Oud-Waffen-SS'er Bert Hendrickx omschreef de strekking van<br />
Periodiek Contact als: 'Er werd meer nadruk gelegd op de vroegere levensbeschouwing van<br />
de Waffen-SS' (Dietsland-Europa, december 1985). Deze tijdschriften cultiveren het<br />
oorlogsverleden en bepleiten een algemene en onvoorwaardelijke amnestie en een<br />
herwaardering van de nazistische ideologie.<br />
Hoewel een aantal van hen, zoals Jef François en André van Hecke, bij de oprichting<br />
van het Vlaams Blok betrokken waren, bezetten de nostalgici thans nog weinig posities in<br />
de partijstructuren, en is geen enkele van hen de auteur van ook maar één programmatekst<br />
van het Vlaams Blok.<br />
Niet alles dat of iedereen die zich binnen de rechts-radicale vleugel van het Vlaams-nationalisme<br />
beweegt, wordt door het Vlaams Blok evenwel als bevriend beschouwd. Het Blok<br />
wenst met zijn activiteiten immers binnen de perken van de legaliteit te blijven. Alles wat<br />
zich daarbuiten afspeelt, zoals de oprichting van een 'Anti-Islamitisch Moordcommando' of<br />
de aanleg van geheime wapenopslagplaatsen, valt niet noodzakelijk onder de controle of<br />
het initiatief van het Vlaams Blok, zelfs niet indien de individuen die zich daarmee onledig<br />
houden over een lidkaart van de partij beschikken.<br />
Dit is niet zomaar een goedogende façade, want de respectabiliteit en de erkenning die<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 27
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
het Vlaams Blok nastreeft, is geen kwestie van ideologie (het programma blijft hetzelfde),<br />
maar van strategie (de middelen om dat programma op termijn te realiseren). In het<br />
partijblad van mei 1990 schrijft Peter Van Dooren, toenmalig hoofdredacteur en pseudoniem<br />
van Hans Carpels: 'Wij zullen onze inzichten blijven verkondigen waar wij kunnen en zo<br />
hard wij kunnen. We moeten echter wel rekening houden met realiteiten. Het spel moet politiek<br />
gespeeld worden. Marginale groepjes van de spreekwoordelijke drie man en een<br />
paardekop willen zich aan de rechterkant van het Vlaams Blok vastkleven en dreigen een<br />
hetze te ontketenen. Dat is in de gegeven omstandigheden misdadig. Wij zijn sterk genoeg<br />
- onze steeds groeiende aanhang bewijst het - om een probleem op de beste manier aan te<br />
pakken.'<br />
Het Vlaams Blok roept zijn militanten dan ook soms op niet deel te nemen aan<br />
activiteiten van dergelijke niet-erkende groepen. Dat was onder meer het geval na de uit de<br />
hand gelopen 'moskeewandeling' in Borgerhout op 21 oktober 1990. Die was in een uiterst<br />
agressief pamflet aangekondigd. Onder de kop 'Geef ons Borgerhout terug!' schreef het<br />
Blok: 'Wij hebben heroveringsagenten nodig die de eigen wijken teruggeven aan de<br />
Borgerhoutenaars'. Tijdens de zogenaamde wandeling, die het 'zwarte pad doorheen<br />
Borgerhout' zou volgen langsheen moskeeën en migrantencentra, kwam het tot een<br />
vechtpartij met anti-fascistische tegenbetogers en jongeren van de Borgerhoutse<br />
migrantengemeenschap. Hoewel de Borgerhoutse senator Wim Verreycken daarop in het<br />
partijblad van november 1990 opgehitst had gezworen dat 'wij zullen teruggaan', besliste de<br />
partijleiding daarmee te wachten tot de gemoederen enigszins bedaard waren. De twee<br />
andere geplande moskeewandelingen werden afgeblazen.<br />
Dat was evenwel niet naar de zin van een handvol individuen die zich uitgaven voor het<br />
Vlaams-Nationaal Genootschap (VNG) en over een Vlaams-Bloklidkaart beschikten, maar<br />
door de partij aan de kant waren geschoven. Het Partijbestuur had daarover reeds in het<br />
Kaderblad van mei-juni 1990 laten weten 'dat ten aanzien van groepjes zoals VNG geval per<br />
geval zal bekeken worden of het lidmaatschap daarvan verenigbaar is met dat van het<br />
Vlaams Blok.' Toen de VNG-leden aankondigden zelf naar Borgerhout te trekken, konden<br />
ze niet rekenen op de steun van het Vlaams Blok. In het partijblad van december 1990<br />
verscheen daarover een duidelijke richtlijn via volgende 'Oproep aan alle Vlaams-Blokmilitanten':<br />
'Ons bereikten geruchten over een wilde betoging die op 16 december 1990 zou<br />
plaatshebben in Borgerhout. Het Vlaams Blok neemt uitdrukkelijk afstand van deze betoging<br />
en roept zijn leden op om in geen geval in te gaan op welke provocatie dan ook.'<br />
Een maand later rekende militantenleider Xavier Buisseret definitief af met het VNG. De<br />
VNG-leden waren eerder allemaal uit het Vlaams Blok gezet omdat 'ze provocateurs waren<br />
die er enkel op uit zijn de Vlaamse zaak schade toe te brengen (uniformen, uitdagende<br />
arrogantie, opvallende negativiteit). Het is hun gelukt, alhoewel iedereen weet dat het<br />
Vlaams Blok niets te maken heeft met die idiootjes. (...) Ik doe hier dan ook een oproep aan<br />
alle nationalisten en aan het Vlaams Blok in het bijzonder. Let op wat er gebeurt in uw<br />
afdeling of arrondissement. Er zullen nog provocateurs komen. (...) Nieuwelingen die<br />
opvallen door hun agressief gedrag, door hun dwaze voorstellen of door het uitlokken van<br />
incidenten, horen niet thuis in het Vlaams Blok. Het Vlaams Blok gaat zijn weg op zijn<br />
manier en met zijn methodes. Opvallende provocaties moeten onmiddellijk verhinderd<br />
worden en de planmakers ervan uit het Vlaams Blok gezet,' aldus Buisseret in het partijblad<br />
van januari 1991.<br />
Volgend schema schetst de positie van de belangrijkste met het Vlaams Blok bevriende<br />
groepen binnen het radicaal-rechtse Vlaams-nationalisme op de assen doelpubliek (ouderen-jongeren)<br />
en functie (vorming-militantisme). Het Vlaams Blok staat als partijpolitieke<br />
vleugel van deze stroming in het midden. Zoals Karel Dillen het in de brochure Vlaams Blok,<br />
partij van en voor de toekomst uit 1992 graag uitdrukt: 'Zo stappen in het Vlaams Blok de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 28
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
laatsten van gisteren met de eersten van morgen.'<br />
WERE DI<br />
'Intellect' - vorming<br />
SMF, HjvB, BB VNJ<br />
Ouderen VLAAMS BLOK Jongeren<br />
(nostalgici) NSV<br />
Militanten- en actiegroepen<br />
VOORPOST<br />
Elk van deze groepen heeft dus een specifieke functie, vervult een eigen rol. Hun<br />
ontstaansgronden, hun werkterrein en hun bestaansredenen liggen buiten de partijpolitiek.<br />
Geen enkele ervan werd opgericht door het Vlaams Blok en ook indien het Blok zou<br />
verdwijnen, blijven deze groepen bestaan. Ze zijn dan ook niét geïntegreerd in de<br />
partijstructuren en zijn geen mantelorganisaties van het Blok.<br />
Het onderscheid tussen partij en beweging betekent niet dat er geen ideologische,<br />
politieke of personele banden zijn tussen beiden, want die zijn er meer dan voldoende. Er is<br />
echter geen structurele vervlechting. Dat wil zeggen dat er binnen de organen van het<br />
Vlaams Blok geen plaatsen zijn voorbehouden voor afgevaardigden van de bevriende<br />
groepen, wat in andere partijen soms wel het geval is. 22<br />
Dat geldt om te beginnen voor de verkiezingslijsten van het Vlaams Blok. Uiteraard<br />
prijken daarop leden van de bevriende groepen, maar ook zij doen dat op basis van volgende<br />
vereiste uit de statuten: 'Elke kandidaat verbindt zich openlijk tot stipte verdediging,<br />
propagering en naleving van de Grondbeginselen van de partij.' (Het Kaderblad van<br />
december 1984 meldt ook nog volgende bijkomende ideologische richtlijn, die aanvankelijk<br />
gold: 'De kandidaten moeten de geest van Stracke en Borms naleven en willen bevorderen.')<br />
Het lidmaatschap van het Vlaams Blok is individueel en gebeurt door instemming met<br />
het Vlaams-Blokprogramma, niet met dat van bijvoorbeeld Were Di of Voorpost, hoeveel<br />
gelijkenis die ook mogen vertonen. Tussen de bevriende groepen en het Vlaams Blok<br />
bestaat er dus geen automatisch of collectief lidmaatschap. Niet alle leden van bijvoorbeeld<br />
Voorpost of Were Di zullen ook lid zijn van het Vlaams Blok: ze kunnen partijongebonden<br />
zijn of - wellicht minder waarschijnlijk - lid zijn van een andere partij. Dat zo'n collectief lidmaatschap<br />
niet zo ondenkbaar is, blijkt uit de geschiedenis van de Socialistische Partij (SP),<br />
bij wiens voorloper, de Belgische Werklieden Partij (BWP), tot 1945 zo'n collectief lidmaatschap<br />
bestond. Wie lid was van een socialistische mutualiteit, coöperatieve, vakbond<br />
of vrijdenkersbond was ook automatisch lid van de BWP.<br />
Ook in de Partijraad en het Partijbestuur zijn er geen plaatsen voorbehouden voor afgevaardigden<br />
van de rechts-radicale Vlaams-nationale familie. In sommige andere partijen<br />
liggen de kaarten wat dat betreft ook weer anders. Zo waren er 24 liberale organisaties<br />
formeel verbonden met de PVV (de VLD schafte deze banden af), en blijven tot vandaag de<br />
dag in de structuren van de SP plaatsen voorzien voor vertegenwoordigers van de diverse<br />
takken van de Socialistische Gemeenschappelijke Actie.<br />
Dat het Vlaams Blok in zijn structuren geen plaatsen heeft voorbehouden voor de in de<br />
bevriende groepen georganiseerde bewakers van dat programma, is eigenlijk opmerkelijk,<br />
22 () Informatie over deze andere partijen is afkomstig uit: DESCHOUWER K., Organiseren of bewegen?, 1993, p.<br />
133 e.v.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 29
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
omdat de partij haar kiezers en leden uitsluitend aan zich kan binden door dat programma.<br />
Voor een partij die er een erezaak van maakt dat programma trouw te blijven, is dat des te<br />
opvallender. Eigenlijk heeft het Vlaams Blok twee ideologische veiligheidskleppen<br />
ingebouwd, een eerste binnen de partijstructuren via de selectie van het politiek personeel,<br />
en een tweede daarbuiten via de ideologische waakhondfunctie van de bevriende groepen.<br />
De recrutering van politiek personeel<br />
Het Vlaams Blok is zeer lang hoofdzakelijk een vrijwilligersorganisatie gebleven. Pas in<br />
1988, tien jaar na de oprichting, begint de uitbouw van de partijstructuren en de professionalisering<br />
van het partijkader goed op gang te komen. Een maand na de verkiezing<br />
van achttien parlementsleden op 24 november 1991 drukt het partijblad de advertentie af<br />
'Het Vlaams Blok werft aan', en wordt het personeelsbestand uitgebreid van 6 naar 33<br />
betaalde medewerkers. 23<br />
De sollicitanten die niet alleen over een lidkaart van het Vlaams Blok beschikken, maar<br />
ook nog eens politiek actief zijn geweest in tempore non suspecto, maken de grootste kans<br />
om aangeworven te worden. Zij zitten ideologisch reeds op de lijn van het Vlaams Blok en<br />
hebben bovendien ervaring met het politieke veldwerk in de buitenparlementaire beweging.<br />
Tegenover kandidaten zonder deze ervaring koestert het Vlaams Blok eerder wantrouwen.<br />
In de brochure 10 vooroordelen tegen het Vlaams Blok uit 1992 benadrukt de partij dan ook:<br />
'De kaders en mandatarissen zijn geen mensen die uit het niets in de politiek komen. Het<br />
zijn allemaal mensen die al lang hun sporen elders verdiend hebben. Het gaat om mensen<br />
die al jaren belangeloos aan politiek doen. Mensen die hun loopbaan en financile welvaart<br />
hebben geriskeerd om hun idealen te verdedigen.' Zowat alle mandatarissen en bedienden<br />
van het Vlaams Blok zijn dan ook afkomstig uit de bevriende groepen.<br />
Dat wil nochtans niet zeggen dat het werk in de raden of in de partij-organen geen<br />
specifieke eisen stelt. In de brochure Adviezen voor nieuwe mandatarissen schrijft het<br />
Vlaams Blok: 'De meeste van onze nieuwe mandatarissen waren tot nog toe actief in partijafdelingen<br />
of in organisaties die tot de grotere Vlaamse Beweging kunnen gerekend<br />
worden. De opdrachten en taken die daar werden vervuld, zijn niet steeds gelijklopend met<br />
de nieuwe uitdagingen, noch kunnen zij er een antwoord op bieden.'<br />
Het inruilen van de battle-dress voor het maatpak is meer dan een louter vestimentaire<br />
aangelegenheid. De taken en de werkwijzen van een politieke partij die de weg van de<br />
parlementaire democratie volgt, verschillen van die van een buitenparlementaire actiegroep.<br />
In de raden komt het aan op spreekvaardigheid en dossierkennis. De democratische instellingen<br />
hebben nu eenmaal hun regels en procedures, waaraan ook een partij als het<br />
Vlaams Blok zich willens nillens te houden heeft. Wim Verreycken, die in juni 1989 Karel<br />
Dillen opvolgde in de Senaat en ook jarenlang actief was in de buitenparlementaire<br />
groepen, geeft daarvan blijk in het partijblad van oktober 1991: 'Om eerlijk te zijn, ik had het<br />
parlementaire werk onderschat. Het vereist een degelijke dossierkennis en dat vergt heel<br />
wat studie. Onze tegenstrevers zouden te veel triomferen als zij ons konden betrappen op<br />
vaagheden of fouten. Het is wel zo dat via datzelfde parlementaire werk de Vlaming weet<br />
dat wij de Vlaamse eisen onderbouwen met wetsvoorstellen, interpellaties en voorstellen<br />
van decreet.'<br />
Die democratische instellingen houden volgens het Vlaams Blok echter ook gevaren in,<br />
die Karel Dillen ooit 'het parlementair verderf' heeft genoemd en die in de Grondbeginselen<br />
worden aangeduid als 'het democratisme en de verzieking van het parlementarisme.'<br />
Daarover schrijft Wim Verreycken in de Adviezen voor nieuwe mandatarissen: 'Het<br />
23 () DEWINTER F. & VAN OVERMEIRE K., Eén tegen allen, opkomst van het Vlaams Blok, 1993, p. 275.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 30
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
uiteindelijke doel van het Vlaams Blok wordt niet gediend door mandatarissen die zich laten<br />
inkapselen in de bestaande machtsblokken en structuren. Het systeem, het verleidelijke<br />
systeem van de vleespotten en van het Belgisch profitariaat moet altijd worden afgewezen.<br />
(...) Vlaamse instellingen en Vlaamse mandatarissen mogen niet dunnetjes de Belgische<br />
voorbeelden overnemen. (...) Zorg ervoor dat u steeds, programmagetrouw, de belgitude<br />
blijft afwijzen. De postjes, de politieke benoemingen, de profijtjes mogen aan u niet besteed<br />
zijn.'<br />
In het Jaaroverzicht 1993, dat in februari 1994 verscheen als extra nummer van het<br />
Kaderblad, vindt de Kamerfractie het noodzakelijk de kaderleden daaraan nog eens te<br />
herinneren: 'Een van de grote gevaren van de Kamer is dat, als men niet oppast, men er<br />
vervreemdt van de politieke essentie van het mandaat dat de kiezers u gegeven hebben.<br />
Men moet zich dan ook altijd bewust blijven van de kern van het politiek programma. De<br />
Kamer wordt al snel een soort van ivoren toren, waar men het zicht op de werkelijkheid<br />
verliest. Karel Dillen drukte dit destijds kernachtig uit met de stelling "Ik ben in het<br />
parlement, niet van het parlement".'<br />
Het Vlaams Blok vereist van zijn mandatarissen daarom dat ze in contact blijven met<br />
hun achterban, zowel met de electorale achterban (de kiezers), de politieke achterban (de<br />
leden en militanten van de afdelingen) en de ideologische achterban (de militanten van de<br />
buitenparlementaire beweging): 'Het behoort tot de opdracht van elke mandataris om zich in<br />
te laten met de afdelingswerking. Zoniet bestaat de mogelijkheid dat zij, net zoals de andere<br />
partijen nu meemaken, elk contact verliezen met de burger of zelfs met het partijlid. Een<br />
isolatie, een ivoren-toren houding, een daarmee gepaard gaande onwetendheid over de<br />
noden van onze kiezer, kunnen wij missen. Geen enkele mandataris, waar ook zijn hoofdopdracht<br />
zich uitstrekt, mag zich dus verheven voelen boven de gewone gesprekken en de<br />
dagelijkse contacten met diegenen die hem of haar hun stem gaven. Waar het dus niet de<br />
opdracht van de mandataris is om zelf structuren uit te bouwen of te leiden, is het wel zijn<br />
opdracht om aanwezig te blijven "op het terrein",' luidt een van de Adviezen voor nieuwe<br />
mandatarissen.<br />
De alarmbelfunctie van de bevriende groepen<br />
Aanvankelijk was er binnen de partijstructuren een waakhondfunctie weggelegd voor een<br />
ideologische adviesraad. Bij de oprichting van het Vlaams Blok verklaarden voorzitter Karel<br />
Dillen en toenmalig ondervoorzitter Piet Bocken daarover in een vraaggesprek met<br />
Dietsland-Europa in juni 1979: 'In deze raad zetelen een stel beproefde nationalisten zonder<br />
direct organisatorische taak, maar die er moeten op letten dat de partij niet afdwaalt van<br />
haar oorspronkelijke doelstelling, (...) (en die) op dat vlak de hoogste partij-instantie is.'<br />
Tot die oude garde van 'beproefde nationalisten' behoorden onder meer de oud-VNV'ers<br />
Leo Wouters (1902-1987; tevens oud-VU-senator en in '77-79 ondervoorzitter van de VNP)<br />
en Jan Brans (1908-1986; gewezen hoofdredacteur van de VNV-krant Volk en Staat en de<br />
eerste hoofdredacteur van het VNP/Vlaams-Blokpartijblad) en pater Marcel Brauns (1913).<br />
Die Raad is echter zelden of nooit samengekomen en stierf aldus een stille dood.<br />
Wat daarentegen wel een lang leven beschoren bleef, is het belang dat het Vlaams Blok<br />
beef hechten aan de steun en de erkenning vanwege de ideologische achterban in de<br />
bevriende groepen. Dillen kende hen van in het begin uitdrukkelijk de rol van waakhond ten<br />
aanzien van de partij toe. In het interview met Dietsland-Europa in juni 1979 zegt hij: 'Voor<br />
het Vlaams Blok moet het regelmatig kontakt en overleg met deze groepen een vanzelfsprekendheid<br />
vormen. Ik meen dat daar trouwens op tijd en stond een vermanende alarmbel<br />
kan weerklinken. Wij van onze kant, moeten altijd oor hebben voor deze alarmbel.'<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 31
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
De rol van de radicaal-rechtse Vlaams-nationale beweging bestaat er dan in er mee over<br />
te waken dat het Vlaams Blok trouw blijft aan zijn programma: 'Een zeker onderdeel van<br />
onze strategie bestaat uit de niet-verwaarlozing van de informele contacten binnen de<br />
Vlaamse Beweging. Omdat het afbreken van die contacten zou kunnen leiden tot een<br />
Egmontsituatie, zoals de Volksunie (onzaliger gedachtenis) die ooit meemaakte. (...) Het<br />
moet dus onze betrachting zijn om de Vlaamse Beweging kritiekrecht te blijven verlenen via<br />
de noodzakelijke contacten,' schrijft Verreycken in de Adviezen voor nieuwe mandatarissen.<br />
Die kritische rol wordt echter niet aan alle stromingen binnen de Vlaamse Beweging<br />
toegekend. Het kritiekrecht, zo vervolgt Verreycken immers, 'betekent allerminst dat wij ons<br />
moeten laten inpakken of beïnvloeden door de centrum-linkse krachten die onmiskenbaar<br />
de Vlaamse Beweging trachten te ondergraven. Onze contacten moeten daarentegen<br />
gelegd worden met de nationalistische beginselvasten, die kunnen zorgen voor een heilzame<br />
bevruchting van onze ideeën. Deze contacten zijn ook een noodzaak omwille van het<br />
typisch Vlaams fenomeen dat de Beweging zich a-politiek opstelt. In Wallonië wordt de<br />
Waalse Beweging immers uitsluitend geleid door politici. Zij zijn er de motor en de inspirator<br />
van de actie. In het Vlaamse geval echter moeten wij ervoor zorgen de emanatie te blijven<br />
van alle eerlijke nationalisten, die samen met ons de onafhankelijkheid nastreven.'<br />
De steun van de bevriende groepen aan het Vlaams Blok is dus voorwaardelijk en daarom<br />
des te betekenisvoller. Zo beschouwd bestaat het Vlaams Blok immers bij de gratie van de<br />
bevriende groepen uit de beweging. Dat wordt door partijvoorzitter Karel Dillen ook<br />
toegegeven: 'Het wantrouwen tegenover de partijpolitiek zal waarschijnlijk ook wel latent<br />
aanwezig zijn ten onze opzichte. Goddank heeft dat zich nog niet moeten uiten. Ik denk dat<br />
dat een pluim is die wij op onze hoed kunnen steken. Er is daar af en toe wel een lichte<br />
kritiek over bijkomstigheden, maar er is nog nooit enige ernstige essentile kritiek geweest.<br />
Dat bewijst dat wij nog altijd op de rechte weg zijn.' 24<br />
Toch mag volgens ingewijden de invloed van de bevriende groepen op het<br />
partijprogramma niet worden overroepen. Zo zegt Roeland Raes, ondervoorzitter van het<br />
Vlaams Blok en oudgediende van Were Di en Voorpost: 'We hebben natuurlijk bevriende<br />
groepen, maar ik denk niet dat die ons programma zouden kunnen benvloeden of in een<br />
bepaalde richting geleiden. Op dit ogenblik zijn wij voldoende gestructureerd om inbreng<br />
van buitenaf wel te gebruiken als dat nuttig is, maar ook om ons niet te laten leiden door om<br />
het even welke drukking van buitenaf om iets aan ons programma te wijzigen. De invloed<br />
van die bevriende groepen mag men niet overroepen. Het zou wel een signaalfunctie<br />
kunnen geven.' 25 Het kritiekrecht van deze groepen op het Vlaams-Blokprogramma mag niet<br />
verward worden met de ontwikkeling van dat programma zelf.<br />
Vanaf de tweede helft van de jaren tachtig is het Vlaams Blok immers begonnen met de<br />
uitbouw van de partijstructuren en de omkadering van de mandatarissen (zie verder).<br />
Daardoor is het Vlaams Blok als organisatie minder afhankelijk geworden van de bevriende<br />
groepen dan in zijn beginjaren, die Karel Dillen in de brochure Vlaams Blok, partij van een<br />
voor de toekomst uit 1992 omschrijft als 'de armoejaren'. Volledig in de geest van het latent<br />
politiek wantrouwen schrijft Dillen dat hij die term verkiest boven 'de moeilijke jaren': 'Ook<br />
voor een politieke partij worden de "gemakkelijkste" jaren mogelijk de "moeilijkste", (...) de<br />
moeilijkste om arrivisten, elleboogwroeters, tafelspringers en andere mannen van de natte<br />
vingers en springers op de kar van het succes te weren, de moeilijkste om niet ten prooi te<br />
vallen aan duizend en één bekoringen.'<br />
Die eigen structuren roepen in de Vlaams-nationale familie overigens ook achterdocht<br />
op. Na de nationale verkiezingen van november 1991 schreef Ludo Gerits, toenmalig redactiesecretaris<br />
van Dietsland-Europa, in het nummer van februari 1992: 'Het Vlaams Blok<br />
24 () Interview Karel Dillen, dd. 9 juni 1993.<br />
25 () Interview Roeland Raes, dd. 25 mei 1993.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 32
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
draaide vooral op het idealisme van enkele goedmenenden. Door de electorale groei mag<br />
de partij meer mensen in dienst nemen, zo wil het Belgische systeem. Een partijbureaucratie<br />
met bijhorende betaalde medewerkers gaat een eigen leven leiden, onvermijdelijk. Het<br />
risico bestaat dat ook het Vlaams Blok als structuur gaat zweven, los van en hoog boven<br />
wat zijn kiezers willen en wat bij de "onderdanen" leeft. Een betaalde medewerker verdedigt<br />
belangen eerder dan ideeën. Dan zal het Blok een partij worden als de andere. De partij zal<br />
dan zijn eigen structuur willen beschermen en een eigen leven beginnen leiden.'<br />
3. VLAAMSE VERANKERING<br />
Op 30 januari 1988 organiseert het Vlaams Blok een bezinningsconclaaf over de<br />
toekomstige organisatie van de partij. De maand voordien had het voor het eerst een<br />
tweede parlementslid en een senator verkozen gekregen, en had het stemmental de kaap<br />
van de honderdduizend overschreden. Tegenover die sterke electorale groei stond echter<br />
een zwak uitgebouwde partijstructuur. Op het conclaaf besliste de partijleiding daarom<br />
'structuren uit te bouwen die moeten leiden tot de organisatorische en structurele groei van<br />
onze partij. (...) (Anders) bestaat het risico dat de structuur, de organisatie, die op drijfzand<br />
is gebouwd en op losse schroeven staat, bij de minste tegenslag als een pudding in elkaar<br />
zakt,' aldus een interne nota. 26<br />
Afdelingen<br />
De beginfase van het Vlaams Blok, toen de partij nog zo goed als uitsluitend op vrijwilligers<br />
draaide, wordt in een interne vormingstekst door Wim Verreycken 27 omschreven als 'de<br />
patriarchale fase (...) (waarin) een patriarch of een stichter ideologisch de touwtjes in<br />
handen houdt en nooit zal aanvaarden dat iemand de partij weghaalt van haar oorspronkelijke<br />
opdracht. (...) Om echt te werken in een beginfase is een despoot nodig, een tiran, die<br />
zegt wat moet en wat niet moet en die geen tegenspraak duldt.'<br />
Naarmate het Vlaams Blok groter wordt, meer leden, afdelingen en mandatarissen<br />
begint te tellen, vereist de efficinte politieke bedrijfsvoering echter een delegatie van taken,<br />
waarbij 'geen nieuwe alleenheerser nodig is, doch wel een structuur die goedgekeurd werd<br />
en aanvaard wordt door de patriarch,' aldus Verreycken. De uitbouw van de partijstructuren<br />
gebeurde dan ook steeds met de volle steun van 'patriarch', 'tiran' en 'despoot' Karel Dillen:<br />
'Naast deze ideologische controle geeft onze stichter echter de organisatorische ruimte aan<br />
jonge mensen om nieuwe inzichten te verwerken. Wat helemaal niet zo vanzelfsprekend is<br />
als het lijkt, en wat door sommigen, die onze partij niet grondig kennen, als onecht aangevoeld<br />
wordt. (...) Enkel indien wij de jonge mensen in het Vlaams Blok de kans geven om<br />
hun capaciteiten te ontplooien op alle partijniveaus - naar het voorbeeld van de voorzitter -<br />
zullen wij naar een volledige delegatie van bevoegdheden kunnen groeien,' aldus<br />
Verreycken.<br />
Precies met de bedoeling de partij verder uit te bouwen, organiseert het Vlaams Blok<br />
geregeld grootse ledenwervingscampagnes, zoals in 1990 Zeggen wat u denkt, in 1992 Ze<br />
hebben het weer niet begrepen en in 1993 Open uw ogen.<br />
Bij de voorstelling van die eerste campagne schreef organisatieverantwoordelijke Filip<br />
Dewinter in het partijblad van oktober 1990: 'Een jonge en snel groeiende partij zoals het<br />
26 () Geciteerd in: VERSTRAETE P.J., Karel Dillen, portret van een rebel, 1992, p. 139.<br />
27 () VERREYCKEN W., Huisbezoeken en vergadertechnieken, (1991), p. 4-12.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 33
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
Vlaams Blok heeft vooral nood aan structuren. Deze structuren moeten het Vlaams Blok in<br />
staat stellen de partij te organiseren om onze ideeën op een nog efficiëntere manier uit te<br />
dragen. Een partij die enkel teert op electorale successen, is immers slechts van tijdelijke<br />
aard. Het komt er op aan deze electorale successen te bestendigen en het Vlaams Blok te<br />
laten uitgroeien tot een vaste waarde in de politieke wereld van dit land.' Ook bij de andere<br />
campagnes werd steeds die doelstelling aangehaald. Vooral in de provincies waar het<br />
Vlaams Blok zwakker staat, zoals West-Vlaanderen en Limburg, wil het zich sterker verankeren.<br />
Tijdens die wervingscampagnes verspreidt het Vlaams Blok vele honderdduizenden<br />
pamfletten: twee miljoen exemplaren in 1990, één miljoen in 1992 en bijna drie miljoen in<br />
1993. Iedereen die de antwoordbon op het pamflet terugstuurt en dus zelf met het Vlaams<br />
Blok contact opneemt, ontvangt een 32 pagina's dikke luxueuze voorstellingsbrochure met<br />
een overzicht van het programma, de structuren en de publikaties van het Vlaams Blok. De<br />
oplagecijfers van die brochures schommelen rond de vijf à tienduizend exemplaren.<br />
Met die grootscheepse propaganda streeft het Vlaams Blok nog een tweede doelstelling<br />
na: de zogeheten persboycot doorbreken, door de kiezer rechtstreeks aan te spreken.<br />
Nogmaals Filip Dewinter in het partijblad van oktober 1990: 'In een verzuild land als het<br />
onze zijn de meeste kranten, weekbladen, radio- en televisiestations in handen van de<br />
traditionele partijen. (...) Het feit dat het Vlaams Blok slechts met mondjesmaat aan bod<br />
komt en heel dikwijls gewoon van het televisiescherm geweerd wordt, speelt ons<br />
ongetwijfeld parten. Met des te meer verbetenheid moet het Vlaams Blok proberen de<br />
mensen zelf te bereiken. Terwijl de andere partijen enkel nog via de media het grote publiek<br />
proberen te informeren, moet het Vlaams Blok er alles voor doen om zo dikwijls en zo veel<br />
mogelijk het rechtstreeks contact met de kiezer te hebben. Aan de school- en fabriekspoorten,<br />
aan de ingangen van kerken en stations vind je geen militanten meer van CVP,<br />
VU, SP en PVV. Buurtwerk en plaatselijke afdelingen worden verwaarloosd. Het Vlaams<br />
Blok wil deze draad terug opnemen.'<br />
Of die campagnes meer of minder vruchten afwerpen dan de partijleiding ervan verwacht, is<br />
niet zo gemakkelijk uit te maken (Dewinter durft zijn cijfers wel eens opsmukken). Feit is<br />
evenwel dàt er resultaten zijn: het aantal partijafdelingen, leden en kaderleden neemt<br />
gestaag toe.<br />
Het Jaaroverzicht 1993 (verschenen in februari 1994 als extra nummer van het<br />
Kaderblad) meldt dat in 1993 het aantal afdelingen is toegenomen tot 120 en het aantal<br />
kaderleden is verdubbeld (in november '92 telde het Vlaams Blok zo'n 700 kaderleden). Elk<br />
van die afdelingen wordt geleid door een bestuur van minimum drie leden: een voorzitter,<br />
een penningmeester en een secretaris. Die structuur kan worden uitgebreid met een<br />
ondervoorzitter, een propagandaverantwoordelijke, een VBJ-verantwoordelijke, enzovoort.<br />
Alle bestuursleden moeten minstens twee jaar partijlid zijn. Het bestuur van het arrondissement<br />
waaronder de gemeente valt, voert het laatste woord over de aanstellingen. De<br />
benoeming van de leden van het bestuur van het arrondissement wordt op zijn beurt<br />
bekrachtigd door het nationale Partijbestuur.<br />
De afdelingen hebben als taak via ledenvergaderingen en activiteiten zoals<br />
spreekbeurten, debatten en feestjes contact te onderhouden met de plaatselijke partijleden,<br />
militanten en sympathisanten, en hen actief bij de partijwerking te betrekken. Het Vlaams<br />
Blok houdt er strikte richtlijnen op na over de kledij waarin zijn vertegenwoordigers op die<br />
publieke activiteiten moeten verschijnen: 'Vermits de boodschap die wij brengen een<br />
ordelijke boodschap is, moet zulks zich weerspiegelen in het uitzicht van de brenger van de<br />
boodschap. Wie onverzorgd en slecht gekleed komt vertellen dat hij beter is dan de onverzorgde<br />
en slecht geklede chaoten die onze maatschappijvisie niet delen, maakt zichzelf<br />
ongeloofwaardig,' schrijft Verreycken in deel twee van de brochure Spreken in het open-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 34
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
baar: de toespraak.<br />
Op elke plaatselijke activiteit moet een propagandastand worden ingericht en ook<br />
daarvoor gelden analoge richtlijnen: 'Zorg ervoor dat de personen die deze stands<br />
bemannen bekwame, ideologisch geschoolde en verzorgd geklede partijmilitanten zijn. Zij<br />
komen immers in contact met het publiek en vertegenwoordigen op dat moment onze partij,'<br />
adviseert Dewinter in de interne vormingsbrochure De organisatie van een afdeling.<br />
In gemeenten waar de werking nog in haar kinderschoenen staat, kan in afwachting van<br />
een verdere uitbouw een kern worden opgezet. Die heeft dezelfde taken als de afdeling,<br />
maar dan op kleinere schaal. De plaatselijke afdelingen en kernen worden ondersteund<br />
door de provinciale en arrondissementele secretariaten, die het Vlaams Blok sinds 1991 in<br />
heel Vlaanderen uitbouwt. Naast het nationaal partijsecretariaat in hartje Brussel (Madouplein)<br />
opende het Vlaams Blok vijf provinciale secretariaten in Vilvoorde (Brabant), Antwerpen<br />
(Antwerpen), Hasselt (Limburg), Gent (Oost-Vlaanderen) en Brugge (West-<br />
Vlaanderen). In alle provincies telt het Vlaams Blok leden, met als zwaartepunt Antwerpen<br />
(40% van de leden in 1993), vervolgens Oost-Vlaanderen (20%), West-Vlaanderen en Brabant<br />
(telkens 15%) en Limburg (8%). De voorgaande jaren was deze verdeling vrij analoog.<br />
Daarnaast tracht de partij ook in alle arrondissementen een secretariaat te openen. Het<br />
Vlaams Blok telt organisatorisch twaalf arrondissementen: drie in de provincie Antwerpen<br />
(Antwerpen, Mechelen, Turnhout), één in Limburg (Hasselt-Tongeren-Maaseik), twee in<br />
Vlaams-Brabant (Brussel-Halle-Vilvoorde, Leuven), drie in Oost-Vlaanderen (Sint-Niklaas-<br />
Dendermonde, Aalst-Oudenaarde, Gent-Eeklo) en drie in West-Vlaanderen (Roeselare-<br />
Tielt-Kortrijk, Oostende-Veurne-Diksmuide-Ieper en Brugge).<br />
Die uitbouw van de partijstructuren blijkt ook uit het aantal lijsten dat bij verkiezingen<br />
wordt neergelegd. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1988 kwam het Vlaams Blok op in<br />
58 gemeenten, in oktober 1994 was dat bijna verdrievoudigd tot 142 (van de 327) Vlaamse<br />
gemeenten. Ruim veertienhonderd kandidaten stonden in '94 op een gemeentelijke Vlaams-<br />
Bloklijst. In elke gemeente waar het Blok opkomt, beschikt het over een afdeling of kern.<br />
Op die snelle uitbouw en de keuze van verkiezingskandidaten hebben de bevriende<br />
groepen trouwens geregeld kritiek. In zijn nabeschouwingen bij de gemeenteraadsverkiezingen<br />
van oktober 1994 schrijft Voorpost-voorzitter Johan Vanslambrouck in Revolte (nr.<br />
69, 4de kwartaal 1994): 'Het Vlaams Blok doet zijn intrede in heel wat gemeenteraden en<br />
neemt zowat overal in Vlaanderen de rol van de vroegere Volksunie over. (...) Het kan een<br />
belangrijke stap zijn in de verdere uitbouw van die partij. Het gezicht van de partij wordt<br />
vaak gevormd door de lokale mandatarissen. (...) Tegelijkertijd komt een belangrijke zwakte<br />
van de partij tot uiting. Niet overal is men er in geslaagd om bekwame en betrouwbare<br />
kandidaten te vinden. (...) De kandidaten moeten overtuigde en bekwame mensen zijn. Als<br />
men deze niet of nog niet kan vinden, is het allicht beter om in wat minder gemeenten een<br />
lijst in te dienen en de groei wat trager te laten verlopen. Want groei om de groei is wildgroei.<br />
En de geschiedenis van de Volksunie heeft ons geleerd wat daar het resultaat van is.'<br />
Leden<br />
Niettemin vertaalt die verankering zich slechts matig in het ledental en precies daar situeert<br />
zich de zwakke schakel in de uitbouw van de partijstructuren. Het Vlaams Blok is er vooralsnog<br />
niet in geslaagd onder zijn kiezers veel leden te werven. De verhouding tussen het<br />
aantal leden en het aantal kiezers (de zogenaamde organisatiegraad) schommelt bij de<br />
meeste partijen in België rond de 10%. Zowat één op de tien kiezers is lid van een politieke<br />
partij. Met meer dan 400.000 stemmen bij de parlementsverkiezingen van november 1991<br />
zou het Vlaams Blok dan zo'n 40.000 leden moeten tellen.<br />
Dat percentage ligt evenwel veel lager, want de partij telde in '91 slechts om en bij de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 35
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
7.000 leden. Dat wil zeggen dat geen 10%, doch minder dan 2% van de Vlaams-Blokkiezers<br />
ook lid is van die partij. Zelfs bij zijn hoogste organisatiegraad, die bij de parlementsverkiezingen<br />
van 1985 met een verhouding van 3.698 leden op 85.330 kiezers of 4,3%, haalde<br />
het Vlaams Blok nog niet de helft van de 10%-norm. Vergeleken met zijn kiezersaandeel<br />
heeft het Vlaams Blok dus bijzonder weinig leden, hoewel de drempel om lid te worden zeer<br />
laag is: een lidkaart kopen volstaat, een verder engagement is niet vereist (enkel aan<br />
actieve leden en verkiezingskandidaten worden bijkomende eisen gesteld; leden die<br />
misbruik maken van de goede naam van het Vlaams Blok, kunnen worden geschrapt).<br />
Opvallend is nochtans dat het Vlaams Blok (voorlopig?) een bijzonder trouw kiezerskorps<br />
heeft: zowat drievierde van de kiezers die bij een vorige verkiezing op de partij<br />
stemden, blijven bij de volgende verkiezing loyaal. 75,07% van de kiezers die bij de<br />
Europese verkiezingen van 1984 op het Vlaams Blok stemden, deden dat opnieuw bij de<br />
Europese verkiezingen van 1989; 72,8% van de Vlaams-Blokkiezers bij de parlementsverkiezingen<br />
van 1987 stemden bij de parlementsverkiezingen van 1991 terug op het Vlaams<br />
Blok; 87,2% van de Antwerpse kiezers die in 1988 Vlaams Blok stemden, bleven de partij<br />
ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 trouw. 28 Slechts een kleine minderheid van<br />
de Vlaams-Blokkiezers ziet er heil in zijn stem de volgende keer op een andere partij uit te<br />
brengen. Het Vlaams Blok is daarmee de partij met het meest trouwe kiezerskorps, al is<br />
daarvan slechts een klein gedeelte bereid zich ook verder te engageren door lid te worden.<br />
Nu beschikt het Vlaams Blok natuurlijk over minder troeven om leden te werven dan de<br />
andere partijen. De traditionele partijen CVP en SP, en in mindere mate PVV/VLD, maken<br />
deel uit van een zuil en kunnen via hun zuilgebonden organisaties, zoals vakbonden en<br />
mutualiteiten, hun leden heel wat diensten aanbieden. Het Vlaams Blok kan daarentegen<br />
weinig of niet terugvallen op dienstbetoon. Het kan zijn leden uitsluitend aan zich binden<br />
door zijn programma. Dat geldt echter ook voor de Volksunie, en een vergelijking tussen de<br />
ledentallen van beide partijen geeft opvallende verschillen ten nadele van het Vlaams Blok.<br />
De VU werd opgericht in 1954 en kende tien jaar later, in 1965, zijn verkiezingsdoorbraak,<br />
toen de partij met 346.860 stemmen twaalf kamerzetels behaalde, evenveel als het<br />
Vlaams Blok op 24 november 1991. In dat overwinningsjaar 1965 telde de VU 12.630 leden.<br />
In zijn overwinningsjaar 1991 telde het Vlaams Blok (met 60.000 stemmen meer dan de VU<br />
in 1965) slechts om en bij de 7.000 leden, de helft van de VU in 1965. Bovendien telde de<br />
VU in 1970, vijftien jaar na zijn oprichting, reeds meer dan 35.000 leden. Vijftien jaar na zijn<br />
oprichting telt het Vlaams Blok met moeite 10.000 leden.<br />
Het is verder ook opvallend dat de langzame ledengroei van het Vlaams Blok tussen<br />
1980 en 1990 geenszins het ledenverlies kan compenseren dat de VU in diezelfde periode<br />
leed. Meer dan eens heeft het Vlaams Blok nochtans naar de basismilitanten van de VU<br />
gelonkt: "De VU is sinds lang geen nationalistische partij meer, wel staan er nog duizenden<br />
trouwe onbaatzuchtige nationalisten in," zei Dillen reeds in juni 1979 aan Dietsland-Europa.<br />
Het Vlaams Blok telde in 1980 1.231 leden, in 1985 waren er dat 3.698, in 1990 6.500 en in<br />
1992 tenslotte 7.639. 29 Tussen 1980 en 1990 boekte het Vlaams Blok een ledenwinst van<br />
meer dan 5.000. Daartegenover staat echter een dubbel zo groot ledenverlies voor de VU<br />
(van circa 50.000 in 1980 naar 40.000 in 1990), dat het Vlaams Blok niet voor honderd<br />
procent heeft kunnen recupereren. (Hiermee is niet bewezen dat 5.000 ex-VU-leden zijn<br />
overgestapt naar het Vlaams Blok, wel dat niet alle ex-VU-leden in het Vlaams Blok het<br />
alternatief zien.)<br />
28 () Cijfers uit: SWYNGEDOUW M. & DE WINTER L., "Het Vlaams Blok in de Europese verkiezingen van 1984<br />
en 1989", in: De Schampheleire H. & Thanassekos Y. (eds.), Extreem-rechts in West-Europa, 1991, p. 124. BILLIET<br />
J., SWYNGEDOUW M. & CARTON A., "Protest, ongenoegen en onverschilligheid op 24 november 1991 en<br />
nadien", Res Publica, 1993, nr. 2, p. 223. Exit-poll Antwerpen, BRTN, 9 oktober 1994.<br />
29 () Cijfers 1980, 1985 en 1990 uit: DESCHOUWER K., Organiseren of bewegen?, 1993, p. 149. Cijfer 1992 uit:<br />
VERSTRAETE P.J., Karel Dillen, portret van een rebel, 1992, p. 169.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 36
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
Dat blijkt ook uit de actie Welkom thuis, die het Vlaams Blok in september 1993<br />
organiseerde. Aan 'de talloze ontgoochelde VU-leden' - zoals het Jaaroverzicht 1993 ze<br />
noemt - werd aangeboden over te stappen naar het Vlaams Blok. Die ontgoochelde (ex-)<br />
VU-leden deden dat alvast niet massaal. In 1993 inde het Vlaams Blok voor 3.393.396 frank<br />
aan lidgelden, welgeteld 126.352 frank meer dan het jaar voordien. De VU inde echter het<br />
zevenvoud daarvan of 843.987 frank minder aan lidgelden. (Een lidkaart kost bij de VU<br />
evenveel als bij het Vlaams Blok: 500 frank. Een bijlid betaalt 150 frank (echtgenote, zoon of<br />
dochter van een hoofdlid), studenten en scholieren 250 frank en steunende leden 1.000<br />
frank of meer.)<br />
4. DE STRUCTUREN VAN HET VLAAMS BLOK<br />
De uitbouw van de partijstructuren behelst niet alleen de werving van nieuwe leden en de<br />
oprichting van nieuwe afdelingen, maar ook de professionalisering van de partij-organen.<br />
De meeste partij-organen kennen een vzw-structuur, waarin steeds dezelfde namen<br />
opduiken van de leden van de partijtop. Op die manier kunnen er binnen het Vlaams Blok<br />
geen parallelle machtsstructuren ontstaan naast de partijtop.<br />
Partijraad & Partijbestuur<br />
Statutair is het hoogste beleidsorgaan van het Vlaams Blok de Partijraad. Sinds de laatste<br />
parlementsverkiezingen (1991) bestaat die feitelijk uit een 50-tal leden: de dertien leden van<br />
het Partijbestuur (zie verder), de achttien volksvertegenwoordigers en senatoren, een VBJafgevaardigde,<br />
de vijf provinciale voorzitters, per provincie één afgevaardigde van de<br />
provincieraadsleden, de twaalf arrondissementele voorzitters en een bijzonder vertegenwoordiger<br />
voor het hoofdstedelijk gewest Brussel. De Partijraad komt maandelijks samen en<br />
bepaalt de algemene partijkoers en de thema's van congressen en kaderdagen.<br />
Die algemene politieke lijn wordt concreet ingevuld door het Partijbestuur, dat de<br />
standpunten bepaalt, persmededelingen verspreidt (zo'n 117 in 1993), nationale<br />
persconferenties organiseert (zo'n 17 in 1993), het dagelijks beheer waarneemt en over<br />
residuaire bevoegdheden beschikt. Het Partijbestuur vergadert om de veertien dagen en is<br />
het feitelijk machtscentrum van het Vlaams Blok (de vergaderingen van de Partijraad<br />
moeten eigenlijk beschouwd worden als een gespreksforum tussen het Partijbestuur, de<br />
nationale mandatarissen en de voorzitters van lagere echelons).<br />
Het Partijbestuur bestaat uit dertien leden: de voorzitter (Karel Dillen), de ondervoorzitter<br />
(Roeland Raes), de VBJ-voorzitter (Karim Van Overmeire), de VVBM-voorzitter (Gerolf<br />
Annemans), de organisatieverantwoordelijke (Filip Dewinter), de propagandaverantwoordelijke<br />
(Xavier Buisseret), de hoofdredacteur van het partijblad (Joris Van Hauthem), de<br />
verantwoordelijke voor het mediabeleid (Wim Verreycken), de financieel adviseur (Walter<br />
Peeters), de persverantwoordelijke (Frank Vanhecke), de verantwoordelijke voor de studiedienst<br />
(Hans Carpels), de verslaggever (Jurgen Ceder) en de penningmeester (Patsy Vatlet).<br />
Tien van deze dertien leden vervullen anno 1994 een parlementair mandaat: twee<br />
Europese parlementsleden (Dillen en Vanhecke, verkozen in juni 1994), vijf kamerleden<br />
(Van Overmeire, Annemans, Dewinter, Buisseret en Van Hauthem, verkozen in november<br />
1991) en drie senatoren (Raes, Verreycken en Peeters, verkozen in november 1991). Dat is<br />
opmerkelijk, omdat het Vlaams Blok zich bij zijn ontstaan voornam de invloed van<br />
beroepspolitici op de partijstructuren in te perken. In een interview dat Dietsland-Europa in<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 37
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
juni 1979 van hem en Karel Dillen afnam, verklaarde toenmalig ondervoorzitter Piet Bocken<br />
dat 'zowel in de top van de partij als in de lagere bestuursinstanties de mandatarissen<br />
slechts éénderde mogen uitmaken, (...) (zodat) er altijd een overwicht van niet-politiekers zal<br />
blijven, van mensen die als het ware op de ideologie gaan zitten.' Vijftien jaar later heeft het<br />
Vlaams Blok dat principe geruisloos aan de kant geschoven en bestaat de partijtop niet voor<br />
slechts éénderde, maar voor liefst drievierde uit mandatarissen.<br />
Vereniging van Vlaams Blok Mandatarissen<br />
Na de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1988 werd de Vereniging van Vlaams Blok<br />
Mandatarissen (VVBM) opgericht. Het bestuur bestaat uit een voorzitter (Gerolf Annemans),<br />
twee ondervoorzitters (Wim Verreycken en Luk Van Nieuwenhuysen), een adviseur voor de<br />
provincieraden (Ignace Lowie) en voor de gemeenteraden (Luc Sevenhans) en een secretares<br />
(Hilde de Lobel).<br />
De VVBM heeft als taak de werkzaamheden van de mandatarissen te inventariseren,<br />
hen aan informatie te helpen, hun tussenkomsten te coördineren en vormings- en<br />
opleidingsprogramma's te organiseren. Eén maal per jaar komen alle mandatarissen samen<br />
op de VVBM-Jaardag, waar ze van gedachten wisselen over de werking en de rol van hun<br />
mandaten.<br />
Sinds 1977, het jaar van zijn oprichting, en 1994 nam het Vlaams Blok aan 11<br />
verkiezingen deel. Bij één verkiezing kwam het niet op (de Europese van 1979) en slechts<br />
één maal behaalde het geen verkozene (de Europese van 1984). Het Vlaams Blok deed<br />
voor het eerst zijn intrede in de Kamer in 1978, in de gemeenteraden in 1982, in de<br />
provincieraden in 1985, in de Senaat in 1987 en in het Europees Parlement in 1989. Op<br />
basis van de recentste uitslag per verkiezing telt het Vlaams Blok eind 1994 in totaal 257<br />
verkozen mandatarissen op het gemeentelijk, provinciaal, nationaal en Europees niveau<br />
(tabel 1).<br />
Tabel 1: Aantal verkozenen per verkiezing<br />
17.12.1978<br />
08.11.1981<br />
10.10.1982<br />
17.06.1984<br />
13.10.1985<br />
13.12.1987<br />
09.10.1988<br />
19.06.1989<br />
24.11.1991<br />
12.06.1994<br />
09.10.1994<br />
K S P G EP<br />
1<br />
1<br />
1<br />
2<br />
12<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
6<br />
-<br />
-<br />
2<br />
4<br />
36<br />
34<br />
2<br />
23<br />
203<br />
K = aantal kamerleden; S = aantal senatoren; P = aantal provincieraadsleden; G = aantal<br />
gemeenteraadsleden; EP = aantal Europese parlementsleden. Vanaf 1994 worden de<br />
provincieraadsverkiezingen samen gehouden met de gemeenteraadsverkiezingen. Voordien<br />
was dat samen met de parlementsverkiezingen. Het Vlaams Blok nam niet deel aan de<br />
Euroverkiezingen van 1979.<br />
Naast deze verkozen mandatarissen telt het Vlaams Blok ook een tiental benoemde<br />
mandatarissen in controle- en adviesorganen (de zogenaamde beheersmandaten), zoals de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 38<br />
-<br />
1<br />
2
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
Raden van Bestuur van de BRTN (Jef Elbers), het BLOSO (Bruno Brokken), de Cultuurpactcommissie<br />
(Johan Van Slambrouck, tevens voorzitter van Voorpost), het Vlaams<br />
Commissariaat-Generaal voor Toerisme (Antoon Van Eeckhout), de Commissie Culturele<br />
Centra (Karl Van Camp) en de Vlaamse Commissie voor de Beeldende Kunst (Ivan De<br />
Smaele). 'Hun taak is Vlaams Blokker te zijn én vooral deskundige,' zeggen de Adviezen<br />
voor nieuwe mandatarissen.<br />
Het Huishoudelijk Reglement van het Vlaams Blok verbiedt echter mandaten op te<br />
nemen 'in overheidsinstellingen die zouden moeten beheerd worden als een privébedrijf,'<br />
zoals een openbare spaarkas of een luchthavenregie. Ook politieke benoemingen van<br />
ambtenaren zijn verboden, behalve die van administratief medewerker in de parlementsfracties.<br />
De Vlaams-Blokfractie in de Kamer wordt zo omkaderd door een fractiesecretaris<br />
(Jan Mortelmans), een administratief medewerkster (Danielle Van Com) en twee<br />
universitaire medewerkers (Koen Bultinck en Marc Joris), die in de Senaat door een fractiesecretares<br />
(Hilde De Lobel), en die in de Vlaamse Raad door een fractiesecretaris (Jurgen<br />
Ceder, op 1 februari 1993 opgevolgd door Jan Penris), een universitair medewerkster (Gerd<br />
Van Steenberghe) en twee administratieve medewerkers (Ignace Lowie en Carine Van Mol).<br />
Voor al deze medewerkers ontvangt het Vlaams Blok een loonsubsidie van de overheid.<br />
De politieke taak van de mandatarissen is uiteraard niet om nieuwe standpunten te<br />
formuleren, 'het is wel de opdracht van een parlementair om standpunten in teksten en<br />
tussenkomsten te gieten, en om zich daartoe te documenteren en te informeren,' schrijven<br />
de Adviezen voor nieuwe mandatarissen voor. De mandatarissen 'brengen de partij en haar<br />
ideeën naar buiten. Wat zij zijn, wat zij zeggen en wat zij doen, is wezenlijk voor het aanschijn<br />
van de partij in het politieke landschap.'<br />
De mandatarissen zijn verplicht om via de VVBM aan de partijleiding verslag uit te<br />
brengen van hun werkzaamheden. 'Als gezagspartij,' schrijft VVBM-ondervoorzitter Wim<br />
Verreycken in het Kaderblad van april 1993, 'wordt het Vlaams Blok geleid door de partijtop,<br />
die nood heeft aan alle mogelijke informatie om de stuurtaak te kunnen volbrengen. (...)<br />
Daarom is het noodzakelijk dat de diensten worden ingelicht door de mandatarissen over al<br />
hun initiatieven.'<br />
Ook op andere manieren tracht het Vlaams Blok de partijloyauteit aan te zwengelen. Zo<br />
dienen de mandatarissen een deel van hun bruto mandaatsvergoeding af te staan aan de<br />
partij (de parlementsleden dragen 15% af aan de nationale partijkas en de gemeente- en<br />
provincieraadsleden 10% aan respectievelijk de afdeling en het arrondissement).<br />
Daarnaast zijn ze verplicht het Charter van de Vlaams-Blokmandataris te ondertekenen,<br />
dat in juli 1994 werd opgesteld. Met dat Charter beloven de mandatarissen het Vlaams-<br />
Blokprogramma te verdedigen en hun mandaatsverplichtingen na te komen. Het vormt een<br />
instrument om partijdiscipline op te leggen en om eventuele dissidenten moreel te<br />
verplichten hun mandaat terug te geven aan de partij. Aan dat laatste hebben zich alvast<br />
Wim Tibau en Rik Kuylen uit Beringen niet gestoord. De twee stapten enkele dagen na hun<br />
verkiezing tot gemeenteraadslid in oktober 1994 uit het Vlaams Blok. 'Hun mandaat stellen<br />
ze echter niet ter beschikking van onze partij: bedrog van de kiezer dus,' kon het partijblad<br />
van november 1994 niet anders dan beteuterd vaststellen. In december 1992 stapte ook al<br />
Bob de Wispelaere, provincieraadslid in Limburg en voorzitter van de afdeling Hasselt, uit<br />
de partij mét behoud van zijn provincieraadszetel.<br />
De volledige tekst van het Charter van de Vlaams-Blokmandataris luidt als volgt:<br />
'Als mandataris van het Vlaams Blok onderschrijf ik het programma van het Vlaams<br />
Blok, dat ik zal uitdragen daar waar ik door toedoen van het Vlaams Blok verkozen<br />
werd. Ik ben lid van het Vlaams Blok en zal dit blijven zolang ik het mandaat waarvoor ik<br />
ben verkozen, zal uitoefenen. Ik zal dit doen met de volle inzet van mijn bekwaamheid<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 39
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
en zonder dit mandaat te verwaarlozen. Evenmin zal ik de werking in de afdeling en/of<br />
het arrondissement te min achten (hernieuwen lidkaarten, werven nieuwe leden,<br />
folderen en allerlei materiële arbeid). Indien in een raad waarvoor ik verkozen ben nog<br />
andere leden van het Vlaams Blok zetelen, dan zal ik met hen een fractie vormen en<br />
loyaal met hen samenwerken ten bate van het Vlaams-Blokprogramma. Ik zal mijn politieke<br />
actie met hen, en minstens met de voorzit(s)ter van mijn fractie, overleggen. Bij<br />
welkdanig politiek of persoonlijk conflict ook zal ik alle vormen van overleg uitproberen<br />
en in geen enkel geval zal ik publieke verklaringen afleggen zonder goedkeuring of<br />
instemming van mijn collega's in de fractie. Desgevallend zal ik het Partijbestuur of de<br />
Vereniging van Vlaams-Blokmandatarissen contacteren.'<br />
'Ik heb kennis van het programma van het Vlaams Blok zoals het langs de vele<br />
Vlaams-Blokpublicaties werd openbaar gemaakt. Ik ben voldoende duidelijk over dit<br />
programma en over de grondbeginselen voorgelicht. Begrippen als Vlaamse onafhankelijkheid,<br />
Brussel hoofdstad, multiculturele samenleving, gezinspartij, abortus, amnestie,<br />
(Vlaams) nationalisme, harde aanpak criminaliteit, terugkeerpolitiek e.a. zijn mij voldoende<br />
bekend. Het Vlaams Blok heeft heel wat verwijten te duchten van zijn tegenstrevers,<br />
maar het Vlaams Blok is niet racistisch of onverdraagzaam. Het Vlaams Blok is<br />
integendeel een democratische partij die terzake van niemand lessen te ontvangen<br />
heeft.'<br />
'Als er aan mij of via mij door de vele Belgische kanalen een of meer mandaten<br />
zouden toegewezen worden zonder dat de kiezer hierover kan meespreken, dan zal ik<br />
over het aanvaarden van zo'n mandaat eerst het Partijbestuur van het Vlaams Blok<br />
consulteren. Ik zal ook weigeren aan iedere vorm van politieke benoeming mee te<br />
werken. Ik verbind er mij toe om in overeenstemming met de statuten van de partij stipt<br />
de in deze statuten bepaalde partijbijdrage te betalen op al de inkomsten of vergoedingen<br />
die mij krachtens het mandaat zullen toekomen. Ik verbind er mij toe nooit<br />
gelden, goederen of diensten die aan de gemeenschap behoren ten eigen bate aan te<br />
wenden.'<br />
Nationalistisch Vormingsinstituut<br />
De politieke kaderschool van het Vlaams Blok is het Nationalistisch Vormingsinstituut vzw<br />
(NVI), dat in 1987 werd opgericht door Karel Dillen (voorzitter), Filip Dewinter (secretaris) en<br />
Hans Carpels (afgevaardigd beheerder). Het staat in voor de politieke vorming van de<br />
leden, militanten, kaderleden en mandatarissen, en organiseert daartoe een brede waaier<br />
van vormingscursussen.<br />
De teksten over praktische en organisatorische kwesties verschijnen in een interne<br />
brochurereeks, waarvan sinds 1991 volgende titels uitkwamen: De organisatie van een<br />
afdeling (Filip Dewinter), Spreken in het openbaar, deel 1: de discussie (Wim Verreycken),<br />
Spreken in het openbaar, deel 2: de toespraak (Wim Verreycken), Politieke communicatietechnieken,<br />
deel 1: de persoonlijke campagne van de kandidaat (Filip Dewinter), Huisbezoeken<br />
en vergadertechnieken (Wim Verreycken), Solitair of solidair? Adviezen voor<br />
nieuwe mandatarissen (Wim Verreycken), Handboek van de militant (Xavier Buisseret),<br />
Omgaan met de pers (Filip De Man) en Het gemeentemandaat (Hilde de Lobel). Het NVI<br />
geeft ook het Vlaams Blok Politiek Zakboekje uit, waarin de adressen van de afdelingen en<br />
de statuten van de partij en haar geledingen staan afgedrukt. Het verscheen voor het eerst<br />
in september 1992 en wordt regelmatig geactualiseerd.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 40
Dienst Propaganda<br />
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
De Dienst Propaganda van het Vlaams Blok is gehuisvest in het Antwerps partijsecretariaat<br />
(Van Maerlantstraat) en wordt uitgebaat door Jongeren-Aktief, een ploeg van een dertigtal<br />
Antwerpse militanten onder leiding van nationaal propagandaverantwoordelijke Xavier<br />
Buisseret. Jongeren-Aktief werd opgericht in 1981 en is dus een Vlaams-Blokonderdeel van<br />
het allereerste uur. De ploeg treedt ook op als ordedienst op partijactiviteiten en bemant de<br />
nationale propagandastands. Via het Handboek van de Militant worden de militanten<br />
geschoold in hun wettelijke rechten en plichten tegenover de politiediensten in geval van<br />
identiteitscontrole, fouilleren, huiszoeking, aanhouding, ondervraging, enzovoort. In een<br />
interne nota wijst Buisseret de militanten op volgende regels van de partijdiscipline:<br />
'1) Een Vlaams-Blokpropagandist gedraagt zich steeds correct, hij spreekt een<br />
verzorgde taal. 2) Propagandisten blijven steeds nuchter voor en tijdens de acties. 3)<br />
Vergaderingen of acties MOETEN bijgewoond worden. Indien onmogelijk, tijdig<br />
verwittigen. 4) Zwijg over hetgeen is besproken tijdens de vergaderingen. Onthou u van<br />
alle opmerkingen aan de toog. 5) Een propagandist is een kameraad, hij laat nooit een<br />
kameraad in de steek. 6) Vernielen van privaat eigendom is verboden. 7) Wie betrapt<br />
wordt op wapendracht, wordt onmiddellijk uitgesloten. Hij is ook zelf verantwoordelijk<br />
voor alle verdere gevolgen. 8) Bij opleiding van politie of rijkswacht geen weerstand<br />
bieden, blijf rustig en beleefd. 9) Propagandisten geven geen interviews, stuur ze naar<br />
de verantwoordelijke. 10) Propagandisten betalen steeds mee in de kosten als zij<br />
meerijden. 11) Alleen maar doen wat je graag doet, dan is je plaats niet bij ons. 12)<br />
Opmerkingen worden alleen gemaakt bij de verantwoordelijke. 13) Propagandisten die<br />
plakken, bussen, colporteren, betogen en ordediensten doen, zijn steeds bereid en met<br />
een goed humeur. Kankeraars zijn niet gewenst. 14) Aanvaard u die regels, treed dan<br />
toe, word propagandist van het Vlaams Blok. Denk erom, ook als propagandisten<br />
vormen wij een Blok. P.S.: Het hoogste partijorgaan is de Partijraad. Daar zijn ook de<br />
propagandisten aan onderworpen.'<br />
De Propagandadienst verspreidt de publikaties van het Vlaams Blok (zo'n 2.000<br />
infopakketten en 700 bestellingen in 1993) en beslist over de uitgave van een heel gamma<br />
propagandamiddelen. Om wildgroei tegen te gaan, zag Buisseret zich verplicht in het<br />
Kaderblad van september 1992 volgende richtlijn bekend te maken: 'Vanaf nu is het<br />
verboden om T-shirts, stickers of wat dan ook uit te geven zonder schriftelijke toelating van<br />
de Dienst Propaganda.'<br />
Via de Dienst Propaganda zorgt het Vlaams Blok ook voor de distributie van publikaties<br />
van de bevriende groepen. Die verkoop is niet vrijblijvend. 'Iets wat onze instemming niet<br />
wegdraagt of waar wij niet kunnen achterstaan, zullen wij niet verspreiden. Dat wordt stuk<br />
voor stuk bekeken en als wij daar kunnen achterstaan, dan verkopen wij dat,' zegt ondervoorzitter<br />
Roeland Raes. 30 Die instemming hoeft niet noodzakelijk met het programma van<br />
het Vlaams Blok te zijn, maar wel met wat Raes noemt 'de geest van het Vlaams Blok'.<br />
Zo verspreidt het Vlaams Blok een twintigtal stickers met teksten als Fijn blank te zijn en<br />
Oost West - Zuid best, een tiental stripverhalen zoals De rechts-radicalen in opmarsj, een<br />
halskettinkje met het Keltisch Kruis, oorbellen van Pro Vita, de dasspeld en de penning van<br />
het Sint-Maartensfonds (wiens ledenbijeenkomsten trouwens in het Antwerps Vlaams-<br />
Bloksecretariaat doorgaan), de zangbundel van het VNJ en brochures van Were Di, zoals<br />
Opstellen in ballingschap (Cyriel Verschaeve), Mijn collaboratie (Bert van Boghout), Een<br />
Oostfronter vertelt (Frans Van Elsacker) en Joris Van Severen (Arthur de Bruyne).<br />
30 () Interview Roeland Raes, dd. 25 mei 1993.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 41
Nationalistische Omroepstichting<br />
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
In het kader van de wettelijk toegekende zendtijd voor politieke derden op de BRTN<br />
verzorgt de Nationalistische Omroepstichting (NOS) de radio- en televisie-uitzendingen van<br />
het Vlaams Blok. Volgens de statuten 'heeft de vereniging tot doel de verspreiding van de<br />
Vlaams-nationale gedachte en vooral de voorlichting van het publiek over alle politieke,<br />
sociale, economische en culturele aangelegenheden, en dit via radio en televisie.' De eerste<br />
televisie-uitzending kwam in maart 1983 op de buis. Het aantal uitzendingen wordt<br />
berekend op basis van het aantal zetels in de Vlaamse Raad.<br />
Het NOS-bestuur bestaat uit een voorzitter (Karel Dillen), een secretaris (Roeland<br />
Raes), een penningmeester (Patsy Vatlet) en bestuurders (Gerolf Annemans, Frank<br />
Vanhecke en Wim Verreycken, die tevens eindverantwoordelijke van de uitzendingen is).<br />
Vlaamse Concentratie & Frank Goovaerts Fonds<br />
Zoals de wet op de partijfinanciering van 4 juli 1989 vereist (de Wet-Dhoore I), richtte het<br />
Vlaams Blok een vereniging zonder winstoogmerk op waaraan de overheid de officiële partijsubsidies<br />
kan doorstorten. Die vereniging is de vzw Vlaamse Concentratie. 'De vereniging<br />
heeft tot doel, met uitsluiting van enig winstoogmerk, het Vlaams Blok financieel en<br />
materieel te ondersteunen. Meer in het bijzonder zal de vereniging de dotaties die van overheidswege<br />
voor het Vlaams Blok voorzien zijn, in ontvangst nemen,' bepalen de statuten.<br />
Het bestuur bestaat uit een voorzitter (Karel Dillen), een secretaris (Roeland Raes), een<br />
penningmeester (Patsy Vatlet) en bestuurders (Wim Verreycken, Gerolf Annemans, Filip<br />
Dewinter en Joris Van Hauthem).<br />
De Belgische geldstromen naar het Vlaams Blok zijn de belangrijkste bron van<br />
inkomsten van de partij. Van 1989 tot 1992 ontving het Vlaams Blok, net zoals alle andere<br />
partijen die minstens één vertegenwoordiger hebben in zowel Kamer als Senaat, jaarlijks<br />
een forfaitaire subsidie van 3 miljoen frank, aangevuld met 10 frank voor elke stem die bij<br />
de laatste parlementsverkiezing werd behaald. Dat bedrag wordt elk jaar opnieuw<br />
uitgekeerd en is gekoppeld aan de index. Het Vlaams Blok ontving zo achtereenvolgens: 5.-<br />
424.886 frank (1989), 5.516.385 frank (1990), 5.626.228 frank (1991) en 11.526.121 frank<br />
(1992).<br />
Na een wetswijziging op 18 juni 1993 (de Wet-Dhoore II) werd het basisbedrag<br />
opgetrokken van 3 naar 5 miljoen frank en de aanvullende subsidie van 10 naar 50 frank<br />
per stem voor Kamer en Senaat. In 1993 en 1994 incasseert het Vlaams Blok daardoor<br />
telkens zowat 46 miljoen frank. Bedankt kiezers.<br />
Daarnaast richtte het Vlaams Blok ook het Frank Goovaerts Fonds vzw op. Frank<br />
Goovaerts was een Antwerps Vlaams-Blokmilitant, havenarbeider, bokser en medewerker<br />
van onder meer Dietsland-Europa en de Nieuw Rechtse bladen Vouloir en Teksten,<br />
Kommentaren & Studies, die 'op 9 september 1990 laffelijk om het leven werd gebracht<br />
door een vreemde sluipmoordenaar,' zoals Karel Dillen, verwijzend naar een Aziatisch<br />
vluchteling, in een persmededeling schreef.<br />
De doelstelling van deze vereniging is 'het bijeenbrengen van financile en andere<br />
middelen ter ontvoogding van het Vlaamse Volk in het algemeen en ter ondersteuning van<br />
de partij Vlaams Blok in het bijzonder.' Het bestuur bestaat uit een voorzitter (Karel Dillen),<br />
een secretaris (Roeland Raes), een penningmeester (Patsy Vatlet) en bestuurders (Wim<br />
Verreycken, Gerolf Annemans, Filip Dewinter, Joris Van Hauthem, Xavier Buisseret en<br />
Walter Peeters).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 42
Vlaams Blok Jongeren<br />
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
De nationale jongerenorganisatie Vlaams Blok Jongeren (VBJ) werd op 7 februari 1987 officieel<br />
boven de doopvont gehouden. Het eerste Dagelijks Bestuur, dat van 1987 tot eind<br />
1990 de jongerenorganisatie leidde, was samengesteld uit Filip Dewinter (voorzitter), Hans<br />
Carpels (ondervoorzitter), Frank Vanhecke (persverantwoordelijke) en Werner Marginet<br />
(algemeen secretaris). Samen met een vijfde oud-NSV'er, Jan Vandenbroucke, zijn zij de<br />
oprichters van VBJ. In december 1990 werd de leiding vernieuwd met Jan Huybrechts als<br />
nationaal voorzitter en Jan Penris als ondervoorzitter. Met de groei van het aantal Vlaams-<br />
Blokafdelingen nam ook het aantal VBJ-afdelingen toe. Karim Van Overmeire, die in<br />
december 1992 Jan Huybrechts als nationaal voorzitter had opgevolgd, voerde daarop een<br />
herstructurering door, waarbij de klemtoon meer kwam te liggen op de rol van de vijf<br />
provinciale VBJ-voorzitters.<br />
Filip Dewinter, de eerste VBJ-voorzitter, verwoordt de motivatie tot de oprichting in de<br />
VBJ-wervingsbrochure Plaats voor de jeugd uit 1988: 'Het Vlaams Blok is geen bolwerk van<br />
oubolligheid of verstokt konservatisme. Er heerst integendeel een harmonisch evenwicht<br />
tussen het respekt voor de tradities en een houding van non-konformisme tegen de<br />
dogma's van deze tijd. (...) Met zijn eigentijds en jong imago bewijst VBJ dat het nationalisme<br />
niet per se synoniem voor oubolligheid hoeft te zijn.'<br />
Die boodschap van verjonging was vooral gericht aan de nationalisten in de nietpartijpolitieke<br />
jongerenbewegingen en moest hen overhalen de stap naar de partijpolitiek te<br />
zetten. In een terugblik op de ontstaansredenen van de VBJ schrijft Dewinter in de VBJ-<br />
Nieuwsbrief van oktober-november 1990: 'De jongerenorganisatie van de partij moet een<br />
vergaarbak zijn van alle nationalistische jongeren uit de Vlaamse Beweging. De jongeren uit<br />
VNJ, NSV, NJSV, Oranjejeugd, KVHV... en zovele andere jongerenbewegingen moeten<br />
weten dat hun Vlaams-nationaal engagement in feite niet eindigt wanneer zij hun respectievelijke<br />
jongerenorganisatie verlaten. Ze moeten weten dat het uitdragen van hun ideeën<br />
via de Vlaams-Blokjongeren - en dus via het Vlaams Blok - na het verlaten van de<br />
jeugdbeweging of -organisatie in feite de enige logische stap is.'<br />
Een eerste signaal aan de jongeren was reeds gegeven in oktober 1985, toen het<br />
Vlaams Blok bij de provincieraadsverkiezingen in Antwerpen oud-NSV-praeses Filip<br />
Dewinter inzette tegen oud-KVHV-praeses Bart Vandermoere (advocaat van de VMO op<br />
haar proces in 1981), die op de Volksunie-lijst opkwam. Ook de opvolging van Karel Dillen<br />
in de Kamer van Volksvertegenwoordigers door oud-KVHV-praeses Gerolf Annemans in<br />
maart 1987 kaderde in diezelfde 'Operatie Verjonging'. Het initiatief daartoe ging trouwens<br />
van Dillen zelf uit, die dat reeds eind 1985 had aangekondigd.<br />
Daarmee was duidelijk gemaakt dat de aflossing van de wacht was aangebroken en een<br />
nieuwe generatie klaarstond, deelde Annemans op het Vlaams-Blokcongres Nationalisme<br />
nu in oktober 1986 mee. In zijn verslag in het partijblad van november 1986 schrijft hoofdredacteur<br />
Hans Carpels: 'Annemans vertegenwoordigt een grote groep jongeren die nooit het<br />
trauma van de aberratie van de Volksunie hebben meegemaakt en hij stelde dan ook<br />
onomwonden dat de jeugd klaar staat om de fakkel over te nemen van de oudere generatie.<br />
Een jeugd die, aldus Annemans, het zat is te worden gedicteerd door buurtwerkers,<br />
vrijgestelden, vakbondsafgevaardigden, werklozenwerkers, vormingsverantwoordelijken,<br />
gewetensbezwaarden, jeugdbegeleiders, bevrijdingstheologen, bewustmakers,<br />
vredesbewegingen, opvoeders, wereldwinkels, radio- of televisiejournalisten, Kristenen voor<br />
het Socialisme, Pax Christi en andere Unescovieten.'<br />
De Vlaams-Blokjongeren zijn zowel politiek als organisatorisch volledig geïntegreerd in de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 43
Het Vlaams Blok en het rechts-radicale Vlaams-nationalisme<br />
partijstructuren. 'De Vlaams-Blokjongeren staan integraal ten dienste van het Vlaams Blok,'<br />
betuigt VBJ-secretaris Reinhard Staveaux zijn trouw in het partijblad van januari 1993.<br />
Organisatorisch groeperen de VBJ alle Vlaams-Blokleden onder de 35 jaar (dit zouden<br />
zowat 40% van het totaal aantal partijleden zijn). Wie lid is van de VBJ, is dan ook automatisch<br />
lid van het Vlaams Blok. De VBJ recruteert vooral onder scholieren- en studenten. De<br />
jongeren zijn in het Partijbestuur vertegenwoordigd via de persoon van de VBJ-voorzitter,<br />
die daar als taak heeft adviezen en voorstellen van de VBJ aan het Partijbestuur voor te<br />
leggen en omgekeerd de partijstandpunten in alle geledingen van VBJ te laten doordringen.<br />
De jongerenorganisatie heeft geen eigen programma, maar verdedigt het partijprogramma,<br />
waarin ze eigen klemtonen legt: 'De jongerenorganisaties van de traditionele<br />
partijen hebben een eigen programma. Hun rol is dan ook beperkt tot die van een radicale<br />
waakhond die in de praktijk vaak niet meer dan een schoothondje blijkt te zijn dat keer op<br />
keer wordt teruggefloten. Het Vlaams Blok heeft geen jongerenorganisatie nodig om radicaal<br />
te zijn en aan het programma vast te houden. De VBJ groeperen dan ook geen<br />
pseudo-racikalen, maar jongeren die zich extra hard willen inzetten voor de partij. Heeft VBJ<br />
dan geen eigen programma, dan hebben wij immers wel een eigen strijdperk. VBJ is vooral<br />
actief op het terrein van de specifieke jongerenproblemen: drugs, progressieve leraars,<br />
onderwijs, legerdienst,' schrijven de jongeren in een voorstellingsbrochure (bijlage VBJ-<br />
Nieuwsbrief, maart-april 1993).<br />
De VBJ organiseren elk jaar een ideologisch congres, sinds 1990 een driedaags<br />
nationaal kaderweekend, sinds 1993 de Dag van de nationalistische jeugd ('een platform<br />
voor nieuwe ideeën') en eveneens sinds 1993 een vijfdaagse zomeruniversiteit, waar een<br />
select gezelschap van een vijftigtal kaderleden een intensieve politieke scholing ondergaat.<br />
'Het voornaamste wapen van de VBJ-er ligt in de strijdbare vorming. Wij kunnen overtuigen<br />
met argumenten, nieuwe en frisse ideeën, vrij onderzoek en een open geest,' luidt het in de<br />
VBJ-Nieuwsbrief van januari-februari 1993. Onderwerpen van die politieke vormingen zijn<br />
onder andere: vreemdelingen, Oost-Europa, Zuid-Afrika, de Vlaamse Beweging, economie,<br />
aids, drugs, ethiek, criminaliteit, de taalgrens, de derde wereld, enzovoort. Praktische<br />
vormingen worden onder meer gegeven over discussietechnieken, het gebruik van video en<br />
lay-out-technieken.<br />
De VBJ geven een eigen tijdschrift uit (de VBJ-Nieuwsbrief) en voeren eigen<br />
campagnes, zoals Plaats voor de jeugd (1988), Heb jij ook last van progressieve leraars?<br />
(1989), Drugs?... Over mijn lijk! (1991) en Een dam tegen het multikultureel gezwam (1992).<br />
De VBJ reiken jaarlijks een ludieke Mossel van het Jaar-prijs uit. Pechvogels waren in 1992<br />
Vic Anciaux 'voor zijn hele carrière', in 1993 'de hele CVP', want 'deze partij slaagde er<br />
telkens in om eerst beloftes te doen en die direct daarna te negeren', en in 1994 Lionel<br />
Vandenberghe, voorzitter van het IJzerbedevaartcomité.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 44
3. EEN VRIJ VLAANDEREN<br />
« In het Westen werd het volkse verlaagd tot het 'etnische', m.a.w. ons volksleven werd<br />
gelijkgesteld met het leven van Afrikaanse stammen, want daarvandaan kwam die term!<br />
Wat men niet wil zien, wat niet màg bestaan, wat men meent handig en vlug te kunnen uitschakelen,<br />
doet zich echter gelden. »<br />
Nemrod in Vlaams Blok, maart 1993<br />
Op 29 april 1990 organiseerde het Vlaams Blok een naar eigen maatstaven historisch<br />
ideologisch congres over de Vlaamse onafhankelijkheid onder de titel Onafhankelijkheid<br />
moet en kan. Dat was niet de eerste keer. Van de vijf ideologische congressen die het de<br />
jaren voordien had gehouden, hadden drie andere hetzelfde thema (in 1980, 1981 en 1986).<br />
Dat zijn er meer dan het Vlaams Blok aan het vreemdelingenthema heeft gewijd, dat slechts<br />
eenmaal het congresonderwerp vormde (in 1984). Ook in de andere programmabronnen<br />
zijn de klassieke Vlaams-nationale thema's de onbetwiste koploper. Daarover verschenen<br />
zowat een derde meer boeken en brochures dan over de vreemdelingen. Echt merkwaardig<br />
is dat niet. De ontstaansgronden van het Vlaams Blok gaan tenslotte op de klassieke<br />
Vlaams-nationale thematiek terug, die ook steeds een van de hoofdthema's in de verkiezingspropaganda<br />
heeft gevormd.<br />
Het Vlaams Blok werd op 2 oktober 1977 door Karel Dillen opgericht als de Vlaams-<br />
Nationale Partij (VNP). Directe aanleiding was het Egmontpact, dat in mei van dat jaar mee<br />
was ondertekend door de Volksunie, die daarmee - voor het eerst - in een Belgische<br />
regering stapte. 'Veel erger dan het Egmontpact zelf was de nationalistische afvalligheid van<br />
de Volksunie. Deze hield op een Vlaams-nationalistische partij te zijn,' becommentarieerde<br />
Dillen, die zelf de VU reeds in 1971 de rug had toegekeerd, in het artikel 'Waarom de<br />
Vlaams-Nationale Partij?' in Dietsland-Europa van december 1977. 'Er is een nieuwe<br />
nationalistische partij nodig om de door de VU verloochende strijd opnieuw aan te vatten.<br />
Geen andere partij, een nationalistische.' Voor Dillen vormde de VNP geen Vlaamsnationale<br />
afscheuring, maar een Vlaams-nationale voortzetting.<br />
Samen met een andere anti-Egmontpartij, de Vlaamse Volkspartij (VVP) die op 19<br />
november 1977 door Lode Claes was opgericht, vormde de VNP bij de parlementsverkiezingen<br />
van 17 december 1978 het kartel Vlaams Blok. Enkel Dillen werd toen verkozen. In<br />
april-mei 1979 stapte de nationalistische vleugel van de VVP, waartoe onder meer Roeland<br />
Raes, Francis Van den Eynde en Edwin Truyens behoorden, over naar de VNP. Op 28 mei<br />
1979 werd die dan officieel omgevormd tot de partij Vlaams Blok.<br />
1. DE VEELVOLKERENSTAAT BELGIË<br />
'Wij eisen de onmiddellijke onafhankelijkheid van Vlaanderen,' luidt de allereerste eis in de<br />
Grondbeginselen. Waarom verwerpt het Vlaams Blok de Belgische staat? Zijn bijvoorbeeld<br />
de geldstromen naar Wallonië de belangrijkste reden, of zou het zonder die geldstromen -<br />
dus onvoorwaardelijk - eveneens voor Vlaamse onafhankelijkheid pleiten?<br />
Een niet-natuurlijke staat<br />
Op het congres van april 1990 leidt kamerlid Gerolf Annemans de werkgroep<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 45
Een Vrij Vlaanderen<br />
'Onafhankelijkheid moet'. Die heeft als opdracht te analyseren 'welke de basisprincipes zijn<br />
die ons verzet tegen het behoud van de Belgische staat verantwoorden en motiveren'<br />
(Annemans, 1990: 6).<br />
Waarom moet Vlaamse onafhankelijkheid? De Belgische staat verwerpt het Vlaams<br />
Blok principieel en onvoorwaardelijk, omdat zijn grenzen niet samenvallen met die van één<br />
volk, schrijft Annemans in zijn congrestekst: 'De Belgische eenheid is een kunstmatige constructie.<br />
Nationalisme verzet zich steeds openlijk en uitdrukkelijk tegen wat niet-organisch,<br />
tegen wat niet-natuurlijk is. Daarom ook dat door het nationalisme staatsgrenzen in principe<br />
niet worden erkend. Staatsgrenzen kunnen zeker nut hebben (...), maar dan enkel en alleen<br />
wanneer zij overeenkomen met sterke volksgrenzen. De logica van een staatsgrens hangt<br />
dus samen met de graad van natuurlijkheid van deze grens. Eerder dan met rivieren of<br />
militaire frontgrenzen moet rekening gehouden worden met de volkse realiteit. In dat<br />
verband is de Belgische staat natuurlijk een flagrante vergissing. (...) Het Belgisch feit heeft<br />
dus geen enkele legitimiteit, afgemeten aan de criteria die wij de realiteitscriteria noemen,<br />
namelijk het bestaan van een homogeniteit die groot genoeg is om te kunnen stellen dat<br />
één volk binnen de staatsgrenzen woont. Dit is in België niet het geval en vandaar onze<br />
onvoorwaardelijke miskenning van de Belgische legitimiteit' (Annemans, 1990: 11-15).<br />
Die motivatie is steeds in het Vlaams-Blokprogramma aanwezig geweest. Op een eerder<br />
ideologisch congres over Vlaamse onafhankelijkheid, dat van maart 1981, zei Edwin<br />
Truyens, toenmalig hoofd van de Vlaams-Blokstudiedienst: 'Het bestaan van België is niet in<br />
overeenstemming met de nationalistische levensbeschouwing, omdat Vlamingen, Walen en<br />
Duitsers binnen dezelfde staatsgrenzen leven, hoewel ze tot drie verschillende<br />
volksgemeenschappen behoren' (Truyens, 1981: 9). Een 'natuurlijk' Belgisch volk bestaat<br />
immers niet, zegt Truyens: 'Belgen waren er niet, Belgen zijn er niet en Belgen zullen er<br />
nooit bestaan' (Truyens, 1981: 9). Negen jaar later schrijft Annemans in dezelfde geest: 'Wij<br />
spreken dus niet over zogenaamde communautaire problemen die door zogenaamde<br />
gewest- of gemeenschapsvorming worden opgelost, maar van een onoplosbaar volkerenprobleem<br />
in het kader van de Belgische staat' (Annemans, 1990: 35, res. 1).<br />
De Vlamingen, Walen en Duitsers die in de 'veelvolkerenstaat' België leven, hebben<br />
volgens het Vlaams Blok dan ook elk het recht hun eigen weg te gaan los van België. 'Een<br />
natuurlijke staat is voor het Vlaams Blok een staat waarvan de grenzen overeenkomen met<br />
het woongebied van één volk' (Smout, 1990: 51). Over het lot van de Duitstalige Belgen in<br />
de Oostkantons bepaalt de zesde resolutie op het congres van 1981: 'De bevolking van de<br />
Oostkantons behoort tot de Duitse volksgemeenschap; zij heeft uiteraard recht op volledige<br />
zelfbeschikking.' In zijn congrestekst verduidelijkt Truyens dat daaronder 'de hereniging met<br />
die Duitse volksgemeenschap' moet worden verstaan (Truyens, 1981: 34).<br />
Een anti-Vlaamse staat<br />
Met minder dan de Vlaamse onafhankelijkheid neemt het Vlaams Blok geen genoegen.<br />
Taalwetten, cultuurautonomie, federalisme, Vlaamse macht binnen België of een Vlaams-<br />
België, ... telkens ziet het er nieuwe argumenten in om België te blijven bestrijden als een<br />
zogenaamd anti-Vlaamse staat. 'De Belgische staat is ook gevestigd op de bestendiging<br />
van het onrecht dat Vlaanderen als entiteit binnen die staat wordt aangedaan,' zo heet het<br />
(Annemans, 1990: 6). Vlaanderen moet anti-Belgisch zijn, omdat België anti-Vlaams is, luidt<br />
de redenering. 'België ontzegde een eigen identiteit aan Vlaanderen. (...) Vermits het officiële<br />
België de Vlaamse identiteit met geweld onderdrukte, moest de Vlaamse Beweging als<br />
logische reactie anti-Belgisch zijn' (Verreycken, 1990: 81-84).<br />
Dat 'onrecht' en die 'onderdrukking' is echter niet de oorzaak, maar een aanleiding tot de<br />
eis van Vlaamse onafhankelijkheid. Voor het Vlaams Blok volstaat het zonet geschetste<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 46
Een Vrij Vlaanderen<br />
volksnationalistische principe reeds om de Belgische staat onvoorwaardelijk te verwerpen,<br />
zoals Annemans trouwens al had aangegeven. Ook indien België niet anti-Vlaams zou zijn,<br />
zou Vlaanderen toch anti-Belgisch moeten zijn. In een Vlaams-België ziet het Blok<br />
bijvoorbeeld geen oplossing, want dat blijft een samenleven van twee volkeren in één staat.<br />
'Zelfs al had het dat gewild, België kan nooit ons vaderland zijn,' zegt het daarom<br />
(Verreycken, 1990: 96).<br />
Toen België in 1830 werd opgericht, werd het Frans de enige officiële taal, ook in<br />
Vlaanderen. Na meer dan een halve eeuw kwam daarin verandering, toen met de<br />
Gelijkheidswet van 1898 ook het Nederlands als officiële taal werd erkend. België, en dus<br />
ook Vlaanderen, werd daardoor officieel tweetalig. De eentaligheid van de Vlaamse<br />
provincies (in bestuur, onderwijs, gerecht en leger) kwam er vele jaren na de Eerste Wereldoorlog,<br />
tussen 1921 en 1938. Ver na de Tweede Wereldoorlog, in 1962, werd in België de<br />
Nederlands-Franse taalgrens definitief vastgelegd. Er kwam een drieledig systeem tot<br />
stand, dat voorziet in taalhomogeniteit in de eentalig Vlaamse en Waalse gebieden, taalfaciliteiten<br />
in de overgangsgebieden (in Nederlandstalige gemeenten die van Wallonië naar<br />
Vlaanderen werden overgeheveld, kregen de Franstaligen faciliteiten, en vice versa), en<br />
tweetaligheid in Brussel (akkoord van Hertoginnedal van 1963).<br />
Die taalwetten stellen het Vlaams Blok niet tevreden, want zo redeneert het, Vlaanderen<br />
diende weer een prijs te betalen voor iets waarop het recht had. Een eerste kostprijs was<br />
het verlies van grondgebied: een aantal gebieden die voordien tot Vlaanderen behoorden,<br />
werden Waals territorium. Het Vlaams Blok tilt zwaar aan deze verminking van de Vlaamse<br />
entiteit. 'Een inkrimping met een dergelijke omvang van een toch beperkte taalgemeenschap<br />
als de onze is een bijzonder zware aderlating. Het organisch geheel ondergaat<br />
daardoor belangrijke wijzigingen en wordt in de war gebracht' (Van Nieuwenhuysen, 1992:<br />
18).<br />
Bovendien werd de verfransing van Vlaanderen niet op retour gestuurd, want in de<br />
Nederlandstalige randgemeenten van Brussel en in een aantal Vlaamse gemeenten kreeg<br />
de Franstalige minderheid taalfaciliteiten. Daarvan zegt het Vlaams Blok: 'De faciliteiten (...)<br />
werden misbruikt als middel om zich niet in te passen, als middel zelfs om Vlaamse<br />
gemeenten te verfransen' (Van Nieuwenhuysen, 1992: 21). Of nog: 'De faciliteiten zijn in de<br />
praktijk één grote verfransingsmachine geweest' (Van Hauthem, 1992: 22).<br />
Ook de staatshervormingen milderen het anti-Belgische verzet van het Vlaams Blok niet.<br />
België werd toen omgevormd van een unitaire tot een federale staat. Dat wil zeggen dat de<br />
centrale Belgische overheid bepaalde bevoegdheden, zoals het economisch beleid, heeft<br />
afgestaan aan de drie Gewesten (het Vlaamse, het Waalse en het Brusselse) en andere<br />
bevoegdheden, zoals onderwijs en cultuur, aan de twee Gemeenschappen (de Vlaamse en<br />
de Franse).<br />
Federalisme in België betekent echter geen volledig zelfbestuur voor Vlaanderen:<br />
sommige bevoegdheden blijven Belgisch (bijvoorbeeld de sociale zekerheid) en de wijze<br />
waarop Vlaanderen de federalisering te slikken kreeg, zint het Vlaams Blok evenmin. (Over<br />
Brussel als derde gewest, zie verder in dit hoofdstuk.) Annemans op het onafhankelijkheidscongres<br />
van 1990: 'Reeds Jeroom Leuridan (1894-1945, parlementslid en gouwleider van<br />
het VNV, nvda) meende dat het federalisme een loutere operatie "voortbestaan van de<br />
Belgische staat" was. (...) Het Belgisch federalisme is in wezen een verlenging van het bestaan<br />
van de (Belgische) staat. (...) Het Belgisch federalisme strekt er voornamelijk toe<br />
Vlaanderen in de dwangbuis van de Belgische staatsstructuren te houden' (Annemans,<br />
1990: 16-19).<br />
Het Blok wil niet een beetje minder België, het wil helemaal geen België. De Belgische<br />
staat moet niet hervormd worden, ze moet worden afgeschaft. 'Het is Vlaanderen in de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 47
Een Vrij Vlaanderen<br />
Belgische staat niet toegestaan uitsluitend aan zijn eigen belang en zijn eigen toekomst te<br />
werken (...). Vlaanderen sleept met zich het verleden en de toekomst van het Waalse volk<br />
mee, en dit omwille van het verleden en de toekomst van de Belgische staat' (Annemans,<br />
1990: 6).<br />
Het feit dat in het federale België, net zoals in het unitaire België, financiële<br />
overdrachten (geldstromen) van Vlaanderen naar Wallonië blijven bestaan, bevestigt dat<br />
volgens het Blok. 'Walen veranderen nooit,' titelt Karel Dillen daarom in het partijblad van<br />
maart 1991. 'De Waalse parasiet op de Vlaamse mens, de Waalse parasiet op de Vlaamse<br />
grond, de Waalse parasiet op het Vlaamse werk, de Waalse parasiet op het Vlaamse geld -<br />
die Waalse parasiet is het parasiteren gewoon sedert meer dan anderhalve eeuw. Het is<br />
hen tot een tweede natuur geworden.' Slechte gewoontes leert men niet snel af.<br />
2. DE BELGISCHE ERFENIS<br />
Wat zal er na de onafhankelijkheid gebeuren met de symbolen en de instellingen van de<br />
Belgische staat? Voor het Vlaams Blok hebben ze geen toekomst meer. 'Er zijn erfenissen<br />
welke men moet afwijzen. De Belgische erfenis is er zo een. De bekrompenheid. Het kleine<br />
gesjacher. De aanpassingszucht. De ruggegraatloosheid. De koopjes. Het gebrek aan visie<br />
en aan zin voor grootheid. Het compromis als hoogste waarde, stelregel en spelregel. De<br />
verachting voor het eigene. Het zo graag meedoen. Het verschijnen op recepties. Het ijdel<br />
genoegen scheppen in decoraties en andere onderscheidingen. Het buigen waar men<br />
rechtop diende te staan. Het abonnement op de knieval. Het aanvaarden en de<br />
aanvaardbaarheid,' sommeert Karel Dillen in de brochure Vlaams Blok, partij van en voor de<br />
toekomst uit 1992.<br />
De Belgitude<br />
Hoe komt het dat Vlaanderen nog steeds niet onafhankelijk is en vastzit in de Belgische<br />
'dwangbuis'? Niet de Walen zijn daarvan de schuldige, maar de Vlamingen zelf, oordeelt het<br />
Vlaams Blok: 'De Belgische staat is gebouwd op en leeft van de Vlaamse onmacht, de<br />
Vlaamse toegevingen, het Vlaams geduld, de Vlaamse vernederingen, de Vlaamse lafheid<br />
en van het volksverraad,' zegt het in de Grondbeginselen.<br />
Op het onafhankelijkheidscongres van 1990 brachten meerdere sprekers die stelling in<br />
herinnering. Wim Verreycken in zijn congresrede: 'België is nu eenmaal gebouwd op de<br />
slaafse volgzaamheid van sommige Vlamingen. België is gebouwd op de Vlaamse betaalzin<br />
die dan Belgische burgerzin wordt genoemd' (Verreycken, 1990: 98). Gerolf Annemans in<br />
de werkgroep 'Onafhankelijkheid moet': 'Wij kunnen stellen dat de Walen in ieder geval<br />
numeriek een minderheid zijn in deze staat en dat de Vlamingen numeriek een meerderheid<br />
zijn. (...) Dat die meerderheid zich niet als meerderheid gedraagt, ligt voornamelijk aan de<br />
eigen (Vlaamse) politici en meer bepaald aan de politici die nooit hebben laten voelen dat<br />
voor hen de (Belgische) staat helemaal niet hoeft. Ondertussen werd vanuit deze mentaliteit<br />
de nederlaag van Vlaanderen bestendigd' (Annemans, 1990: 7).<br />
Vlamingen die zich niet ten dienste stellen van een nationalistisch Vlaanderen, worden<br />
door het Vlaams Blok wel vaker voor 'volksverraders' uitgescholden (zie ook verder). Over<br />
de Belgische staatshervormingen, die tot stand kwamen met de steun van Vlaamse politici,<br />
zegt het: 'Het Vlaams Blok laakt vooral de laatste staatshervorming waarbij, zoals bij alle<br />
andere, Vlaanderen door zijn eigen politici werd verraden. Het Vlaams belang werd er<br />
ondergeschikt gemaakt aan eigenbelang, partijbelang en Waals belang' (Annemans, 1990:<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 48
Een Vrij Vlaanderen<br />
35, res. 5).<br />
Hetzelfde geldt voor de via België geleide geldstromen van Vlaanderen naar Wallonië,<br />
die dus mee in stand worden gehouden door Vlaamse politici: 'Vlaamse politici kunnen - als<br />
ze beweren hun volk te dienen - moeilijk blijven beweren dat dit solidariteit is' (Annemans &<br />
Smout, 1993: 15).<br />
Het 'volksverraad aan Vlaanderen' wordt door het Vlaams Blok ook wel omschreven als de<br />
Belgitude. Dat staat voor de 'Belgo-servitude' van de Vlaamse politici, de dienstbaarheid aan<br />
België van 'de Belgisch voelende leidende klasse in Vlaanderen' (Van Linter, 1981: 24). In<br />
dezelfde geest omschrijft Dillen in het partijblad van maart 1991 de Minister-President van<br />
de Vlaamse Regering in het federale België als 'de Vlaamse eerste minister die geen eerste<br />
minister is doch de België-horige eerste onder zijns gelijken van een België-horige Vlaamse<br />
Executieve.'<br />
Dat mag niet, volgens het Vlaams Blok: 'Politici moeten ten dienste staan van het<br />
Vlaamse volk,' eist het (Verreycken, 1990: 81). Die regel zal het in zijn onafhankelijk<br />
Vlaanderen trachten hard te maken, belooft het alvast (zie ook hoofdstuk 5): 'Wie met het<br />
Vlaams Blok de weg van de onafhankelijkheid gaat, moet kunnen afrekenen, definitief, met<br />
het Belgische denken en handelen. Dat wil zeggen met het Levantijnse gemarchandeer dat,<br />
eeuwig snipperend, conflicten èn tegelijk oplossingen ontwijkt. Tevens moet hij ook afscheid<br />
kunnen nemen van al de instellingen die, al dan niet reeds tot de folklore behorend,<br />
onomwonden aantoonden en aantonen dat zij zich tot de Belgitude bekenden en bekennen.<br />
Inclusief het Hof. Inclusief de politieke paleisdweilen!' (Verreycken, 1990: 89).<br />
De monarchie<br />
In het onafhankelijke Vlaanderen zal ook worden afgerekend met de monarchie, laat het<br />
Vlaams Blok op zijn congres van 1990 verstaan: 'De monarchie is geen moderne<br />
staatsvorm en zal dus naar aanleiding van de Vlaamse onafhankelijkheid niet gehandhaafd<br />
blijven. Na de onafhankelijkheid van Vlaanderen zal de republikeinse staatsvorm worden<br />
aangenomen' (Annemans, 1990: 35, res. 3).<br />
Dat het Vlaams Blok de monarchie verwerpt als een Belgische instelling, ligt voor de<br />
hand. 'Wellicht is, samen met de staatsschuld en de sociale zekerheid, de monarchie het<br />
enige bindmiddel van deze voor het overige totaal in ontbinding verkerende staat,' zo heet<br />
het (Annemans, 1990: 26). De monarchie is een symbool van de Belgische eenheid, en het<br />
in vraag stellen van die monarchie betekent dan ook het in vraag stellen van België. 'Een<br />
kritiek op de monarchie is dus ipso facto een dichterbij brengen van het einde van het Belgisch<br />
feit,' hoopt het Vlaams Blok (Annemans, 1990: 27). Daarom werd het kritische boek<br />
Tricolore Tranen: Boudewijn en het augustusverdriet, over de mediaverslaggeving na het<br />
overlijden van koning Boudewijn in augustus 1993, door het Vlaams Blok op bijval onthaald,<br />
hoewel het was geschreven door de linkse republikein Johan Anthierens. 'Anthierens is nu<br />
niet bepaald een figuur waar wij hoog mee oplopen,' bekende het partijblad van december<br />
1993, maar zijn boek kreeg er niettemin een vrij positieve bespreking.<br />
Een nieuw element in de ideologie, dat ook bij de andere thema's nog zal opduiken, is<br />
dat het Vlaams Blok argumenten aanhaalt tegen de monarchie als erfelijke instelling. 'In het<br />
onmogelijke land België vervult de monarchie een zeer praktische rol, maar principieel is zij<br />
overbodig' (Annemans, 1990: 27). Het Belgisch vorstenhuis zal dus niet worden vervangen<br />
door een Vlaams. Niet de erfelijkheid, maar de bekwaamheid moet bepalen wie aan het<br />
hoofd van het land staat. 'Gezag moet gestoeld zijn op bewezen capaciteiten, niet op<br />
erfelijkheid,' motiveert senator Wim Verreycken. Want ook 'een dwaas, dom en verloederd<br />
monarch' zou anders 'door erfopvolging genoodzaakt tot troonsbezetting' zijn (Verreycken,<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 49
Een Vrij Vlaanderen<br />
1994: 15-45). Verreycken, die in juni 1977 mee aan de basis lag van de Vlaamse Republikeinse<br />
Partij die enkele maanden later opging in het Vlaams Blok, leidde op het congres van<br />
1990 de werkgroep over de Vlaamse republiek en schreef in 1994 de dikke brochure Republikeins<br />
Pamflet.<br />
Wat moet er na de Vlaamse onafhankelijkheid gebeuren met de leden van de voormalige<br />
koninklijke familie? Die worden ongewenste vreemdelingen. Een 'uit den vreemde<br />
geïmporteerde familie' en 'een stelletje bleekblauwbloedigen die elke volksverbondenheid<br />
missen,' omschreef toenmalig VBJ-voorzitter Jan Huybrechts de Belgische dynastie in zijn<br />
11-juliboodschap van 1992 (afgedrukt in de VBJ-Nieuwsbrief van mei-juni). Huybrechts'<br />
opvolger als VBJ-voorzitter, kamerlid Karim Van Overmeire, deed er in zijn toespraak op het<br />
VBJ-congres van 31 oktober 1993 nog een schepje bovenop. Verwijzend naar de Italiaanse<br />
gemalin van koning Albert II stelde hij schertsend voor een nieuw punt aan het 70-puntenplan<br />
toe te voegen: 'Italiaanse vrouwen die al meer dan dertig jaar in dit land wonen en die<br />
op kosten van de belastingbetaler leven, maar de taal van tweederde van de belastingbetalers<br />
"une langue de paysans" noemen, moeten - ook al zijn ze getrouwd met een Frans<br />
sprekende edelman van Duitse afkomst - het land onmiddellijk per C-130 verlaten.'<br />
De eerste koning der Belgen, Leopold I van Saksen-Coburg-Gotha, stamde immers niet<br />
uit een Vlaams (of een Waals) geslacht, maar kwam uit het toenmalige Pruisen: hij was een<br />
prins van de Pruisische koninklijke familie, gehuwd met de dochter van de Franse koning en<br />
door zijn vorig huwelijk eveneens familie van het Britse koningshuis (wat hem in 1831 voor<br />
de toenmalige grootmachten een aanvaardbaar compromisfiguur maakte). Ernest Meulepas<br />
noemde de vorst op het congres van 1980 onomwonden 'een Duitser' en dus 'een vreemdeling'<br />
(Meulepas, 1980: 4).<br />
Dat is het Vlaams Blok nog niet vergeten. De anderhalve eeuw België heeft daaraan niet<br />
veel verholpen, want het Hof heeft steeds meer oor gehad voor de Walen dan voor de<br />
Vlamingen, klaagt het: 'België, het land dat nooit het vaderland van de Vlamingen wilde zijn,<br />
werd en wordt geleid door een koningshuis dat nooit het koningshuis van de Vlamingen<br />
wilde zijn. (...) Het Hof is on-Vlaams in wezen, aanschijn, hofhouding, activiteiten, uitstraling<br />
naar het buitenland, beleidsdaden of ontstentenis ervan' (Verreycken, 1994: 28-29). Ook in<br />
dit opzicht blijft het koningshuis volksvreemd, besluit het Blok: 'Een volk heeft recht op eigen<br />
leiders, die de belangen van dat volk niet ondergeschikt maken aan de grijpgraagheid van<br />
buurvolkeren, noch aan de familiale belangen van een dynastie' (Verreycken, 1994: 16-17).<br />
Vlamingen moeten worden geleid door volksgenoten: 'Etnische grenzen mogen de machthebbers<br />
niet van de rest scheiden' (Annemans, 1990: 8).<br />
In zijn Grondbeginselen schrijft het Vlaams Blok daarom dat het als alternatief 'een<br />
hiërarchisch gestructureerde natuur- en volksverbonden gemeenschap' nastreeft. Die<br />
hiërarchie moet steunen op 'de aristocratische idee,' waarbij Vlaanderen niet geleid wordt<br />
door de eerste de beste, maar door een Vlaamse 'geestelijke elite'. Niet elke Vlaming is<br />
geschikt om het land te leiden, want zo vervolgen de Grondbeginselen, 'het is onmogelijk<br />
geen rekening te houden met de fundamentele natuurlijke ongelijkheid van enkelingen.'<br />
Sommigen in het Vlaams Blok, zoals ondervoorzitter Roeland Raes, spiegelen zich<br />
hierbij graag aan de aristocratische ideeën van Verdinaso-leider Joris Van Severen (1894-<br />
1940). In het partijblad van juli 1994 bezong Raes nog uitvoerig de lof van Van Severen, die<br />
toen honderd jaar geleden geboren was: 'Van Severen denkt "elitair", maar dan in de meest<br />
positieve zin: zijn elite is er geen van afkomst, bezit of macht, maar wel een gesteund op<br />
verstand, eigen prestatie, echte beschaving en zichzelf overtreffende heldhaftigheid.'<br />
Als het Vlaams Blok ergens 'een partij anders dan de anderen' is, dan is het in deze<br />
ongelijkheidsideologie. 'De tegenstelling gelijkheid-ongelijkheid is de breuklijn tussen rechts<br />
en alle andere denkrichtingen,' zette Raes op de VBJ-Zomeruniversiteit van juli 1993 in zijn<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 50
Een Vrij Vlaanderen<br />
cursus Vlaams Blok: rechtse partij omstandig uiteen. In hun verslagkrantje blikten de VBJ<br />
daarop tevreden terug: 'Het bleek duidelijk dat het Vlaams Blok volledig aan het rechtse<br />
gedachtengoed beantwoordt. Zo werd ons uitgelegd hoe onze basisideologie perfect<br />
thema's kon behandelen uitgaande van het ongelijkheidsprincipe.'<br />
Geen Belgische amnestie<br />
Toen in september 1994 de vijftigste verjaardag van de Bevrijding werd gevierd, was het<br />
Vlaams Blok niet van de partij. Het partijblad besteedde die maand wel twee pagina's aan<br />
de Bevrijdingsfeesten, maar het zette dat woord bewust tussen aanhalingstekens en had<br />
het uitsluitend over de repressie. 'Voor alle repressieslachtoffers van de Tweede<br />
Wereldoorlog eisen wij algehele en onvoorwaardelijke amnestie,' schrijft het Vlaams Blok in<br />
zijn Grondbeginselen.<br />
'Amnestie is een thema van de eerste orde voor iedere Vlaams-nationalist,' benadrukt<br />
Gerolf Annemans in het partijblad van oktober 1990. Hoewel het Vlaams Blok dit thema<br />
nooit in zijn propaganda heeft bespeeld, maakt het daar in zijn programma wel werk van. In<br />
het partijblad wordt het regelmatig aangeroerd en het is stilaan een traditie dat de partij elk<br />
jaar in het parlement een initiatief neemt om de amnestie-eis op de agenda te plaatsen. Zo<br />
diende Wim Verreycken op 13 januari 1992 in de Senaat een wetsvoorstel in voor de oprichting<br />
van een Commissie (geleid door een Koninklijk Commissaris) die de amnestie moet<br />
voorbereiden. Samen met de toelichting en enkele interpellaties werd dat wetsvoorstel in<br />
april 1993 gebundeld in de brochure Amnestie - de eerste daarover trouwens (tussen<br />
haakjes: precies omwille van die toelichting, waarin de standpunten met redenen en<br />
argumenten worden omkleed, vormen wetsvoorstellen een interessante bron voor een<br />
onderzoek naar de ideologie).<br />
Op het congres over Vlaamse onafhankelijkheid in april 1990 had Verreycken de<br />
amnestie ook al aangekaart. Dat was geen toeval. Verreycken schetste in zijn congrestekst<br />
in twaalf pagina's een historiek van Vlaanderen. 'Ik zocht bewust naar aanduidingen van<br />
een groeiend volksbewustzijn,' was daarbij zijn invalshoek (Verreycken, 1990: 66). Hij begint<br />
zijn verhaal in de Romeinse periode, bekijkt kort de Spaanse, Oostenrijkse en Franse bezettingen<br />
en de Nederlanden, en belandt ten slotte bij de Belgische opstand van 1830 en de<br />
groei van de Vlaamse Beweging.<br />
Bij het 'groeiend volksbewustzijn' tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft hij echter liever<br />
niet te lang stilstaan. 'Het oorlogsgebeuren bespreken zou ons echt te ver voeren,' verantwoordt<br />
hij zich. 'De behandeling van die periode kan trouwens ook een discussie over<br />
punten en komma's uitlokken, gezien de betrokkenheid van nogal wat lezers bij het oorlogsgebeuren'<br />
(Verreycken, 1990: 75). Geen punten en komma's, maar wel hoofdlijnen dus,<br />
waarover binnen het Vlaams Blok blijkbaar niet zo'n discussie bestaat.<br />
Waarom collaboreerden vele Vlaams-nationalisten met de Duitse bezetter? Die vraag kan<br />
ook anders worden geformuleerd. Waarom collaboreerden de Vlaamse vijanden van België<br />
met de Duitse? Of waarom collaboreerden de Vlaamse nationaal-socialisten met hun Duitse<br />
geestesgenoten?<br />
Verreycken beantwoordt deze vragen in al zijn terughoudendheid toch alle drie: 'Ik wil<br />
me beperken tot de vaststelling dat de Vlaamse Beweging, daartoe aangezet door de onvolkse<br />
houding van het Vlaams-hatende België, gedeeltelijk in de collaboratie werd<br />
gedreven. Ook de mening dat het zegevierende Duitsland eindelijk Vlaanderen zou geven<br />
wat Vlaanderen toekwam, was zeker een medewerkingsgrond. Natuurlijk kon ook het<br />
idealisme en de grootsheid van de voorgespiegelde doeleinden onze ouders bezielen' (Verreycken,<br />
1990: 75).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 51
Een Vrij Vlaanderen<br />
Die Vlaams-nationalisten mogen dan wel gecollaboreerd hebben met de vijand<br />
(Duitsland) van hun vijand (België), het zelfstandige Vlaanderen dat zij nastreefden, was<br />
niet willekeurig welk Vlaanderen. In het partijblad van september 1994 schrijft kamerlid Luk<br />
Van Nieuwenhuysen: 'Voor ons is het duidelijk dat de overgrote meerderheid in de<br />
collaboratie ging in de hoop mee te werken aan een ander, een beter Europa; een Europa<br />
waarin plaats was voor een zelfstandig Vlaanderen.'<br />
Ander en beter? Een zelfstandig Vlaanderen, dat wel, maar ook een nationaal-socialistisch<br />
Vlaanderen. Daarover zwijgt het Vlaams Blok zedig, zo lijkt het, want een beoordeling<br />
daarvan, laat staan een veroordeling krijgt het niet over zijn lippen. In de amnestie-brochure<br />
schrijft Karel Dillen: 'Amnestie is geen gelijkhalerij van wie dan ook, is geen goedkeuring of<br />
afkeuring van wat dan ook' (in Verreycken, 1993: 5).<br />
Toch wel. Het is een afkeuring van de repressie. In zijn editoriaal in het partijblad van maart<br />
1994 verduidelijkt hoofdredacteur en kamerlid Joris Van Hauthem: 'Amnestie betekent voor<br />
ons het veroordelen van de repressie en de wijze waarop ze is gevoerd. (...) Er werd en<br />
wordt nog steeds gezwegen over de terreur die na de bevrijding losbarstte. Het officile<br />
België heeft nooit erkend dat het fout handelde na de bevrijding.'<br />
In hetzelfde nummer vult Gerolf Annemans aan: 'De misdaden van het nationaalsocialisme<br />
kunnen niet als excuus worden gebruikt om de misdaden van de repressie goed<br />
te praten. Het ene onrecht maakt het andere niet goed. Welke fouten en politieke dwalingen<br />
men de slachtoffers van de repressie ook kan aanwrijven, op enkele heel schaarse uitzonderingen<br />
na waren zij geen oorlogsmisdadigers, geen kampbeulen, geen folteraars, geen<br />
verklikkers. Dit raakt de kern van het repressiedrama: duizenden mensen werden gedood,<br />
gevangen gezet, mishandeld, benadeeld en gebroodroofd alleen omwille van een opinie.'<br />
Zomaar een opinie? Neen, een opinie die het beste voorhad met het eigen volk, zo laat<br />
het Vlaams Blok uitschijnen. De repressie trof immers 'degenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog<br />
een politieke of bestuurlijke functie hebben uitgevoerd en van wie de grote<br />
meerderheid dit deed met het inzicht hun volk te dienen' - en deze verwoording is van<br />
cruciaal belang (Verreycken, 1993: 8).<br />
Het Blok hekelt de repressie immers niet enkel omwille van de zwaarte van de straffen,<br />
maar ook omdat die werden geveld door de Belgische staat. 'De magistraten die tijdens de<br />
repressieperiode de dienst uitmaakten in de superpatriottische uitzonderingsrechtbanken,<br />
moeten wij het recht ontzeggen te oordelen of Vlamingen al dan niet het volksbelang<br />
hadden gediend. Ze hadden evenmin het morele recht om vanuit hun Belgisch staatsnationalistisch<br />
denken straffen uit te spreken tegen volksnationalisten die zeker waren dat<br />
zij hun volk eerlijk en goed hadden gediend' (Verreycken, 1993: 19-20).<br />
De collaborateurs mogen België dan wel verraden hebben, ze bleven trouw aan<br />
Vlaanderen, en dàt is het criterium waarmee het Vlaams Blok de daden van Vlamingen<br />
beoordeelt. 'Onze ouders hadden gelijk in hun Vlaamse overtuiging, aan welke zijde van de<br />
frontlijnen zij ook stonden' (Verreycken, 1990: 76). Zij waren 'idealisten, die meenden hun<br />
Vlaamse opdracht best in te vullen door in de collaboratie te stappen,' schreef Verreycken in<br />
het partijblad van juli 1993.<br />
De amnestie die het Vlaams Blok wil, is dan ook niet betekenisloos. 'De beoogde<br />
amnestie is geen soort van neerbuigende vergiffenis omwille van toegegeven zonden,'<br />
houdt Verreycken voor (1993: 19). Wat dan wel? Dillen: 'Amnestie betekent een verzoening<br />
welke niet vraagt aan welke kant van een barricade men eertijds stond, doch wel hoe men<br />
er stond. Dan erkent de waarheid dat aan welke zijde van de barricades ook, idealisten en<br />
helden, meelopers en meegesleurden, baatzoekers en misdadigers waren' (in Verreycken,<br />
1993: 5). De meeste Vlaams-nationale oorlogscollaborateurs zullen van hun smet gezuiverd<br />
worden, want 'de overgrote meerderheid van de Vlaams-nationale leiders en volgelingen<br />
tijdens de Tweede Wereldoorlog werden door idealistische beweegredenen geleid,' luidt het<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 52
in het partijblad van november 1981.<br />
Een Vrij Vlaanderen<br />
Van de Belgische staat verwacht het Vlaams Blok evenwel geen amnestie meer. Meer nog,<br />
het wil zelfs geen amnestie van 'een land dat nooit het vaderland van de Vlamingen wilde<br />
zijn' en dat met de repressie nog eens bevestigde (Verreycken, 1993: 40). Kamerlid Joris<br />
Van Hauthem: 'Voor ons hebben de Coburgers het recht om genade te verlenen verbeurd.<br />
Er kleeft immers bloed aan hun handen en aan deze van de Belgische Staat' (in<br />
Verreycken, 1993: 39).<br />
Dat het aantal mensen dat nog van amnestie zou kunnen genieten inmiddels behoorlijk<br />
klein is geworden, is daarbij totaal bijkomstig. Amnestie is voor het Vlaams Blok geen<br />
individuele maatregel ten gunste van de individuele repressieslachtoffers, maar een<br />
algemene maatregel ten gunste van de door België 'gekwetste' Vlaamse ziel. Wim<br />
Verreycken: 'De repressie was een Belgisch antwoord op de onbelgische marsrichting van<br />
de Vlaamse Beweging en werd aangewend om de Vlamingen terug in het Belgische gareel<br />
te dwingen, om hen terug te tonen dat enkel de francofonie voorbestemd was om te heersen<br />
in België en de Vlamingen geboren dienaars waren' (Verreycken, 1990: 84).<br />
De repressie was anti-Vlaams, zegt het Vlaams Blok, de amnestie zal anti-Belgisch zijn.<br />
Wanneer Dillen de amnestie voorstelt 'als een hoogtepunt van verzoening' (in Verreycken,<br />
1993: 5), dan is die dan ook niet gericht tot de Belgische staat, maar uitsluitend tot Vlaanderen:<br />
'Niet de pacificatie tussen de gemeenschappen (...), wel de pacificatie binnen de eigen<br />
gemeenschap' (Verreycken, 1993: 11). Enkel het onafhankelijke Vlaanderen kan die<br />
amnestie geven. 'Een onafhankelijk Vlaanderen zou allang de spons hebben geveegd over<br />
de oorlogsbladzijden,' weet Verreycken reeds voor die onafhankelijkheid er is (1993: 36).<br />
België krijgt geen amnestie van het Vlaams Blok, en de Vlaamse politici die er nooit<br />
werk van hebben gemaakt evenmin. 'Het Vlaams Blok veroordeelt alle Vlamingen die in<br />
Belgische regeringen zetelden en nooit amnestie afdwongen,' klinkt het scherp in het partijblad<br />
van november 1981. Want een ding is zeker: dat een halve eeuw na de Tweede Wereldoorlog<br />
België geen amnestie heeft verleend, is niet enkel te wijten aan 'het zo haatdragende<br />
en onverdraagzame zuiden van dit land,' zoals Joris Van Hauthem de Waalse politici<br />
omschrijft (in Verreycken, 1993: 39). Het is bovenal te wijten, zegt het Vlaams Blok, aan de<br />
Belgische collaboratie van de Vlaamse politici, aan 'de schuldige medewerking van Vlaamse<br />
slippendragers uit de sleurpartijen' (Verreycken, 1993: 40).<br />
3. ADIEU AAN DE WALEN<br />
Hoe wordt Vlaanderen onafhankelijk? De beslissing tot de liquidatie van België en tot de<br />
Vlaamse onafhankelijkheid is de zaak van de Vlamingen, en enkel en alleen van hen, zegt<br />
het Blok. 'Uit zichzelf zullen de machten en instellingen die de staat België<br />
vertegenwoordigen hun machtsposities nooit afstaan. Dat kan alleen wanneer tegen deze<br />
onvolkse machten een andere macht geplaatst wordt: deze van onze Vlaamse volksgemeenschap<br />
zelf. (...) Om de Belgische machten te weerstreven en Vlaanderens macht te<br />
doen opbloeien, is de Vlaamse moed, de durf, de wil nodig van de Vlaamse<br />
parlementsleden. ZIJ zijn het die, hun volksplicht indachtig, als soevereine verkozenen de<br />
beslissing tot separatisme moeten nemen' (Peeters, 1986: 12).<br />
Het Tsjechoslovaakse voorbeeld<br />
De mening van de Walen zal niet worden gevraagd. Zij kunnen Vlaanderen niet verplichten<br />
nog langer met Wallonië in één staat te blijven als Vlaanderen dat niet meer wil. 'Wij zien de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 53
Een Vrij Vlaanderen<br />
onafhankelijkheid niet als een Vlaamse eis, maar gewoonweg als een voldongen feit voor<br />
zowel België als de niet-Vlamingen. Vlaanderen verklaart zichzelf onafhankelijk. (...) Onafhankelijkheid<br />
is voor het Vlaams Blok een eis, gericht tot de andere Vlaamse krachten. Het<br />
is geen eis t.o.v. België of niet-Vlamingen, die vanzelfsprekend geen uitstaans hebben met<br />
onze toekomst. (...) Tactisch en strategisch is alleen de politieke wil in Vlaanderen bepalend<br />
voor het einde van de Belgische staat en niets of niemand anders' (Annemans, 1990: 29).<br />
Wel zal er met de Walen moeten onderhandeld worden over de erfenissen uit het<br />
gezamenlijke Belgische verleden. Op die agenda moeten de dossiers staan die voorheen tot<br />
het gemeenschappelijke (federale) beleidsdomein behoorden, zoals de verdeling van de<br />
Belgische staatsschuld, de verdeling van de goudvoorraad, de creatie van een munststabiliteit,<br />
de bepaling van de onderlinge grenzen, het opzetten van samenwerkingsakkoorden<br />
tussen onder meer de Post en de Spoorwegen, en de verdeling van de (voorheen Belgische)<br />
goederen in het buitenland (Verreycken, 1994: 43).<br />
Ingenieur Willy Smout gaat op het congres van 1990 uitgebreid in op de technische en<br />
financiële aspecten van de Belgische boedelscheiding, onder meer voor de splitsing van de<br />
federale instellingen (economisch beleid, sociale zekerheid, enz.) en van de openbare<br />
schuld en de lasten van het verleden. Wallonië zal ook de niet-objectief verklaarbare<br />
financiële transferten (de zogenaamde oversolidariteit) dienen terug te betalen aan<br />
Vlaanderen (Smout, 1990: 79, res. 5).<br />
Niet de Vlaamse bevolking zal tot de Vlaamse onafhankelijkheid beslissen, maar de<br />
Vlaamse politieke elites. Hun beslissing zal niet aan de bevolking worden voorgelegd in een<br />
volksraadpleging, hoewel het Vlaams Blok voorstander van referenda is. In het 'Voorstel van<br />
resolutie inzake de onafhankelijkheid van Vlaanderen' dat het Blok in juni 1993 opstelde,<br />
staat onder meer te lezen: 'De onafhankelijkheidsverklaring zou dienen te worden onderschreven<br />
door een meerderheid van de Vlaamse- Raadsleden. Onmiddellijk na de<br />
onafhankelijkheidsverklaring zouden rechtstreekse verkiezingen moeten worden uitgeschreven<br />
binnen een korte termijn' (Verreycken, 1994: 42).<br />
Naar Belgisch recht zal dit een illegale beslissing zijn, want de Belgische Grondwet<br />
wordt daarmee opzij geschoven (de Vlamingen zullen niet op zoek moeten naar een<br />
tweederde meerderheid in Wallonië, die in het kader van een grondwetsherziening de<br />
Vlaamse onafhankelijkheid aanvaardt). De Vlaamse Raad stelt een Vlaamse Grondwet op<br />
ter vervanging van de Belgische. In de ontwerpgrondwet die het Vlaams Blok op zijn<br />
congres van 1990 opstelde, luidt het laatste artikel: 'De Belgische Grondwet is afgeschaft'<br />
(Verreycken, 1990: 131, art. 110).<br />
Zonder die Vlaamse politieke meerderheid acht het Vlaams Blok de onafhankelijkheid<br />
onmogelijk. Die zal dan ook geen staatsgreep van een Vlaamse minderheid zijn, maar de<br />
uitdrukking van de politieke wil van een Vlaamse politieke meerderheid. 'Een vreedzame<br />
afscheiding of een vreedzaam separatisme lijkt ons inzake de Vlaamse onafhankelijkheid<br />
zeer zeker mogelijk,' zegt Annemans (1990: 28). 'Elk scenario waarbij een groep Vlaamse<br />
separatisten met geweld de onafhankelijkheid uitroepen, werkt in het beste geval op de<br />
lachspieren,' erkent VBJ-voorzitter en kamerlid Karim Van Overmeire in het partijblad van<br />
november 1994. Al laat hij de vraag onbeantwoord wat die Vlaamse separatisten dienen te<br />
doen wanneer 'rest-België' hun plannen eventueel gewapenderhand zou terugschroeven.<br />
De Vlaamse onafhankelijkheid zal anderzijds niet alleen de beslissing van de politici zijn.<br />
De scheiding zal zich al langer in de geesten moeten voltrokken hebben en ook andere<br />
maatschappelijke sectoren moeten zich erachter scharen. In het partijblad van juli 1991<br />
krijgt het aartsbisdom een schouderklopje omdat het nadenkt over een splitsing van de<br />
Belgische kerkprovincie: 'Zoals geweten is de Katholieke Kerk langs Vlaamse kant een vrij<br />
progressieve aangelegenheid. Nieuwe dogma's zoals de "multi-culturele samenleving" zijn<br />
er aan de orde van de dag. (...) Wij zijn wel tegen al het progressieve gekonkel, maar niet<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 54
Een Vrij Vlaanderen<br />
tegen zo'n splitsing. Zo'n splitsing kan de teloorgang van de Belgische Staat bespoedigen.'<br />
Nog meer tevreden is het Vlaams Blok wanneer het in het partijblad van januari 1992<br />
bloklettert: 'Ook het bedrijfsleven denkt na over separatisme.' Want: 'Het is van onschatbaar<br />
belang dat het bedrijfsleven stilaan rekening begint te houden met het politiek uiteenvallen<br />
van de Belgische staat en de boedelscheiding begint te becijferen.'<br />
Als voorbeeld verwijst het Vlaams Blok geregeld naar de Tsjechisch-Slovaakse<br />
boedelscheiding in januari 1993. De partij zond in november 1993 nog een vierkoppige<br />
afvaardiging naar beide landen, bestaande uit de kamerleden Gerolf Annemans, Joris Van<br />
Hauthem, Frans Wymeersch en Luk Van Nieuwenhuysen, om er ter plaatse de scheiding te<br />
bestuderen. 'De scheiding van Tsjechië en Slovakije toont aan dat de vorming van staten op<br />
etnisch-culturele gronden op een vreedzame wijze kan gebeuren,' rapporteerde Van<br />
Nieuwenhuysen in het partijblad van januari 1994.<br />
Dat is niet de enige les die het Vlaams Blok geleerd heeft uit 'het Tsjechoslovaakse<br />
voorbeeld' (Veys, 1993: 12). Tsjechen en Slovaken gingen uit elkaar nadat de enen kozen<br />
voor een Thatcheriaanse vrije markteconomie en de anderen voor een geleide<br />
staatseconomie. Een gezamenlijk beleid bleek daarop niet meer mogelijk te zijn. Het<br />
Vlaams Blok hoopt dat het er tussen Vlaanderen en Wallonië ook zo zal aan toe gaan. In<br />
zijn verslag in het partijblad van januari 1994 schrijft Van Nieuwenhuysen: 'Met het<br />
voorbeeld van Tsjechië en Slovakije voor ogen kunnen we nu al een aantal lessen trekken<br />
met het oog op onze onafhankelijkheidsstrijd. Het is duidelijk dat we door de verschillende<br />
socio-economische opties die de meerderheid in Vlaanderen en die in Wallonië aankleeft,<br />
vroeg of laat in een patsituatie zullen terechtkomen waarin geen compromis meer kan<br />
worden bereikt.'<br />
Een van de scenario's die daarover de ronde doen, is het volgende. Wanneer in<br />
Vlaanderen bij de parlementsverkiezingen een sterke rechtse meerderheid uit de bus zou<br />
komen (Vlaams Blok, VLD en eventueel CVP) en in Wallonië een even sterke linkse<br />
meerderheid (PS), dan zal de vorming van een Belgische regering met zowel een<br />
meerderheid in Vlaanderen als in Wallonië zeer moeilijk worden. Zeker wanneer de<br />
Vlaamse partijen dan bijvoorbeeld de splitsing van de sociale zekerheid op de agenda<br />
plaatsen. Indien daarover geen Belgisch compromis meer mogelijk is, raakt België in een<br />
impasse en wordt het land onbestuurbaar.<br />
De aarzelaars van Vlaanderen<br />
Met zijn eis voor Vlaamse onafhankelijkheid staat het Vlaams Blok niet alleen. Althans, dat<br />
zou het willen. De partij zou graag hebben dat ook de niet-partijpolitieke geledingen van de<br />
Vlaamse Beweging aan de kar van de onafhankelijkheid zouden trekken. Dat wilde tot nog<br />
toe echter niet steeds lukken (al is er momenteel veel in beweging) en het Blok meent te<br />
weten waarom. Kamerlid Francis Van den Eynde is binnen de Vlaams-Blokstudiedienst<br />
verantwoordelijk voor de kadervormingen over de geschiedenis van de Vlaamse Beweging.<br />
Volgens Van den Eynde kende die beweging na de Tweede Wereldoorlog enkele donkere<br />
episodes.<br />
'De Vlaamse Beweging heeft de laatste decennia twee dieptepunten gekend: de eerste<br />
tijdens de repressie na Wereldoorlog II, de tweede in de jaren zeventig en een heel stuk van<br />
de jaren tachtig. Hoe dramatisch de repressie ook geweest is, de post-'68-periode was<br />
politiek nog erger. Na '44 was de Vlaamse Beweging immers het slachtoffer van een<br />
heksenjacht die van buitenuit kwam. In de periode na '68 was zij echter van binnen ziek,<br />
door het conformisme en de salonfähigkeit van haar eigen voormannen. Slagen die van<br />
buitenuit komen, maken ons meestal sterker; vergif dat van binnenuit verspreid wordt, is<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 55
Een Vrij Vlaanderen<br />
echter dodelijk,' schrijft hij bar in het partijblad van januari 1994.<br />
Dat vergif wil het Blok verdelgen en de Vlaamse Beweging moet daartoe driemaal<br />
worden uitgezuiverd: de Vlaamse Beweging mag niet de beweging van àlle Vlamingen zijn,<br />
maar enkel van de Vlaamsbewusten onder hen; niet van àlle Vlaamsbewusten, maar enkel<br />
van de separatisten of nationalisten onder hen; en niet van àlle nationalisten, maar enkel<br />
van de rechtsen onder hen. De linkse nationalisten, de Belgo-federalisten en de geografische<br />
Vlamingen, zoals het Blok ze achtereenvolgens noemt, moeten een voor een worden<br />
buitengewerkt. Hun invloed en hun aanwezigheid op de Vlaamse manifestaties, zoals de<br />
IJzerbedevaart in Diksmuide, het Vlaams Nationaal Zangfeest in het Antwerps Sportpaleis<br />
en de 11-julivieringen, moet worden gekortwiekt. Die manifestaties moeten worden<br />
onttrokken aan de 'mosselconformisten' en de 'weekdierenmentaliteit', waarin ze nu al te<br />
veel zouden baden (Dillen, 1987: 41).<br />
De Vlaamse Beweging moet dus vooreerst gezuiverd worden van de niet-Vlaamsbewuste<br />
Vlamingen, de zogeheten geografische Vlamingen. In die geest titelt het partijblad van april<br />
1991 'Vlaams(?) Nationaal Zangfeest', omdat de Vlaamse popgroep De Kreuners was<br />
uitgenodigd, in Blok-kringen gehaat omwille van haar nummer Koeskoeskreten.<br />
In het partijblad van juli 1990 fulmineert Wim Verreycken daarom ook tegen socialistische<br />
burgemeesters die 11-julifeesten organiseren: 'Rabiate smeltkroesvoorstanders, die<br />
zich verzetten tegen elke uiting van volkse eigenheid, kondigen dus volkse feesten aan. (...)<br />
Hebben wij nog iets te vieren op 11 juli? Zeker niet. Want de vijand, de uitverkoper van alle<br />
volkse waarden, is baas in Vlaanderen.' Toen op de officiële Guldensporenherdenking van<br />
1994 koning Albert II de Vlaamse Leeuw kwam meezingen, was het Vlaams Blok daarmee<br />
allesbehalve opgezet. 'De aanwezigheid van de koning bevestigt dat de officiële 11juliviering<br />
een bourgeois-aangelegenheid is geworden,' zuchtte Gerolf Annemans drie<br />
dagen later in de Kamer. De 11-juliviering mag geen 21-juliviering worden.<br />
Om dezelfde reden bestrijdt het Vlaams Blok de visie van het IJzerbedevaartkomitee dat<br />
alle Vlamingen tot de Bedevaart wil uitnodigen. 'Hoe vaak hoorden we de femelaars niet<br />
zeggen dat iedereen moet welkom zijn in Diksmuide, dat allen daar één grote Vlaamse<br />
familie vormen. Daarop antwoord ik dat dit klinkklare onzin is. Neen, niet iedereen is welkom<br />
in Diksmuide,' waarschuwt Karel Dillen in zijn pamflet Wij, Marginalen (1987: 31). Dillen<br />
citeert op dezelfde plaats 'graag en met grote dankbaarheid' uit het naoorlogse anti-repressieweekblad<br />
Rommelpot, dat verscheen van eind '45 tot eind '49: 'Het publiek te Diksmuide<br />
is iets anders dan een geografisch Vlaams publiek: het is het Vlaams-willend publiek dat<br />
wenst zijn doden te herdenken, in trouw - in heden en toekomst - aan het testament van die<br />
doden, dat een testament was van trouw aan Vlaanderen en een schreeuw naar recht.<br />
Ander publiek mag in de toekomst te Diksmuide niet geduld worden...' (Dillen, 1987: 31).<br />
Om er geen misverstanden over te laten bestaan, verduidelijkt Dillen welke Vlamingen<br />
van de weide dienen weg te blijven: 'De moordenaars van Borms zijn niet welkom in Diksmuide.<br />
De beulen van Dom Modest van Assche zijn niet welkom in Diksmuide. Degenen<br />
die Irma Laplasse op hun geweten hebben en Theo Brouns, Lode Sleurs en zovele<br />
anderen, zijn niet welkom in Diksmuide. De amnestieweigeraars zijn niet welkom in Diksmuide.<br />
Degenen die België boven Vlaanderen plaatsen, zijn niet welkom in Diksmuide.<br />
Degenen die de Bedevaartweide verwarren met het Rode Plein in Moskou, zijn niet welkom<br />
in Diksmuide. Degenen die van de IJzerbedevaarten een verlengstuk van VAKA (Vlaams<br />
Aktiekomitee tegen Atoomwapens, nvda), VAKZA (Vlaams Aktiekomitee Zuidelijk Afrika,<br />
anti-apartheid, nvda) of welkdanig rood mollengedoe willen maken, zijn niet welkom in Diksmuide.<br />
De Nelson Mandela-aanbidders en andere halsbandmoordenverheerlijkers zijn niet<br />
welkom in Diksmuide' (Dillen, 1987: 31).<br />
Wanneer Lionel Vandenberghe, de voorzitter van het IJzerbedevaartkomitee,<br />
bekendmaakt van de Bedevaart toch een breed Vlaams feest te willen maken, reageert het<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 56
Een Vrij Vlaanderen<br />
Blok furieus. 'De IJzertoren werd niet gebouwd om te dienen tot de jaarlijkse paradeplaats<br />
van de aarzelaars van Vlaanderen,' foetert Dillen in het partijblad van juli 1991. 'Een voorzitter<br />
van het IJzerbedevaartkomitee die scheel begint te loenzen naar groen-links (o.m.<br />
Agalev) om de Vlaamse Beweging te "verruimen", moet vanuit Vlaams belang met de<br />
grootste hardnekkigheid bekampt worden. (...) Lionel Vandenberghe en zijn kliek moeten<br />
opkrassen,' eist hoofdredacteur Joris Van Hauthem in zijn editoriaal in hetzelfde nummer.<br />
Met het IJzerbedevaartkomitee ligt het Vlaams Blok wel vaker overhoop. De partij wil<br />
immers dat de Vlaamsgezinden die de Belgische staatshervormingen aanvaarden en geen<br />
onafhankelijk Vlaanderen los van België nastreven (de zogenaamde gematigden of Belgofederalisten),<br />
eveneens uit de Vlaamse Beweging worden gestoten.<br />
Op het congres van 1990 over Vlaamse onafhankelijkheid bepaalde de eerste resolutie<br />
van de werkgroep over de Vlaamse republiek: 'Het Vlaams Blok is de enige politieke<br />
emanatie van de radicale Vlaamse Beweging en zal de opdrachten van deze Vlaamse<br />
Beweging uitvoeren en in politieke daden omzetten. Daartoe is het noodzakelijk dat de<br />
Vlaamse Beweging niet langer gemanipuleerd wordt door centrum-linkse infiltranten. Enkel<br />
dan kunnen de opdrachten geen nivellerend doel nastreven, maar de echte uiting zijn van<br />
het rechtse denken van de Vlaamse bevolking' (Verreycken, 1990: 97).<br />
De partij wil de Vlaamse Beweging ontdoen van die 'centrum-linkse infiltranten', die er<br />
volgens haar zijn ingedropt door de 'Belgo-federalistische' Volksunie om de 'radicalen' de<br />
pas af te snijden. In het partijblad van juni 1991 roept Wim Verreycken openlijk op tot zo'n<br />
zuivering: 'Er mag slechts één Vlaamse Beweging zijn: de radicale Vlaamse Beweging,<br />
waaruit mollen, linkselaars en nivelleerders buitengehoond worden. De druk vanuit de<br />
nationalistische strijdbare Vlaamse Beweging moet zo groot worden dat nivellerende figuren<br />
het definitief afstappen.' Adieu aan de Walen én aan de Vlaamse niet-radicalen.<br />
Als het kan, wil het Vlaams Blok daar zelf wel een handje bij helpen. Zo publiceerde het<br />
partijblad in juli 1993 een namenlijst van 52 leden van het IJzerbedevaartkomitee met de<br />
oproep 'Schrijf ze'. Achter iedere naam stond de aanduiding 'radicaal', 'zeker niet radicaal' of<br />
'onbeslist of onbekend wat hun inzichten in de toekomst van de Vlaamse Beweging betreft'.<br />
De Vlaamse gelederen bleken nogal verdeeld, want 22 leden kregen het etiket radicaal, 12<br />
niet-radicaal en 18 onbekend. Voor het Vlaams Blok lag de oplossing van die verdeeldheid<br />
voor de hand: alle niet-radicalen doen opstappen.<br />
Het Blok gaat vervolgens nóg een stap verder: niet àlle radicale nationalisten, maar enkel de<br />
rechtse mogen nog tot de Vlaamse Beweging behoren. Het partijblad van maart 1993 is<br />
daarom niet te beroerd om voor tipgever van de Belgische staatsveiligheid te spelen met<br />
een advies om enkele linkse nationalistische organisaties op de lijst van de staatsgevaarlijke<br />
en subversieve organisaties te plaatsen. Dat 'voorstel tot uitbreiding van de lijst' noemt zo<br />
enkele afdelingen van de 'linkse zogenaamd nationalistische' Werkgroep Arbeid/Vlaamse<br />
Republikeins-Socialistische Beweging en diens tijdschrift Meervoud, dat zich opstelt als<br />
forum voor alle progressieve Vlaamsgezinden. Zelfs onder een Belgisch bewind wil het Blok<br />
reeds de vervolging inzetten tegen linkse nationalisten.<br />
Anderhalf jaar later in het partijblad van september 1994 haalt Luk Dieudonné nogmaals<br />
uit naar deze linkse 'nationalisten' (sic), die onder meer de campagne Vlaanderen tegen<br />
racisme op getouw zetten. 'De hardste linkse kern voorvechters van een Socialistische<br />
Volksrepubliek Vlaanderen' worden er met naam en toenaam genoemd. Het Blok raadt hen<br />
aan op te krassen: 'Het staat hen vrij het huis van de Vlaamse Beweging te verlaten. Maar<br />
dan wel zonder inboedel. Laat dat duidelijk zijn!'<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 57
Een Vrij Vlaanderen<br />
4. DE ONAFHANKELIJKE REPUBLIEK VLAANDEREN<br />
Niet iedereen die thans op Vlaamse bodem woont, zal zich na de Vlaamse onafhankelijkheid<br />
een Vlaams staatsburger mogen noemen. Wat is Vlaanderen en wie is Vlaming?<br />
Eén volk, één cultuur, één staat<br />
Op het onafhankelijkheidscongres van 1990 verduidelijkt Gerolf Annemans dat het Vlaams<br />
Blok naar een mono-etnische of etnisch-homogene Vlaamse staat streeft. Resolutie 2 van<br />
de werkgroep 'Onafhankelijkheid moet' bepaalt: 'Het Vlaams Blok steunt de moderne natiestaat<br />
opvatting, volgens dewelke een staat in de hoogst mogelijke mate een volkse<br />
samenhang moet kennen. Dat wil zeggen, een culturele homogeniteit, een etnische<br />
homogeniteit en een sociaal-economische homogeniteit' (Annemans, 1990: 35, res. 2).<br />
In zijn congrestekst gaat Annemans hierop dieper in. Hij schrijft dat 'het principe één<br />
staat, één cultuur, één volk' richtinggevend is. 'De staatsgrenzen worden best etnisch<br />
bepaald, zodat natie en staat samenvallen. (...) De staat is het kader van de behandeling<br />
van de burger. Dit kader is dus best het kader van zijn volk en van de als homogeen<br />
aangevoelde etnie waartoe de burger behoort. Het Vlaams Blok staat aan de kant van de<br />
staat die een sterke etnische samenhang vertoont en waarin één etnie op een optimale<br />
wijze haar belangen kan beneerstigen' (Annemans, 1990: 8-10).<br />
'Eigen volk op eigen bodem,' eist Karel Dillen in het partijblad van januari 1989. Wie of<br />
wat is dat eigen volk? 'Het nationalisme steunt op de volksgemeenschap als natuurlijk<br />
gegroeid gegeven,' stellen de Grondbeginselen. Dat betekent, zegt Dillen in een vraaggesprek<br />
met Dietsland-Europa in mei 1987, dat een volk 'een erfelijk gebonden gemeenschap'<br />
is.<br />
Wat houdt dat in? 'De identiteit die het volk kenmerkt, is ontstaan uit een<br />
gemeenschappelijke cultuur, geschiedenis, afkomst, taal en bodem. (...) Juist het vrijwaren<br />
van deze kenmerken van het eigen volk, om op die manier de verschillen die de wereld ons<br />
biedt te kunnen behouden, is de kern van ons nationalisme. (...) Het identitaire streven<br />
vertrekt vanuit de realiteit: gezin, gemeente, volk en natie,' zegt het Brabantse<br />
provincieraadslid in spé Dominiek Lootens op het VBJ-congres SOS-Identiteit in oktober<br />
1991. 31<br />
Die vier kenmerken van de 'volkse realiteit' - taal, afkomst, cultuur en territorium - verdienen<br />
een extra woordje uitleg.<br />
De taal is niet gans het volk<br />
Het taalgebruik in Vlaanderen zal niet vrij zijn. Een andere taal dan het Nederlands zal er<br />
niet geduld worden. Vlaanderen moet, veel meer dan nu het geval is, een eentalig gebied<br />
worden.<br />
Voor het Vlaams Blok is de taalstrijd nog niet beëindigd. De partij wil zo dat de<br />
faciliteiten voor Franstaligen in de Vlaamse randgemeenten worden afgeschaft. Op hun<br />
congres SOS-Identiteit van 1991 keurden de VBJ in dat kader volgende resolutie goed: 'In<br />
heel Vlaams-Brabant dient een verbod te komen op anderstalige politieke of handelspubliciteit.<br />
Anderstalige culturele activiteiten (scouts, sportorganisaties, muziekscholen, bibliotheken,<br />
...) dienen in de brede omgeving van Brussel verboden te worden. Wie zich niet<br />
wenst aan te passen, moet maar verhuizen' (Laeremans, 1991: 5, res. 6).<br />
Tegen dwarsliggers als de Voerense schepen en gewezen burgemeester José Happart<br />
31 () LOOTENS D., Immigratie en identiteit, Referaat VBJ-congres 'SOS-Identiteit', 27-10-1991, p. 1.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 58
Een Vrij Vlaanderen<br />
zal manu militari worden opgetreden: 'In een onafhankelijk Vlaanderen wordt een Happart<br />
als ongewenste vreemdeling uit het land gewezen,' bepaalt een van de resoluties van het<br />
congres Nationalisme Nu uit 1986.<br />
Niet alleen de verfransing vormt een probleem. 'De nieuwe taalstrijd: na verfransing komt<br />
verengelsing' titelt Ignace Lowie in het partijblad van januari 1994 de toespraak die hij op 6<br />
november 1993 op de VVBM-Jaardag hield. Volgens Lowie, die fractieleider is in de<br />
Antwerpse provincieraad, nationaal coördinator van de provincieraadsfracties en<br />
fractiemedewerker in de Vlaamse Raad, moet 'de keuze voor een mono-cultureel Nederlands<br />
Vlaanderen' ook tot uiting komen in een strikte wetgeving 'ter vernederlandsing van<br />
het openbare leven in Vlaanderen'. Naast het bedrijfsleven moeten ook de media, de<br />
reclame en het onderwijs zich taalbewust opstellen.<br />
De verengelsing in de reclame en de communicatie moet in heel Vlaanderen aan<br />
banden worden gelegd. Bedrijven die Engelstalige reclamecampagnes voeren bijvoorbeeld,<br />
getuigen 'van een diepe minachting voor het homogene Nederlandstalige karakter van<br />
Vlaanderen,' schrijft de VBJ-Nieuwsbrief van januari-februari 1991. De VBJ kondigen daarbij<br />
aan actie te zullen voeren 'tegen al deze voor de Vlamingen beledigende reclameactiviteiten'<br />
en andere vormen van 'taalvervuiling'.<br />
Wat kan er nog zoal niet? 'Nederlandstalige tijdschriften met Engelse naam,<br />
Engelstalige reclame op publiciteitsborden en in allerhande publicaties, cursussen in het<br />
Engels op de universiteiten,' aldus de VBJ-Nieuwsbrief van september-oktober 1993.<br />
Cursussen voor buitenlandse studenten vormen evenmin een uitzondering op deze eentaligheid:<br />
'Voor buitenlandse studenten geldt het principe dat zij zich hier moeten aanpassen'<br />
(Laeremans, 1990: 4, res. 3).<br />
De VBJ-leden worden opgeroepen 'overtreders bekend te maken' bij de partijleiding.<br />
Bedrijven die Engelstalige personeelsadvertenties plaatsen, mogen er dan op rekenen een<br />
brief van de VBJ te ontvangen 'met het beleefd maar dringend verzoek zich in de toekomst<br />
hoffelijker op te stellen ten opzichte van de Vlamingen. (...) Indien de aangeschreven<br />
ondernemingen in de boosheid volharden en zich niet wensen uit te drukken in de taal van<br />
de Vlamingen, zal VBJ zijn eis met kracht herhalen opdat men een lesje zou leren,' kondigt<br />
de nieuwsbrief van 1993 nog aan.<br />
Het Vlaams Blok is echter geen flamingantische partij, maar een nationalistische. 'De taal is<br />
gans het volk, is een bekende historische slagzin uit de geschiedenis van de Vlaamse<br />
Beweging, maar die is eigenlijk onjuist, want een volk telt naast de taal nog veel andere<br />
componenten,' schrijft Ignace Lowie in het partijblad van januari 1994. Dat betekent dat een<br />
vreemdeling geen Vlaming wordt wanneer hij vlot Nederlands spreekt, maar ook dat iemand<br />
die geen Nederlands spreekt toch een Vlaming kan zijn.<br />
Filip Dewinter: 'Voor ons zijn er belangrijkere criteria dan de taal. Je kan perfect een<br />
Vlaming zijn zonder een woord Nederlands te kennen. Brussel bewijst dat. Hetzelfde gaat<br />
op voor de Fransvlamingen.' 32 De Frans-Vlamingen mogen dan wel Franse staatsburgers<br />
zijn, het Vlaams Blok beschouwt hen nog steeds als 'onze volksgenoten in de Franse<br />
Nederlanden' of 'onze zuidelijke stamgenoten in Zuid-Vlaanderen', zoals Ignace Lowie in het<br />
partijblad van oktober 1992 schrijft.<br />
Eminente antropologen<br />
In de volksnationalistische optiek van het Blok verwijst 'afkomst' of nationaliteit immers niet<br />
naar het staatsburgerschap dat op iemands paspoort staat (een Vlaming heeft de Belgische<br />
32 () Interview Filip Dewinter, dd. 14 juni 1993.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 59
Een Vrij Vlaanderen<br />
staatsnationaliteit), maar naar het etnisch lidmaatschap van een volk (een Belg is Vlaming<br />
of Waal). 'Wanneer ik verwijs naar nationaliteit bedoel ik volks-aanhorigheid,' 33 schrijft<br />
senator Wim Verreycken. De Vlaming is niet de inwoner van Vlaanderen. Niet het verblijf op<br />
het grondgebied, maar de herkomst is van belang. 'Nationaliteit wordt hier niet gelijkgesteld<br />
met staatsburgerschap, maar met het behoren tot een volksgemeenschap' (Van Hauthem,<br />
1990: 7).<br />
Die etnische identiteit is een combinatie van raciale en culturele elementen. Karel Dillen:<br />
'De mens is op natuurlijke wijze verbonden met zijn gezin, zijn familie, zijn volk, land en<br />
cultuur' 34 - én met zijn ras. Dat laatste zégt Dillen niet meer, maar hij dénkt het er wel bij.<br />
Soms durft het Vlaams Blok dat toch zeggen. In deze congrestekst uit 1981 bijvoorbeeld:<br />
'De volksgemeenschappen onderscheiden zich van elkaar op basis van ras. Ras dient<br />
hierbij in een ruime betekenis te worden opgevat. Het gaat hier niet alleen om de huidskleur,<br />
maar om het geheel van lichamelijke kenmerken van de mensen' (Truyens, 1981: 6). Eén<br />
keer is geen keer, en het Vlaams Blok houdt het dan ook niet bij deze ene keer. Tot het<br />
midden van de jaren tachtig komt de rassenterminologie veelvuldig voor in de<br />
programmateksten (zie hoofdstuk 4).<br />
Nadien lijkt er evenwel een schroom op te treden om dit 'realiteitscriterium' nog bij zijn<br />
naam te noemen. Zo komt senator Wim Verreycken op het congres van 1990 niet verder<br />
dan de opmerking dat er 'nog andere normen zijn, die uitgebreid worden beschreven door<br />
eminente antropologen. Het behandelen van hun stellingen zou ons echter ver buiten de opdracht<br />
van deze tekst brengen' (Verreycken, 1990: 80).<br />
Niet veel later heeft Verreycken zijn realiteitszin toch weer teruggevonden. In zijn boek<br />
Europa Barst? uit 1994 durft hij het nu zonder complexen op papier zetten: 'Wat is een<br />
volk? De wetenschap, als systematisch begrijpen van de realiteit, leert dat groepen mensen<br />
zich onderscheiden van andere groepen door groepsgemeenschappelijke kenmerken. Dit<br />
onderscheid wordt in de hand gewerkt door cultuur, woonomgeving, taal en raskenmerken.<br />
(...) Het oogt eigentijds om al diegenen die deze raskenmerken willen zien, te beschuldigen<br />
van rassehaat, en hen zelfs te bestraffen omdat zij niet blind zijn. (...) Het ziende-blind<br />
ontkennen van volksbepalende aanwijsbare kenmerken, die de mogelijkheid bieden<br />
iedereen in eigen cultuuromgeving te laten gedijen, straalt niet bepaald werkelijkheidszin uit<br />
en is volks-onvriendelijk.' 35<br />
Het bewaren van de etnische volkshomogeniteit is ook een ecologische aangelegenheid.<br />
'Als nationalisten zijn wij van nature uit bekommerd om een gezonde leefomgeving voor ons<br />
volk, ook in de ecologische betekenis van het woord. (...) De mens moet leven in zijn<br />
natuurlijke omgeving,' schrijft het Vlaams Blok in zijn Europees verkiezingsprogramma<br />
Grote Kuis van juni 1994. Die stelling verdedigt Dillen al jaren in het Europees parlement:<br />
'Bescherming van de natuur is goed wanneer ze een onderdeel vormt van de bescherming<br />
van de nationale identiteit van de mens. (...) Ecologie is alleen denkbaar als geleding van<br />
het nationalisme,' verklaarde hij op 19 november 1990.<br />
Hoewel het milieu-thema in het totale Vlaams-Blokprogramma relatief weinig aan bod<br />
komt, beschikken de Vlaams-Blokjongeren al sinds eind 1989 over een permanente<br />
Werkgroep Milieu, die dit soort ideeën verder helpt ontwikkelen. Op het VBJ-congres Een<br />
andere jeugd, een ander ideaal in december 1990 mocht Philippe Van der Sande het<br />
ecologisch ideaal verwoorden (de tekst verscheen ook in het partijblad van november 1990):<br />
'Ecologie is fundamenteel rechts. (...) Om ecologisch te denken moet men een grote<br />
realiteitszin bezitten. Ecologie scheidt de mens niet van de natuur. Dit kan in werkelijkheid<br />
ook niet. Mens en natuur vormen één geheel. Ecologie moet rekening houden met zowel de<br />
33 () VERREYCKEN W., Europa Barst?, 1994, p. 11.<br />
34 () Geciteerd in: DEWINTER F., Eigen volk eerst. Antwoord op het vreemdelingenprobleem, 1989, p. 167.<br />
35 () VERREYCKEN W., Europa Barst?, 1994, p. 18-19.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 60
Een Vrij Vlaanderen<br />
algemeen geldende wetten bij de mens als met de natuurwetten. Te grote veranderingen in<br />
het leefmilieu kunnen onherstelbare gevolgen hebben, zowel voor de natuur als voor de<br />
mens. Het niet rekening houden met de bestaande instincten van de mens leidt ook tot niet<br />
te voorziene problemen. Zo is het territoriaal instinct sterk aanwezig bij de mens. Onze<br />
ecologie is geen cosmopolitisch ecologisme. Wij aanvaarden het behoud van de etnische,<br />
culturele en natuurlijke omgeving van de volkeren als essentieel. De eigenheidsgedachte is<br />
onverbrekelijk verbonden met ecologie. Opkomen voor onze fauna en flora, voor ons<br />
patrimonium, voor onze landschappen is tevens opkomen voor onze eigenheid, voor ons<br />
volk, voor onszelf maar ook voor de komende generaties.'<br />
Cultuuroorlog<br />
De Vlaming moet zich cultureel kunnen thuisvoelen in een Vlaams Vlaanderen. Bart<br />
Laeremans, kleinzoon van Leo Wouters (oud-volksvertegenwoordiger van het VNV en de<br />
VU en mede-oprichter van het Vlaams Blok), zegt daarover op het VBJ-congres van december<br />
1990: 'Cultuur is een geheel van waarden, normen en gebruiken die het individu<br />
verbinden met een of andere gemeenschap (gezin, school, werk, streek, volk, ...) en hem<br />
een thuis geven. (...) Vermenging of vervlakking van cultuur leidt tot verzwakking van de<br />
gemeenschap(szin) of tot het verloren gaan ervan' (Laeremans, 1990: 1). Vlaanderen moet<br />
daarom cultureel homogeen blijven (of het worden).<br />
Dat vereist van de Vlamingen dat ze zich cultuurbewust opstellen en zich verzetten<br />
tegen elke aantasting van de Vlaamse mono-cultuur. De instellingen langswaar die culturele<br />
waarden worden doorgegeven, zoals het onderwijs, de media en de cultuurcentra, moeten<br />
zich eveneens daarin inschakelen (zie hoofdstuk 5).<br />
Tegen wie is dat verzet zoal gericht? Op het VBJ-congres van oktober 1993 houdt<br />
politiek secretaris Reinhard Staveaux, beter bekend als de presentator van de televisieuitzendingen<br />
van het Vlaams Blok, een referaat over Nationalisme en oorlog. Volgens<br />
Staveaux verkeert Vlaanderen in een cultuuroorlog: 'Staten voeren oorlog op militaire,<br />
volkeren op culturele wijze. In deze zin is het Waalse volk, met inbegrip van de geboden<br />
Belgische politieke infrastructuur, in een permanente oorlog met Vlaanderen gewikkeld.<br />
Deze cultuuroorlog is nog steeds niet afgelopen tot Vlaanderen onafhankelijk is' (Staveaux,<br />
1993: 2).<br />
Maar ook na de Vlaamse onafhankelijkheid zal de cultuuroorlog niet beëindigd zijn. Er is niet<br />
alleen een culturele burenoorlog met Wallonië, er woedt ook een culturele burgeroorlog<br />
binnen Vlaanderen. Niet alle Vlamingen stellen zich immers cultuur- en volksbewust op,<br />
waardoor de Vlaamse mono-cultuur zijn ergste vijanden binnen Vlaanderen zelf aantreft,<br />
namelijk onder de niet-volksbewuste volksgenoten, de Vlamingen die zich opstellen als<br />
vreemdelingen:<br />
'Individuen die volledig los komen te staan van de gemeenschap vormen een bedreiging<br />
voor haar cultuur. Cultuur staat of valt immers met het identiteitsgevoel tussen individu en<br />
gemeenschap. Onwillekeurig sluiten zulke personen aan bij een grotere, meer anonieme<br />
gemeenschap en introduceren zij aldus een nieuwe cultuur, met vagere normen en<br />
waarden, met meer uniforme gebruiken, maar vooral met wetten die botsen met de oorspronkelijke<br />
cultuur en die haar vernietigen. (...) De snel toenemende nivellering, uniformisering<br />
en veramerikanisering van onze cultuur vindt dan ook niet zozeer haar oorzaak<br />
in het imperialisme van de grote culturen, dan wel in de collaboratie van onze losgeslagen<br />
volksgenoten, die de eigen cultuur herleiden tot een stuk folklore' (Laeremans, 1990: 1).<br />
Een vereniging als het Humanistisch Verbond bijvoorbeeld wordt zondermeer 'een subversieve<br />
organisatie' genoemd, omdat ze de volkse waarden van Vlaanderen zou<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 61
Een Vrij Vlaanderen<br />
ondermijnen (Laeremans, 1990: 3). Voor die ondermijners heeft het Vlaams Blok maar één<br />
boodschap: 'Wij verklaren de oorlog aan het dogma van de multiculturele samenleving, dat<br />
de vernietiging van onze cultuur beoogt' (Laeremans, 1990: 4, res. 6).<br />
Gebieds- en mensenroof<br />
'Culturen zijn niet universeel. Ze zijn volks- en streekgebonden. (...) Elke cultuur is typisch<br />
aan een eigen gemeenschap en heeft een eigen nestplaats. (...) Een taal en een cultuur<br />
hebben een eigen bodem nodig,' zegt kamerlid Francis Van den Eynde in zijn referaat<br />
'Culturele homogeniteit en territorialiteit' op het colloquium Vlaams-Brabant en de taalgrens<br />
(Van den Eynde, 1992: 2). Anders gezegd: 'Om de noodzakelijke Vlaamse identiteit te<br />
verwerven, zijn vaste grenzen nodig. (...) Zonder onaantastbare grenzen, waarbinnen<br />
Vlamingen regeren, is een opbouw van Vlaamse burgerzin onmogelijk' (Verreycken, 1990:<br />
81).<br />
Die eigen bodem is het Vlaamse territorium. Het grondgebied van het onafhankelijke<br />
Vlaanderen zal echter niet helemaal overeenstemmen met dat van Vlaanderen binnen<br />
België: het zal groter zijn. De staatsgrenzen van Vlaanderen moeten immers hertekend<br />
worden volgens de 'volkse realiteit', zodat ze samenvallen met de Vlaamse volksgrenzen.<br />
'Elk lid van een volk heeft recht om temidden van dat volk te leven, (...) (en dus) heeft iedere<br />
Vlaming het recht in Vlaanderen te wonen' (Staveaux, 1993: 2). Het Vlaamse territorium<br />
strekt zich uit overal waar Vlamingen leven. 'Elke volksnationalist zal zo snel mogelijk<br />
wensen te evolueren naar de status van staatsnationalist, evenwel zonder dat hij de<br />
bedoeling heeft om gebieden of personen te annexeren die niet tot zijn volk behoren'<br />
(Staveaux, 1993: 2).<br />
Welke gebieden zullen wel worden geannexeerd? Daarover schrijven de Grondbeginselen:<br />
'Het Vlaams Blok eist dat alles, wat bij het ontstaan of in de loop van de<br />
geschiedenis van de Belgische staat Vlaams of Nederlands was, ook terug bij Vlaanderen<br />
en de Vlaamse gemeenschap komt.' Daarmee rekent het Vlaams Blok symbolisch af met<br />
het Belgisch feit. Door terug te gaan tot de toestand vòòr 1830 (het ontstaan van België),<br />
geeft het immers te kennen dat ondanks 'honderdzestig jaar dwang-Belgicisering (...) in het<br />
kader van de eeuwenlange Europese geschiedenis de Belgische episode totaal te verwaarlozen<br />
is' (Verreycken, 1990: 93-98).<br />
Wat zullen de vier grenzen van het onafhankelijke Vlaanderen zijn? 'De grenzen van<br />
Vlaanderen zijn de grenzen zoals ze waren bij aanvang van de Belgische bezetting'<br />
(Verreycken, 1990: 97, res. 6). De westelijke grens met Frankrijk en de oostelijke met Duitsland<br />
worden door het Vlaams Blok aanvaard. 'Het is duidelijk dat de westelijke en de<br />
oostelijke grenzen van Vlaanderen niet voor discussie vatbaar zijn,' erkent Wim Verreycken<br />
in het hoofdstukje 'Grenzen van Vlaanderen' in zijn Republikeins Pamflet (Verreycken, 1994:<br />
9).<br />
In het partijblad van oktober 1992 wordt wel gesteld dat 'Zuid-Vlaanderen ontegensprekelijk<br />
tot Vlaanderen en de Nederlanden behoort,' maar de eis tot inlijving wordt niet<br />
geformuleerd (ook vòòr 1830 was Zuid-Vlaanderen Frans grondgebied). Wel wil het Vlaams<br />
Blok dat Vlaanderen er Nederlandstalige initiatieven ondersteunt, zoals het ook in zijn<br />
Grondbeginselen schrijft: 'De zorg van het Vlaams Blok gaat ook uit naar de Vlamingen<br />
levend in Zuid-Vlaanderen in het kader van de huidige Franse staat. Een Vlaams gezag<br />
moet het nodige doen opdat ook die Vlamingen kunnen leven volgens hun eigen aard.'<br />
De noordelijke grens met Nederland wordt daarentegen wel als een voorlopig<br />
beschouwd. 'De Noordgrens is geen cultuurgrens, maar enkel een voorlopige scheidslijn<br />
binnen de Nederlandse federatie, die kan volgen op de Vlaamse staatsvorming' (Ver-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 62
Een Vrij Vlaanderen<br />
reycken, 1994: 9). Verder zal nog blijken welke voorwaarden het Vlaams Blok daarbij stelt.<br />
De zuidelijke grens, die tussen Vlaanderen en Wallonië, ligt echter het meest gevoelig<br />
en wordt door het Vlaams Blok niet aanvaard. Die grens, die de taalgrens vormt, moet<br />
worden opgeschoven naar het Zuiden. Gebieden die thans in Wallonië liggen, zullen dan tot<br />
Vlaanderen behoren. Opnieuw tot Vlaanderen behoren, zegt het Vlaams Blok, want ze<br />
werden Vlaanderen 'ontstolen'. 'Het Vlaams Blok eist de terugkeer van alle door Wallonië<br />
bezette gebieden,' schrijft het in zijn Grondbeginselen. 'Eens Vlaanderen, altijd Vlaanderen'<br />
titelt het partijblad van oktober 1992.<br />
Op 18 oktober 1992, dertig jaar na de vastlegging van de taalgrens, organiseerde het<br />
Blok er in de faciliteitengemeente Linkebeek een colloquium over onder de titel Vlaams-<br />
Brabant en de taalgrens. Kamerlid Luk Van Nieuwenhuysen stelde er een inventaris voor<br />
van alle door Wallonië 'ontstolen gebieden' die terug naar Vlaanderen moeten. In totaal gaat<br />
het om zo'n 57 (thans Waalse) oorden: 11 fusiegemeenten, zoals Komen en Moeskroen,<br />
met 30 deelgemeenten, zoals Dottenijs en Ternaaien, en daarnaast 16 gehuchten en<br />
deelgemeenten, zoals 't Wallineke en Zevenborre (Van Nieuwenhuysen, 1992: 19-20).<br />
Een 'gebieds- en mensenroof', noemde Van Nieuwenhuysen het in het partijblad van<br />
oktober 1992, van alles tezamen zo'n 500 vierkante kilometer en 140.000 inwoners (volgens<br />
berekeningen in het Kaderblad van september 1992). De mening van die 140.000 inwoners<br />
of ze opnieuw tot Vlaanderen willen behoren, zal echter niet gevraagd worden: 'De keuze<br />
moet niet alleen aan de inwoners van de betrokken gemeenten worden overgelaten, maar<br />
wel aan het geheel van de gemeenschap waartoe ze behoren, en dat is voor ons de<br />
Vlaamse. (...) Het gemeenschapsbelang primeert' (Van Nieuwenhuysen, 1992: 21).<br />
Het Vlaams Blok aanvaardt een overgangsperiode van dertig jaar, waar er een beperkte<br />
tweetaligheid komt. 'Dertig jaar is een mooie termijn om zich met de Vlaamse gemeenschap<br />
te assimileren. Wie zich niet heeft aangepast, moet daar maar zelf conclusies uit trekken'<br />
(Van Nieuwenhuysen, 1992: 22). Tijdens die periode zal de communicatie tussen de<br />
inwoners en de gemeentelijke diensten tweetalig zijn. Verder dan dat wil het Blok niet gaan.<br />
'Om het Nederlands karakter van de betrokken gemeenten te benadrukken, moeten<br />
plaatsaanduidingen, straatnaamborden en verkeersborden daarentegen in het Nederlands<br />
zijn' (Van Nieuwenhuysen, 1992: 21).<br />
Bovendien voorziet de partij maatregelen voor een Vlaamse herbevolkingspolitiek. Enkel<br />
Vlamingen mogen er nog komen wonen, 'enkel personen waarvan de verbondenheid op<br />
taalkundig, cultureel en economisch vlak met het Vlaams karakter van de streek voldoende<br />
is aangetoond' (Van Hauthem, 1992: 22).<br />
Hoofdstad Brussel: Redevenir Flamand<br />
De territoriale aanspraken op Brussel ten slotte vormen een apart kapittel. Op het VBJcongres<br />
Vrij Vlaanderen-Sterk Europa in oktober 1993 voert Frederic Erens het woord over<br />
Brussel. De Vlaamse politieke partijen die van Brussel een derde gewest hadden gemaakt,<br />
bestempelt hij als 'volksverraders' (Erens, 1993: 10). Uit Erens mond zal het Vlaams Blok<br />
dat graag gehoord hebben. Erens was vroeger actief in het Belgicistische Front National in<br />
Brussel (niet te verwarren met de gelijknamige partij van Jean-Marie Le Pen in Frankrijk),<br />
maar stapte eind jaren tachtig over naar het Vlaams Blok.<br />
Bij de parlementsverkiezingen van november 1991 diende hij zich aan op de Vlaams-<br />
Bloklijst als 'verfranste Vlaming' die zijn Vlaamse wortels had teruggevonden. Samen met<br />
twee andere 'verfranste Vlamingen', André Bremans (oud-PRL) en Raymond De Roover<br />
(oud-RAD/UDRT), gaf Erens toen een opmerkelijk Franstalig Vlaams-Blokpamflet uit: 'Voter<br />
Vlaams Blok? Et pourquoi pas? Non pas extrémiste, mais sereinement radical, le Vlaams<br />
Blok compte de plus en plus de francophones désireux de retrouver leurs racines. Sauvez<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 63
Een Vrij Vlaanderen<br />
votre identité. Redevenir Flamand. Le Vlaams Blok défend notre identité,' verkondigden de<br />
drie Vlaamse francofonen. 'Drie mensen echter van het eigen volk, die vlot Nederlands<br />
praten en schrijven, maar in het Frans hun opleiding genoten,' verdedigde het partijblad van<br />
oktober 1992 het initiatief. Geen volksverraders dus, wel integendeel.<br />
Om ook de andere Franstalige Brusselaars voor zich te winnen, voerde de partij in<br />
december 1993 een grootscheepse campagne. In alle Brusselse brievenbussen werden<br />
450.000 tweetalig Frans-Nederlandse pamfletten van zes bladzijden verspreid, waarin het<br />
Vlaams Blok zijn programma voorstelde over Brussel als Vlaamse hoofdstad, immigratie,<br />
Euro-Brussel en criminaliteit. 'Vous pouvez comptez sur nous. Le Vlaams Blok à votre service,'<br />
luidde het. De campagne was reeds een half jaar voordien in het Kaderblad van april<br />
1993 voorzichtig aangekondigd en toen Joris Van Hauthem er in het partijblad van september<br />
1993 melding van maakte, wees hij er nadrukkelijk op dat ze was 'goedgekeurd door de<br />
Partijraad'. Van Hauthem is de Brussel-specialist van het Blok en werd in juni 1989 als enige<br />
afgevaardigde van de partij verkozen in de Brusselse Hoofdstedelijke Raad (het parlement<br />
van het Brussels gewest), waar hij, na zijn verhuis uit het gewest, in april 1994 werd opgevolgd<br />
door Roeland Van Walleghem.<br />
Dat 'ce parti nationaliste flamingant', zoals La Dernière Heure in haar verslag op 3<br />
december 1993 het Blok omschreef, zich uitgerekend in de taal van de franskiljons tot de<br />
Brusselaars richtte, wekte bij velen verbazing. In dezelfde krant verklaarde Charles Picqué<br />
(PS), voorzitter van de Brusselse Executieve (de regering van het Brussels gewest): 'C'est<br />
une escroquerie intellectuelle. Les nationalistes valorisent la culture flamande et sont<br />
séparatistes. Ils utilisent la langue de ceux qu'ils combattent. Ce serait du masochisme de<br />
voter contre sa propre culture. Cette campagne est un attrape-nigaud.' Niet voor het Vlaams<br />
Blok echter.<br />
Wat wil het Vlaams Blok met Brussel en zijn - ook Franstalige - bewoners? Na de<br />
onafhankelijkheid zal het de hoofdstad van Vlaanderen worden; Wallonië kan er geen<br />
aanspraak op maken. 'Het Vlaams Blok eist Brussel op als integraal deel van Vlaanderen,'<br />
bepaalt een resolutie op het congres van 1990 (Van Hauthem, 1990: 6). Territoriaal moet<br />
Brussel als derde gewest verdwijnen en opgaan in Vlaanderen, en taalkundig moet de<br />
verfransing van de Brusselaars worden gekeerd door een hernederlandsing. Daar komt de<br />
visie van het Vlaams Blok op neer. Wat houden die twee doelstellingen zoal in?<br />
'Bij een Vlaamse onafhankelijkheid met Brussel als hoofdstad worden de inwoners van<br />
Brussel - de vreemdelingen uitgezonderd - beschouwd als Vlaamse staatsburgers' (Van<br />
Hauthem, 1990: 59, res. 5). Dat vele van die Brusselaars Franstalig zijn, vormt daarvoor<br />
geen beletsel. Het maakt hen enkel tot verfranste Vlamingen, maar dus nog steeds<br />
Vlamingen. Daarnaar verwijst het Vlaams Blok wanneer het in zijn Grondbeginselen 'de<br />
vastlegging van de nationaliteit te Brussel op basis van objectieve criteria van afstamming'<br />
eist.<br />
Op het congres van 1990 lichtte Joris Van Hauthem dat toe: 'Men kan de Brusselaars<br />
indelen volgens taalgebruik en dan moet men het hebben over Nederlandstaligen en Franstaligen.<br />
Of men kan de Brusselaars indelen volgens nationaliteit en dan spreekt men over<br />
Brusselse Vlamingen en Brusselse Walen. Het Vlaams Blok heeft altijd gesteld dat niet<br />
alleen het taalgebruik determinerend is voor de nationaliteit. Bijgevolg wordt Brussel<br />
bewoond door veel meer Vlamingen dan door Walen, ook al gaat het bij de Vlamingen over<br />
verfranste, dus Franstalige Vlamingen' (Van Hauthem, 1990: 7).<br />
Dat betekent evenwel niet dat ze Franstalig mogen blijven. Om terug aan te grijpen bij<br />
de wortels van hun Vlaamse stam zullen ze - geleidelijk aan - moeten vernederlandsen: 'De<br />
Franssprekende Vlamingen in Brussel moet de gelegenheid worden geboden tot redevenir<br />
Flamand. (...) Ze zullen uitdovende overgangsmaatregelen kunnen inroepen die hen zullen<br />
toelaten opnieuw aansluiting te vinden bij hun natuurlijke thuisgroep: de Vlaamse' (Verreyc-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 64
Een Vrij Vlaanderen<br />
ken, 1994: 10-11).<br />
Daarmee erkent het Vlaams Blok - voorlopig - het tweetalige karakter van Brussel: 'Bij<br />
de Vlaamse onafhankelijkheid zal Brussel een speciaal taalstatuut krijgen in het kader van<br />
een overgangsregeling die het de Franstaligen mogelijk moet maken zich aan te passen.<br />
Op dit ogenblik eentalig Franstalige instellingen zullen moeten overschakelen naar het<br />
statuut van perfecte tweetaligheid; inzake bestuurszaken geldt de tweetaligheid; in<br />
Franstalige scholen wordt op een doorgedreven wijze een ruim aantal lesuren Nederlands<br />
voorzien. Op lange termijn moet het uiteindelijke doel zijn en blijven: van Brussel opnieuw<br />
een Nederlandse stad maken naar uitzicht, geest, taal, cultuur en inzicht' (Van Hauthem,<br />
1990: 59-60, res. 6).<br />
Het Vlaams Blok toont zich trouwens bijzonder inschikkelijk tegenover de Franstaligen in<br />
Brussel. Het Radicaal Charter voor Vlaams-Brabant en de Taalgrens, dat in oktober 1992<br />
op het gelijknamige colloquium werd voorgesteld, belooft in punt 13 ondermeer de 'volstrekt<br />
gelijke behandeling voor het Nederlands en het Frans op cultureel vlak'. De Franstalige<br />
culturele activiteiten zullen daarbij niet ondersteund worden door de Franse Gemeenschap,<br />
maar door de Vlaamse: 'Vlaanderen verbindt er zich toe de Franstalige culturele activiteiten<br />
in Brussel te subsidiëren op dezelfde wijze zoals dit nu vanwege de Franse Gemeenschap<br />
gebeurt en dit zolang de Franstalige Brusselaars dit zelf nodig achten' (Van den Eynde,<br />
1992: 5).<br />
Niet àlle Franstaligen zullen echter moeten vernederlandsen. Voor de 150.000 niet-<br />
Europese (vooral Noordafrikaanse en Turkse) vreemdelingen en migranten (zo'n 15% van<br />
de inwoners van het arrondissement Brussel) geldt dat bijvoorbeeld niet. Nochtans klaagt<br />
het Vlaams Blok erover dat 'ook de aanwezigheid van de niet-Europese vreemdelingen voor<br />
een belangrijk stuk heeft bijgedragen tot de verfransing van Brussel' (Van Hauthem, 1990:<br />
45). De oplossing daarvoor? Die niet-Europese Franstaligen moeten niet vernederlandsen,<br />
ze moeten worden teruggestuurd. Redevenir Flamand is voor hen onmogelijk. Volgens de<br />
'objectieve criteria van afstamming' is hun 'natuurlijke thuisgroep' immers niet de Vlaamse.<br />
Liever een Franstalige Vlaming dan een Nederlandstalige vreemdeling, redeneert het Blok.<br />
Meer nog, die vreemdelingen mogen ook niet vernederlandsen. Zolang de niet-<br />
Europese vreemdelingen Franstalig blijven, beschouwt het Vlaams Blok hen zowaar als een<br />
objectieve bondgenoot. Liever een Franstalige vreemdeling dan een Nederlandstalige.<br />
Franstalige vreemdelingenkinderen zullen dan immers naar Franstalige scholen gaan. Dat<br />
blijkt dan weer onverhoopte perspectieven te openen op de vernederlandsing van de<br />
Franstalige Vlaamse kinderen:<br />
'Meer en meer Vlaamse klassen worden bezocht door Franstalige kinderen, omdat de<br />
Franse klassen veel vreemdelingen tellen. De aanwezigheid van vreemde, vooral Noordafrikaanse<br />
kinderen schrikt vele ouders af. De vreemde aanwezigheid in scholen hangt in<br />
vele gevallen samen met de daling van het niveau. (...) Ondanks de vele pedagogische<br />
moeilijkheden die dit meebrengt, kunnen de Vlaamse scholen die Franstalige kinderen niet<br />
weigeren, en dat hoeft ook niet. Het is één van de belangrijkste factoren in de vernederlandsing<br />
van Brussel. (...) Men mag deze evolutie zeker niet in gevaar brengen door het invoeren<br />
van een bepaald bi-cultureel onderwijsnet voor vreemdelingenkinderen. Dat zou de<br />
Franstalige ouders, die nu hun kinderen aan Nederlandstalige scholen toevertrouwen, wel<br />
eens van mening kunnen doen veranderen' (Van Hauthem, 1990: 46-47).<br />
Brussel moet niet alleen taalkundig zijn Vlaams karakter terugkrijgen, het moet ook territoriaal<br />
volledig tot Vlaanderen behoren. Geografisch vormt Brussel een enclave binnen het<br />
Vlaamse territorium, maar de Vlamingen buiten Brussel hebben er niets over te zeggen.<br />
Sinds de staatshervorming van 1988 is Brussel immers een derde gewest, naast en dus los<br />
van het Vlaamse (en het Waalse) gewest. In het partijblad van maart 1991 noemt Karel<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 65
Een Vrij Vlaanderen<br />
Dillen dit 'de zonde tegen de geest, de doodzonde, de halsmisdaad tegen de Vlaamse<br />
Beweging, tegen het Vlaamse Brussel en tegen gans Vlaanderen. (...) De Vlaamse regeringspartijen<br />
- CVP, SP en VU - hebben het recht verbeurd nog uit naam van Vlaanderen te<br />
spreken.'<br />
Dat derde gewest houdt immers in dat de Vlamingen in twee verschillende beleidsgemeenschappen<br />
leven: de enen in het Vlaamse gewest, de anderen in het Brusselse gewest.<br />
Dat strookt niet met de volksnationalistische leer van het Vlaams Blok, die zegt: één volk,<br />
één staat. 'Net zo min als steden zoals Antwerpen, Brugge of Gent afzonderlijke gemeenschappen<br />
vormen, vormt Brussel ook geen afzonderlijke gemeenschap' (Van Hauthem,<br />
1990: 32).<br />
Volksplichten<br />
Deze vier kenmerken - taal, cultuur, etnische afkomst en territorium - gelden voor de<br />
afbakening tussen de verschillende volksgemeenschappen. Ze maken duidelijk waarin de<br />
volkeren zich van elkaar onderscheiden en wat hen eigen is.<br />
Zoals al werd aangegeven, hanteert het Vlaams Blok daarnaast nog een vijfde kenmerk,<br />
dat zeker zo belangrijk is als de vier voorgaande. Na eerst de Vlamingen van de vreemdelingen<br />
gescheiden te hebben, voert het Blok binnen de eigen volksgemeenschap een onderscheid<br />
in tussen volksbewuste en niet-volksbewuste Vlamingen. Behalve een natuurlijke gemeenschap<br />
is de volksgemeenschap immers ook een wilsgemeenschap.<br />
Van de Vlamingen wordt verwacht dat ze zich volksbewust opstellen. De individuele<br />
mens is immers nooit zomaar een individu, hij is steeds een 'deelgenoot van de volksgemeenschap',<br />
heet het in de Grondbeginselen. 'Wij zijn duidelijk meer dan alleen maar "mensen".<br />
De rechtse gedachtengang vraagt je vooral dit: tracht een goed, een zo goed mogelijk<br />
lid van jouw volk te zijn. Zo word je op jouw manier een "elitemens",' schrijft het Vlaams Blok<br />
in de brochure Wie maakt jou wat wijs? uit 1986.<br />
Dat betekent dat uit het lidmaatschap van de volksgemeenschap - het Vlaming-zijn -<br />
plichten voortvloeien: wie Vlaming is, moet zich als Vlaming gedragen. Alle Vlamingen<br />
hebben als hoogste plicht zich ten dienste te stellen van hun volk door hun volksplicht op te<br />
nemen. Die term komt als dusdanig eerder uitzonderlijk voor in Vlaams-Blokteksten, al<br />
gebruikt partijvoorzitter Karel Dillen hem wel letterlijk in enkele van zijn 21 brieven aan een<br />
jonge Vlaming en Europeaan uit 1994, waar hij spreekt over 'de uitoefening van de volksplicht'<br />
of over 'de verplichting ten opzichte van het eigen volk.' 36<br />
De volksplichten komen meer voor in hun inhoudelijke betekenis, zonder ze als<br />
dusdanig te benoemen. Zoals in deze tussenkomst van Dillen op 12 september 1991 in het<br />
Europees parlement: 'Het gaat niet op de rechten van de mens te zien zonder ook de<br />
rechten te erkennen van de kleinere en grotere gemeenschappen waartoe de mens behoort,<br />
waarmee hij organisch gebonden en verbonden is, en welke binding hem plichten oplegt,<br />
hem tot solidariteit noopt.' Op alle programmapunten kennen de volksplichten hun<br />
toepassing of invulling, zoals in de andere hoofdstukken nog zal blijken.<br />
Dit element volksplichten is cruciaal om de Vlaams-Blokideologie te begrijpen, want het<br />
verraadt haar totalitair mens- en maatschappijbeeld. De mens wordt niet vrij geboren, hij<br />
wordt geboren als Vlaming, en uit dat Vlaming-zijn vloeien plichten voort. Het Vlaming-zijn<br />
wordt zo ingeroepen als een gezagsargument: men heeft zich aan bepaalde opinies te<br />
houden omdat men Vlaming is. Wie dat niet doet, verraadt de volksgemeenschap. Het Blok<br />
neemt deze term trouwens letterlijk in de mond, wanneer het spreekt van 'volksverraad'<br />
(zoals in de Grondbeginselen) en van 'volksverraders' (zoals in Erens, 1993: 10). Ook<br />
36 () DILLEN K., Voor U geschreven, 21 brieven aan een jonge Vlaming en Europeaan, 1994, p. 79 en 88.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 66
Een Vrij Vlaanderen<br />
wanneer het spreekt over 'geografische Vlamingen' (zoals in Van Hauthem, 1990: 51) of<br />
'Nederlandstalige Belgen' (zoals in het partijblad van februari 1993), verwijst het naar deze<br />
niet-volksbewuste Vlamingen, die zich niet ten dienste stellen van Vlaanderen maar van<br />
'volksvijandige ideologieën', zoals Jurgen Ceder ze op het VBJ-congres van 1989<br />
brandmerkte. 37 Tot de 'volksvijanden' of vijanden van Vlaanderen kunnen dus zowel<br />
vreemdelingen ('volksvreemden') als Vlamingen ('volksverraders') behoren.<br />
Het onafhankelijke Vlaanderen dat het Vlaams Blok wil, is dan ook niet willekeurig welk<br />
Vlaanderen. 'Vandaag verzuchting, eis en doel is de onafhankelijkheid dit alles enkel en<br />
alleen omdat ze een middel is. (...) De grote vraag blijft immers: wélk Vlaanderen,<br />
Vlaanderen waartoe,' stelt Karel Dillen in de brochure Vlaams Blok, partij van en voor de<br />
toekomst uit 1992. De staatshervorming is ook een maatschappijhervorming.<br />
De Vlaming moet zich op alle levensdomeinen nationalistisch en volksbewust opstellen.<br />
'Het nationalisme van het Vlaams Blok is niet alléén een politiek systeem, maar een<br />
volledige levensbeschouwing die, ook op sociaal, economisch en wijsgerig vlak, zowel het<br />
kapitalisme als het marxisme dient te vervangen,' bepaalt de tiende en laatste resolutie van<br />
het ideologisch congres van 1981.<br />
In het Vlaanderen van het Vlaams Blok zullen loyauteiten die de volksnationale<br />
verdringen, niet worden getolereerd. Alleen al de totstandkoming van de Vlaamse<br />
onafhankelijkheid zal een volksnationale overwinning zijn. Een onafhankelijk Vlaanderen<br />
heeft in het verleden immers nooit bestaan: 'Vlaanderen is nu eenmaal geen kind van de<br />
geschiedenis. Wel een produkt van het samenhorigheidsgevoel dat gegroeid was tussen de<br />
Nederlandssprekenden' (Verreycken, 1990: 72). Dat samenhorigheidsgevoel mag niet van<br />
voorbijgaande aard zijn. 'Om een blijvende zelf-identificatie met een grondgebied, met een<br />
woongebied aan te voelen, is het noodzakelijk dat een volksverbondenheid bestaat'<br />
(Verreycken, 1990: 80).<br />
Dillen heeft zijn lijstje al klaar van wat allemaal niet kan: 'We zijn onverdraagzaam<br />
tegenover de verkopers, verloochenaars en verraders van Vlaanderen. We zijn<br />
onverdraagzaam tegenover de moordenaars van het ongeboren kind. We zijn<br />
onverdraagzaam tegenover de handelaars in verdovende middelen. We zijn onverdraagzaam<br />
tegenover de Vijfde Colonne van de islam. Alles wat recht heeft op verdraagzaamheid,<br />
moet geëerbiedigd worden. Al wat niet verdient om geëerbiedigd te worden,<br />
moet niet geduld worden,' laat Dillen in de brochure Vlaams Blok, partij van en voor de<br />
toekomst alvast weten.<br />
Het principe van de volksplicht houdt ook in dat de Vlaming slechts aanspraak kan<br />
maken op zijn rechten als hij zich voldoende volksbewust opstelt. De volksbewuste Vlaming<br />
is plichtsbewust. Rechten vloeien niet voort uit burgerschap, maar uit het vervullen van<br />
plichten. 'Wie in een gemeenschap niet al zijn plichten wil doen, moet er niet op rekenen dezelfde<br />
rechten te hebben als degene die dit wel doet,' zei Dillen op 12 oktober 1989 in het<br />
Europees parlement.<br />
Het Vlaams Blok hanteert dus twee uitsluitingscriteria om het volksbewuste lidmaatschap te<br />
bepalen. Het eerste fungeert als differentiatie tussen de volkeren: op basis van de etniciteit<br />
wordt een onderscheid gemaakt tussen het eigen volk en de andere volkeren, tussen de<br />
Vlamingen en de vreemdelingen, tussen de volksgenoten en de volksvreemden (zie ook<br />
hoofdstuk 4). Het tweede criterium fungeert als differentiatie binnen de éigen volksgemeenschap:<br />
op basis van de volksplichten wordt een onderscheid gemaakt tussen volksbewuste<br />
en volksverradende Vlamingen. De volksbewuste Vlaming is ook plichtsbewust.<br />
37 () CEDER J., Media en cultuur, Referaat VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen', 4-2-1989, p. 3.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 67
Een Vrij Vlaanderen<br />
inwoners van Vlaanderen<br />
Etniciteit Vlamingen vreemdelingen<br />
Volksplichten volksbewusten volksverraders<br />
Het is ook dankzij dit kenmerk van volksbewustzijn dat individuen die volgens hun afkomst<br />
tot een ander volk behoren, toch Vlaming kunnen worden, al zal dat zéér uitzonderlijk zijn. In<br />
zijn vreemdelingenprogramma schrijft het Vlaams Blok (zie ook hoofdstuk 4): 'De nationaliteit<br />
moet blijven openstaan voor mensen die hun persoonlijk lot op een definitieve en<br />
onvoorwaardelijke manier met dat van onze gemeenschap verbinden, (...) die een hechte en<br />
blijvende band voor het leven willen tot stand brengen.' 38 Voor hen is de nationaliteit dan<br />
'een voorrecht dat men moet verdienen' door 'bijzondere diensten (te) hebben bewezen aan<br />
dit land of deze door zijn bekwaamheden of zijn talenten (te) kunnen bewijzen,' bepalen<br />
punten 24 en 25 van het 70-puntenplan uit 1992.<br />
Volgende gevallen staan gelijk aan volksverraad (het 'ernstig tekortkomen aan de plicht'<br />
staat er letterlijk) en worden gesanctioneerd met het definitieve verlies van de nationaliteit:<br />
'Het zich schuldig maken aan criminele of herhaaldelijke correctionele feiten; het ondermijnen<br />
in woord en geschrift of anderszins van de Westerse cultuur, politieke, godsdienstige<br />
en filosofische tradities en geplogenheden; het lid zijn van groeperingen, verenigingen, feitelijke<br />
verenigingen of politieke of godsdienstige bewegingen welke bovenstaande ondermijning<br />
tot doel hebben; en algemeen elke ernstige aantasting van de openbare orde en de<br />
goede zeden.' 39<br />
De tot Belg genaturaliseerde vreemdelingen zullen na de Vlaamse onafhankelijkheid in<br />
elk geval niet automatisch de Vlaamse nationaliteit verkrijgen. 'Het is aan te bevelen al<br />
diegenen die na 1970 (via de soepele wetten) Belg werden, opnieuw aan een onderzoek te<br />
onderwerpen, teneinde vast te stellen of zij Vlaming zijn' (Verreycken, 1990: 109).<br />
Een organisch geordend Vlaanderen<br />
De volksnationalistische principes zullen ook richtinggevend zijn voor de interne inrichting<br />
van de volksstaat Vlaanderen. Die zal zoveel mogelijk de natuurlijke volksstructuur moeten<br />
volgen, vertrekkend vanuit de kleinste organische bouwsteen. Die organische bouwstenen<br />
zijn achtereenvolgens het gezin, de gemeente, Vlaanderen, Nederland en Europa.<br />
Het gezin (waarover meer in hoofdstuk 7) en de gemeente vormen natuurlijke bouwstenen<br />
van Vlaanderen. 'Het Vlaams Blok eist dat het Vlaams karakter van de gemeenten<br />
wordt gevrijwaard. (...) De gemeente is een belangrijke basiscel. (...) Als het daar fout gaat,<br />
treedt de ontworteling alras in,' schrijft het in Orde op zaken, het programma van de<br />
gemeente- en provincieraadsverkiezingen van oktober 1994.<br />
De provincies zijn daarentegen geen natuurlijke bouwstenen, en daarom wil het Vlaams<br />
Blok ze afschaffen en hun taken en bevoegdheden overdragen aan de gemeenten en de<br />
Vlaamse staat. 'De huidige provincies zijn Belgische entiteiten met kunstmatige grenzen.<br />
(...) In een heldere opbouw van onze Vlaamse samenleving is er geen plaats voor deze<br />
aftandse Belgische instellingen,' aldus Orde op zaken.<br />
De Vlaamse volksgemeenschap is op zijn beurt een organisch onderdeel van twee grotere<br />
gemeenschappen: de Nederlandse federatie en het Europa der Europese volkeren.<br />
Het Vlaamse volk is organisch verbonden met het Nederlandse: 'Vlamingen maken in<br />
38 () DEWINTER F., Eigen volk eerst. Antwoord op het vreemdelingenprobleem, 1989, p. 122-123.<br />
39 () Ibidem, p. 164 (artikel 17).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 68
Een Vrij Vlaanderen<br />
feite deel uit van het Nederlandse volk' (Smout, 1990: 51). Toch zullen beide volksdelen in<br />
twee staten blijven leven: 'Etnisch gesproken snijdt de Vlaamse staatsgrens ook het<br />
Heelnederlandse volk door' (Annemans, 1990: 31). Principieel is het Vlaams Blok weliswaar<br />
gewonnen voor een of andere vorm van Heelnederlandse unie. 'Op langere termijn eisen<br />
wij, vanuit de Vlaamse onafhankelijkheid, een politiek van federale toenadering der<br />
Nederlanden,' schrijven de Grondbeginselen voor.<br />
Dat mag echter niet ten koste gaan van de Vlaamse eigenheid. Vlamingen en<br />
Nederlanders mogen dan wel volksgenoten zijn, dat alleen is niet voldoende. Een<br />
samenwerking tussen het volksbewuste Vlaanderen en het niet-volksbewuste Nederland ligt<br />
niet zo voor de hand. Eén volk? Dat wel. Eén cultuur? Dat echter niet. Eén staat? Dat dus<br />
ook niet. Het Vlaams Blok heeft steeds zijn neus opgehaald voor de cultuur van zijn<br />
Nederlandse volksgenoten.<br />
'Een onafhankelijk Vlaanderen kan toenadering zoeken tot Noord-Nederland mits dit zijn<br />
geestelijke verwording te boven komt,' schreef het partijblad van november 1981. 'Het<br />
Vlaams Blok is niet blind voor de morele en culturele verwording van een groot deel van het<br />
Noordnederlandse openbaar leven, welke moet verholpen worden,' bepalen de congresbesluiten<br />
van 1986. Op het laatste congres over Vlaamse onafhankelijkheid werd dat nog eens<br />
bevestigd in een resolutie: 'Vlaanderen heeft niet de minste reden om enige minderwaardigheidscomplex<br />
aan de dag te leggen ten opzichte van Nederland. Integendeel: De Nederlandse<br />
politieke mentaliteit, de linkse sfeer, het moreel laxisme in Nederland, moeten<br />
verdwijnen vooraleer verdere wenselijke integratie overwogen kan worden' (Annemans,<br />
1990: 36, res. 8).<br />
Vlaanderen moet zich ook als Vlaanderen aanbieden in Europa. De niet-natuurlijke<br />
Belgische staat kan zich nooit de rechtmatige woordvoerder noemen van de natuurlijke<br />
Vlaamse gemeenschap. 'Als onze toekomst in Europa ligt, dan is het wezenlijk, dan is het<br />
essentieel, dan is het van levensbelang dat Vlaanderen zelf deelneemt aan de Europese<br />
maaltijd. Wij willen niet dat wij, Vlamingen, vertegenwoordigd worden door een andere<br />
staat, door een andere president, door een andere minister dan door een Vlaamse,' schrijft<br />
Gerolf Annemans in het partijblad van juli 1993 (over het Vlaams Blok en Europa, meer in<br />
hoofdstuk 8).<br />
Tussen de organische gemeenschappen dient er een evenwicht te zijn op basis van het<br />
subsidiariteitsbeginsel. Dat staat voor: 'De organische opbouw van kleine en grotere<br />
gemeenschappen tot één harmonisch geheel, waarbij de kleinere gemeenschap alle bevoegdheden<br />
die ze kan opnemen, ook wérkelijk uitoefent,' aldus de Grondbeginselen.<br />
Elk van de organische bouwstenen moet zelf ook in evenwicht zijn, want het<br />
onevenwicht van het deel belemmert het evenwicht van het geheel. Zo zal Vlaanderen in<br />
zijn geheel slechts mono-etnisch kunnen zijn, als het dat ook in al zijn delen is. Alle<br />
maatschappelijke echelons moeten daarom een etnisch-homogene populatie kennen. Dat<br />
geldt bijvoorbeeld voor de scholen, want wanneer het Vlaams Blok in zijn vreemdelingenprogramma<br />
apart onderwijs voor migrantenkinderen bepleit, dan bedoelt het daarmee<br />
eigenlijk dat het apart onderwijs wil voor Vlaamse kinderen in mono-etnisch klassen.<br />
De VBJ-Nieuwsbrief van april-mei 1994 struikelt daarom ook over voetbalploegen die<br />
met buitenlandse spelers aantreden. 'Als de bestaande trend zich verder zou zetten, zitten<br />
we over enkele jaren met Vlaamse ploegen waarin geen enkele Vlaming meer meespeelt.<br />
Men kan dit vergelijken met de vreemdelingenproblematiek in zijn geheel.' De VBJ stellen<br />
voor exclusief Vlaamse sportploegen op te richten. 'Dit biedt de mogelijkheid een gevoel van<br />
nationale fierheid te beleven, het trots kunnen zijn over de eigen identiteit. (...) "Eigen volk<br />
eerst, altijd en overal" is een slogan die ook kan worden toegepast in de sportwereld.'<br />
De Vlaming moet daarom in elke bouwsteen van de gemeenschap zijn volksplichten<br />
opnemen. 'Enkeling en gemeenschap (moeten) in evenwicht leven,' schrijven de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 69
Een Vrij Vlaanderen<br />
Grondbeginselen voor. De daden van individuen hebben een betekenis die hen zelf overstijgt.<br />
Een typisch voorbeeld daarvan zijn de Vlamingen die zich verfransten om hun<br />
individuele kansen binnen het francofone België te vergroten. Daarvan zegt het Vlaams<br />
Blok: Zij 'slaagden er wel in zich op te werken, (maar) deden dat ten koste van hun eigenheid.<br />
Door die vlucht van de intelligentia, door hun losscheuren uit het organisme waarin ze<br />
vastgegroeid zaten, werd de persoonlijkheid van die gemeenschap als het ware gekwetst.<br />
Ze hadden Vlaanderen omhoog kunnen helpen, maar door over te gaan naar de andere<br />
gemeenschap, duwden ze de Vlamingen nog wat dieper de put in. Die wonden zijn vandaag<br />
nog niet geheeld' (Van Nieuwenhuysen, 1992: 18).<br />
BRONNEN<br />
* * *<br />
Over Vlaamse onafhankelijkheid en aanverwante thema's verschenen zo'n 28<br />
programmateksten of circa 700 pagina's, geschreven door 21 verschillende auteurs. 18 van<br />
die 28 teksten verschenen tussen 1990 en 1994. Opvallend is hier verder het grote aandeel<br />
van de congresteksten: slechts 8 bronnen werden niet op een congres of een colloquium<br />
voorgesteld. De twee congresteksten van 1986 (Van Severen en Wouters) werden nooit<br />
gepubliceerd (de congresbesluiten verschenen wel in het partijblad van november 1986).<br />
Een aantal van de hier vermelde auteurs behoort thans niet meer tot het Vlaams Blok.<br />
Edwin Truyens was tot 1983 hoofd van de studiedienst en stapte in maart van dat jaar op,<br />
na een conflict over de ethische aspecten in de levensstijl van enkele hoge kaderleden.<br />
Samen met de zeer katholieke Truyens stapten ook Bruno Valkeniers en Dirk Van de Wal<br />
op. Alle drie behoorden tot de eerste generatie van het NSV, waarvan Truyens in 1976 de<br />
oprichter was. Etienne Van Linter, jarenlang de drijvende kracht van het Vlaams Blok in<br />
Brussel, werd in 1986 tot ontslag gedwongen na een aanslepend conflict over het<br />
voorzitterschap van Dillen. Geert Wouters, jarenlang voorzitter van de Partijraad, en<br />
partijsecretaris Jaak Peeters namen in 1988 ontslag uit onvrede met de politieke koers.<br />
Annemans, Gerolf<br />
1990, Onafhankelijkheid moet, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en kan', in<br />
congresboek deel I p. 5-36.<br />
Annemans, Gerolf & Willy Smout<br />
1993, De kostprijs van België: Noord-Zuid-transferten in België anno 1992, 16 p.<br />
Dillen, Karel<br />
1987, Wij marginalen, 45 p.<br />
Erens, Frederic<br />
1993, Recuperatie van Brussel, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in<br />
VBJ-congreskrant p. 10-11.<br />
Laeremans, Bart<br />
1990, Jeugd en Cultuur, Referaat VBJ-congres 'Een andere jeugd, een ander ideaal', 5<br />
p.<br />
1991, Brussel, de Rand en Europa, Referaat VBJ-congres 'SOS-Identiteit', 5 p.<br />
Lootens, Niek<br />
1993, Sint-Michielsakkoord: nefast voor Vlaanderen, Referaat VBJ-congres 'Vrij<br />
Vlaanderen-Sterk Europa', in VBJ-congreskrant p. 7-8.<br />
Lowie, Ignace<br />
1994, Hebben de provincies nog een toekomst?, NVI-Programmaschrift nr. 4.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 70
Een Vrij Vlaanderen<br />
Meulepas, Ernest<br />
1980, Van slechte staatshervorming tot slechte staatshervorming, Referaat VB-congres<br />
'Naar Vlaamse onafhankelijkheid', 23 p.<br />
Peeters, Jaak<br />
1986, Vlaanderens onafhankelijkheid: NU doordrijven, 16 p.<br />
Smout, Willy<br />
1990, Onafhankelijkheid: ook sociaal-economisch mogelijk, Referaat VB-congres<br />
'Onafhankelijkheid moet en kan', in congresboek deel I p. 41-79.<br />
Staveaux, Reinhard<br />
1993, Nationalisme en oorlog, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in<br />
VBJ-congreskrant, p. 2-3.<br />
Truyens, Edwin<br />
1980, Vlaams-nationale economie: financile perspectieven voor een zelfstandig Vlaanderen,<br />
Referaat VB-congres 'Naar Vlaamse onafhankelijkheid', 40 p.<br />
1981, Onafhankelijkheid, Vlaanderens laatste kans, Referaat VB-congres 'Brussel:<br />
hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen', 39 p.<br />
Valkeniers, Bruno<br />
1981, Brussel, hoe is het zover gekomen, Referaat VB-congres 'Brussel: hoofdstad van<br />
een onafhankelijk Vlaanderen', 20 p.<br />
Van den Eynde, Francis<br />
1992, Culturele homogeniteit en territorialiteit: een fundamenteel recht, Referaat NVIcolloquium<br />
'Vlaams-Brabant en de Taalgrens', 5 p.<br />
Van de Wal, Dirk<br />
1980, Dossier Komen, 24 p.<br />
Van Hauthem, Joris<br />
1990, Brussel, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en kan', in congresboek<br />
deel II p. 3-60.<br />
1992, Europa, Maastricht, Brussel: Handen af van Vlaams-Brabant, Referaat NVI-colloquium<br />
'Vlaams-Brabant en de Taalgrens', 24 p.<br />
Van Linter, Etienne<br />
1981, Brussel, vandaag en morgen, Referaat VB-congres 'Brussel: hoofdstad van een<br />
onafhankelijk Vlaanderen', 24 p.<br />
Van Nieuwenhuysen, Luk<br />
1992, Taalgrens of gebiedsgrens: Communautaire pacten in het verleden (ontstolen<br />
gebieden), heden (dialoog) en toekomst (Vlaanderen onafhankelijk), Referaat NVIcolloquium<br />
'Vlaams-Brabant en de Taalgrens', 24 p.<br />
Van Severen, Jo<br />
1986, Konkrete eisen, Referaat VB-congres 'Nationalisme Nu' (niet gepubliceerd).<br />
Verreycken, Wim<br />
1990, De Vlaamse Republiek: staatsvorm, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid<br />
moet en kan', in congresboek deel II p. 63-132.<br />
1992, Voeren is geen pasmunt, 50 p.<br />
1993, Amnestie, 45 p.<br />
1994, Republikeins pamflet, 71 p.<br />
Veys, Tanguy<br />
1993, Het Tsjecho-Slovaakse voorbeeld, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk<br />
Europa', in VBJ-congreskrant p. 12-13.<br />
Wouters, Geert<br />
1986, Nationalisme, Referaat VB-congres 'Nationalisme Nu' (niet gepubliceerd).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 71
4. EEN VREEMDELINGEN-VRIJ<br />
VLAANDEREN<br />
« Het Vlaams Blok streeft naar een Vlaamse republiek waarin geen plaats is voor islamieten<br />
en negers. »<br />
Karel Dillen in het NRC-Handelsblad, 12 mei 1990<br />
Sinds 1982 gaat er geen verkiezing voorbij of het Vlaams Blok gaat er, dikwijls spectaculair,<br />
op vooruit. Wie er de kranten van de voorbije jaren op naslaat, komt daarin meer dan één<br />
zwarte zondag tegen. Die verkiezingssuccessen worden in het electoraal onderzoek vooral,<br />
maar niet uitsluitend, toegeschreven aan de anti-vreemdelingenstandpunten van het Vlaams<br />
Blok. De meeste kiezers stemmen op het Blok omwille van dié standpunten.<br />
Een politieke partij is echter meer dan een verzameling kiezers. Met zijn anti-vreemdelingenstandpunten<br />
trekt het Vlaams Blok niet alleen kiezers aan, het stoot er ook<br />
geregeld kaderleden mee af. Dat electorale succesthema blijkt binnen het Vlaams Blok<br />
zowaar meer dan eens een splijtzwam te vormen. Verschillende kaderleden die de partij de<br />
afgelopen jaren verlieten, deden dat omwille van 'de overdreven klemtoon die het vreemdelingenprobleem<br />
al te lang krijgt,' zoals een groep dissidenten het in een Adres aan Karel<br />
Dillen in augustus 1988 verwoordde.<br />
De steen des aanstoots voor deze ontevreden kaderleden is echter niet alleen de<br />
aandacht die het Vlaams Blok aan het anti-vreemdelingenthema geeft, maar ook de inhoud<br />
van de standpunten die het daarover inneemt. 'Het migrantenstandpunt van het Vlaams<br />
Blok is veel te streng en onmenselijk. Zolang de migranten zich hier integreren, hebben wij<br />
er geen problemen mee,' maakte Jos Debruyne, ex-voorzitter van de afdeling Koksijde en<br />
woordvoerder van een groep dissidenten uit de Westhoek, zijn onoverbrugbaar meningsverschil<br />
met het Vlaams Blok in De Morgen van 11 juni 1994 duidelijk.<br />
1. HET ANTI-VREEMDELINGENTHEMA ALS STRIJDPUNT<br />
Dat deze dissidenten uit het Blok stappen omdat ze het er niet mee eens zijn, kan niet<br />
verbazen. Veeleer verbaast het dat ze dat niet eerder deden. Het Vlaams Blok bespeelt het<br />
anti-vreemdelingenthema immers al sinds jaar en dag, en in tegenstelling tot wat Hugo<br />
Gijsels daarover steevast beweert, vormde het ook al in zijn beginjaren een belangrijk politiek<br />
strijdpunt. Dat blijkt zowel uit de propaganda- als uit de congres- en programmateksten<br />
van het Vlaams Blok. Het loont de moeite daar even bij stil te staan. Niet enkel omdat Gijsels'<br />
bewering ten onrechte een eigen leven beginnen leiden is en een uitgebreide weerlegging<br />
ervan dus wel op zijn plaats is, maar ook en vooral omdat die weerlegging aantoont dat<br />
het nationalisme van het Vlaams Blok al van bij de aanvang veel verder ging dan 'Vlaanderen<br />
onafhankelijk' of 'Brussel Vlaams'.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 72
Te belangrijk om over te zwijgen<br />
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Volgens Gijsels 40 begint het anti-vreemdelingenthema pas een belangrijke rol te spelen in<br />
1984 - ruim zes jaar na de oprichting - omdat het Vlaams Blok op 25 maart van dat jaar een<br />
ideologisch congres over de gastarbeidersproblematiek organiseert. 'Het is wellicht de<br />
eerste maal in de geschiedenis van de Belgische staat dat een politieke partij een congres<br />
wijdt aan het thema gastarbeid,' meldt het Partijbestuur inderdaad niet zonder fierheid<br />
(1984: 2). Het is nochtans niet de eerste maal dat het Vlaams Blok dit thema op zijn<br />
ideologische congressen aankaart. Die congressen zijn immers themacongressen. Ze staan<br />
steeds in het teken van één bepaald thema, maar dat belet niet dat er in de congresteksten<br />
ook verbanden naar andere thema's (kunnen) worden gelegd.<br />
Dat gebeurde onder meer op het tweede ideologisch congres in maart 1981. Als thema<br />
was gekozen voor Brussel, hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen. In twee van de<br />
drie referaten konden de auteurs het echter niet nalaten er een tweede bij te betrekken, niet<br />
toevallig het anti-vreemdelingenthema. Zo stelde Edwin Truyens, toenmalig hoofd van de<br />
Vlaams-Blokstudiedienst, op het einde van zijn referaat Onafhankelijkheid, Vlaanderens<br />
laatste kans: 'De aanwezigheid van zo'n 1 miljoen vreemdelingen in België, waarvan<br />
ongeveer de helft in Vlaanderen, is een onaanvaardbare zaak voor een gezonde volksgemeenschap.<br />
Dit probleem, dat niet in het minst te Brussel aan de orde is, valt buiten het<br />
eigenlijke kader van dit referaat, maar we wensen toch te beklemtonen dat een geleidelijke<br />
afvloeiing van deze vreemdelingen een absolute noodzaak is.' 41<br />
Truyens is op dat vroege moment, in 1981, niet de enige Vlaams-Blokker die het<br />
vreemdelingenthema te belangrijk vindt om het op een congres over een traditioneel<br />
Vlaams-nationaal thema te verzwijgen. De 350 aanwezige Vlaams-Blokleden spreken zich<br />
met zijn allen uit over tien congresbesluiten, die als verdere programmatorische richtlijnen<br />
dienen. Daarvan gaat er één nadrukkelijk en uitsluitend over de vreemdelingen: 'Terugkeren<br />
tot normale verhoudingen in ons land vereist ook dat er werk gemaakt wordt van het<br />
afvloeien van de overtalrijke vreemdelingen, vooral van de niet-Europese. Terzake bevestigt<br />
het Vlaams Blok zijn beslist afwijzen van het toekennen van stemrecht aan zogeheten<br />
gastarbeiders.' Het ideologisch congres van 1984, zo blijkt dus, is niet het eerste dat zich<br />
over de vreemdelingen uitspreekt.<br />
Meer nog, niet enkel heeft het Vlaams Blok niet gewacht tot het congres van 1984, het heeft<br />
sowieso niet tot een congres gewacht. Congressen zijn immers niet de enige activiteit van<br />
politieke partijen. Reeds tijdens een kaderdag op 27 september 1980 wordt het antivreemdelingenthema<br />
tot een van de centrale strijdpunten uitgeroepen. De Vlaamsnationalist,<br />
het toenmalige partijblad, brengt er in zijn nummer van oktober 1980 als volgt<br />
verslag van uit: 'Tevens kwam het complexe vraagstuk van de vreemdelingenpolitiek ter<br />
sprake. Dit vraagstuk zal nog verder moeten worden uitgediept. Wij moeten hier echter<br />
geen struisvogelpolitiek voeren indien wij willen vermijden dat op den duur ons de wet zou<br />
worden gespeld door inwijkelingen.' De Vlaams-nationalist, dat sinds december 1977<br />
verscheen, bracht overigens reeds in februari 1978 zijn eerste anti-gastarbeidersartikel.<br />
In zijn Grondbeginselen kan het Vlaams Blok er evenmin over zwijgen. In het<br />
eisenprogramma gaat welgeteld één paragraaf over vreemdelingen, doch die moet niet<br />
beschouwd worden als slechts één paragraaf, zoals Gijsels 42 schrijft, maar wel als reeds<br />
één paragraaf. Die ene paragraaf luidde oorspronkelijk, in 1980, als volgt (in latere versies<br />
wordt hij anders verwoord): 'Het Vlaams Blok eist de invoering van een politiek gericht op de<br />
oplossing van het steeds nijpender wordende probleem van de gastarbeiders. Een immigra-<br />
40 () GIJSELS H., Het Vlaams Blok, 1992, p. 202.<br />
41 () TRUYENS E., Onafhankelijkheid, Vlaanderens laatste kans, p. 34.<br />
42 () Ibidem, p. 201.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 73
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
tieverbod van vreemde arbeiders, een aanwervingsstop van buitenlanders in alle privé- en<br />
staatsbedrijven, samen met het scheppen van werkgelegenheid in de landen van herkomst,<br />
moet leiden tot geleidelijke afvloeiing van het gastarbeiderskontingent.' (In de<br />
Grondbeginselen van de VNP (1977-1979) luidde het: 'Deze politiek van werk in eigen<br />
streek moet het de gastarbeiders mogelijk maken terug te keren naar hun vaderland.')<br />
Ook op een ander programmatorisch vlak had het Vlaams Blok al ver vòòr 1984 aandacht<br />
voor het vreemdelingenthema. In augustus 1982, anderhalf jaar vòòr het congres van maart<br />
1984, geeft het Vlaams Blok zijn allereerste programmabrochure over vreemdelingen uit:<br />
het veertig pagina's dikke Dossier Gastarbeid van Dirk Van de Wal. Een bron waarvan geen<br />
enkel boek over het Vlaams Blok tot nog toe melding maakte.<br />
In tegenstelling tot wat tot dan toe gebruikelijk is, bevat deze brochure geen referaattekst<br />
van een ideologisch congres. Het thema is - ook nu weer - blijkbaar zó belangrijk dat<br />
de Vlaams-Blokstudiedienst niet heeft willen wachten op een congres om er een<br />
programmatekst over uit te brengen. Binnen die studiedienst was er immers al eerder een<br />
speciale permanente werkgroep over vreemdelingen in het leven geroepen, en deze brochure<br />
is daarvan het eerste resultaat. 'Vanuit zijn nationalistische levensbeschouwing wil het<br />
Vlaams Blok het vreemdelingenprobleem grondig aanpakken,' schrijft Edwin Truyens in de<br />
inleiding ervan (Van de Wal, 1982: 2).<br />
De brochure werd dan ook niet geschreven met de bedoeling ze verticaal te klasseren.<br />
'Naar buiten uit kan ze gebruikt worden als propagandamiddel. Binnen de partij zal dit<br />
dokument dienen als basis voor verdere studie,' kondigt Truyens aan (Van de Wal, 1982: 3).<br />
Om kiezers te lokken en leden te werven<br />
Naar aanleiding van het bewuste gastarbeiderscongres verspreidt het Vlaams Blok in maart<br />
1984 op honderdduizend exemplaren een extra editie van het partijblad. Daarmee wil de<br />
partij nieuwe leden en kiezers aantrekken voor de Europese verkiezingen van juni dat jaar:<br />
'Vele honderdduizenden in Vlaanderen denken en voelen eveneens zoals het Vlaams Blok.<br />
Alleen hebben zij nog niet de politieke konsekwenties getrokken,' schrijft partijvoorzitter<br />
Karel Dillen in het hoofdartikel Voor de terugkeer naar hun eigen vaderland. Dillen vervolgt<br />
zijn oproep: 'Tot hen richten wij ons om tot het Vlaams Blok toe te treden en zo het Vlaams<br />
Blok te versterken in zijn strijd tegen het verder laten rotten van het gastarbeidersprobleem,<br />
in zijn strijd voor het behoud en beveiligen van een Vlaams Vlaanderen!'<br />
Dat Dillen het anti-vreemdelingenthema hier voorstelt als een basis om toe te treden tot<br />
het Vlaams Blok, is helemaal niet nieuw. Het is niet meer dan, wat Dillen in hetzelfde artikel<br />
noemt, het 'herhalen van wat we reeds sedert het ontstaan van het Vlaams Blok meermaals<br />
gezegd en geschreven hebben.' Reeds vanaf zijn allereerste verkiezingsdeelname in<br />
december 1978 bespeelt het Blok in àl zijn verkiezingspropaganda het anti-vreemdelingenthema<br />
immers als een van de centrale programmapunten, niet enkel in zijn programma,<br />
maar ook in zijn slogans. Dat is niet onbelangrijk, integendeel. Verkiezingen zijn dé politieke<br />
arena bij uitstek waar politieke partijen hun programma bekend maken bij het brede publiek.<br />
Dat het Blok uitgerekend dààr reeds vanaf 1978 met zijn anti-vreemdelingenstandpunten<br />
uitpakt, wijst er dan ook precies op dat de partij zich toen reeds via dàt thema nadrukkelijk<br />
wenste te profileren.<br />
Dezelfde profilering streefde het Vlaams Blok toen ook al na in de kringen van de rechtsnationalistische<br />
strijdbewegingen. In Dietsland-Europa, het tijdschrift van Were Di, had<br />
Dillen dat in december 1977 in het artikel 'Waarom de Vlaams-Nationale Partij?' al duidelijk<br />
gemaakt. Onder de titel 'Strijdpartij van en voor het nationalisme' schetste Dillen 'het essen-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 74
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
tiële van het karakter van de VNP'. Een van die kernpunten is: 'De VNP komt op voor de<br />
terugkeer van de gastarbeiders naar hun land van oorsprong.' Dillens artikel kan beschouwd<br />
worden als de allereerste programmatekst van het Vlaams Blok, waarmee de partij - toen<br />
nog onder de benaming VNP - onder een harde kern rechtse Vlaams-nationalisten haar<br />
eerste schare leden en militanten wilde werven.<br />
Menig vooraanstaand Vlaams-Blokker trad dan ook mede op die basis tot de partij toe.<br />
Eric Deleu, die vanaf 1976 voor de Volksunie in de Berchemse gemeenteraad zetelde en in<br />
oktober 1981 naar het Vlaams Blok overstapte, maakt daarvan geen geheim. Op een<br />
ogenblik dat de anti-Egmontstemming in Vlaams-nationale kringen nog nazindert, noemt<br />
Deleu niet het communautaire, maar wel het anti-vreemdelingenstandpunt van het Vlaams<br />
Blok de doorslaggevende reden voor zijn overstap: 'Mijn pogingen om een ondubbelzinnig<br />
standpunt te verkrijgen inzake gastarbeiders en de noodzakelijke terugkeer van hen naar<br />
hun eigen vaderland, vonden geen weerklank (bij de VU-top),' schrijft Deleu in de Vlaams-<br />
Blokverkiezingskrant van november 1981. 'Dit heeft me doen besluiten deze partij te verlaten<br />
en toe te treden tot het Vlaams Blok, waar ik de nationalistische beginselen onvertroebeld<br />
uitgedrukt en belichaamd vind.'<br />
Wie daarentegen, zoals de eerder aangehaalde dissidenten, tot het Vlaams Blok toetrad<br />
ondanks die anti-vreemdelingenstandpunten en omwille van de Vlaamse onafhankelijkheidseis,<br />
hoorde eigenlijk al van in begin niet thuis in het Vlaams Blok. Het onafhankelijke<br />
Vlaanderen dat het Vlaams Blok wil, is immers geen Vlaanderen met vreemdelingen die<br />
goed geïntegreerd of geassimileerd zijn, zoals die dissidenten voorstaan. Het onafhankelijke<br />
Vlaanderen van het Vlaams Blok is integendeel een Vlaanderen zonder vreemdelingen. Zijn<br />
Vrij Vlaanderen is evenzeer een vreemdelingen-vrij Vlaanderen. Voor het Vlaams Blok is het<br />
anti-vreemdelingenthema daarom een cruciaal nationalistisch thema.<br />
2. WAT IS ER VREEMD AAN DE VREEMDELING?<br />
'Wij eisen, binnen een redelijke termijn, de terugkeer van de overgrote meerderheid der<br />
niet-Europese gastarbeiders naar hun eigen vaderland; de versnelde, humane maar kordate<br />
terugkeer van achtereenvolgens de criminele, illegale en werkloze niet-Europese<br />
vreemdelingen.' Zo vat het Vlaams Blok de voornaamste doelstelling van zijn anti-vreemdelingenprogramma<br />
in de Grondbeginselen samen. De illegale of criminele vreemdelingen<br />
moeten het land onmiddellijk uit. Maar wat hebben die andere niet-Europese vreemdelingen<br />
- de niet-criminele of niet-illegale overgrote meerderheid - dan wel misdaan, opdat hen hetzelfde<br />
lot beschoren is als hun criminele of illegale volksgenoten?<br />
'Wij zijn niet gekant tegen de aanwezigheid van de vreemdeling als individu,' beweert<br />
het Vlaams Blok nochtans (Annemans in Dewinter, 1989: 7). Pech toch voor die<br />
vreemdelingen dat het Blok hen nooit als individu beoordeelt. Een individuele vreemdeling is<br />
immers nooit een individu zondermeer, hij is steeds een individueel lid van een bepaalde<br />
vreemde volksgemeenschap. Vreemdelingen zijn steeds 'andervolkse elementen' (Raes,<br />
1984: 6) of 'volksvreemde elementen' (De Lobel, 1984: 12). Waarin zijn zij dan wel zo<br />
'anders' of 'vreemd'?<br />
Blank zonder complexen<br />
In oktober 1987 organiseren de Vlaams-Blokjongeren hun allereerste ideologisch congres.<br />
Het congresmotto Rechts zonder complexen is met opzet provocatief gekozen. In een<br />
inleidende tekst stellen de VBJ dat 'dit congres de jeugd de kans wil geven haar prioriteiten<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 75
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
in het nationalisme te accentueren en te expliciteren'. Daarbij moet wel voortgebouwd<br />
worden op de traditionele rechtse nationalistische waarden, maar 'de herbevestiging van de<br />
fundamentele waarden van onze levensbeschouwing mag evenwel niet betekenen dat het<br />
rechts-nationalisme niet geactualiseerd moet worden.'<br />
Volgens Frank Vanhecke, die de congreswerkgroep over Europa leidt, is de tijd rijp om<br />
het Vlaams Blok van een van zijn complexen te verlossen. In zijn discussietekst spreekt<br />
Vanhecke daarom, tot driemaal toe, over de 'Europese blanke denataliteit' als een van de<br />
grote problemen van de 21ste eeuw. Vanhecke wordt echter teruggefloten door zijn partijgenoten<br />
die wel zijn bezorgdheid delen, maar niet de verwoording ervan. In hun congresamendementen<br />
opperen zowel Eric Deleu als Gerolf Annemans hun bezwaar. Dat van<br />
Deleu luidt als volgt: 'Het woord blank weglaten; motivatie: iedere echte Europeaan is blank.'<br />
Annemans sluit zich daar bij aan: 'Blanke wordt verkeerd uitgelegd en is trouwens niet erg<br />
nauwkeurig. Waarom niet gewoon de term Europees daarvoor hanteren.' De bezwaren van<br />
Annemans en Deleu worden probleemloos ingewilligd. De door Vanhecke voorgestelde zinsnede<br />
'de rampzalige Europese en blanke denataliteit' wordt in de uiteindelijke congresbesluiten<br />
gereduceerd tot 'de rampzalige Europese denataliteit'. Van 'blanke' is geen sprake<br />
meer.<br />
Dat dit zo probleemloos kon gebeuren, zonder dat het Vlaams Blok hier enig verlies aan<br />
betekenis in ziet, is vanuit ideologisch oogpunt veelzeggend. In de visie van het Vlaams<br />
Blok behoren 'echte' Europeanen sowieso tot het 'blanke ras', anders zouden het geen<br />
'echte' Europeanen zijn. Dat 'echte' - waarover Deleu het had - verwijst immers naar de<br />
biologische of 'raciale' werkelijkheid van de mens. Bij de Europese verkiezingen van juni<br />
1989 speelde het Vlaams Blok zelfs met het idee om campagne te voeren onder de slogan<br />
Voor een blank Europa. 'Het wil zeggen dat wij een raciaal homogeen Europa wensen,' 43<br />
verduidelijkt Gerolf Annemans. Dat raciaal homogeen blanke Europa moet echter wel het<br />
Europa van de Europese blanken zijn en niet dat van de niet-Europese blanken. Alle 'echte'<br />
Europeanen zijn dan wel 'blanken', het omgekeerde is niet waar: niet alle 'blanken' zijn<br />
Europeanen. Filip Dewinter aarzelt niet hierover zijn (betwistbare) kennis van de rassenbiologie<br />
te etaleren: 'Wetenschappelijk gezien behoren de Turken en de Noordafrikanen<br />
trouwens tot hetzelfde "blanke ras" als de Europeanen' (Dewinter, 1991: 13). En dat is toch<br />
wel wat te veel van het goede. Het is dan ook correcter te spreken over 'Europeanen' om<br />
'blanke Europeanen' te bedoelen, dan te spreken over 'blanken' in het algemeen.<br />
Uiteindelijk verkoos het Vlaams Blok dan maar de slogan Voor een Europees Europa. Dat<br />
kwam toch op hetzelfde neer.<br />
Vrije meningsuiting over rassenongelijkheid<br />
Het is dan ook vanuit meer dan één oogpunt merkwaardig dat het Vlaams Blok zich in<br />
allerlei bochten wringt om te ontkennen dat het zich aan een rassendenken bezondigt. Dat<br />
gaat zelfs zo ver dat de partij er in de in 1992 massaal verspreide brochure 10 vooroordelen<br />
tegen het Vlaams Blok niet voor terugdeinst 'om het even welke tegenstander uit te dagen<br />
een verwijzing naar ras te vinden in om het even welk Vlaams-Blokprogramma.'<br />
Zonder meer een spelletje blufpoker, want dergelijke verwijzingen komen veelvuldig<br />
voor. Niemand heeft het wellicht beter verwoord dan Eric De Lobel in zijn referaat Nationalistische<br />
benadering van het gastarbeidersprobleem op het gastarbeiderscongres in<br />
maart 1984, een tekst die tot 1988 werd verspreid: 'Uit de motivatie voor onze stellingname<br />
moge overduidelijk blijken: (...) Dit is niet het primaire racisme van de haat en de zelfophemeling,<br />
maar integendeel het racisme van het wederzijdse respekt. Dit is geenszins rassen-<br />
43 () Geciteerd in: VAN DEN BRINK R., De internationale van de haat: extreem-rechts in West-Europa, 1994, p.<br />
157, waarin Annemans dit verhaal doet.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 76
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
haat, maar ras-erkenning' (De Lobel, 1984: 13). De Lobel leidde tot 1990 de Vlaams-<br />
Blokstudiedienst en schreef vanuit die functie de brochure Vrijheid en Veiligheid. Daarin<br />
verkondigt hij onder meer: 'Elk volk maakt deel uit van een ras.' 44 Een stelling die hij, verwijzend<br />
naar zijn congresreferaat, zes jaar later nog eens herhaalt in het partijblad van april<br />
1990: 'Het is best mogelijk dat een groep op bepaalde gebieden superieur is en dat erfelijke<br />
factoren daarbij een belangrijke rol kunnen spelen. Deze veralgemening mag echter nooit<br />
genterpreteerd worden als de globale superioriteit van alle enkelingen die van die groep<br />
deel uitmaken. (...) Wij zullen steeds elke vorm van minachting omwille van de nationaliteit<br />
of het ras afkeuren. De houding die elke nationalist past, is nl. die van diep respect voor<br />
ieders volkse eigenheid.'<br />
Meer nog, niet enkel komt het rassendenken wel degelijk voor in Vlaams-<br />
Blokprogramma's, de partij betreurt het bovendien dat het hierover niet meer vrijuit kan<br />
spreken. 'Gastarbeid is één der weinige politieke vraagstukken waaromtrent in dit land de<br />
vrije meningsuiting beperkt is,' merkt het sipjes op (Partijbestuur, 1984: 2). De schuldige<br />
daarvan is de anti-racisme wet, die volgens het Vlaams Blok een opiniedelict instelt, want<br />
geen misdaad maar een mening zou bestraffen: 'Deze wet is noch min noch meer een aantasting<br />
van onze meest elementaire vrijheden: zij verbiedt opinies te uiten over rassenintegratie,<br />
-inwijking en -ongelijkheid, en schendt aldus de vrijheid van mening' (Raes, 1984: 4-<br />
5). We zouden wel willen, maar we mogen niet, lijkt het Blok te zeggen.<br />
Dat is niet naar zijn zin, want het rassendenken is het Vlaams Blok zeer genegen. Het<br />
ergert de partij immers dat 'racisme een bijzonder pejoratieve betekenis heeft gekregen. (...)<br />
Racisme wordt gelijkgesteld met discriminatie, xenofobie en rassenhaat. Deze begripsverwarring<br />
en woordvervuiling zijn het gevolg van een jarenlange campagne van de<br />
tegenstanders van alles wat met ras, volk en identiteit te maken heeft' (Dewinter, 1991: 12-<br />
13). Vòòr deze 'lastercampagne', zo insinueert het Blok daarmee, had racisme een andere,<br />
meer 'positieve' betekenis. Met heimwee herinnert het aan die definitie van racisme als 'verering<br />
van het ras, politieke rasleer' (Dewinter, 1991: 12).<br />
En daarin kan het Vlaams Blok, dat zoals eerder bleek tot de voorstanders van ras, volk<br />
en identiteit behoort, zich nu eenmaal wél herkennen. 'Wij geloven in de raciale en etnische<br />
eigenschappen, die we volle ontplooiingskansen willen bieden door het scheppen of<br />
behouden van gescheiden ontwikkelingskansen. (...) Dat men zich nauwer verbonden voelt<br />
met zijn eigen ras dan met gelijk welk ander (...), is gewoon de bevestiging van de oude<br />
volkswijsheid dat het hemd nader is dan de rok,' schrijft schrijft Eric de Lobel in het<br />
Kaderblad van september-oktober 1988. Daarom ook zegt ondervoorzitter Roeland Raes<br />
dat 'het Vlaams Blok geen racistische partij is,' althans - en nu komt het - 'zeker niet in de<br />
bekrompen, hatelijke, negatieve zin die men nu eenmaal aan dit woord geeft' (Raes, 1984:<br />
5).<br />
Toch laat het Vlaams Blok zich door dit alles niet uit zijn lood slaan. De terminologie kan<br />
worden aangepast, de ideeën die ermee moeten worden uitgedrukt, blijven dezelfde. 'Wat<br />
er ook van zij,' voegt Raes er op het gastarbeiderscongres geruststellend aan toe, 'niemand<br />
zal ons doen afwijken van de gedragslijn die wij ons als radicaal-nationalistische partij<br />
hebben voorgeschreven' (Raes, 1984: 4).<br />
Culturele verworteling<br />
Vanuit die nieuwe gedragslijn zal Filip Dewinter, die zich eind jaren tachtig heeft opgewerkt<br />
tot de specialist inzake vreemdelingenproblematiek, zonder rode kaken schrijven: 'Het<br />
Vlaams Blok spreekt niet over rassen, maar over cultuurpatronen' (Dewinter, 1991: 13).<br />
Dat culturele discours, de verwijzing naar culturele verschillen in plaats van raciale, is<br />
44 () DE LOBEL E., Vrijheid & Veiligheid, 1985, p. 13.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 77
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
niet compleet nieuw. Voordien kwam het ook al voor in de programmateksten, al dan niet<br />
samen met een onversneden rassendiscours. In het allereerste Dossier Gastarbeid uit 1982<br />
is het rassendenken compleet afwezig. Het Vlaams Blok spreekt daarin uitsluitend over 'het<br />
etnisch en cultureel verschil' tussen Vlamingen en vreemdelingen (Van de Wal, 1982: 10).<br />
Op het gastarbeiderscongres van 1984 staat het rassendenken dan weer wel centraal, terwijl<br />
het culturele discours eerder bijkomstig is, hoewel het niet geheel ontbreekt. Pas vanaf<br />
de derde programmatekst over vreemdelingen, het Dossier Gastarbeid van Gerolf<br />
Annemans en Filip Dewinter uit 1988, wordt er schijnbaar resoluut gekozen voor een dominerend<br />
cultureel discours en wordt het rassendiscours doelbewust gemeden.<br />
Het Vlaams Blok ontleent dat culturele discours aan de Franse Nouvelle Droite (Nieuw<br />
Rechts). Roeland Raes, zelf een enthousiast aanhanger van deze ideologische stroming die<br />
het extreem-rechtse ideeëngoed wil hernieuwen, stopt die Nieuw Rechtse wortels niet onder<br />
stoelen of banken: 'Aan diegenen die ons verwijten in een of ander achterhaald verleden te<br />
leven, antwoorden wij dat juist in het laatste decennium en juist in kringen die niet meteen<br />
op achterhaalde denkbeelden steunen, ik noem de Franse Nouvelle Droite,' aldus Raes op<br />
het gastarbeiderscongres van 1984, 'het begrip enracinement of verworteling vooropstaat<br />
als levensnoodzakelijke voorwaarde voor geestelijke gezondheid en evenwicht, zowel van<br />
mens als van mensengemeenschap' (Raes, 1984: 5).<br />
Raes is overigens niet de enige Vlaams-Blokker die in deze context graag naar zijn<br />
Nieuw Rechtse leermeesters verwijst. In zijn boek Eigen volk eerst - met zo'n honderdtachtig<br />
pagina's de meest uitvoerige Vlaams-Blokstudie over vreemdelingen - vernoemt Filip<br />
Dewinter de belangrijkste Nouvelle Droite-ideoloog Alain de Benoist als een van de bronnen<br />
van zijn 'antwoord op het vreemdelingenprobleem' (Dewinter, 1989: 182). De invloed van<br />
Nieuw Rechts op de rechts-radicale ideologie in het algemeen en op die van het Vlaams<br />
Blok in het bijzonder dient zeker eens onderwerp van een aparte studie te vormen. Want<br />
ondanks de vele boeken en andere publikaties over het Vlaams Blok bestaat onze kennis<br />
hierover nog vooral uit leemtes. Ten onrechte, want radicaal-rechts zelf kent aan Nieuw<br />
Rechts een groot belang toe (zie ook hoofdstuk 5).<br />
De 'culturele verworteling' waarover Nieuw Rechts en het Vlaams Blok het hebben, is<br />
eigenlijk een variant van het ideologische principe één volk, één staat, één cultuur. 'Deze<br />
verworteling onderstelt dat de mens kan leven in een gemeenschap, in zijn gemeenschap,<br />
te midden zijn eigen cultuur en religie, omgeven door herkenbare symbolen, zich<br />
ontplooiend in de richting en het tempo dat hem best ligt. Gezonde, dynamische volkeren<br />
zijn zij die zich thuis voelen waar ze leven, niet de ontwortelden, verplaatsten, in ballingschap<br />
gevoerden' (Raes, 1984: 5). Het is een ideologisch sleutelbegrip dat een heel<br />
programma schraagt.<br />
In deze redenering schuilt vooreerst - en alweer - een pleidooi voor mono-culturele<br />
staten of staten waarvan alle inwoners tot een en dezelfde cultuurgemeenschap behoren.<br />
Dat wordt - niet toevallig - op het gastarbeiderscongres in herinnering gebracht: 'Zoals elk<br />
gezin recht heeft op een eigen leefruimte om zich vreedzaam in te ontwikkelen, heeft ook<br />
elk volk hier nood aan' (De Lobel, 1984: 10). Zoals een Vlaming volgens het Blok verworteld<br />
is in Vlaanderen omdat dat zijn cultureel thuis is, is een vreemdeling in Vlaanderen ontworteld<br />
omdat hij hier niet thuis is, omdat hij hier niet leeft in zijn eigen cultuur- en<br />
volksgemeenschap waarin hij op zijn beurt verworteld is.<br />
De aanwezigheid van grote groepen vreemdelingen brengt de culturele homogeniteit -<br />
en dus de verworteling van de Vlamingen zelf - in gevaar, zegt het Vlaams Blok. Daarbij<br />
speelt vooreerst 'de graad van vreemdheid een belangrijke rol,' zoals de anti-gastarbeiderskrant<br />
van maart 1984 het uitdrukt. 'De verdraagzaamheid is groter of kleiner naargelang de<br />
nationaliteit van de vreemdeling,' en om dat te illustreren vervolgt het Dossier Gastarbeid uit<br />
1982: 'Het etnisch en cultureel verschil tussen een Vlaming en een Duitser is nu eenmaal<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 78
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
minder groot dan tussen een Vlaming en een Turk' (Van de Wal, 1982: 10).<br />
Ook het aantal vreemdelingen is volgens het Blok bepalend voor het ontwortelingsproces.<br />
'Het culturele risico zit verscholen in de verhoudingsgewijze overdaad, in de<br />
kwantitatieve hoeveelheid die veel groter is dan het vleugje exotisme dat cultuurverrijkend<br />
zou kunnen zijn,' schrijven Annemans en Dewinter in het Dossier Gastarbeid uit 1988. 'Met<br />
het probleem van de kunstmatige import van vreemde arbeiders gaat het niet meer om een<br />
vleugje vreemde cultuur, maar om een invasie, een volksverhuizing, die niet meer cultuurverrijkend<br />
maar cultuurvernietigend is' (Annemans & Dewinter, 1988: 3).<br />
In de eerste programmateksten over vreemdelingen sprak het Vlaams Blok daarbij steeds<br />
over een 'tolerantiedrempel': wanneer de vreemdelingen niet meer dan tien procent van de<br />
totale bevolking zouden uitmaken, zou hun aanwezigheid geen problemen opwekken bij de<br />
autochtone bevolking.<br />
Nochtans is het begrip 'tolerantiedrempel' voor het Vlaams Blok eigenlijk niet bruikbaar,<br />
want het houdt in dat onder die 'drempel' de aanwezigheid van vreemdelingen niet voor<br />
problemen zou zorgen. Toevallig kent België een gemiddelde van tien procent vreemdelingen<br />
(dit zijn alle niet-Belgen), maar dat percentage verschilt grondig van regio tot regio en<br />
van wijk tot wijk. Zo ligt het aandeel vreemdelingen in Vlaanderen (4,2%) ver onder de<br />
'tolerantiegrens', terwijl Wallonië (11,3%) rond het gemiddelde hangt en Brussel er hoog<br />
bovenuit prijkt (27,2%). Het aandeel van de Turken en Marokkanen ligt evenwel zowel in<br />
Vlaanderen (1,4%) als in Wallonië (1,3%) ver onder de 'tolerantiegrens', die enkel in Brussel<br />
wordt overschreden (11,3%). Op een nog lokaler niveau, in sommige Vlaamse stadswijken<br />
met een hoge concentratie Turken en Noordafrikanen, wordt de 'tolerantiegrens' dan weer<br />
wel overschreden.<br />
Van 'Vlaamse wijken' is hier eigenlijk geen sprake meer, zegt het Vlaams Blok daarom,<br />
en Karel Dillen adviseert in het partijblad van juli 1990 dat er voor deze gettowijken 'een<br />
ander en meer aangepast woord bestaat: casbah!' Op het colloquium Immigratie: het<br />
Westen voor de keuze in juni 1992 wijst kamerlid Filip De Man op de keerzijde daarvan:<br />
'Een nevenaspect is hier de vlucht uit de stad van de Vlamingen. Omdat de Vlaamse<br />
gezinnen zich niet meer thuis voelen in bepaalde wijken van Brussel, Gent, Borgerhout of<br />
Genk, vluchten ze in steeds grotere getale naar de randgemeenten of verderop naar de<br />
groene - of moeten we zeggen blanke - gordel rond de grootsteden' (De Man, 1992: 19).<br />
Ook deze 'tot kasba's en soeks verworden volkswijken' (Dewinter, 1991: 61), de 'voor<br />
blanken ontoegankelijke getto's' (Annemans & Dewinter, 1991: 19) moeten terug Vlaams en<br />
blank territorium worden. 'Ons eigen volk heeft het recht zijn eigenheid te behouden en zich<br />
thuis te voelen in eigen land. Het Vlaams Blok wil van deze kasba's opnieuw leefbare<br />
Vlaamse gemeenten en buurten maken,' zo heet het (Annemans & Dewinter, 1991: 5).<br />
In punt 13 van het 70-puntenplan schrijft het Blok dat het 'de gettovorming zoveel<br />
mogelijk wil tegengaan,' maar dat wil het niet doen door de vreemdelingen te spreiden over<br />
het hele Vlaamse grondgebied, zodat hun etnische concentratie nergens de 'tolerantiegrens'<br />
overschrijdt. 'Het gekibbel over spreiding of concentratie als middel tot integratie is een<br />
valse discussie,' schrijft Dewinter, die de integratie en daarmee ook de term 'tolerantiegrens'<br />
afwijst (1991: 61). 'De beste manier om de gettovorming in onze grootsteden tegen te gaan,<br />
is de terugkeer van de vreemdelingen,' luidt de oplossing in punt 15. Het komt het Vlaams<br />
Blok daarbij goed uit dat de migranten reeds in gettowijken samenleven, want dat<br />
vergemakkelijkt hun opsporing. 'Aangezien de vreemdelingen reeds samenleven in<br />
gettowijken, komt het er enkel nog op aan hen duidelijk te maken dat hun verblijf hier tijdelijk<br />
is en dat zij zich dienen klaar te maken voor de terugkeer' (Dewinter, 1991: 61).<br />
De gettowijken zijn tengevolge van de ontworteling ook broeinesten van criminaliteit, zegt<br />
het Vlaams Blok. 'De vreemdelingen en meer bepaald de Afrikaanse en Noordafrikaanse<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 79
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
vreemdelingen zijn in hoge mate verantwoordelijk voor de enorme toename van de<br />
criminaliteit tijdens de jongste jaren,' beweert Dewinter (1989: 45).<br />
'Geen volk is crimineler dan een ander,' voegt het Blok daar onmiddellijk aan toe, maar<br />
wat het daarmee eigenlijk bedoelt, is dat een ontworteld volk wel crimineler is dan een<br />
verworteld volk. 'De hogere criminaliteit spruit juist voort uit de ontworteling van lieden die in<br />
eigen land een normaal leven zouden leiden,' schrijft Dewinter in de campagnekrant Antwerpen<br />
aan de Antwerpenaren uit 1988. In Vlaanderen zijn de Marokkanen volgens het Blok<br />
immers crimineler dan de Vlamingen zelf: 'Het criminaliteitspercentage bij Marokkanen is<br />
zes maal groter en bij Algerijen zelfs negentien maal groter dan dat van onze eigen<br />
bevolking' (Dewinter, 1989: 48).<br />
Het Vlaams Blok geeft volgende verklaring voor deze hogere criminaliteitscijfers: 'De<br />
reden waarom immigranten een onevenredig groot deel van de criminele feiten begaan, ligt<br />
aan de ontworteling waar ze het slachtoffer van zijn. Niet-Europese vreemdelingen zijn<br />
inderdaad ontwortelde mensen: afgesneden van hun familie, hun volk. Het kan niet anders<br />
dan dat een Berber uit de Sahara, een Turk uit Anatolië of een neger uit Ghana in onze<br />
hoogontwikkelde samenleving weinig kansen maakt: zij beheersen onze taal niet, kennen<br />
onze wetten niet, stammen uit een heel andere cultuur. Voor hen is er weinig werk, velen<br />
moeten leven van onze sociale voorzieningen of krijgen geen enkele steun. Frustratie alom<br />
dus, en juist daarom grijpen vreemdelingen naar drugs, stelen zij auto's, plegen zij vandalisme,<br />
overvallen zij bejaarden. Dat is de waarheid' (Annemans & Dewinter, 1991: 12-13)<br />
Het lijkt wel een wetmatigheid dat zij zich crimineel gedragen, en het gevolg is dan ook<br />
dat voor het Vlaams Blok heel de 'ontwortelde' migrantengemeenschap een potentieel<br />
crimineel milieu is, dat streng in de gaten moet worden gehouden. Punt 49 van het 70puntenplan<br />
eist daarom verhoogde en systematische politiecontroles in de gettowijken. 'Het<br />
feit dat vreemdelingen meer gecontroleerd worden, heeft juist te maken met het feit dat ze<br />
een crimineler gedrag vertonen en niet omgekeerd. Het zou even absurd zijn om te beweren<br />
dat de pakkans van iemand die het drugmilieu frequenteert, groter is omwille van het feit dat<br />
het drugmilieu streng in de gaten gehouden wordt. Natuurlijk wordt dat wereldje streng<br />
gecontroleerd, juist omdat het een crimineel milieu is. Zo ook wat de immigranten betreft,'<br />
luidt het (Annemans & Dewinter, 1991: 12).<br />
Achter het begrip 'culturele verworteling' schuilt ten slotte ook een anti-materialistische<br />
mensvisie. Op het VBJ-congres in oktober 1993 zei Reinhard Staveaux daarover in zijn<br />
congrestekst Nationalisme en Oorlog: 'Het is niet de economische noodzaak die rechten<br />
geeft aan welk volk of individu dan ook om binnen te dringen in het kernland van een ander<br />
volk. En evenzo heeft geen enkel lid van een volk het recht om individuen die geen deel<br />
uitmaken van zijn volk naar dat grondgebied van dat volk te halen uit economische<br />
motieven.'<br />
Het Vlaams Blok wil wel erkennen 'dat in de beginperiode gastarbeiders naar hier<br />
werden gehaald om het zogenaamde vuile werk te doen' (Annemans & Dewinter, 1991: 7),<br />
maar volgens Frank Vanhecke op het VBJ-congres in februari 1989 is dat niet iets waarvoor<br />
ze uit dankbaarheid in Vlaanderen mogen blijven: 'Ze werden voor hun arbeid betaald en<br />
genoten allerhande sociale voordelen die in hun eigen land ondenkbaar waren. Zo er al van<br />
enige morele erkentelijkheid sprake moet zijn, wat wij betwijfelen, dan zeker niet in de<br />
richting die men nu voorschrijft' (Vanhecke, 1989: 1).<br />
Reeds in zijn allereerste Dossier Gastarbeid schreef het Vlaams Blok immers: 'Zeker als<br />
nationalisten mogen we ons er niet toe verlagen de gastarbeider als productiefaktor te zien,<br />
zoals maar al te dikwijls door liberalisten of marxisten wordt gedaan' (Van de Wal, 1982:<br />
16). De gastarbeider is meer dan een arbeider. 'De mens is géén arbeidskracht. Hij is méér<br />
dan een puur economische factor. Hij is op de eerste plaats een geestelijk wezen dat op<br />
natuurlijke wijze verbonden is met zijn gezin, zijn familie, zijn volk, land en cultuur,' schrijft<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 80
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Karel Dillen in de toelichting bij zijn wetsvoorstel voor de terugkeer van de vreemdelingen uit<br />
1983. 'Men dacht arbeiders in te voeren, terwijl men in wezen mensen met een eigen cultuur,<br />
religie en waardenpatroon naar hier had gehaald,' becommentarieert Annemans (in<br />
Dewinter, 1989: 9).<br />
De 'culturele verworteling' is ook de enige betekenis waarin het Vlaams Blok over<br />
mensenrechten praat. Zo luidt het laatste van de twaalf 'praktische voorstellen ter oplossing<br />
van het gastarbeidersprobleem' op het gastarbeiderscongres van 1984: 'Streven naar een<br />
internationale afkeuring van het beginsel gastarbeid als zijnde strijdig met de mensenrechten'<br />
(Vlaams Blok, 1984: res. 12). Die mensenrechten zijn niet die van de universele<br />
mens, maar die van de nationalistische mens. Ze moeten juist de vorming van een<br />
universele of kosmopolitische mens beletten. 'Wij verdedigen de mens van en in zijn volk en<br />
Europa, de mens met een taal, een cultuur, een traditie. De miljoenenvoudige productie van<br />
zielloze Frankensteins à la Boris Karloff, gevolg van een onverantwoorde immigratie, wijzen<br />
wij af. De ideologisten van het zogezegd anti-racisme kennen de echte mens niet meer,<br />
verbonden met zijn familie, dorp of stad, streek en volk, met de tradities van zijn volk en van<br />
Europa. Zij kennen alleen de ontheemde, de vervreemde van zijn verleden, de ontwortelde,<br />
de nergens nog thuis zijnde,' zei Karel Dillen op 12 juli 1990 in het Europees parlement.<br />
3. OOK ISLAMIETEN ZIJN VREEMDELINGEN<br />
Op 6 juni 1992 organiseert het Vlaams Blok het colloquium Immigratie: het Westen voor de<br />
keuze, waarop Filip Dewinter zijn 70-puntenplan voorstelt. De oriëntalist Koen Elst is<br />
uitgenodigd om een gastreferaat te houden onder de titel 'De dreiging van de Islam', maar<br />
steekt achteraf zijn ongenoegen over Dewinters terugkeerplan niet weg:<br />
'Ik heb geen banden met het Vlaams Blok en ben als onafhankelijk intellektueel natuurlijk<br />
vrij om te spreken voor eender welke legale vereniging die mij daarom vraagt. Spreken<br />
op het colloquium Immigratie: het Westen voor de keuze vind ik achteraf wél een fout. Niet<br />
omdat dat van het Vlaams Blok uitging, wel wegens de associatie met het 70-puntenplan. Ik<br />
sta daar niet achter, en het Vlaams Blok zou er m.i. goed aan doen met de kritiek daarop<br />
rekening te houden. Ik heb trouwens nog andere ideologische meningsverschillen met het<br />
Vlaams Blok, ondermeer over het nationalisme, dat m.i. ten onrechte de natie als gemeenschapsniveau<br />
beklemtoont. Als ik dan nog specifiek de Vlaamse natie bekijk, die bende<br />
eerloze dommeriken en verliezers, dan kan ik daar echt niet mijn levensdoel van maken.' 45<br />
Dit is niet de taal van een Vlaams-Blokker, maar het Vlaams Blok had Elst dan ook niet<br />
uitgenodigd om zijn mening te geven over het Vlaams-nationalisme.<br />
De-islamiseren of re-islamiseren?<br />
'Niet de moslims zijn het probleem, maar de islam' verkondigt Elst (1992: 1). 'De meeste<br />
moslims die hier als gastarbeider naartoe gehaald zijn, hebben weinig kennis van hun eigen<br />
religie,' verklaart hij zich nader. 'Zoals de meeste volksmensen uit de meeste culturen<br />
beschouwen zij religie als een stel eenvoudige rituelen en leefregels, zonder veel theologische<br />
finesse. Zij denken dat islam betekent: geen varkensvlees en geen alkohol, jaarlijkse<br />
Ramadhaan, en zo nog een paar dingen. In de eerste plaats denken zij: ik ben moslim, dus<br />
dat wat tot mijn opvattingen en leefgewoonten behoort, dat is de islam. (...) Vele<br />
immigranten beweren bijvoorbeeld heel oprecht dat de islam een verdraagzame religie is.<br />
45 () Kort Manifest, juli-augustus 1993, p. 5. Kort Manifest is het tweemaandelijkse tijdschrift van het 'Vormingsinstituut<br />
Wies Moens' van Edwin Truyens, die in 1983 uit het VB stapte.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 81
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Dat is natuurlijk niet zo, maar wat die mensen bedoelen, is dit: ik beschouw mijzelf als<br />
moslim en ik ben verdraagzaam, ergo de islam is verdraagzaam. Kortom, voor die<br />
laaggeschoolde eerste generatie is de islam geen welomlijnde doctrine, maar een soort<br />
collectieve identiteit die redelijk los staat van de echte islam' (Elst, 1992: 21).<br />
Onttrek die moslims dan nog meer van de echte islam en er zal nauwelijks nog sprake<br />
zijn van een cultureel conflict. De moslims zullen volledig geassimileerd raken in de nietislamitische<br />
Vlaamse samenleving waarin zij reeds leven. Elst: 'De kinderen en kleinkinderen<br />
van deze gastarbeiders zouden normaal in de Europese omgeving de islam moeten ontgroeien<br />
en vergeten, en zich helemaal assimileren' (Elst, 1992: 21). Dat is mogelijk volgens<br />
Elst, omdat 'de islam niet "nu eenmaal de eigen cultuur" van Turken of Marokkanen is. Die<br />
volkeren zijn moslim geworden onder druk van machtsverhoudingen' - en die zijn<br />
omkeerbaar. 'In plaats van de islam te vleien, moeten onze intellectuelen zich inzetten om<br />
de moslims te helpen het aan hun voorouders onder zware druk opgedrongen geloof te ontgroeien'<br />
(Elst, 1992: 18).<br />
Die ontwikkeling kan echter worden gedwarsboomd, vreest Elst, door krachten die<br />
menen dat het cultureel conflict op de spits moet worden gedreven, krachten die 'de assimilatie<br />
van de moslims kost wat kost willen voorkomen' en daarom 'hard werken om de deislamisering<br />
van de moslims in Europa tegen te gaan' (Elst, 1992: 21).<br />
In dat verzet tegen die de-islamiserende assimilatie kan het Vlaams Blok zich volledig<br />
terugvinden. Een van de eisen in zijn anti-vreemdelingenprogramma luidt immers: 'het<br />
bevorderen van de neiging van vreemdelingen om hun eigen cultuur te behouden' (Annemans<br />
& Dewinter, 1988: 23). Het 70-puntenplan mag er in zijn totaliteit dan wel op gericht<br />
zijn de vreemdelingen zoveel mogelijk rechten te ontzeggen, één recht wil het Blok hen<br />
niettemin steeds blijven toekennen: 'De hier verblijvende moslims hebben het recht hier hun<br />
godsdienst te belijden' (punt 13; wat niét strijdig is met punt 12 dat de erkenning van de<br />
islamitische eredienst wil intrekken). Ze krijgen daartoe zelfs een eigen moskee, al moet die<br />
wel buiten de stadskernen liggen, want in de stadswijken zelf moeten de moskeeën systematisch<br />
verdwijnen. Evenzo moeten de onderwijsprogramma's voor de moslimkinderen<br />
'nauw aansluiten bij hun cultuur- en leefwereld' (punt 16).<br />
Het Vlaams Blok wil de islamitische vreemdelingen daarmee re-islamiseren. Dat doet<br />
het niet uit liefde voor de islam. Op het VBJ-congres in oktober 1993 jouwde de jonge juriste<br />
Gerd Van Steenberge de islam nog uit voor 'barbaars, achterlijk en onmenselijk' (Van<br />
Steenberge, 1993: 9). Van Steenberge assisteerde de advocaten van het Vlaams Blok op<br />
het proces dat de Liga voor Mensenrechten in 1994 had aangespannen wegens overtreding<br />
van de wet op het racisme. 'De islam is fundamenteel anti-Westers en anti-christelijk,'<br />
schrijft Dewinter in Eigen volk eerst (Dewinter, 1989: 90). Koen Elst springt hem bij: 'De<br />
islam is een intrinsiek fanatieke doctrine' (Elst, 1992: 1). Elst haalt de Koran boven om het<br />
intolerante karakter van de islam te bewijzen: 'De essentie van deze doctrine is: de islam<br />
erkent één God, maar twee mensheden. De gelovigen zullen de hemel beërven en mogen<br />
nu reeds over de aarde heersen; de ongelovigen zijn tot het eeuwig hellevuur verdoemd en<br />
zijn ook op aarde in het beste geval gedoemd tot een schaduwbestaan onder de knoet van<br />
de islam. (...) Al wie de Koran leest als Allahs openbaring, wordt ertoe aangespoord de<br />
ongelovigen te bestrijden en hen als vijanden te behandelen' (Elst, 1992: 5 en 11).<br />
Wat bezielt het Vlaams Blok dan om de in Vlaanderen wonende migranten met zo'n<br />
Vlaams-vijandige godsdienst op te zadelen? 'De islam is meer dan alleen een godsdienst,'<br />
leert Filip Dewinter. 'Het is een maatschappelijke ordening die zich uitstrekt tot alle aspecten<br />
van het leven' (Dewinter, 1991: 33). Dat komt het Vlaams Blok merkwaardig genoeg goed<br />
uit. 'Het belangrijkste voor iedere islamiet is te leven als een goede moslim,' herinnert het<br />
Vlaams Blok aan een islamitisch voorschrift, en daar kan het zich wel achterscharen. 'De<br />
maatschappelijke gevolgen zijn bijzonder groot,' vervolgt Dewinter immers. 'Een moslim kan<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 82
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
zich onmogelijk religieus handhaven wanneer hij westers leeft. Vrijheid van meningsuiting,<br />
democratie, vrouwenemancipatie, scheiding tussen Kerk en Staat... zijn waarden die<br />
volkomen vreemd zijn aan de islam' (Dewinter, 1991: 33-34).<br />
De conclusie ligt voor de hand: 'De islam is een godsdienst die in Europa niet thuishoort.<br />
Eeuwenlang hebben onze voorouders de islam met het zwaard buiten onze grenzen proberen<br />
te houden' (Dewinter, 1991: 42). Daar moeten de islamitische vreemdelingen dan ook in<br />
grote getale weer naartoe. 'Wij waarderen de islam in zijn cultuurgebied, maar niet bij ons,'<br />
drukt Karel Dillen het op 12 juli 1990 in het Europarlement subtiel uit. Het Vlaams Blok komt<br />
daarmee waar het komen wou, daarover kan geen misverstand bestaan: dat het doel<br />
sowieso de 'terugkeer' zou worden, lag al op voorhand vast.<br />
De islamitische Noordafrikaanse en Turkse vreemdelingen moeten niet terug omdat ze<br />
moslim zijn; hun moslimcultuur vormt daartoe slechts een bruikbare aanleiding. Waren ze<br />
bijvoorbeeld katholieke Afrikanen of Latijns-Amerikanen geweest, dan hadden ze ook teruggemoeten,<br />
alleen zou het Blok dan een andere aanleiding hebben gevonden. Omdat ze<br />
toch terugmoeten, moeten ze moslim zijn, dat is het uitgangspunt van het Vlaams Blok. In<br />
hun islamitische 'landen van herkomst' vergemakkelijkt dat hun reïntegratie, in het nietislamitische<br />
Vlaanderen vergemakkelijkt dat hun remigratie, want het benadrukt hun<br />
vreemdeling-zijn. Liever een vreemdeling met een vreemde cultuur, dan een vreemdeling<br />
met een Vlaamse cultuur.<br />
Vandaar dat het Vlaams Blok zich tegen de integratie of de assimilatie van islamitische<br />
vreemdelingen verzet, omdat 'wij dan op een autoritaire en kunstmatige manier de band met<br />
de eigen cultuur verbreken' (Dewinter, 1992: punt 16). Die band moet kost wat kost behouden<br />
blijven, want een betere aanleiding om de 'terugkeer' naar voor te schuiven, kan het<br />
Vlaams Blok zich niet dromen. 'De Noordafrikaanse, islamitische gemeenschap wil zichzelf<br />
blijven. Zij willen hun eigen godsdienst belijden, hun eigen taal spreken, hun eigen cultuur<br />
beleven. Dat recht hebben zij... in hun eigen land' (Dewinter, 1989: 141).<br />
De Vijfde Colonne<br />
'Het beperken van onze kijk op de islam tot de binnenlandse migrantensituatie getuigt van<br />
eurocentrische bekrompenheid en vooral van zelfbedrog,' formuleert Koen Elst een<br />
verrassende zelfkritiek. 'Iedereen die met de islam-problematiek in ons land te maken heeft,<br />
weet dat internationale krachten hier een grote rol in spelen' (Elst, 1992: 21). Volgens Elst is<br />
er sprake van 'verschillende pogingen tot een islamitisch wereldkomplot' (Elst, 1992: 19). Al<br />
die pogingen hebben drie doelstellingen gemeen: de militaire vernietiging van de staat<br />
Israël, de islamisering van de moslim-landen en de uitbreiding van de islam over de wereld.<br />
De moslims in het Westen vormen als 'de vijfde colonne' (Annemans & Dewinter, 1991:<br />
18) of 'het Trojaanse paard van de islam' (Dewinter, 1991: 36) de bondgenoten van deze<br />
islamitische wereldkomplotten. De godsdienstige, maatschappelijke en politieke loyauteit<br />
van de islamieten in België of Vlaanderen gaat immers niet uit naar het niet-islamitische<br />
land waar zij verblijven, maar naar hun islamitische landen en culturen van herkomst,<br />
redeneert het Vlaams Blok. 'Zo bleek dat bij de gemeenteraadsverkiezingen in Nederland<br />
(waar de migranten stemrecht hebben, nvda) de trouw aan de eigen rechtsorde groter was<br />
dan de interesse deel te nemen aan het Westerse maatschappijmodel dat door vele<br />
moslims als verderfelijk wordt beschouwd. De oproep van de Marokkaanse koning Hassan<br />
om niet deel te nemen aan de stemming werd door de Marokkanen massaal gevolgd. Een<br />
reden te meer overigens om aan te nemen dat zijzelf en hun landgenoten aldaar, hen nog<br />
altijd beschouwen als een deel van het thuisland' (Annemans & Dewinter, 1988: 12).<br />
De islamieten kunnen daarbij rekenen op de hand- en spandiensten van Vlamingen die hun<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 83
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
integratie in de Vlaamse samenleving voorstaan. 'Wij nationalisten', waarschuwt Karel Dillen<br />
hen op 30 oktober 1992 in het Europarlement, 'veroordelen de onbewuste en bewuste<br />
agenten, de onbewuste en bewuste fellow travellers, de onbewuste en bewuste nuttige<br />
idioten, de onbewuste en bewuste Vijfde Colonne van de Islam.'<br />
Die Vijfde Colonne telt dus ook Vlaamse 'islam-collaborateurs'; een naar oorlog zwemende<br />
term die aan het volksverraad een nieuwe toepassing geeft. 'Wij mogen ons niet<br />
vergissen van tegenstanders. Onze werkelijke tegenstanders zijn niet de Walen, de gastarbeiders<br />
of de zogenaamde politieke vluchtelingen,' stelt VBJ-voorzitter Karim Van<br />
Overmeire in zijn maidenspeech op het VBJ-congres Weg met de politiek!? op 13 december<br />
1992. 'Onze werkelijke tegenstanders zijn de Vlamingen die, behept met allerlei complexen,<br />
hun eigen identiteit verloochenen en de zelfvernietiging prediken,' vervolgt Van Overmeire<br />
zijn toespraak die ook in de VBJ-Nieuwsbrief van januari-februari 1993 staat afgedrukt.<br />
Dewinter omschrijft hen minachtend als 'de predikers van het tiers-mondisme en het<br />
"anti-racisme" (sic), de profeten van de multi-raciale maatschappij en de halfzachten.' Hij<br />
verwijt hen: 'Het vijandbeeld moet afgeschaft worden, we moeten onze rijkdom delen en<br />
onze grenzen openzetten voor het leed uit de Derde Wereld. Vooral in bepaalde christelijke<br />
kringen slaat dit soort mundialistische nonsens bijzonder goed aan. Pax Christi en<br />
Broederlijk Delen doen maar al te graag mee aan deze massale hysterie die uiteindelijk tot<br />
zelfvernietiging leidt' (Dewinter, 1991: 40). Met zo'n volksverraad is het Vlaanderen van het<br />
Vlaams Blok niet gediend. 'De weerstand zal groter zijn dan verwacht,' dreigt Dewinter<br />
(1989: 106).<br />
Het spectrum van de 'Vlaamse islam-collaboratie' is zeer breed en omvat alle maatschappelijke<br />
bewegingen, privé-initiatieven en overheidsinstanties van wat het Vlaams Blok even<br />
beledigend 'de pro-gastarbeiderslobby' noemt. 'Het bestaan van een dergelijke lobby die<br />
voor en achter de schermen ijvert voor de integratie van de gastarbeiders kan niet ontkend<br />
worden,' schrijft Dewinter in Eigen volk eerst (1989: 92), dat er een gans hoofdstuk aan<br />
wijdt.<br />
Die 'pro-gastarbeiderslobby' wordt aangevoerd door welzijnswerkers, opvangcentra,<br />
semi-officiële organismen, buurtwerken en actiegroepen, zoals het overkoepelende Vlaams<br />
Centrum Integratie Migranten (VCIM), het Antwerpse Centrum voor Buitenlandse<br />
Werknemers (CBW), het jaarlijkse Festival van de Immigrant, de campagne School Zonder<br />
Racisme, Hand in Hand, Objectief 479.917, enzovoort. Punt 9 van het 70-puntenplan eist<br />
dat vreemdelingenorganisaties niet meer vanuit de basis worden opgericht, maar aan een<br />
strenge staatscontrole worden onderworpen. Organisaties die niet voor de terugkeer ijveren,<br />
moeten worden opgeheven. Daartoe eist het Blok de 'afschaffing van de subsidies voor<br />
allerlei niet te controleren organisaties die de culturele integratie bevorderen van de niet-<br />
Europese vreemdelingen' (Annemans & Dewinter, 1988: 23).<br />
De spionagedienst KOSMOS (Kring voor Onderzoek naar de Socialistische en Marxistische<br />
Ondermijning van onze Samenleving) publiceert geregeld de namen en functies van<br />
medewerkers van deze organisaties in de rubriek 'Open Dossier' in het partijblad. De 'lobby'<br />
wordt wetenschappelijk geruggesteund door sociologen 'die de pro-immigratielobby een<br />
hele hoop pseudo-wetenschappelijke argumenten in handen spelen' (Dewinter, 1989: 97).<br />
Ook kerkelijke werkgroepen voor een multi-cultureel samenleven, de migrantenwerkingen<br />
van de vakbonden, alle politieke partijen die een integratiebeleid voorstaan en de officiële<br />
beleidsinstanties die dat uitvoeren, behoren eveneens tot de 'lobby'. Van politieke partijen<br />
die genaturaliseerde vreemdelingen op hun verkiezingslijsten plaatsen, vraagt het Blok zich<br />
in het partijblad van november 1994 af: 'Hoe Vlaams zijn deze partijen nog?'<br />
Verder is er ook 'de medeplichtigheid van de media', zoals Jan Stalmans in het partijblad<br />
van juli-augustus 1993 titelt, want voor het Blok staat dit 'volksverraad' gelijk aan misdaad.<br />
De op initiatief van het Koninklijk Commissariaat voor het Migrantenbeleid ingestelde 'Pers-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 84
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
prijs voor een Harmonieuze Samenleving' noemt het Blok in het partijblad van februari 1993<br />
honend 'een prijs om die journalist te belonen die het kruiperigst de standpunten van de<br />
regering over de multiculturele mikmakmaatschappij verwoordt.' De eerste laureaat van de<br />
prijs, De Standaard-journalist Guido Fonteyn, wordt in hetzelfde van de haat druipende<br />
artikel omschreven als 'de D'Hondt-boy', 'de officieuze woordvoerder van Paula D'Hondt<br />
binnen De Standaard en eigenlijk binnen de hele Nederlandstalige Belgische (niet:<br />
Vlaamse) pers.'<br />
De Koninklijke Commissaris voor het Migrantenbeleid, Paula D'Hondt zelf wordt zelfs naar<br />
Vlaams-Bloknormen, ongemeen hard aangepakt in een onophoudelijke hetze gedurende<br />
haar hele ambtsperiode (van maart 1989 tot maart 1993, nadien opgevolgd door het<br />
Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding onder leiding van D'Hondts<br />
kabinetschef Johan Leman).<br />
Zo verspreidt het Vlaams Blok hatelijke affiches met de slogan Stop islam-collaboratie,<br />
waarop D'Hondt - voor de gelegenheid Fatima D'Hondt gedoopt - staat afgebeeld met een<br />
islamitische hoofddoek om. Het volksverraad kan niet treffender worden voorgesteld, want<br />
'als Vlaamse zou D'Hondt moeten weten wat het betekent om te vechten voor het behoud<br />
van de eigen identiteit,' zegt het Blok (Dewinter, 1991: 47). De Vlaams-Blokjongeren<br />
brengen onder de leiding van Dewinter in december 1990 het Zwartboek Paula D'Hondt uit,<br />
waarin D'Hondt wansmakelijk wordt vergeleken met 'dr. Goebbels, de propagandaspecialist<br />
van de nazi's' (Dewinter, 1991: 25). Van leermeesters gesproken.<br />
Tegen D'Hondt worden haast alle verbale remmen losgegooid. Het scheldwoordenrepertorium<br />
draait op volle toeren. Dewinter in het partijblad van december 1989<br />
bijvoorbeeld: 'Geen Marokkaans vrouwenvluchthuis of Fatima D'Hondt is er couscous<br />
komen eten, geen Turks jongerencafé of Paula was er al over de vloer om er thé-à-lamenthe<br />
te komen slurpen. Gebiologeerd door haar nieuwe troeteldiertjes heeft de immigrantencommissaris<br />
gekozen voor de vijfde kolonne van de islam, tegen de belangen en de wil<br />
van het eigen volk in.'<br />
Karel Dillen doet er niet voor onder. In het partijblad van juli 1990 omschrijft hij de<br />
rapporten van het Commissariaat als 'klaploperij in dienst van de vreemde en in dienst van<br />
de islam. Blijkbaar doet Mevrouw D'Hondt haar uiterste best om bij de niet-Europese<br />
vreemdelingen in het gevlei te komen. We kunnen haar geruststellen. Ze zal ongetwijfeld<br />
schitterend slagen voor haar islamitisch examen,' schrijft Dillen, die D'Hondt nog het liefst<br />
van al uit Vlaanderen zou verbannen. 'Ik durf nu reeds te voorspellen dat zij het ooit nog tot<br />
stoeltjeszetster in de Grote Moskee van Mekka brengt en, als de wonderen de wereld nog<br />
niet uit zijn, wellicht nog tot de eerste vrouwelijke imam.'<br />
4. OOK VLUCHTELINGEN ZIJN VREEMDELINGEN<br />
'In het jaar 2000 zal de wereldbevolking ongeveer 7 miljard zielen tellen. Slechts 900 miljoen<br />
zullen blanken zijn. Wat zal er gebeuren met de miljarden Derde-Wereldbewoners? Zullen<br />
deze hongerige en verpauperde massa's niet de conclusies trekken uit de uitzichtloze situatie<br />
van overbevolking? Zal hen nog een andere mogelijkheid overblijven dan de massale<br />
uitwijking naar het rijke Westen?', voorspelt Filip Dewinter onheilspellend in Eigen Volk<br />
Eerst (1989: 43-44). Dewinter citeert hiermee uit het boek Le Camps des Saints uit 1973<br />
van de Franse radicaal-rechtse, conservatief-katholieke schrijver en ontdekkingsreiziger<br />
Jean Raspail (1925) - die overigens niet tot het Front National van Jean-Marie Le Pen<br />
behoort.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 85
Blanke zelfverdediging<br />
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Onder de titel Jean Raspail en het dilemma der blanke wereld wijdde Karel Dillen in juli 1973<br />
een lijvige boekbespreking aan Le Camps des Saints in Dietsland-Europa, het Were Dimaandblad<br />
waarvan hij toen de hoofdredacteur was. Dillen vatte het boek daarin als volgt<br />
samen:<br />
'Le Camps des Saints is een toekomstroman waarvan de handeling plaats vindt naar het<br />
einde toe van onze gezegende twintigste eeuw. Samenvattend gaat het over de bezegeling<br />
van de ondergang van de blanke wereld. In Indië schepenen honderdduizenden kleurlingen<br />
in op een reeks schepen. Deze Armada zet zich in beweging naar Europa en is slechts de<br />
eerste vloot, de voorloper van andere vloten die zich vanuit vele plaatsen klaarmaken voor<br />
dezelfde tocht naar de welvaart. Europa is voor deze honderdduizenden het luilekkerland,<br />
het land van belofte, het aards paradijs. Hoe reageert Europa? Zal het de durf en de besluitkracht<br />
hebben om deze honderdduizenden het recht op landen te ontzeggen? (...) Wanneer<br />
de honderdduizenden in Frankrijk ontschepen, trekken de laatsten die Europa verdedigen<br />
willen als blank onderdeel, die het recht op de blanke zelfverdediging niet opgaven, zich<br />
terug in Le Village. Zich verzettend wanneer de kleurlingen wat te dichtbij komen, vallen zij<br />
uiteindelijk ten offer aan een bombardement door... Franse vliegtuigen. Het boek eindigt<br />
met de overspoeling ook van Zwitserland, het laatste land met grendels.'<br />
Aan de optimisten die dit een te pessimistische voorspelling vinden, antwoordt Dillen in<br />
hetzelfde artikel uit 1973 dat de voorhoede van die invasie reeds aanwezig is: 'De gastarbeidersbezetting<br />
dreigt stilaan een omgekeerde kolonisatie te worden.' In ieder geval, vervolgt<br />
Dillen, dwingt Raspail een keuze te maken tussen enerzijds 'ons handhaven als een Europa<br />
der vrije volkeren, een Europa met een eigen traditie, een Europa met een stel eigen<br />
waarden', of anderzijds - naar de dichterlijke woorden van Wies Moens - de 'mengpot'. Voor<br />
Dillen is de keuze snel gemaakt: 'Voor ons, die behoren tot het kamp van Jean Raspail,<br />
betekent het dat wij ondubbelzinnig ons nationalisme gegrondvest zien op het eigen volk, op<br />
de verdediging van Europa en de blanke wereld, die niet met schuldcomplexen van allerlei<br />
aard naar de ondergang moet afglijden.'<br />
Raspails boek kende inmiddels verschillende herdrukken en voor Dillen blijft het ook<br />
twintig jaar na de eerste uitgave 'een even moedige als vooruitblikkende als literair waardevolle<br />
roman waarin werd gewezen op de gevaren die vanuit de derde wereld op Europa<br />
afkomen,' zoals hij het op 14 mei 1992 in het Europees parlement uitdrukte. Het boek geldt<br />
binnen het Vlaams Blok als aanbevolen lectuur en de invloed ervan wordt door menig<br />
Vlaams-Blokker aangegeven. 'Het toekomstbeeld van Raspail is vandaag harde werkelijkheid,'<br />
schrijft Joris Van Hauthem in het partijblad van september 1991 onder de dreigende<br />
titel Wat Europa te wachten staat.<br />
Hoewel het Vlaams Blok het anti-vreemdelingenthema reeds vanaf zijn ontstaan bespeelt,<br />
duurt het tot de tweede helft van de jaren tachtig eer de partij daar het vluchtelingenthema<br />
bij betrekt. In de eerste versie van de Grondbeginselen uit 1980 zijn de anti-vreemdelingenstandpunten<br />
wel samengevat in het eisenprogramma, maar van vluchtelingen is daarin<br />
nog geen sprake. Pas in de versie van eind 1988 verschijnt daarover de volgende zin: 'Wij<br />
eisen tevens de sanering van het statuut van politieke vluchteling.'<br />
Vanwaar die aandacht voor vluchtelingen? Voor het Vlaams Blok maken vluchtelingen<br />
inherent deel uit van het vreemdelingenprobleem: 'De terugkeer van vreemdelingen<br />
organiseren, heeft weinig zin wanneer niet eerst de grenzen van het land voor nieuwe<br />
buitenlanders gesloten worden' (Dewinter, 1989: 134). Het Vlaams Blok wil daartoe de<br />
grenzen hermetisch afsluiten. In punt 33 van het 70-puntenplan eist het de invoering van<br />
strengere grenscontroles: 'In plaats van de grensposten af te schaffen, moet er meer bewa-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 86
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
king aan de grenzen van ons land komen.' Enkel zo kan een 'onmiddellijke waterdichte<br />
immigratiestop voor vreemdelingen uit niet-Europese landen' gerealiseerd worden<br />
(Annemans & Dewinter, 1988: 23).<br />
Geen enkele ongewenste niet-Europese vreemdeling komt er nog in, ongeacht onder<br />
welk statuut hij zich aandient: 'Asielzoekers, echte of vermeende politieke vluchtelingen,<br />
kandidaat-immigranten van om het even welk slag, zij allen uit andere werelddelen moeten<br />
zich tot hun buurlanden richten, niet meer tot Europa,' 46 schrijft Karel Dillen in de twaalfde<br />
van zijn 21 brieven aan een jonge Vlaming en Europeaan. Ook een niet-Europese asielzoeker<br />
blijft dus in de eerste plaats een niet-Europese vreemdeling die, als asielzoeker, op<br />
Europese bodem vertoeft.<br />
Sociale-Zekerheidimmigratie<br />
Sinds Europa zijn grenzen sloot voor nieuwe economische immigratie van gastarbeiders,<br />
maken de niet-Europese vreemdelingen vooral gebruik van het asielrecht om Europa toch<br />
nog te immigreren, klaagt het Vlaams Blok. 'Het probleem van de "politieke" vluchtelingen<br />
maakt dan ook integraal deel uit van de vreemdelingenproblematiek,' schrijft Dewinter in<br />
Eigen Volk Eerst. 'De verstrakking van de immigratiewetten overal in Europa heeft er onder<br />
andere toe geleid dat niet-Europese vreemdelingen die zich in West-Europa willen vestigen,<br />
zich hier aandienen als "politieke" vluchtelingen' (Dewinter, 1989: 134-135).<br />
In werkelijkheid ontvluchten deze 'politieke' vluchtelingen hun land immers niet uit<br />
gegronde vrees voor vervolging wegens ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging<br />
of lidmaatschap van een sociale groep, zoals de vluchtelingen-conventie van Genève<br />
vereist, maar immigreren zij - net zoals de gastarbeiders in de jaren vijftig en zestig - uit<br />
economische motieven. 'De zogeheten politieke vluchtelingen zijn voor het overgrote deel<br />
niets meer dan economische vluchtelingen,' schrijft het Vlaams Blok in het Dossier<br />
'Politieke' Vluchtelingen uit mei 1991. 'Met andere woorden: vreemdelingen die hier, in het<br />
rijke noorden, een graantje willen meepikken, een nieuw soort goudzoekers die een deel<br />
van onze welvaart komen opeisen' (De Man & Dewinter, 1991: 8).<br />
Op het colloquium Immigratie: het Westen voor de keuze in juni 1992 hield Marguerite<br />
Haye daarover een referaat onder de titel Immigratie: de lokroep van de sociale zekerheid.<br />
Volgens Haye heeft de Belgische sociale zekerheid een 'lokroepeffect op de immigranten en<br />
de politieke vluchtelingen. (...) Het streefdoel is zich onze levensstandaard toe te eigenen.<br />
De naoorlogse Italiaanse immigrant deed dit door te werken in de steenkoolmijnen van<br />
Limburg of de Borinage. Dit behoort echter tot de verleden tijd. (...) De immigratie vandaag<br />
is geen werk-immigratie meer, maar essentieel sociale-zekerheidimmigratie' (Haye, 1992:<br />
1). Hoewel Haye op dat ogenblik nog lid was van de Franstalige liberale PRL, belette dat de<br />
250 aanwezige Vlaams-Blokleden niet haar instemmend toe te juichen.<br />
De verwoording van Haye wijkt immers niet af van de visie van het Vlaams Blok zelf,<br />
want op hetzelfde colloquium (en in andere programmateksten) verkondigden de Vlaams-<br />
Blokkers Filip De Man, Jan Penris en Filip Dewinter precies hetzelfde. 'Deze<br />
asielaanvragers worden aangelokt door de rijke en gevarieerde waaier van sociale<br />
voordelen die de Belgische welvaartsstaat hen aanbiedt,' stelt Jan Penris in zijn referaat<br />
Immigratie: de kostprijs (Penris, 1992: 12). Dat asielzoekers en erkende vluchtelingen - net<br />
zoals alle Belgen - bijvoorbeeld recht hebben op het bestaansminimum, 'luidt het begin in<br />
van het Belgische OCMW met planetaire roeping: iedereen wordt bijgestaan, ongeacht de<br />
nationaliteit, de woonplaats of zelfs de wettelijkheid van het verblijf in ons land' (Haye, 1992:<br />
6). Enkel Belgen mogen volgens Haye nog aanspraak maken op de Belgische sociale<br />
zekerheid.<br />
46 () DILLEN K., Voor U geschreven. 21 brieven aan een jonge Vlaming en Europeaan, 1994, p. 81.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 87
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Het Vlaams Blok gaat nog verder dan dat. Niet enkel wordt aan asielzoekers het recht op<br />
het bestaansminimum ontzegd, ze mogen ook niet werken voor een eigen inkomen, want<br />
punt 36 van het 70-puntenplan legt hen een arbeidsverbod op. Enkel erkende politieke<br />
vluchtelingen mogen nog werken, al blijft dat arbeidsrecht - en daarmee hun erkenning als<br />
vluchteling - slechts tijdelijk, want de algemene arbeidskaart die ze krijgen, blijft volgens<br />
punt 51 slechts twee jaar geldig. Indien ze echter werkloos blijven (of worden), ontvangen<br />
ze geen werkloosheidsuitkering (Dewinter, 1991: 56).<br />
Bovendien wordt hun tewerkstelling bemoeilijkt door de eis in punt 19 dat werkgevers<br />
die vreemdelingen tewerkstellen daarvoor via een vreemdelingenbelasting gesanctioneerd<br />
worden. Om te vermijden dat asielzoekers en niet-erkende vluchtelingen zich dan maar<br />
terugtrekken in de illegaliteit en noodgedwongen aan zwartwerk doen, moeten zij volgens<br />
punt 38 worden opgesloten in gesloten opvangcentra. Werkgevers die betrapt worden op de<br />
tewerkstelling van illegalen, moeten een boete betalen die vijftien maal de sociale<br />
zekerheidsbijdragen voor de periode van tewerkstelling bedraagt - een bedrag dat al gauw<br />
enkele tien- of honderdduizenden franken kan bedragen - en moeten de repatriëring van de<br />
illegaal tewerkgestelden zelf betalen (Annemans & Dewinter, 1991: 22). Enkel na hun<br />
erkenning mogen politiek vluchtelingen zich op Belgische bodem begeven. Het verdict,<br />
erkenning of afwijzing, moet volgens punt 37 binnen drie maanden na de asielaanvraag vallen.<br />
Om het aantal malafide asielaanvragen te verkleinen, eist hetzelfde punt dat<br />
'vluchtelingen uit landen waar geen politieke moeilijkheden bestaan, automatisch aan de<br />
grens worden teruggewezen.'<br />
Daarnaast stelt het Vlaams Blok een aantal overgangsmaatregelen voor 'die komaf<br />
maken met de illegalenplaag', zoals hoofdstuk 6 in het 70-puntenplan het uitdrukt. Een<br />
speciale vreemdelingenpolitie van 500 agenten zal via razzia's in vreemdelingenwijken de<br />
illegalen moeten opsporen (punt 42). Ze worden samen met hun kinderen - ook als die hier<br />
geboren zijn of school lopen (punt 44) - effectief uitgewezen: ze moeten niet enkel België<br />
verlaten, maar dienen daadwerkelijk terug te keren naar hun herkomstlanden (punt 43). Om<br />
de kostprijs van elke individuele terugkeer te drukken, wil het Blok C130-Herculesvrachtvliegtuigen<br />
van de luchtmacht inzetten. Per vlucht kunnen 92 passagiers mee. Door<br />
het repatriëringsbudget bovendien te verhogen tot minimum 200 miljoen frank per jaar (punt<br />
45), moeten op korte tijd méér illegalen en afgewezen asielzoekers kunnen teruggestuurd<br />
worden.<br />
De afwijzing van nieuwe economische immigranten is overigens algemeen: ze geldt zowel<br />
ten aanzien van niet-Europese als Europese vreemdelingen. 'Alhoewel er een duidelijk<br />
cultureel onderscheid moet gemaakt worden tussen Oosteuropeanen en niet-Europeanen,<br />
mogen wij onze grenzen voor de massale immigratie vanuit Oost-Europa niet openzetten,'<br />
stelt het Dossier 'Politieke' Vluchtelingen (De Man & Dewinter, 1991: 20).<br />
Er moet immers eveneens een duidelijk cultureel onderscheid gemaakt worden tussen<br />
West- en Oost-Europeanen. Op hun ideologisch congres SOS-Identiteit in oktober 1991<br />
stelden de VBJ daaromtrent: 'De Oost-Europeanen, die tot voor kort streden om het<br />
communistische juk van zich af te werpen om op die manier hun identiteit te bewaren,<br />
dreigen in een vreemd land terecht te komen (indien ze naar België emigreren, nvda). In dit<br />
vreemd land zullen ze hun eigenheid zeker niet terugvinden. Bovendien is er in eigen land<br />
noodzaak aan deze werkkrachten om de eigen economie op te bouwen. Net zoals niet-<br />
Europese economische vluchtelingen hier niet welkom zijn, geldt dat ook voor de Oost-<br />
Europese' (Lootens, 1991: 3). De massale illegale immigratie van 'economische<br />
vluchtelingen' uit het Zuid-Europese land Albanië naar Italië noemt Frank Vanhecke in het<br />
partijblad van april 1991 daarom ook 'een levensecht Camps des Saints-tafereel'.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 88
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Europeanen niet-Europeanen<br />
Economische vluchtelingen - -<br />
Politieke vluchtelingen + -<br />
In de aanvaarding van politieke vluchtelingen speelt nationaliteit echter wel een rol. Het<br />
Vlaams Blok wil dat Europa niet langer niet-Europeanen als vluchteling erkent, ongeacht of<br />
zij aan de erkenningscriteria van de vluchtelingenconventie van Genève voldoen.<br />
'Het statuut van politieke vluchteling kan enkel nog toegekend worden aan Europeanen,'<br />
stelt punt 34 van het 70-puntenplan. 'Politieke vluchtelingen uit Afrika, Azië, Zuid- en<br />
Midden-Amerika moeten in eerste instantie hun heil zoeken in de landen van hun eigen<br />
continent. De culturele verschillen zijn dan veel kleiner en de mogelijkheid om bij een<br />
verandering van de politieke situatie naar hun vaderland terug te keren, blijft veel groter'<br />
(Dewinter, 1989: 44). Ook niet-Europese vluchtelingen zijn ongewenste vreemdelingen. Ook<br />
ten aanzien van hen is de algemene regel de terugkeer, niet omdat ze vluchteling zijn, wel<br />
omdat ze niet-Europeaan zijn. De immigratiestop voor niet-Europese vreemdelingen wordt<br />
ook op deze wijze brutaal doorgetrokken tot bonafide vluchtelingen.<br />
De Conventie van Genève moet daartoe zelfs gewijzigd worden door de inschrijving van<br />
het territorialiteitsprincipe (punt 35): 'Volgend basisprincipe moet in de wet worden<br />
ingeschreven: het Protocol van Genève kan nog enkel ingeroepen worden door<br />
Europeanen' (De Man & Dewinter, 1991: 24). Het Vlaams Blok heeft er alvast geen gras<br />
over laten groeien. Toen Gerolf Annemans op 12 maart 1987 Karel Dillen kwam aflossen in<br />
de Kamer van Volksvertegenwoordigers, was hij er als de kippen bij om precies diezelfde<br />
dag zijn eerste wetsvoorstel in te dienen, waarvan het enige artikel luidt: 'Bij de toegang tot<br />
het grondgebied van politieke vluchtelingen wijst de Minister van Justitie alle niet-Europese<br />
vluchtelingen terug.'<br />
De terugkeer is uiteindelijk ook de regel voor de niet-Europeanen die reeds erkend politiek<br />
vluchteling zijn. Vermits hun statuut om de twee jaar zal worden herzien (punt 51), kunnen<br />
zij toch nog automatisch worden uitgewezen indien de politieke problemen in hun<br />
herkomstlanden zijn opgelost (Dewinter, 1991: 56). Volgens het Vlaams Blok hebben zij<br />
zelfs de plicht dan terug te keren: 'De echte politieke vluchtelingen zijn meestal bemiddelde<br />
en geschoolde personen. Zij zijn juist diegenen van wie de kennis zo noodzakelijk is voor de<br />
opbouw van de ontwikkelingslanden, die hier hun toevlucht komen zoeken' (Dewinter, 1989:<br />
43). Langer hier blijven, zou verraad ten aanzien van hun herkomstlanden betekenen.<br />
Zolang de erkende niet-Europese politieke vluchtelingen nog in België verblijven, dienen<br />
zij zich gedeisd te houden. Punt 39 van het 70-puntenplan eist dat ze hun politieke activiteiten<br />
staken en zich strikt neutraal opstellen. Terwijl het Vlaams Blok de economische<br />
vluchtelingen voorstelt als profiteurs die hier op de kap van de sociale zekerheid komen<br />
leven, zijn de echte politieke vluchtelingen dan weer potentiële oproerkraaiers en terroristen.<br />
'Wie dacht dat de erkende, échte politieke vluchtelingen geen bedreiging voor onze<br />
samenleving vormen, vergist zich. We mogen immers niet vergeten dat politieke vluchtelingen<br />
hun land hebben verlaten om politieke redenen. De meesten van hen zijn sterk geëngageerde<br />
figuren die hun politieke ideeën meenemen naar ons land. Ze nemen niet alleen hun<br />
ideeën mee, ze zijn tevens vastbesloten om hun strijd van hieruit verder te zetten. In<br />
verschillende gevallen leidde dit tot het openlijk steunen van allerlei terreurbewegingen,'<br />
schrijft Dewinter in Eigen Volk Eerst (1989: 42).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 89
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
5. OOK EUROPEANEN ZIJN SOMS VREEMDELINGEN<br />
In juni 1992 stelt het Vlaams Blok een studie voor waarin het de kostprijs van 'de in ons land<br />
verblijvende vreemdelingen' berekent (Penris, 1992: 2). Daarmee volgt de partij gedeeltelijk<br />
punt 3 van haar 70-puntenplan, dat 'het uitvoeren van een studie in verband met de<br />
kosten/batenanalyse van de massale aanwezigheid van vreemdelingen in ons land' eist. Die<br />
studie Immigratie: de kostprijs werd trouwens samen met dat 70-puntenplan voorgesteld op<br />
het colloquium Immigratie: het Westen voor de keuze.<br />
Het economisch weekblad Trends had drie maanden voordien al een eerste versie van<br />
de Vlaams-Blokstudie kunnen inkijken. 'De bevolking wordt voortdurend om de tuin geleid<br />
met valse cijfers en gegevens,' schrijft Dewinter in de eerste paragraaf van zijn 70puntenplan,<br />
en volgens Trends beantwoordt de Vlaams-Blokstudie daar zelf ten volle aan.<br />
'Zielig studiewerk', 'Nog veel te blokken' en 'Goebbels leeft' titelt het weekblad op 5 maart<br />
1992 in drie verschillende artikels.<br />
Een van de punten van kritiek betreft de nationaliteit van de immigranten voor wie de<br />
kostprijs berekend is. Die kostprijs bedraagt in de uiteindelijke studie meer dan 122 miljard<br />
Bfr. per jaar, maar dat bedrag is misleidend, want het is berekend voor alle vreemdelingen<br />
tezamen. De door het Vlaams Blok in zijn terugkeerplan geviseerde niet-Europese vreemdelingen<br />
(in hoofdzaak Turken en Marokkanen) maken daarvan slechts iets meer dan een<br />
derde uit. 'De auteur van de zogenaamde studie is een nieuwe Goebbels,' oordeelt Trends<br />
van 5 maart 1992 dan ook. 'De nazi-propagandachef hield van deze methodes: valse cijfers<br />
verspreiden in de wetenschap dat enkel de eindboodschap blijft hangen bij de bevolking:<br />
vreemdelingen buiten.' Een stelling die het magazine op 11 juni 1992 nog eens herhaalt<br />
over de definitieve studie, die het eens te meer omschrijft als 'een demagogische oefening<br />
die haar resultaat niet zal missen'.<br />
Maar gaat het hier louter om demagogie en manipulatie? Bewijst dit misschien ook niet<br />
dat het Vlaams Blok niet enkel de terugkeer van de niet-Europese vreemdelingen voorstaat,<br />
maar ook die van de Europese?<br />
Het wetsvoorstel-Dillen<br />
Neen, zegt het Vlaams Blok op een persconferentie over 'een positief reïntegratiebeleid<br />
voor gastarbeiders' op 15 juni 1988, met die EG-vreemdelingen hebben wij geen probleem:<br />
'Het Vlaams Blok verzet zich niet tegen de integratie van EG-onderdanen, omwille van het<br />
feit dat wij van oordeel zijn dat er een gemeenschappelijk cultureel erfgoed is dat er voor<br />
zorgt dat de integratie van EG-vreemdelingen zonder al te veel problemen kan verlopen.' De<br />
niet-Europese vreemdelingen daarentegen zijn omwille van hun culturele verschillen nietintegreerbaar,<br />
'en daarom werd het wetsvoorstel van Karel Dillen in verband met de<br />
begeleide terugkeer van de niet-Europese vreemdelingen opnieuw ingediend,' deelt het Blok<br />
nog mee.<br />
Er bestaat echter helemaal geen wetsvoorstel van Karel Dillen over de terugkeer van de<br />
niet-Europese vreemdelingen. Wel bestaat er een wetsvoorstel van Dillen - en het is wel<br />
degelijk datgene waarnaar het Vlaams Blok verwijst - over de terugkeer van een veel<br />
ruimere categorie dan enkel de niet-Europese vreemdelingen. De titel alleen al geeft dat<br />
reeds aan: 'Wetsvoorstel met het oog op het nemen van maatregelen tot bevordering van<br />
de remigratie en de heraanpassing van thans in België woonachtige werknemers of<br />
werkzoekenden van vreemde nationaliteit en hun gezinnen en families'. Tot die werknemers<br />
'van vreemde nationaliteit' behoren in principe alle niet-Belgen, dus niet enkel de niet-<br />
Europese.<br />
De inhoud van het wetsvoorstel-Dillen bevestigt dit. Die bepaalt dat de terugkeer geldt<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 90
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
voor al 'de werknemers die de Belgische nationaliteit niet bezitten' en hun familieleden,<br />
behalve wanneer zij afkomstig zijn uit een van de buurlanden van België: Nederland,<br />
Duitsland, Luxemburg, Frankrijk, Groot-Brittannië of Ierland (opsomming in art. 2 § 1). Voor<br />
vreemdelingen uit de andere Europese landen geldt de terugkeer daarentegen wel, ook<br />
indien zij uit EG-landen komen. Op het tijdstip waarop Dillen zijn wetsvoorstel voor het eerst<br />
indiende (24 november 1983), bestond de EG uit tien lidstaten, waarvan er drie toen dus<br />
toch onder het toepassingsgebied van het wetsvoorstel-Dillen vielen: Italië (een van de zes<br />
stichtende leden van de EG in 1957), Griekenland en Denemarken (waarvan de immigratie<br />
natuurlijk te verwaarlozen is, maar dat doet er niet toe). Spanje en Portugal traden pas in<br />
1986 tot de EG toe; Zweden, Finland en Oostenrijk in 1995.<br />
Dillen diende zijn wetsvoorstel voor het eerst in op 24 november 1983, en veel wijst erop<br />
dat het Vlaams Blok er ook vandaag nog steeds aan vasthoudt. De partij heeft immers de<br />
gewoonte om belangrijke nieuwe of gewijzigde standpunten in nieuwe wetteksten te gieten,<br />
maar ten aanzien van de terugkeer houdt ze onveranderd vast aan het wetsvoorstel-Dillen.<br />
Dillen diende het op 10 maart 1988 in compleet identieke bewoordingen als in 1983 opnieuw<br />
in, en Dewinter nam het een jaar later, in april 1989, nog eens integraal op als bijlage in zijn<br />
boek Eigen volk eerst. Wel spreekt het Vlaams Blok vanaf het Dossier Gastarbeid van<br />
Gerolf Annemans en Filip Dewinter uit mei 1988 - de eerste programmatekst na het congres<br />
van 1984 - enkel nog over de 'veralgemeende terugkeer van de niet-Europese gastarbeiders<br />
naar hun land van herkomst', maar op precies dezelfde bladzijde eist het toch nog<br />
steeds dat die terugkeer zou gerealiseerd worden via de toepassing van het wetsvoorstel-<br />
Dillen (Annemans & Dewinter, 1988: 23). Een consequente wijziging van het programma<br />
spreekt daar bezwaarlijk uit.<br />
Waarom mogen volgens het wetsvoorstel-Dillen enkel de gastarbeiders uit de onmiddellijke<br />
buurlanden blijven en moeten de andere, EG-ers of niet, terug? In zijn toelichting geeft<br />
Dillen twee redenen op: 'Gezien hun totaal verschillende culturele achtergrond moeten de<br />
leden van andere volkeren, al dan niet leden van de EEG, toch kunnen genieten van de<br />
voordelen die hier voorgesteld worden. (D.w.z. recht hebben op een terugkeerpremie,<br />
nvda.) De huidige EEG is inderdaad een in verschillende opzichten merkwaardig samenraapsel<br />
van vaak totaal verschillende volksgemeenschappen.' En als tweede reden:<br />
'Ondanks het bestaan van de EEG dient ons inziens het beginsel werk in eigen streek ook<br />
binnen de EEG toegepast te worden.'<br />
Precies dezelfde argumentatie waarmee het Vlaams Blok anders de terugkeer van de<br />
niet-Europese vreemdelingen bepleit, haalt het hier aan tegen de Europese vreemdelingen.<br />
500.000 werklozen, waarom dan nog EG-gastarbeiders?<br />
In de eerste versie van de Grondbeginselen (1980) is er helemaal geen sprake van 'niet-<br />
Europese vreemdelingen', zoals dat in latere versies wel het geval is. In 1980 eist het<br />
Vlaams Blok nog 'een oplossing van het steeds nijpender wordende probleem van de<br />
gastarbeiders' in het algemeen, en een even algemene 'aanwervingsstop van buitenlanders<br />
in alle privé- en staatsbedrijven'. Niet enkel van de niet-Europese dus.<br />
Meer dan eens heeft het Blok duidelijk gemaakt dat ook EG-vreemdelingen tot de<br />
probleemgroepen behoren. Op het gastarbeiderscongres van maart 1984 becijfert Erik<br />
Deleu, vele jaren vòòr Filip Dewinter daarmee begon, dat het aandeel van de vreemdelingen<br />
in de werkloosheid groter is dan hun aandeel in de bevolking. Wanneer Dewinter dat enkele<br />
jaren later bij voorkeur zou illustreren aan de hand van de werkloosheidscijfers van de<br />
Turken of de Marokkanen, doet Deleu dat met die van een Europese vreemdelingengroep:<br />
'Hoewel de buitenlanders 8,8% van de werkende bevolking uitmaken, is hun aandeel in de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 91
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
werkloosheid veel hoger: nl. 18,5%. Het werkloosheidscijfer van Italianen die in België<br />
verblijven, is zelfs meer dan een vierde: nl. 26,8%' (Deleu, 1984: 14).<br />
In het extra partijblad van maart 1984, dat massaal verspreid wordt naar aanleiding van<br />
het gastarbeiderscongres, eist het Vlaams Blok dat 'de overgrote meerderheid van de gastarbeiders<br />
moet terugkeren naar het eigen vaderland' - en daarmee worden duidelijk ook de<br />
EG-gastarbeiders bedoeld. Van de twaalf punten die deze eis hard moeten maken, luidt het<br />
elfde immers: 'Het Vlaams Blok eist dat er overleg zou gepleegd worden met het oog op<br />
een herziening van het vrije verkeer van werknemers en arbeidskrachten in de EEG-landen.'<br />
Op het gastarbeiderscongres zelf werd dit geïnterpreteerd als het 'afschaffen van het vrij<br />
verkeer van arbeidskrachten' (Vlaams Blok, 1984: res. 8).<br />
In hetzelfde partijblad worden de werkloze EG-vreemdelingen bovendien zonder scrupules<br />
van profitariaat beschuldigd: 'Word jij werkloos zonder een minimum aantal dagen te<br />
hebben gewerkt, dan kan je maandenlang fluiten naar je stempelrecht. Wanneer een<br />
vreemdeling uit een EEG-land één werkdag kan bewijzen, dan staat diezelfde staat klaar<br />
met het stempelgeld dat zelfs berekend wordt op wat die EEG-vreemdeling hier bij ons zou<br />
verdiend hebben.' Op het gastarbeiderscongres geeft Erik Deleu hieromtrent het voorbeeld<br />
van 'een Italiaanse firma die hier in België gevestigd is. Zij laat Italiaanse werknemers vanuit<br />
Italië overkomen naar België, stelt hen fiktief één dag te werk en ontslaat ze. Deze<br />
Italiaanse werknemers krijgen dan een werkloosheidsuitkering van de Belgische staat die ze<br />
gedeeltelijk in het zwart aan die firma afdragen' (Deleu, 1984: 15).<br />
Nog in de verkiezingskrant voor de parlementsverkiezingen van 13 oktober 1985 schrijft<br />
het Vlaams Blok: 'Wij zijn de enige partij die onomwonden eist dat de vreemdelingen in<br />
groot getal teruggestuurd worden. Wij durven de vraag stellen waarom Italiaanse<br />
gastarbeiders de reiskosten van Italië naar België krijgen terugbetaald voor zichzelf en hun<br />
familie; waarom de overheid een kapitaalsvlucht toelaat van onderhouds- en steungelden<br />
van gastarbeiders naar hun families in het buitenland ten belope van een slordige 8,5<br />
miljard frank. De drie slokkoppen zijn Marokko (2,7 miljard), Portugal (2,2 miljard) en Italië<br />
(1,1 miljard)' - ook Europese landen dus.<br />
Gelijkaardige klachten formuleert het Vlaams Blok nog steeds. Alleen is de Italiaanse EGvreemdeling<br />
dan steevast vervangen door een Turkse niet-EG-vreemdeling. Verlost dat de<br />
EG-vreemdeling daarmee van het lot van de Turk, de terugkeer?<br />
Dat is maar de vraag. Er bestaat dan wel geen terugkeerplan voor Europese vreemdelingen,<br />
de eis in punt 19 van het 70-puntenplan voor de terugkeer van de niet-Europese<br />
vreemdelingen, 'dat bij tewerkstelling voorrang gegeven wordt aan mensen van ons eigen<br />
volk,' kan nochtans in dezelfde geest ook tot de Europese vreemdelingen worden<br />
doorgetrokken. Het Vlaams Blok pleit er immers nergens voor dat in Vlaanderen de jobs<br />
aan Europeanen toekomen. Geen Vlaamse baan voor een Marokkaan, maar ook niet voor<br />
een Italiaan. Vlaamse jobs zijn voor Vlamingen. Dat verklaarde Karel Dillen op 9 juli 1992 in<br />
het Europees parlement: 'Wanneer op het grondgebied van een volk duizend banen beschikbaar<br />
zijn, dan moet de voorkeur voor die banen gaan naar duizend mensen van dit<br />
volk. Dit heeft niets te zien met autarchie, niets met chauvinisme, wel alles met een natuurlijke,<br />
organische orde in eenklank met natuur en cultuur.'<br />
Op het VBJ-congres Europa aan de Europeanen op 4 februari 1989 formuleert Jan<br />
Penris, voorzitter van de werkgroep economie en politiek secretaris van de VBJ, twee<br />
voorwaarden waaronder Europese gastarbeiders welkom zijn: 'Intra-Europese migratie dient<br />
beperkt in tijd en ruimte en moet gerechtvaardigd zijn door een duidelijk tekort op de<br />
plaatselijke arbeidsmarkt.' EG-gastarbeiders kunnen komen als Vlaanderen er nood aan<br />
heeft, maar ze moeten na afloop van hun arbeidscontract wel terugkeren. Ook een EGgastarbeider<br />
blijft een arbeider te gast.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 92
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Filip Dewinter laat dan ook niet na te benadrukken dat 'vanaf het moment dat regering en<br />
werkgevers goedkope werkkrachten zijn gaan ronselen in Noord-Afrika en in Zuid-Europa,<br />
de nationalisten zich hiertegen hebben verzet' (Dewinter, 1989: 140). En Annemans schrijft:<br />
'Er bestaat geen Vlaams-Blokstandpunt over vreemdelingen. Er bestaat zelfs geen Vlaams-<br />
Blokstandpunt over gastarbeiders. Er bestaat alleen een standpunt over massa-inwijking en<br />
over het systeem van de gastarbeid dat wij bestempelen als een verfoeilijke fout van politici<br />
uit de jaren zestig en zeventig' (Annemans in Dewinter, 1989: 8-9). Een Turkse gastarbeider<br />
vormt - vanuit deze invalshoek - dus geen probleem omdat hij een Turk is, maar omdat hij<br />
als gastarbeider een arbeidsplaats van een Vlaming inneemt. Voor een Europese<br />
gastarbeider geldt precies hetzelfde. De nationale herkomst van die gastarbeider doet er<br />
dan niet meer toe. Elke gastarbeider, ongeacht van waar hij komt, is er een te veel, zolang<br />
er een Vlaming werkloos is.<br />
In het Zwartboek werkloosheid: het aandeel van de vreemdelingen in de werkloosheid<br />
van december 1993 trekken Jan Penris en Filip Dewinter die lijn door. In 1992 waren er<br />
66.106 vreemdelingen volledig werkloos, schrijft het Blok, en dat zijn er evenveel te veel:<br />
'Men mag aannemen dat vreemdelingen juist naar hier werden gehaald om te werken, niet<br />
om hier gastwerkloze te worden' (Dewinter & Penris, 1993: 5). Tweederde van die<br />
'gastwerklozen' zijn EG-vreemdelingen. 'Door die werkloze vreemdelingen naar huis te sturen,<br />
bespaart de RVA jaarlijks minstens 17 miljard,' schrijft het Blok verder (Dewinter &<br />
Penris, 1993: 11). In dat cijfer zijn de werkloosheidsvergoedingen van EG-vreemdelingen<br />
ook weer inbegrepen, want aan de niet-EG-vreemdelingen komt slechts 7 van die 17 miljard<br />
ten goede.<br />
In zijn artikel over dat zwartboek in het partijblad van december 1993 schrijft Jan Penris:<br />
'De legaal tewerkgestelde vreemdelingen (in totaal 188.977 arbeiders en bedienden) nemen<br />
de plaatsen van eigen werklozen in. Onze studie toont aan dat door enkel nog maar de niet-<br />
EG-vreemdelingen (50.205) naar hun landen van herkomst te sturen, de werkloosheid<br />
onder de eigen bevolking met 12% zou kunnen teruggedrongen worden. Hiermee realiseert<br />
men een besparing van 13 tot 47 miljard.' De 138.772 vreemde werknemers uit EG-landen<br />
worden echter ook niet vergeten, want Penris vervolgt: 'Als men echter alle vreemdelingen -<br />
ongeacht hun herkomst - terug zou sturen en het "werk voor eigen volk eerst" beginsel in<br />
zijn volle consequenties zou toepassen, zou men de werkloosheid met 38% kunnen terugdringen,<br />
hetgeen de schatkist 148 miljard aan besparingen zou opleveren.' Het<br />
wetsvoorstel-Dillen blijkt dus nog steeds van pas te komen voor EG-vreemdelingen.<br />
Pas u aan of verhuis<br />
Terwijl op economisch vlak ook de terugkeer van de Europese gastarbeiders een open optie<br />
blijft, luidt het Vlaams Blok op cultureel vlak ogenschijnlijk een andere klok. 'De Polen, Grieken<br />
en Italianen van de eerste na-oorlogse immigratiegolf hebben zich zonder grote<br />
problemen en zonder hulp van de overheid in onze maatschappij ingepast. (...) Natuurlijk<br />
hebben Polen en Grieken een andere cultuur dan Vlamingen of Italianen. Maar die culturen<br />
zijn onderling verwant. Zij hebben een gemeenschappelijke achtergrond: een mengeling van<br />
vóór-christelijke, Germaanse, christelijke en klassieke Grieks-Romeinse en humanistische<br />
beschavingselementen,' schrijft het Blok in zijn Europees verkiezingsprogramma Grote Kuis<br />
van juni 1994 onder de hoofding 'Immigratie en inwijking'. Europa is het thuis van de<br />
Europeanen, niet van de niet-Europeanen.<br />
Dat er met Europese vreemdelingen geen culturele problemen zouden zijn, beweert het<br />
Vlaams Blok nochtans enkel in zijn programmateksten over vreemdelingen. In de Vlaamse<br />
Rand rond Brussel bijvoorbeeld zal het niet wagen dat te gaan vertellen. 'De EG-vreemdelingen<br />
willen zich niet integreren,' stelt Joris Van Hauthem daarover zonder omwegen op<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 93
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
het colloquium Vlaams-Brabant en de taalgrens in oktober 1992. 'Gastarbeiders in Brussel,<br />
Eurocraten in de Rand: één probleem,' is de even veelzeggende titel van een<br />
gespreksavond met kamerlid Luk Van Nieuwenhuysen op 17 december 1993 in de<br />
Brusselse randgemeente Tervuren.<br />
Nu is het niet langer de Europese culturele eenheid die het Vlaams Blok inroept, maar<br />
de Europese culturele verscheidenheid: 'Binnen de grenzen van Europa leven een groot<br />
aantal verschillende volkeren samen. De merkbare verschillen situeren zich onder andere<br />
op het vlak van de taal, de cultuur, het klimaat, het welvaartsniveau, ... Die rijke verscheidenheid<br />
proberen af te schaffen en streven naar nivellering, zou een aanslag op de<br />
mensheid zijn,' stellen de VBJ in hun Europees Jongerenmanifest dat op 4 februari 1989<br />
onder het voorzitterschap van Filip Dewinter op hun congres Europa aan de Europeanen<br />
wordt voorgesteld. 'VBJ wil daarom dat er aan het principe van het vrij verkeer van personen<br />
(binnen de EG) een bepaling wordt gehecht die verhindert dat grote groepen van personen<br />
(EG-vreemdelingen) zich georganiseerd in andere streken gaan vestigen,' vervolgt het<br />
Manifest.<br />
Europa Europees is dan ook slechts de slogan waarmee het Vlaams Blok tegen de niet-<br />
Europese vreemdelingen fulmineert. Zijn uiteindelijke zorg gaat nog steeds uit naar de<br />
Vlaamse identiteit. Tegen de Europese vreemdelingen pakt het uit met de slogan Vlaanderen<br />
Vlaams. 'Pas u aan of verhuis' is de boodschap die Bart Laeremans voor hen heeft op<br />
het VBJ-congres SOS-Identiteit in oktober 1991. De strijd tegen de verfransing, de<br />
verengelsing of de europeanisering heeft immers dezelfde inzet als de strijd tegen de<br />
vermarokkanisering: een mono-cultureel Vlaanderen. 'De vorming van grijze, multiculturele<br />
zones binnen Europa moet ten alle prijze worden tegengegaan,' stellen de VBJ in een<br />
resolutie op hun congres SOS-Identiteit in 1991, waarbij het wel degelijk de Europese<br />
vreemdelingen zijn die de Vlaamse identiteit bedreigen: 'Binnen-Europese migraties moeten<br />
controleerbaar blijven en volkeren moeten het recht hebben om het aantal anderstalige<br />
inwijkelingen te beperken,' vervolgt de resolutie.<br />
De zorg voor een mono-cultureel Vlaanderen vereist dan ook dat de Europese<br />
vreemdelingen die zich blijvend in Vlaanderen willen vestigen, hun oorspronkelijke Europese<br />
doch niet-Vlaamse culturele identiteit grotendeels opgeven. 'Dit betekent ook dat zij die niet<br />
willen en zij die niet kunnen opgaan in onze cultuur, moeten aangezet worden om terug te<br />
keren naar hun land van herkomst. Dit laatste geldt ook voor Europeanen: het vrij verkeer<br />
van personen mag de culturele eigenheid van geen enkel Europees volk aantasten.<br />
"Aanpassen of verhuizen" geldt ook voor de Eurocraten,' laat Bart Laeremans op het VBJcongres<br />
van december 1990 weten.<br />
6. WAT IS ER EIGEN AAN HET EIGEN VOLK?<br />
'Het Vlaams Blok poneert een modern nationalisme, dat op zoek is naar criteria van<br />
culturele - en dus niet raciale of sanguinale - identiteit,' beweert Gerolf Annemans (in<br />
Dewinter, 1989: 7). Nochtans verwerpt het Vlaams Blok de integratie of assimilatie van niet-<br />
Europese vreemdelingen niet enkel uit culturele, maar ook uit raciale overwegingen. 'De<br />
integratie- en assimilatiepolitiek van de overheid leidt onvermijdelijk naar een multi-raciale<br />
en pluri-culturele maatschappij,' waarschuwt hoofdstuk twee van het 70-puntenplan. 'Indien<br />
we de eigenheid van ons volk willen beschermen, moeten we die integratie van de niet-<br />
Europese vreemdelingen resoluut afwijzen,' zegt punt 6.<br />
Een multi-raciale en multi-culturele samenleving waarin niet-Europese vreemdelingen<br />
geïntegreerd zijn, tast de Vlaamse eigenheid dus aan. Indien ze niet multi-cultureel en multiraciaal<br />
is, wat is dan wél de culturele en raciale eigenheid van de Vlamingen?<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 94
Mono-cultureel én mono-raciaal<br />
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Het Vlaams Blok verwerpt in één adem met de multi-culturele samenleving ook de multiraciale<br />
samenleving. 'Voor de pro-immigratielobby is de politiek van gedwongen integratie<br />
het paard van Troje waarmee de multi-raciale samenleving wordt binnengehaald,' schrijft<br />
Dewinter. 'Dit effent de weg voor een nieuwe wereldorde die komaf zal maken met de verscheidenheid<br />
en eigenheid van ieder volk. Deze one-worldsamenleving komt neer op de<br />
gelijkschakeling van de mensheid, wat zeker geen verrijking maar alleen een verschraling,<br />
een nivellering op cultureel en etnisch vlak inhoudt' (Dewinter, 1991: 66).<br />
Dat een multi-culturele samenleving tot een multi-raciale samenleving leidt, is nochtans<br />
niet zo vanzelfsprekend. Cultuur en 'ras' zijn immers geen synoniemen. Een multi-culturele<br />
samenleving kan ook mono-raciaal zijn, en een multi-raciale samenleving kan ook monocultureel<br />
zijn. In principe zijn er vier combinaties mogelijk.<br />
Mono-raciaal Multi-raciaal<br />
Mono-cultureel (a) Vlaams Blok (c)<br />
Multi-cultureel (b) (d)<br />
In een multi-raciale samenleving die ook multi-cultureel is (combinatie d), zijn de niet-<br />
Europese vreemdelingen geïntegreerd (= multi-raciaal) met het behoud van hun eigen oorspronkelijke<br />
cultuur (= multi-cultureel). Een multi-raciale samenleving kan echter ook monocultureel<br />
zijn (combinatie c), wanneer de niet-Europese vreemdelingen die er zich blijvend<br />
hebben gevestigd (= multi-raciaal) hun eigen oorspronkelijke cultuur opgeven en door<br />
assimilatie de Vlaamse cultuur overnemen (= mono-cultureel). Een theoretisch derde<br />
mogelijkheid is een mono-raciale samenleving die multi-cultureel is (combinatie b). Dan<br />
zouden b.v enkel de niet-Europese vreemdelingen terug moeten, terwijl de Europese<br />
vreemdelingen wel in Vlaanderen mogen blijven (= mono-raciaal) met het behoud van hun<br />
oorspronkelijke Europese doch niet-Vlaamse cultuur (= multi-cultureel). Het Vlaams Blok<br />
kiest voor het vierde alternatief: een Vlaanderen waar de niet-Europese vreemdelingen in<br />
grote getale worden teruggestuurd en waar enkel de Europese vreemdelingen mogen<br />
blijven (= mono-raciaal) in zoverre zij zich aan de Vlaamse cultuur aanpassen (= monocultureel).<br />
Meer nog dan de multi-culturele samenleving vreest het Blok de multi-raciale samenleving,<br />
al is het wel te bedeesd om dat met zoveel woorden te zeggen. De assimilatie van<br />
vreemdelingen leidt slechts tot een multi-raciaal Vlaanderen indien die vreemdelingen tot<br />
een ander 'ras' dan de Vlamingen behoren. Zowel de Europese als de Noordafrikaanse<br />
vreemdelingen hebben een niet-Vlaamse cultuur. De assimilatie van een groep Europeanen<br />
aan de Vlaamse cultuur leidt tot (het behoud van) een mono-cultureel Vlaanderen. De<br />
assimilatie van een even grote groep Noordafrikanen aan diezelfde Vlaamse cultuur leidt tot<br />
hetzelfde mono-culturele Vlaanderen, op één verschilpunt na. Een mono-cultureel Vlaanderen<br />
met geassimileerde Europese vreemdelingen is ook een mono-raciaal Vlaanderen.<br />
Een mono-cultureel Vlaanderen met geassimileerde Noordafrikanen is daarentegen niet<br />
meer mono-raciaal, maar multi-raciaal.<br />
'De integratie van de niet-Europese vreemdelingen in onze gemeenschap is niet<br />
wenselijk en niet mogelijk,' schrijft Dewinter daarom (1989: 141). In het partijblad van<br />
september 1993 verduidelijkt hij: 'Het 70-puntenplan heeft een duidelijk politiek en ideologisch<br />
doel voor ogen: het streven naar mono-etnische staten waarbij de identiteit en de<br />
culturele eigenheid van ieder volk centraal staat. Enkel het overgrote deel van de niet-<br />
Europese vreemdelingen laten terugkeren naar hun landen van herkomst, kan aan dit<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 95
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
volksnationaal streven tegemoet komen.'<br />
Anderzijds betekent Vlaanderen aan de Vlamingen niet 'Vlaanderen aan de blanken',<br />
maar wel 'Vlaanderen aan de blanken die Vlaming zijn' (want ook Walen zijn blanken).<br />
Vlaanderen blank en Vlaams is de echte leuze van het Vlaams Blok. Het Blok kan echter<br />
over culturen spreken wanneer het in werkelijkheid 'rassen' bedoelt. Cultuur en 'ras' zijn<br />
weliswaar geen synoniemen, soms impliceert het een toch het ander.<br />
RAS<br />
CULTUUR<br />
Vlaams niet-Vlaams<br />
“blank” (a) Vlaming (b) Eurocraat<br />
“niet-blank” (c) (d) Marokkaan<br />
Door over culturen te spreken, vermijdt het Blok een rassendiscours, maar bereikt het toch<br />
hetzelfde. Het afwijzen van andere culturen impliceert niet uitsluitend het afwijzen van<br />
andere rassen: niet iedereen met een vreemde cultuur behoort tot een vreemd 'ras'<br />
(combinatie b). Het afwijzen van andere culturen impliceert echter ook het afwijzen van<br />
andere 'rassen': iedereen van een vreemd 'ras' heeft ook een vreemde cultuur (combinatie<br />
d). 'Het gaat bij ons om cultuurpatronen die ook raciaal beïnvloed kunnen zijn,' schrijft Eric<br />
de Lobel in het Kaderblad van september-oktober 1988.<br />
Elk volk in zijn eigen land<br />
'Vreemdelingenprobleem: nationalistisch probleem' titelt Karel Dillen de twaalfde van zijn 21<br />
brieven aan een jonge Vlaming en Europeaan uit 1994. 'Beperk U tot de Vlaamse taak,<br />
bevelen de raadgevers, de stuurlui aan wal aan. Ze zien niet in, of willen niet inzien, of<br />
durven niet inzien dat "eigen volk eerst", de weigering om overspoeld, toegeploegd, om<br />
gekoloniseerd te worden door niet-Europese vreemdelingen vandaag en iedere dag meer<br />
en voor de toekomst een beslissende Vlaamse taak bij uitmuntendheid is. (...) De<br />
Vlamingen hebben het recht en de plicht hun eigenheid, hun identiteit, hun taal, hun cultuur,<br />
hun wezen te beschermen en te verdedigen. En niet ten laatste het recht en de plicht hun<br />
grondgebied te beschermen en te verdedigen.'<br />
De anti-vreemdelingenstandpunten van het Vlaams Blok zijn niet in tegenstrijd met zijn<br />
volksnationalisme. Er is geen wezenlijk verschil tussen de principiële ideologische reden<br />
waarom het Blok een onafhankelijk Vlaanderen wil en die waarom het een vreemdelingenvrij<br />
Vlaanderen wil. De Blok-visie over het samenleven van Vlamingen en Noordafrikanen in<br />
Vlaanderen is niet tegengesteld aan die over het samenleven van Vlamingen en Walen in<br />
België. Beiden zijn een toepassing van het etnisch nationalisme. Het Blok verwerpt immers<br />
zowel de Belgische staat als een Vlaanderen met vreemdelingen omdat beiden niet monoetnisch<br />
zijn. 'Het Vlaams Blok aanvaardt het natuurlijk feit van de eigenheid der volkeren.<br />
Het Vlaams Blok meent dat men dit gegeven niet moet - en zelfs niet kan - weggommen.<br />
(...) Daarom komt het Vlaams Blok op voor een onafhankelijke Vlaamse republiek in een<br />
Europa der Volkeren en verzetten wij ons tegen de toevloed van vreemdelingen. Eigen volk<br />
eerst en elk volk in zijn eigen land' (De Man & Dewinter, 1991: 4).<br />
Het Vlaams Blok wil het multi-culturele België niet opdoeken om in een multi-cultureel<br />
Vlaanderen terecht te komen. 'We zullen de Vlaamse zelfstandigheid ook moeten<br />
verdedigen tegen de gevaren van een overspoeling door massa's vreemde inwijkelingen,<br />
die meestal zeer ver staan van ons denk-, leef- en cultuurpatroon,' zegt Roeland Raes<br />
(1984: 6). In het Vlaanderen van het Vlaams Blok horen 'Walen en andere vreemdelingen'<br />
niet thuis (De Lobel, 1984: 12). De Vlamingen horen in Vlaanderen, de Walen in Wallonië<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 96
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
en de Marokkanen in Marokko. Net zoals de 'miljardenstroom naar de Walen' moet<br />
afgebouwd worden, eist het Blok dat 'de miljardenstroom richting immigranten geleidelijk<br />
maar volledig zal afgebouwd worden, zodat hun verblijf hier voor hen niet langer<br />
aantrekkelijk is' (Annemans & Dewinter, 1991: 23).<br />
De bloedband<br />
'Wij zien het als een plicht voor ieder volk het leven te bewaren en te ontwikkelen in de<br />
speciale vorm van zijn eigen nationaliteit,' zegt Eric de Lobel op het gastarbeiderscongres<br />
van 1984, 'omdat de nationale geaardheid van de mens sterk medebepalend is voor zijn<br />
persoonlijkheid en voor wat ergens ethisch verantwoord is en wat niet' (De Lobel, 1984: 12).<br />
Het veranderen van die 'nationale geaardheid' (b.v. via integratie of assimilatie van<br />
vreemdelingen) is volgens het Dossier Gastarbeid uit 1982 'een etnische misdaad' (Van de<br />
Wal, 1982: 33).<br />
Nationaliteit valt voor het Vlaams Blok samen met het lidmaatschap van de<br />
volksgemeenschap en kan daardoor slechts uitzonderlijk op een andere wijze dan via de<br />
geboorte verkregen worden. 'De nationaliteit moet voorbehouden blijven aan de leden van<br />
ons eigen volk' (Annemans & Dewinter, 1991: 5). Over de toekenning van de nationaliteit<br />
diende Filip Dewinter op 7 juni 1988 een wetsvoorstel in 'tot wijziging van het Wetboek van<br />
de Belgische nationaliteit' (en dat 'Belgische' geldt enkel 'in afwachting dat de onafhankelijke<br />
staat Vlaanderen een werkelijkheid is,' merkt Dewinter in zijn toelichting op). Dat<br />
wetsvoorstel bepaalt: 'De nationaliteit is een bloedrecht. In principe kan enkel wie uit een<br />
Belgische (Vlaamse of Waalse) ouder geboren wordt, de nationaliteit verkrijgen, onafgezien<br />
van de plaats waar deze geboorte zich voordeed. Het loutere feit van een geboorte op<br />
Belgisch grondgebied, het verblijf alhier voor een bepaalde jonge leeftijd, het huwelijk met<br />
een Belg of het enkele feit dat één der ouders in België geboren werd, kunnen in wezen niet<br />
met deze bloedband gelijkgesteld worden.'<br />
In het Vlaanderen van het Vlaams Blok zullen de circa 200.000 sinds 1974 tot 'Belg'<br />
genaturaliseerde Turken, Noordafrikanen en andere vreemdelingen op hun bloedband<br />
getest worden. In de praktijk zal dit neerkomen op een etnische zuivering, want hun<br />
(Belgische) nationaliteit - die sommigen al twintig jaar bezitten - zal hen louter wegens hun<br />
andere bloedband ontnomen worden. 'Alle sinds 1974 toegekende naturalisaties zullen<br />
moeten worden herzien,' eist punt 28 van het 70-puntenplan. Over wat die herziening inhoudt,<br />
laat het Zwartboek Werkloosheid uit 1993 geen twijfel: 'Het Vlaams Blok blijft onverkort<br />
voorstander van het ongedaan maken van alle naturalisaties van na 1973' (Dewinter &<br />
Penris, 1993: 17).<br />
Daarmee worden onder meer alle huwelijken tussen gemengde koppels geviseerd,<br />
waarbij de partner van buitenlandse origine door het huwelijk met een Belg eveneens de<br />
Belgische nationaliteit verkreeg. 10% van de huwelijken of zo'n 6.000 per jaar zijn gemengd.<br />
Punt 24 van het 70-puntenplan benadrukt dat de maatregel ook gericht is tegen de<br />
migranten van de derde generatie (de kleinkinderen van de oorspronkelijke immigranten),<br />
die in de bestaande wetgeving automatisch de Belgische nationaliteit verkrijgen. Hoewel zij<br />
in België geboren werden uit ouders die eveneens in België geboren werden, blijven zij voor<br />
het Blok vreemdelingen.<br />
'Door het vergemakkelijken van de naturalisatieprocedure werd het aantal vreemdelingen<br />
kunstmatig verlaagd. Mede hierdoor wordt het werkelijk aantal vreemdelingen<br />
verdonkeremaand (als u mij deze toepasselijke term toestaat),' zegt een duidelijk op dreef<br />
gekomen Filip De Man op het colloquium Immigratie: het Westen voor de keuze (De Man,<br />
1992: 20). 'Een Maghrebijn, ook al verleent men hem pro forma de nationaliteit, blijft een<br />
Maghrebijn. Hetzelfde kan gezegd worden van Afrikanen, Aziaten en in wezen alle andere<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 97
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
niet-Europese vreemdelingen,' schrijft Dewinter in de toelichting bij zijn wetsvoorstel.<br />
'Naturalisatie is een formaliteit die niets aan de aard van de mens verandert,' verduidelijkt hij<br />
in het partijblad van maart 1988.<br />
Het Vlaams Blok wil 'strenge naturalisatievoorwaarden invoeren,' zegt punt 25 van het 70puntenplan.<br />
'Een nationaliteit verwerf je niet door een stempel en een handtekening die op<br />
een stukje papier worden gezet' (Dewinter, 1989: 120), want dat 'verandert het waarden- en<br />
cultuurpatroon van een mens niet' (Dewinter, 1991: 47).<br />
Vreemdelingen zullen zich eerst volledig moeten assimileren vooraleer zij genaturaliseerd<br />
kunnen worden. 'Het verwerven van de nationaliteit houdt onder andere in dat men de<br />
taal spreekt en beheerst, en dat men het cultuur- en waardenpatroon van het volk waartoe<br />
men wenst te behoren, tot het zijne maakt' (Dewinter, 1991: 47). Het wetsvoorstel van<br />
Dewinter somt een vijftal criteria op: 'Om de naturalisatie te kunnen aanvragen, moet de<br />
belanghebbende ten volle vijfentwintig jaar oud zijn, sedert ten minste 10 jaar zijn hoofdverblijfplaats<br />
in dit land hebben, de gemeenschapstaal van zijn hoofdverblijfplaats beheersen,<br />
van goed gedrag en zeden zijn, bijzondere diensten hebben bewezen aan dit land of deze<br />
door zijn bekwaamheden of zijn talenten kunnen bewijzen.' Naturalisaties zullen zeer<br />
uitzonderlijk zijn en zijn zeker niet bedoeld voor de Noordafrikaanse en Turkse vreemdelingen,<br />
vermits het Blok wil dat zij opgevoed worden in hun eigen cultuur en zeker niet<br />
voorbereid worden op een permanent verblijf in Vlaanderen.<br />
De lange weg die een vreemdeling heeft afgelegd vooraleer hij genaturaliseerd kan<br />
worden, is na de naturalisatie nog niet ten einde. De naturalisatie geldt immers<br />
voorwaardelijk gedurende een proefperiode van vijf jaar. Wordt de genaturaliseerde<br />
vreemdeling in die periode veroordeeld tot een effectieve gevangenisstraf van meer dan drie<br />
maanden, dan verliest hij automatisch de nationaliteit (punt 27). Dat verlies is voor eeuwig<br />
en altijd, want als crimineel veroordeelde 'wordt hij definitief de toegang tot het grondgebied<br />
van ons land ontzegd' (punt 48).<br />
Dat vreemdelingen in wezen niets te zoeken hebben in Vlaanderen, maakt het Vlaams Blok<br />
ook duidelijk door het stemrecht exclusief voor te behouden aan etnische Vlamingen. 'Het<br />
stemrecht is onverbrekelijk verbonden aan de nationaliteit. Wie niet over de nationaliteit<br />
beschikt kan onmogelijk het recht krijgen om hier te stemmen,' bepaalt punt 7 van het 70puntenplan.<br />
'Het verschil in rechten en plichten tussen de burgers van het volk en de<br />
tijdelijke gasten moet zorgvuldig gehandhaafd worden,' verklaart Karel Dillen op 18 januari<br />
1993 in het Europees parlement.<br />
Alle niet-Vlamingen, Europese en niet-Europese vreemdelingen, behoren in wezen tot<br />
een andere dan de Vlaamse volksgemeenschap. Stemrecht voor hen zou er op neerkomen<br />
dat 'het (Vlaamse) volk in zo'n geval niet over volledig zelfbestuur kan beschikken, omdat<br />
volksvreemde elementen er een inbreng in hebben' (De Lobel, 1984: 12). Het politieke<br />
landschap zou dan 'onvermijdelijk gaan afhangen van mensen die in feite niet tot onze<br />
gemeenschap behoren' (Annemans & Dewinter, 1991: 21). Wie sinds zijn geboorte in<br />
Vlaanderen woont, maar wiens ouders niet reeds minstens drie generaties Vlaming zijn,<br />
blijft een volksvreemde. 'Reden te over opdat deze vreemden zich dààr zouden vestigen<br />
waar ze hun zeg wél hebben: te midden van hun eigen volk,' concludeert Roeland Raes<br />
(1984: 6).<br />
Inpakken en wegwezen<br />
'De terugkeer van de niet-Europese vreemdelingen naar hun eigen land zal een dwingend<br />
karakter moeten hebben, zoniet blijven de niet-Europese vreemdelingen in ons land wonen,<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 98
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
leven en werken,' schrijft Dewinter in Eigen Volk Eerst onder de titel 'Vrijblijvende<br />
terugkeerpremie: grote flop' (1989: 123-125).<br />
Vermits vreemdelingen ongewenst zijn, moet hen duidelijk gemaakt worden dat hun<br />
verblijf hier niet langer op prijs wordt gesteld. 'Het komt er enkel op aan hen duidelijk te<br />
maken dat hun verblijf hier tijdelijk is en dat zij zich dienen klaar te maken voor de terugkeer'<br />
(Dewinter, 1991: 61). Dat is de essentiële opzet van het terugkeerplan: 'Enerzijds moet de<br />
terugkeer aantrekkelijk gemaakt worden, terwijl het verder hier blijven onaantrekkelijk moet<br />
gemaakt worden' (Annemans in Dewinter, 1989: 9).<br />
In het onaantrekkelijk maken van het verblijf speelt vooral het droogleggen van<br />
bestaanskanalen, 'het op termijn uitdoven van de sociale zekerheidsrechten', een<br />
elementaire rol (Annemans in Dewinter, 1989: 10). Hoofdstuk negen van het 70-puntenplan<br />
somt de maatregelen op die 'zeker deel moeten uitmaken van deze ontmoedigingspolitiek'.<br />
De kinderbijslag wordt beperkt tot de eerste drie kinderen (punt 61) en wordt afgeschaft<br />
voor kinderen die in het buitenland worden opgevoed (punt 62). Werkloze vreemdelingen<br />
krijgen slechts drie maanden een werkloosheidsuitkering (punt 63). Na die drie maanden<br />
worden zij verplicht terug te keren (punt 64). Wie werkloos wordt, is verplicht werk te zoeken<br />
binnen dezelfde beroepssector (punt 65), zodat de kans op het toch nog vinden van een<br />
nieuwe job kleiner wordt. Een vreemdeling mag pas een eigendom verwerven na tien jaar<br />
onafgebroken verblijf in ons land (punt 66). Migranten die in hun land van herkomst een<br />
woning bezitten, kunnen in Vlaanderen geen sociale woning huren. 47<br />
'Het gaat hier niet om een etnische zuivering, zoals de kampioenen van de<br />
desinformatie willen doen geloven. Neen, de terugkeerpolitiek moet de terugkeerders<br />
materieel en financieel bijstaan, helpen, ondersteunen,' beweert Karel Dillen in een<br />
tussenkomst in het Europees parlement op 26 mei 1993. Dillen verwart doel en middel. Dat<br />
de etnische zuivering op een materieel en financieel ondersteunde wijze zal gebeuren,<br />
maakt die zuivering er immers niet minder etnisch op. Het doel is de terugkeer van de<br />
vreemdelingen, dat die op een financieel ondersteunde wijze zal gebeuren, verandert daar<br />
niets aan.<br />
Van zodra het terugkeerplan in werking treedt, zullen ruim 140.000 vreemdelingen<br />
onmiddellijk worden teruggestuurd, zegt punt 68 van het 70-puntenplan: 100.000 illegalen,<br />
10.000 werkloze gezinshoofden en hun familieleden (samen 40.000 personen) en 2.000<br />
criminelen. Enkel de 10.000 werkloze gezinshoofden ontvangen een terugkeerpremie. Na<br />
deze eerste grote kuis zullen er jaarlijks circa 10.000 niet-Europese vreemdelingen worden<br />
teruggestuurd (Dewinter, 1989: 138).<br />
Om de 100.000 illegalen op te sporen, wordt een speciaal op te richten politiemacht van<br />
500 agenten ingezet (punt 42), en om onrust in de migrantenwijken de kop in te drukken,<br />
wordt de politieaanwezigheid er opgedreven (punt 49). Na de migrantenrellen in Brussel in<br />
mei 1991 heeft het Blok zich geoefend in het uitdenken van andere mogelijke maatregelen.<br />
In het partijblad van juni 1991 eiste het toen de 'uitvaardiging van een tijdelijk samenscholingsverbod<br />
van meer dan vijf personen tussen 20 uur en 7 uur in alle steden en<br />
gemeenten waar meer dan 10% vreemdelingen zijn gevestigd.'<br />
De terugkeerpremie is niet individueel, maar wordt berekend per gezin. Het bedrag zal<br />
schommelen tussen de één en de anderhalf miljoen frank (punt 69) en is afhankelijk van<br />
drie criteria: het aantal jaren dat de vreemdeling in België gewerkt heeft, de gezinsgrootte<br />
en de hoogte van de sociale zekerheidsbijdragen die tijdens zijn tewerkstelling gestort<br />
werden in het terugkeerfonds. De vreemdeling ontvangt bij zijn vertrek slechts een voorschot<br />
om de reiskosten te dekken. Pas wanneer hij effectief is teruggekeerd, wordt hem de<br />
eigenlijke premie uitgekeerd. Volgens punt 70 zouden de migranten van de tweede en de<br />
derde generatie pas moeten terugkeren nadat ze hun opleiding hier voltooid hebben, maar<br />
47 () VAN NIEUWENHUYSEN L., Huisvesting, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen', 5-12-1993, p. 6.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 99
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
het blijft onduidelijk tot welke leeftijd dat is, en wat er met hen zal gebeuren indien hun vader<br />
na drie maanden werkloosheid verplicht wordt samen met zijn gezin terug te keren.<br />
Dewinter droomt er al hardop van dat 'de vraag om terug te keren en te kunnen genieten<br />
van een reïntegratiepremie, groter zal zijn dan het aantal premies dat zal kunnen worden<br />
uitgekeerd.' Alsof de terugkeer een gunst is, schrijft hij: 'Dan moet het principe gelden dat<br />
wie er het eerste bij is, ook als eerste van het systeem zal kunnen profiteren' (Dewinter,<br />
1989: 139).<br />
Een even belangrijk element in de voorbereiding van de terugkeer is de terugkeergedachte<br />
aanvaardbaar maken in de geesten van de Vlamingen. Daartoe moet een zo negatief<br />
mogelijk beeld van de vreemdelingen worden opgehangen als profiteurs die hier parasiteren<br />
op de kap van onze sociale zekerheid.<br />
Zo schrijft Jan Penris bloedernstig in de brochure Immigratie: de kostprijs: 'Vanuit<br />
bepaalde kringen wil men de bevolking doen geloven dat het feit dat vreemdelingen meer<br />
van de sociale zekerheid zouden profiteren dan de eigen bevolking, een racistische fabel<br />
zou zijn. Wij hebben het nodige materiaal verzameld om de zogenaamde fabel toch hard te<br />
maken' (Penris, 1992: 16). Het klinkt niet altijd zo beschaafd. Zo werd op het colloquium<br />
Immigratie: het Westen voor de keuze beweerd dat achter de wachtuitkeringen voor buitenlandse<br />
schoolverlaters 'wellicht de idee schuilt dat steeds meer sociale toelagen jonge<br />
nietsdoenders van de misdaad zullen afleiden' (Haye, 1992: 14).<br />
Niet dat de vreemdelingen niet weg zouden moeten indien hun 'profitariaat' kleiner zou<br />
zijn dan dat van de Vlamingen. 'De terugkeeridee gaat immers veel verder dan "ze zijn lui"<br />
of "ze stinken". Dit zijn argumenten die in wezen triviaal zijn voor een nationalist,' schrijft<br />
Reinhard Staveaux in het Kaderblad van april 1993. Wanneer dergelijke triviale argumenten<br />
de terugkeergedachte bij het publiek echter aanvaardbaar kunnen maken, zal het Blok niet<br />
nalaten ze toch te gebruiken. 'De politieke taak van het Vlaams Blok is in de eerste plaats<br />
het openen van de discussie over de noodzakelijke terugkeer. Wij willen het taboe<br />
doorbreken dat rust op de bespreking van de terugkeer,' zegt Annemans (in Dewinter, 1989:<br />
9-10).<br />
Behoort tot het onaantrekkelijk maken van het verblijf hier ook het geweld tegen<br />
vreemdelingen? Karel Dillen daarover op 17 september 1992 in het Europees parlement:<br />
'Men kan en moet het geweld in Rostock en andere Duitse plaatsen betreuren en<br />
veroordelen. Geweld brengt geen oplossing en verscherpt alleen de spanningen. Aan de<br />
andere kant mag men toch aan een verschijnsel niet voorbijgaan: het is het applaus<br />
waarmee op ettelijke plaatsen de Duitse bevolking de herrieschoppers onthaalde. Dat was<br />
een uitlaatklep voor al wat de Duitsers vanwege vreemdelingen te verduren hadden. (...) Er<br />
is niet alleen het geweld tegen vreemdelingen, er is ook het geweld van de vreemdelingen.'<br />
Het anti-vreemdelingengeweld wordt daarmee haast een daad van zelfverdediging. 'Of<br />
de weldenkenden het nu willen toegeven of niet, uiteindelijk oogst men vandaag in Duitsland<br />
(en straks ook elders?) wat men eerder gezaaid heeft,' schrijft Karim Van Overmeire in de<br />
VBJ-Nieuwsbrief van juli-augustus 1993 over de brandstichting in Solingen waarbij vijf<br />
Turkse vrouwen en meisjes om het leven kwamen. 'Het van overheidswege gedicteerde<br />
prettig inter-cultureel samenleven wil in de praktijk niet zo goed vlotten. Het leidt tot wrijvingen,<br />
conflicten, haat en tenslotte moord. De weerstand tegen de multikul is niet het werk<br />
van een klein groepje nazi's of racisten. De weerstand wordt gedragen door zeer brede<br />
lagen van de Duitse bevolking.'<br />
Om verder geweld te voorkomen, stelt het Vlaams Blok voor: 'Het beste middel om een<br />
einde te stellen aan vreemdelingenhaat en rassenwaan bestaat uit het wegnemen van de<br />
bron van alle kwaad: de massale aanwezigheid van niet-integreerbare vreemdelingen in<br />
onze gemeenschap' (Dewinter, 1991: 18). Zolang de vreemdelingen hier blijven, lopen ze<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 100
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
het risico slachtoffer te worden van een racistische aanslag.<br />
Het Vlaams Blok mag zijn anti-vreemdelingenprogramma dan wel beperken tot<br />
wettelijke middelen, uiteindelijk dient ook het racistische geweld dezelfde doelstelling: 'Als al<br />
die gastarbeiders hier zo verdrukt, vernederd, gepest, gekleineerd worden, als al die<br />
gastarbeiders hier zo ongelukkig zijn en zich niet thuisvoelen, kan ik hen slechts één raad<br />
geven: inpakken en wegwezen,' besluit propagandaleider Xavier Buisseret in het partijblad<br />
van juni 1991.<br />
BRONNEN<br />
* * *<br />
In totaal bracht het Vlaams Blok tot nog toe 21 programmateksten over vreemdelingen uit<br />
(zo'n 600 pagina's), geschreven door 14 verschillende auteurs (Filip Dewinter nam er 8 van<br />
de 21 voor zijn rekening). De eerste programmatekst dateert van 1982. In 1984 houdt het<br />
Vlaams Blok zijn enige ideologische congres over dit thema. Wel komt het onderwerp later<br />
nog ter sprake op congressen van de VBJ. In 1988 doen Annemans en Dewinter voor het<br />
eerst hun intrede. Sindsdien verschijnt er bijna jaarlijks een nieuwe brochure. In 1989 verschijnt<br />
de meest uitvoerige programmatekst, het boek Eigen volk eerst, waarvan alle latere<br />
teksten de inhoudelijke essentie overnemen. Ook voor het 70-puntenplan geldt dit, dat<br />
samen met enkele andere teksten in 1992 op een colloquium werd voorgesteld.<br />
Twee boeken van Dewinter werden uitgegeven bij commerciële uitgeverijen om via de<br />
verkoop in boekhandels een ruimer publiek te kunnen bereiken. Dewinter bevestigde mij in<br />
een interview (dd. 14 juni 1993) dat beide boeken wel degelijk als partijteksten van het<br />
Vlaams Blok mogen beschouwd worden.<br />
Annemans, Gerolf & Filip Dewinter<br />
1988, Dossier gastarbeid, 23 p.<br />
1991, Dossier vreemdelingen, deel 1: Gastarbeid, 27 p.<br />
Deleu, Erik<br />
1984, Feiten, cijfers, oplossingen, Referaat VB-congres 'Gastarbeidersproblematiek', 5<br />
p.<br />
De Lobel, Eric<br />
1984, Nationalistische benadering van het gastarbeidersprobleem, Referaat VB-congres<br />
'Gastarbeidersproblematiek', 5 p.<br />
De Man, Filip & Filip Dewinter<br />
1991, Dossier vreemdelingen, deel 2: Politieke vluchtelingen, 26 p.<br />
De Man, Filip<br />
1992, Immigratie: de demografische tijdbom, Referaat NVI-colloquium 'Immigratie: het<br />
Westen voor de keuze', 29 p.<br />
Dewinter, Filip<br />
1989, Eigen volk eerst: Antwoord op het vreemdelingenprobleem, 182 p.<br />
1991, Weg met ons? Antwoord aan Paula D'Hondt, 73 p.<br />
1992, Immigratie: de oplossingen. 70 voorstellen ter oplossing van het vreemdelingenprobleem,<br />
Referaat NVI-colloquium 'Immigratie: het Westen voor de keuze', 18 p. (in<br />
brochurevorm: 30 p.).<br />
Dewinter, Filip & Jan Penris<br />
1993, Zwartboek werkloosheid: het aandeel van de vreemdelingen in de werkloosheid,<br />
26 p.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 101
Een vreemdelingen-vrij Vlaanderen<br />
Elst, Koen<br />
1992, De dreiging van de Islam, Gastreferaat NVI-colloquium 'Immigratie: het Westen<br />
voor de keuze', 22 p.<br />
Haye, Marguerite<br />
1992, Immigratie: de lokroep van de sociale zekerheid, Referaat NVI-colloquium<br />
'Immigratie: het Westen voor de keuze', 22 p.<br />
Lootens, Dominiek<br />
1991, Immigratie en identiteit, Referaat VBJ-congres 'SOS Identiteit', 4 p.<br />
Penris, Jan, Filip Dewinter & Pieter Huybrechts<br />
1992, Immigratie: de kostprijs: Sociaal-economische aspecten van het vreemdelingenprobleem,<br />
Referaat NVI-colloquium 'Immigratie: het Westen voor de keuze', 43 p. (in<br />
brochurevorm: 40 p.)<br />
Raes, Roeland<br />
1984, Enkele algemene vaststellingen..., Referaat VB-congres 'Gastarbeidersproblematiek',<br />
6 p.<br />
Van de Wal, Dirk<br />
1982, Dossier gastarbeid, 40 p.<br />
Vanhecke, Frank<br />
1989, Immigratie en demografie, Referaat VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen', 3<br />
p.<br />
Van Steenberge, Gerd<br />
1993, Europa en de islam, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in<br />
congreskrant p. 8-9.<br />
Vlaams Blok<br />
1984, Praktische voorstellen ter oplossing van het gastarbeidersprobleem, Congresbesluiten<br />
VB-congres 'Gastarbeidersproblematiek', 1 p.<br />
Vlaams Blok Jongeren<br />
1991, Zwartboek Paula D'Hondt. Een analyse van twee jaar Paula D'Hondt: Koninklijk<br />
Commisaris, woordvoerster van de regering inzake het integratiebeleid en spreekbuis<br />
van de pro-immigratielobby, 41 p.<br />
Vlaams Blok Partijbestuur<br />
1984, Het Vlaams Blok en het vraagstuk van de gastarbeid, VB-congres<br />
'Gastarbeidersproblematiek', 1 p.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 102
5. EEN TOTALITAIR VLAANDEREN<br />
« Wij wensen het regime te bestrijden met alle middelen, zelfs wettelijke. »<br />
Frank Eylenbosch in Dietsland-Europa, augustus 1994.<br />
Na de parlementsverkiezingen van 24 november 1991 gaf het Vlaams Blok een brochure uit<br />
waarin als een soort catechismus 'tegeninformatie' werd verschaft tegen 10 vooroordelen<br />
tegen het Vlaams Blok - dat was ook de titel ervan. Een van die zogenaamde vooroordelen<br />
had hierop betrekking: 'Voortdurend wordt geopperd dat het grootste deel van de Vlaams-<br />
Blokstemmen proteststemmen zouden zijn. Bedoeld wordt dat de mensen het eigenlijk niet<br />
eens zijn met onze standpunten, maar enkel de gevestigde partijen willen afstraffen. Eén<br />
van de vele dooddoeners waar men beroep op doet om de inhoudelijke discussie over de<br />
standpunten van het Vlaams Blok niet te moeten voeren.'<br />
1. POLITIEK IN BELGIË<br />
Nochtans had de partij wel degelijk de kiezer uitgenodigd om tégen de traditionele partijen<br />
te stemmen door Vlaams Blok te kiezen. Geef de politieke maffia kiespijn! Stem Vlaams<br />
Blok, was één van de populistische slogans tijdens de campagne van november 1991, en<br />
het verkiezingspamflet Uit Zelfverdediging riep op: 'De politieke maffia afstraffen.' Tien jaar<br />
voordien schreef partijvoorzitter Karel Dillen in de verkiezingskrant van november 1981<br />
zelfs: 'Waarde kiezer, breng op 8 november een proteststem uit. Kies Vlaams Blok.'<br />
Waartegen is dat protest, niet dat van de kiezer maar van het Vlaams Blok zelf, dan wel<br />
gericht? En wat stelt het Blok als alternatief voor?<br />
Politiek banditisme<br />
Een maand voor de verkiezingen van 24 november 1991 houden de Vlaams-Blokjongeren<br />
hun jaarlijks ideologisch congres. Het Antwerpse provincieraadslid in spé Philippe Van der<br />
Sande voert er zijn referaat onder de titel Politiek banditisme: de burger is het slachtoffer.<br />
'Er moet dringend paal en perk gesteld worden aan het politiek banditisme van CVP, SP,<br />
VU en PVV,' zegt Van der Sande. 'We stellen vast dat de bevolking in heel wat gevallen<br />
vijandig staat ten aanzien van de politieke partijen. De bende van vier - CVP, SP, PVV, VU -<br />
is hiervoor verantwoordelijk' (Van der Sande, 1991: 1-5).<br />
Wat is er loos met deze politici? Waarin schuilt hun 'banditisme'? 'De politieke maffia<br />
verrijkt zich op kosten van de burger. De politici van de traditionele partijen staan allang niet<br />
meer ten dienste van de burger,' zegt Van der Sande (1991: 1). Over welke 'burger' heeft hij<br />
het dan ? Dezelfde als die van bijvoorbeeld de VLD? 'Weg met de burger, leve het volk',<br />
titelt Gerolf Annemans in de VVBM-Nieuwsbrief van 5 december 1993. 'De Vlaming is niet<br />
alleen een burger, is niet alleen een losstaand individu, hij is ook nog een volk: het Vlaamse<br />
volk,' schrijft Annemans. In de volksnationalistische leer van het Vlaams Blok bestaat de<br />
'burger' enkel als een lid van een volksgemeenschap, niet als een individu daarbuiten. 'Nationalisten<br />
hebben lak aan individuen en erkennen enkel personen: mensen die in bewuste<br />
verhouding leven tot natuur en volk' (Staveaux, 1990: 2).<br />
Indien zij niet ten dienste staan van deze Vlaamse 'burger', ten dienste van wie of wat<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 103
Een totalitair Vlaanderen<br />
staan de traditionele politici dan wél? 'Zij dienen in eerste instantie hun partij, hun clan, hun<br />
vakbond,' verwijt Van der Sande hen (1991: 1). 'Essentile taken zoals ordehandhaving en<br />
de strijd tegen criminaliteit worden verwaarloosd, terwijl de overheid allerlei initiatieven<br />
steunt die alleen maar het gevolg zijn van de druk die bepaalde belangengroepen uitoefenen.<br />
(...) De overheid moet zich uitsluitend doen gelden in dienst van de gemeenschap'<br />
(Van der Sande, 1991: 4-5).<br />
De traditionele politici maken het 'algemeen volksbelang' ondergeschikt aan particuliere<br />
belangen van bepaalde groepen binnen het volk, bedoelt Van der Sande. Daarnaar verwijst<br />
het Blok ook wanneer het in zijn Grondbeginselen schrijft dat de overheid een 'sterk gezag'<br />
moet zijn 'dat werkelijk bij machte is om het algemeen welzijn te beschutten tegen schadelijke<br />
privébelangen en overwoekerende groepsbelangen.' In de opvatting van het Vlaams<br />
Blok is de 'politieke maffia' dus eigenlijk een populistisch synoniem voor volksverraad.<br />
Loyauteiten die de algemene volksloyauteit van het Vlaming-zijn verdringen, worden niet<br />
geduld.<br />
Na de verkiezingen van november 1991 voert het Vlaams Blok zijn strijd tegen de 'politieke<br />
maffia' nog op. De VBJ maken het in december 1992 tot het centrale thema van hun ideologisch<br />
congres Weg met de politiek!? Dat vraagteken staat er niet voor niets, want niet de<br />
politiek moet weg, maar wel 'de estapo's of establishment-politici die van potverteren en<br />
middelmatigheid de kern van hun "beleid" hebben gemaakt,' meldt de VBJ-Nieuwsbrief van<br />
september-oktober 1992. Op de congresaffiche staat de Belgische premier Jean-Luc<br />
Dehaene afgebeeld achter een vizier. Het hele congres baadt in een bijzonder populistische<br />
sfeer. De drie werkgroepen hebben passende benamingen gekregen. Die over verzuiling en<br />
politieke benoemingen heet: 'Over postjesjagers en lange-armenpolitiek', die over de rol van<br />
de overheid: 'Over bemoeizucht en zakkenvullerij', en die over burger en politiek: 'Over<br />
ivoren torens en hoe ze neer te halen'.<br />
Politiek secretaris Reinhard Staveaux leidt die laatste werkgroep, waarvan de<br />
congrestekst 'De Kloof' is getiteld. 'Politici zijn verwend staatsprofitariaat,' meent Staveaux.<br />
'Onder de hoge beschutting van hun sociale laag en hun inkomen hebben ze geen besef<br />
van de problemen waarmee de normale mensen te maken hebben. Zij hebben geen band<br />
met het volk, enkel maar met elkaar. Hun motivatie is inderdaad 'welzijn', maar dan wel voor<br />
zichzelf. (...) De kloof is datgene wat hen tegenhoudt van het ultieme profitariaat' (Staveaux,<br />
1992: 10-12).<br />
Eerder verweet Van der Sande dat politici ten dienste staan van bepaalde groepsbelangen,<br />
en nu klinkt het verwijt dat ze vooral hun eigen zak dienen. Ze vormen een parasitaire<br />
kaste die profiteert op de kap van de bevolking. Ook deze politici voldoen niet aan hun plicht<br />
tot 'het dienen van het algemeen belang en derhalve het bestrijden van groeps- of<br />
persoonlijke belangen,' zoals kamerlid Luk Van Nieuwenhuysen in de VVBM-Nieuwsbrief<br />
van 15 januari 1994 schreef.<br />
Schandalen<br />
Voor het Vlaams Blok zijn de politieke corruptieschandalen het gefundenes Fressen om de<br />
verwording van de politieke kaste aan de kaak te stellen en de aflossing van de wacht te<br />
eisen. Via de schandalen waarmee de politieke leiders zichzelf in opspraak brengen, hoopt<br />
de partij het ganse 'vermolmde' en 'verrotte' regime te discrediteren.<br />
Het smeergelddossier over de aankoop van de Italiaanse Agusta-helikopters en het<br />
vermeende verband met de moord op André Cools, 'peetvader van de socialistische maffia<br />
in Luik', vormt daarvan een goed voorbeeld. In het partijblad van april 1993 schrijft kamerlid<br />
Francis Van den Eynde daarover: 'Wie naar de PS verwijst, verwijst tegelijkertijd naar de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 104
Een totalitair Vlaanderen<br />
Belgische politieke klasse. De PS is immers één van de voornaamste steunpilaren van het<br />
regime in dit land.' Maar wel een steunpilaar die aan betonrot lijdt, stelt het Blok tevreden<br />
vast.<br />
Gelijkaardige conclusies trekt het uit de fraude bij de ziekenkassen. Die fraude is slechts<br />
mogelijk omdat de ziekenkassen over gemeenschapsgelden beschikken. Die financiële<br />
middelen behoren eigenlijk de gemeenschap toe, maar worden aangewend voor particuliere<br />
belangen: die van de eigen zuil. 'Het is duidelijk dat we in de greep zitten van een soort<br />
bureaucratie waarvan de kopstukken doen alsof de gemeenschap en haar belastinggelden<br />
hun private eigendom is' (Van der Sande, 1991: 2).<br />
Het Vlaams Blok grijpt dit aan om de ziekenkassen als dusdanig in vraag te stellen.<br />
'Waarom worden verschillende niet-privé-instanties gesubsidieerd om zaken te doen die in<br />
feite door de overheid zouden kunnen worden waargenomen? (...) Schaf deze<br />
ziekenfondsen af en maak een overheidsdienst die in opdracht werkt, zich aan een aantal<br />
bepalingen te houden heeft en waar een manager de leiding van krijgt,' eist het editoriaal in<br />
het partijblad van mei 1990 onder de onfrisse titel 'Luchtjes van het lijk'.<br />
Eigenlijk maakt het Vlaams Blok vooral bezwaren tegen het intermediaire niveau waarop<br />
zich (onder meer) de ziekenkassen bevinden. Dat niveau situeert zich tussen de burger (het<br />
volkslid) en de staat (de volksstaat), maar kan door die staat niet worden gecontroleerd<br />
(vandaar de financiële misbruiken). Op het ideologisch congres over het sociaal beleid van<br />
december 1993 verwees Gerolf Annemans daar in zijn referaat 'Grondslagen van een<br />
sociale politiek' naar: 'De samenleving zit vastgeroest in haar eigen logge structuren: de<br />
staat, de vakbonden, de grote ondernemingen, de ziekenkassen en de ziekenfondsen en de<br />
verdedigers van de franstalige voorrechten. Deze vormen een consortium van eigenbelang<br />
dat niet verantwoordelijk is voor zijn gedrag en zijn bestedingen.' 48<br />
Politieke benoemingen<br />
'Benoemingen in openbare dienst moet gebeuren volgens bekwaamheid, en niet aan de<br />
hand van een partij- of vakbondslidmaatschapskaart,' eist het Vlaams Blok in zijn<br />
Grondbeginselen. Daarmee formuleert de partij niet één, maar wel twee bezwaren tegen<br />
politieke benoemingen.<br />
Waarom kant het Blok zich tegen de benoeming van ambtenaren op basis van de<br />
partijkaart? Uit opportunisme, omdat het er zelf niet de vruchten van kan plukken? Zo triviaal<br />
is het - voorlopig? - niet. 'Politieke benoemingen zijn ongrondwettelijk-discriminerend. Ze<br />
behandelen ambtenaren en kandidaat-ambtenaren ongelijk, al naargelang de partij waartoe<br />
ze behoren,' klaagt Van der Sande (1991: 4).<br />
Kleurbenoemingen schaden immers de algemene loyauteit tussen burger en<br />
gemeenschap. Ze vervangen de algemene volksloyauteit door een particuliere politieke<br />
loyauteit. Ze doen geen beroep op het Vlaming-zijn, maar op het rood-, geel-, blauw-, ... zijn<br />
van die Vlaming. Het lidmaatschap van een bepaalde politieke partij verdringt dan het lidmaatschap<br />
van de volksgemeenschap. Het Vlaams Blok wil de benoemingen daarom<br />
overlaten aan 'een vierde onafhankelijke benoemende macht,' die dus boven de particuliere<br />
politieke belangen staat (Van der Sande, 1991: 4).<br />
Niet de partijkaart, maar de bekwaamheid moet ten tweede bepalen wie benoemd wordt:<br />
'Wij pleiten voor een overheidsapparaat dat is bevolkt door de bekwaamsten. (...) Het<br />
Belgisch (sic) overheidsapparaat is aan een grondige audit toe. Moderne en<br />
bedrijfseconomisch verantwoorde bedrijfsbeheersmethoden zouden ingang moeten kunnen<br />
48 () ANNEMANS G., Grondslagen van een sociale politiek, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 5-12-1993,<br />
p. 14.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 105
Een totalitair Vlaanderen<br />
vinden. De ambtenarij mag niet langer verworden tot de vergaarbak van de politiek of maatschappelijk<br />
gebuisde politieke vriendjes, de laatste uitwijkplaats van de mislopen kabinetsbewoners,'<br />
heet het (Van Overmeire, 1992: 24).<br />
Ontslagen van ambtenaren en interne herschikkingen in de ambtenarij dringen zich<br />
volgens het Blok dan ook op. Zo pleit de partij voor 'een betere benutting van het ambtenarenpotentieel,<br />
via een afslanking van de personeelssterkte in die gedeelten van de<br />
ambtenarij waar op dit moment een duidelijk overtal wordt vastgesteld - we denken hier aan<br />
de spoorwegen, het onderwijs, de immigrantenwerking en binnenlandse zaken - naar<br />
onderbezette posten, zoals financieën' (Van der Sande, 1991: 6, res. 6).<br />
Maar niet iedereen zal worden overgeplaatst. Wie niet 'bekwaam' is, zal worden bedankt<br />
voor (on)bewezen diensten. Dat wil het Blok doen door de ambtenaren niet langer vast te<br />
benoemen, maar hen een statuut te geven 'dat is afgestemd op dat van de werknemers uit<br />
de privé-sector' (Van Overmeire, 1992: 32, res. 1). Ook de ambtenarij zou dan onderworpen<br />
worden aan het solidaristische principe van de prestatieplicht (zie hoofdstuk 6): beloning in<br />
verhouding tot prestatie en ontslag bij onderprestatie. 'Een gepaste verloning moet mogelijk<br />
zijn, zelfs al moet de ambtenarenkwantiteit daar aan inboeten. De ambtenaren moeten<br />
dezelfde prikkels, zowel positieve als negatieve, kunnen ontvangen en verdragen als hun<br />
collega's uit de privé-sector: extra-legale voordelen, even goed als ontslagbaarheid en<br />
pensioen in verhouding tot de verdiensten' (Van Overmeire, 1992: 24).<br />
2. POLITIEK IN HET ONAFHANKELIJKE VLAANDEREN<br />
'De Vlaamse republiek is een democratische staat.' Zo bepaalt artikel 24 van het Voorstel<br />
van Grondwet voor de Republiek Vlaanderen, dat senator Wim Verreycken op het Vlaamse<br />
onafhankelijkheidscongres van april 1990 voorstelde (in: Verreycken, 1990: 106-132). Het<br />
document was met de grootste omzichtigheid opgesteld, getuigt Verreycken in zijn verslag<br />
in het Kaderblad van september-oktober 1990. Na de gewone leesprocedure gevolgd te<br />
hebben, aldus Verreycken, 'adviseerde het Partijbestuur een ultieme lezing teneinde geen<br />
enkel betwijfelbaar artikel aan onze tegenstrevers door te spelen.' Het Voorstel van Grondwet<br />
kan dan ook beschouwd worden als het meest democratische dat het Vlaams Blok uit<br />
zijn pen kreeg.<br />
Hoe zal de politieke organisatie er in het Vlaanderen van het Blok uitzien? Kan daarbij<br />
inderdaad ondubbelzinnig worden bewezen dat 'er niets in het programma, de uitspraken of<br />
het optreden van het Vlaams Blok en zijn vertegenwoordigers is dat tegen de democratie<br />
pleit,' zoals het in 10 vooroordelen tegen het Vlaams Blok beweert?<br />
Kleurpartijen<br />
'Politici moeten ten dienste staan van het Vlaamse volk,' eist het Vlaams Blok (Verreycken,<br />
1990: 81). Wat betekent dat voor de oprichting van politieke partijen? Artikel 25 van de Ontwerp-Grondwet<br />
bepaalt: 'De oprichting van politieke partijen is vrij. Deze dragen bij tot de<br />
uitdrukking van de politieke wil van het volk.'<br />
De oprichting van politieke partijen is vrij binnen bepaalde limieten, bedoelt het Blok,<br />
want dat artikel kan ook als volgt worden gelezen: 'De oprichting van politieke partijen is vrij,<br />
in zover zij bijdragen tot de uitdrukking van de politieke wil van het volk.' Die beperking blijkt<br />
uit het standpunt dat het Vlaams Blok inneemt tegenover levensbeschouwelijk pluralisme.<br />
Daaraan stelt het in zijn Grondbeginselen duidelijke grenzen: 'De verdraagzaamheid<br />
betekent niet het verdoezelen, uitwissen en opgeven van de eigen overtuiging, doch de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 106
Een totalitair Vlaanderen<br />
eerbied voor alle andere levenstheorieën in zover deze de ontplooiing van een constructieve<br />
volksverbondenheid niet dwarsbomen.' Levenstheorieën die de 'constructieve volksverbondenheid'<br />
wel dwarsbomen, zullen dus niet worden getolereerd.<br />
Hoewel het Vlaams Blok nergens een rechtstreeks verbod van 'niet-volksverbonden'<br />
partijen eist, is het weinig aannemelijk dat de politieke uitdrukking van dergelijke levensbeschouwingen<br />
toch zou worden getolereerd. Of toch niet? Bij het grondwetsartikel over de<br />
vrijheid tot oprichting van politieke partijen hoort immers volgende commentaar: 'De uitsluiting<br />
van politieke partijen moet onmogelijk zijn. De politieke partijen moeten echter een<br />
rechtspersoonlijkheid krijgen en ter verantwoording kunnen geroepen worden door de<br />
overheid, door de controlerende burger, bij manifest wanbeheer' (Ontwerp Grondwet, 1990:<br />
115).<br />
Het Vlaams Blok geeft daarmee toe dat politieke partijen wel op andere wijzen dan via<br />
een rechtstreeks verbod kunnen worden gesanctioneerd. Die sancties gaan bovendien<br />
verder dan de normale electorale afstraffing door de stemgerechtigde burger, want de overheid<br />
kan zelf rechtstreeks tussenkomen 'bij manifest wanbeheer'.<br />
Nu slaat dat 'manifest wanbeheer' natuurlijk niet op ideeën, maar op praktijken waarvan het<br />
Blok zegt dat ze tot het 'politiek banditisme' behoren. Zo wil de partij dat regeringsleden die<br />
zich niet aan een zuiver budgettair en financieel beleid houden, gerechtelijk kunnen worden<br />
bestraft met een politieke uitsluiting. Een van de resoluties van de 'Werkgroep politiek<br />
banditisme' op het VBJ-congres van 1991 bepaalt daarover: 'Teneinde de politici te dwingen<br />
een aanvaardbaar financieel beleid te voeren, moet het Rekenhof belast worden met strafrechterlijke<br />
bevoegdheid. Een dagvaardiging voor het Rekenhof heft onmiddellijk de<br />
parlementaire onschendbaarheid op. Door het Rekenhof veroordeelde mandatarissen<br />
moeten automatisch voor de duur van 12 jaar uit hun politieke rechten worden ontzet' (Van<br />
der Sande, 1991: 7, res. 12).<br />
Anderzijds is 'manifest wanbeheer' niet alleen een kwestie van zuinige huishoudkunde.<br />
Ook politici die Vlaanderen verraden, bewijzen daarmee hun onbekwaamheid tot het dienen<br />
van hun volk, tot het ontplooien van een 'constructieve volksverbondenheid'. Zo schrijft<br />
Karel Dillen in het partijblad van oktober 1989 dat de IJzerbedevaart pas een echt Vlaamsbewuste<br />
manifestatie kan zijn, wanneer 'de schuldigen' van de 'toegevingen en nederlagen'<br />
'ter verantwoording' worden geroepen: 'Zolang men de toegevers, de toegevende arrivisten,<br />
de toegevende regeringspartijen niet aanklaagt in Diksmuide, niet met name aanklaagt in<br />
Diksmuide, hun verdwijning van het politieke toneel niet eist in Diksmuide, zolang schiet<br />
men in Diksmuide tekort.'<br />
Dat dit meer dan enkele vrijblijvende woorden op een manifestatie zijn, bewijst deze<br />
resolutie op het VBJ-congres van 1991, waarin omwille van dezelfde reden de levenslange<br />
schorsing van de Vlaamse regeringsleden wordt geëist: 'De vier Vlaamse regeringspartijen<br />
CVP, PVV, SP en VU-VVD hebben aan de verstedelijking, verfransing en europeanisering<br />
van Vlaams-Brabant tijdens de voorbije legislatuur NIETS gedaan. Het is dus in de eerste<br />
plaats hun schuld dat duizenden Vlaamse jongeren uit de streek moeten wegtrekken omdat<br />
ze de huurprijzen niet meer aankunnen. Door zo fenomenaal lichtzinnig met hun verpletterende<br />
verantwoordelijkheid om te springen, hebben de elf Vlaamse ministers aangetoond<br />
dat zij onbekwaam zijn voor hun taak. Zij mogen dan ook in geen geval nog in aanmerking<br />
komen voor een ministerieel ambt.' 49<br />
Na de onafhankelijkheid zullen de traditionele politieke partijen op het matje worden geroepen,<br />
bepaalt de eerste resolutie van de 'Werkgroep politiek banditisme' op het VBJ-congres<br />
van 1991: 'VBJ wil vooreerst los van het socialistische corrupte Wallonië van mafioso<br />
49 () LAEREMANS B., Brussel, de Rand en Europa, Referaat VBJ-congres 'SOS-Identiteit', 27-10-1991, p. 5, res.<br />
5.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 107
Een totalitair Vlaanderen<br />
Spitaels om nadien zo snel mogelijk in Vlaanderen komaf te maken met het welig tierend<br />
politiek banditisme van de Bende van vier' (Van der Sande, 1991: 6, res. 1).<br />
In het onafhankelijke Vlaanderen zullen zij niet meer de scepter mogen zwaaien, laat<br />
senator Wim Verreycken in het editoriaal van het partijblad van juli 1990 weten: 'Een onafhankelijke<br />
Vlaamse Republiek, (...) met dien verstande dat die Republiek een Vlaamse<br />
regering heeft die alle linkselende tendenzen weghoont. (...) Een volk moet geregeerd<br />
worden door eerlijke nationalisten en niet door nivellerende linkselaars.' Elders schrijft<br />
Verreycken: 'Staatsvertegenwoordigers moeten worden vervangen door volksvertegenwoordigers,<br />
opdat de volkeren hun woordvoerders als eigen zouden aanvaarden en ervaren.' 50<br />
En opdat de volksvertegenwoordigers zich dus niet als een 'vreemde' onder hun 'eigen volk'<br />
zouden gedragen.<br />
Het Vlaamse parlement zal in diezelfde geest worden omgedoopt tot een Staten-<br />
Generaal die 'het Vlaamse volk vertegenwoordigen' (artikel 28 van de Ontwerp-Grondwet).<br />
De parlementsleden dienen hun 'trouw aan Vlaanderen' te beloven (artikel 40). De<br />
'Werkgroep staatsvorm' op het Vlaamse onafhankelijkheidscongres van 1990 bepaalt in een<br />
van zijn resoluties: 'De Vlaamse staat zal worden ingericht als gezonde democratie, zonder<br />
de verfoeilijke Belgitudes over te nemen' (Verreycken, 1990: 97, res. 5). Het 110de en<br />
laatste artikel van de Ontwerp-Grondwet voorziet de afschaffing van de Belgische Grondwet.<br />
'Diegenen die zich niet wensen af te keren van de Belgitudes, worden natuurlijk vervangen<br />
in hun ambten,' luidt het commentaar daarbij.<br />
Het Vlaams Blok lukt er in openlijk voor democratie te pleiten en terzelfdertijd iets anders<br />
te bedoelen. Onder de titel 'Kiezen voor echte democratie' schrijft Reinhard Staveaux in de<br />
VBJ-Nieuwsbrief van maart-april 1993: 'Niet de democratie is fout, maar wel de<br />
machtsgroepen en partijbonzen die van de democratie misbruik maken om hun eigen<br />
belangen te dienen en niet die van het volk.'<br />
Voor het Vlaams Blok is democratie niet zozeer een wijze van beleidsvorming, maar een<br />
ideologie. Wanneer Vlaamse partijen van de democratische procedures gebruik maken om<br />
zich niet aan te bieden als Vlaamse, maar als 'kleurpartij' - zoals de Grondbeginselen dat<br />
noemen - dan bestempelt het Vlaams Blok dat als een misbruik van de democratie.<br />
Daarmee verwoordt het echter een bepaalde opvatting van wat naar zijn mening democratie<br />
wel en niet is. 'Echte' democratie is het dienen van de belangen van de volksgemeenschap.<br />
Andere dan 'echte' democratie is dan het dienen van particuliere belangen binnen die<br />
volksgemeenschap, zoals die van zuilen of partijen, zelfs al stemmen vele Vlamingen op<br />
dergelijke partijen.<br />
Kiesdwang<br />
'Zijn wij democraten?' vraagt Filip Dewinter uitdagend in de VBJ-Nieuwsbrief van januarifebruari<br />
1993. Dewinter pleit er voor de invoering van referenda, die niet slechts adviserend,<br />
doch beslissend zijn. Op hun congres Weg met de politiek!? in december 1992 hadden de<br />
VBJ daarover nog een resolutie gestemd (Penris, 1992: 22, res. 3).<br />
In het partijblad van oktober 1993 lichtten Penris en Dewinter hun plannen verder toe<br />
onder de titel 'Naar een directe democratie'. Die directe democratie moet beschouwd<br />
worden als tegenpool van de parlementaire democratie, want ze heeft de bedoeling de<br />
invloed van de politieke partijen uit te schakelen: 'Het parlement staat onder controle van de<br />
politieke partijen en vooral van de drukkingsgroepen. (...) Het Vlaams Blok wil meer macht<br />
geven aan het volk en minder aan de politici,' schrijft het partijblad. In een referendum zijn<br />
het niet langer de politieke partijen die een beslissing nemen, zoals in de parlementaire<br />
democratie, maar spreekt de burger zich direct of rechtstreeks uit over een bepaald onder-<br />
50 () VERREYCKEN W., Europa Barst?, 1994, p. 5.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 108
Een totalitair Vlaanderen<br />
werp. De beslissingsmacht wordt zo onttrokken aan het parlement en komt rechtstreeks bij<br />
het volk te liggen, zonder de omweg van politieke partijen.<br />
Op die manier hoopt het Vlaams Blok de band tussen de Vlaming en de kleurpartijen te<br />
verzwakken. In tegenstelling tot algemene verkiezingen doet een referendum immers geen<br />
beroep op een algemene partijloyauteit. Niet het hele partijprogramma, maar slechts één<br />
programmapunt staat op de agenda. Een referendum kan bovendien de partijloyauteit<br />
verzwakken ten voordele van een meer algemene loyauteit, van datgene wat alle Vlamingen<br />
over de grenzen van de kleurpartijen heen gemeenschappelijk hebben: hun lidmaatschap<br />
van het Vlaamse volk. Argumenten waarvan het Vlaams Blok zich duidelijk bewust is: 'De<br />
band tussen de "burger" en de partijen is bij een referendum veel zwakker. Een separatist<br />
die het niet eens is met ons vreemdelingenstandpunt, zal nu misschien VU of CVP<br />
stemmen, maar zich in een referendum voor onafhankelijkheid uitspreken' (Penris, 1992: -<br />
17-18).<br />
Het Vlaams Blok verwacht van de Vlaming dus wel degelijk een politieke participatie.<br />
Waaraan moet hij participeren of deel-nemen? Aan het geheel waarvan hijzelf een<br />
organisch deel is. 'De individuele mens, deel-genoot van de volksgemeenschap' staat er<br />
letterlijk in de Grondbeginselen. De Vlaming moet zich identificeren met en zich inzetten<br />
voor Vlaanderen, want het lot van Vlaanderen is ook dat van de Vlaming.<br />
Voor de Vlaming die uit onverschilligheid niet deelneemt, voelt het Blok dan ook niets<br />
dan afkeer. Helaas is ook die Vlaming onderworpen aan de kiesplicht, en in zijn<br />
Grondbeginselen eist het Vlaams Blok daarom de afschaffing daarvan. Het principe 'geen<br />
rechten zonder plichten' vindt ook hier zijn toepassing. Wil de burger politieke rechten, dan<br />
moet hij ze verdienen. Hij kan ze niet zondermeer krijgen, zoals bij de stemplicht het geval<br />
is. Iedereen krijgt wel stemrecht, maar niet iedereen zal het uitoefenen. Enkel wie vooraf<br />
politieke interesse betoont, zal ook effectief en actief gebruikmaken van zijn stemrecht.<br />
'Van een verkeerd begrepen democratisering die van het gelijkheidsdrogbeeld uitgaat,'<br />
kan toch niets goed voortkomen, argumenteert Eric de Lobel, toenmalig hoofd van de<br />
Vlaams Blok-studiedienst, in de brochure Vrijheid en Veiligheid uit 1985. De Lobel noemt de<br />
kiesplicht steeds 'de kiesdwang', omdat ook de politiek-onbekwamen gedwongen worden<br />
hun stem uit te brengen: 'De collectieve veiligheid wil nochtans dat een staat deskundig<br />
bestuurd wordt, en toch schuift men via de kiesdwang de verantwoordelijkheid af naar<br />
mensen die evenveel van politiek verstaan als een koe van cybernetica.' 51<br />
Opdat enkel nog de politiek-bekwamen zouden gaan stemmen, moet een selectie<br />
worden doorgevoerd: 'De afschaffing van de kiesdwang zou een oplossing kunnen bieden.<br />
Praktisch enkel de capaciteitskiezers, en daarmee bedoel ik slechts diegenen die de politiek<br />
volgen, zouden interesse hebben voor het gebruik van hun stemrecht, terwijl de mogelijkheid<br />
voor de anderen zou openblijven,' aldus De Lobel. 52<br />
Mensenplichten<br />
Hoe zit het met de andere individuele rechten? 'Elke Vlaming heeft het recht een beroep te<br />
doen op het Europese verdrag voor de rechten van de mens, teneinde vermeende<br />
onvrijheid tegen te gaan,' bepaalt artikel 3 van de Ontwerp-Grondwet. Dat enkel het<br />
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) wordt vermeld en niet de<br />
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, is geen toeval. Voor het Vlaams Blok<br />
bestaat er immers geen universele mens, net zo min als er een individuele mens bestaat. Er<br />
bestaan uitsluitend leden van volksgemeenschappen.<br />
51 () DE LOBEL E., Vrijheid en Veiligheid, 1985, p. 7.<br />
52 () Ibidem, p. 8.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 109
Een totalitair Vlaanderen<br />
Het Vlaams Blok bekijkt internationale mensenrechtenverdragen dan ook met<br />
argusogen. Supranationale verdragen mogen nooit in de plaats komen van de nationale<br />
principes die de volksgemeenschap er op nahoudt. De beruchte uitspraak van Filip Dewinter<br />
in het politiek praatprogramma De Zevende Dag (BRTN) op 14 juni 1992, dat 'het Verdrag<br />
van de Rechten van de Mens ondergeschikt is aan het principe van het Eigen Volk Eerst',<br />
moet in die betekenis gekaderd worden. Dat het 70-puntenplan inbreuken op het EVRM<br />
bevat, deert het Vlaams Blok niet. Wanneer internationale verdragen een eigen volkspolitiek<br />
verhinderen, moet het onafhankelijke Vlaanderen die verdragen maar opzeggen.<br />
Vandaar dat het Vlaams Blok in zijn commentaar bij dat artikel 3 nadrukkelijk stelt dat de<br />
erkenning van het EVRM 'niet automatisch inhoudt dat wij het eens zouden zijn met alle<br />
verdragen die internationaal worden gesloten ter regeling van de individuele rechten en<br />
vrijheden.' Na de Vlaamse onafhankelijkheid zullen die verdragen worden 'geëvalueerd',<br />
bepaalt het Voorstel van resolutie inzake de onafhankelijkheid van Vlaanderen uit juni<br />
1993. 53 Wat dat betekent, heeft het Blok reeds in verschillende van zijn wetsvoorstellen<br />
omgezet, waarvan een laatste artikel luidt: 'De internationale verdragen welke onverenigbaar<br />
zijn met onderhavige wet, worden opgezegd.' 54 Of: 'De verbintenissen die desbetreffend<br />
op supranationaal vlak werden aangegaan, worden dienovereenkomstig<br />
gewijzigd.' 55<br />
Het supranationale mag het nationale nooit verdringen. Er kunnen slechts<br />
mensenrechten zijn binnen een bepaald kader, namelijk het natuurlijke kader van de<br />
volksgemeenschap. Dat verwoordt Karel Dillen op 12 maart 1993 in het Europees parlement:<br />
'De rechten van de mens hebben geen absoluut karakter, mogen geen absoluut<br />
karakter hebben, mogen nooit een absoluut karakter krijgen. De rechten van de mens<br />
hebben een grote waarde, maar wel te verstaan altijd binnen bepaalde grenzen welke<br />
erkend moeten worden, welke niet mogen overschreden worden. Op de eerste plaats kan<br />
men niet gewagen van voorrechten van de mens. Het gaat wel degelijk om "rechten" en<br />
rechten moeten verdiend worden. Wanneer men spreekt over de rechten van de mens,<br />
moet men daaraan onmiddellijk koppelen het begrip van de plichten van de mens. Geen<br />
mensenrechten zonder mensenplichten. (...) Daarnaast zijn er andere rechten, welke de<br />
mensenrechten betrekkelijk houden en omgrenzen. Ik denk aan de rechten van het gezin,<br />
aan het levensrecht van het ongeboren kind, aan de taal- en cultuur- en identiteitsrechten<br />
van een volk.'<br />
De rechten van individuen worden in het Vlaams-Blokprogramma wel vaker ondergeschikt<br />
gemaakt aan het primaat van het organisch geheel. Zoals in hoofdstuk 3 over de Vlaamse<br />
onafhankelijkheid werd uiteengezet, eist het Vlaams Blok de teruggave aan Vlaanderen van<br />
de gemeenten en de gehuchten die in het kader van de taalwetgeving van 1962 aan<br />
Wallonië werden afgestaan. Dat de inwoners van deze gebieden inmiddels in grote mate<br />
taalkundig verfranst zijn, vormt daarbij geen probleem.<br />
Op het colloquium over Vlaams-Brabant en de Taalgrens zei kamerlid Luk Van<br />
Nieuwenhuysen daarover: 'Blijft de vraag of de inwoners gediend zijn met een terugkeer<br />
naar Vlaanderen. (...) De grootste weldaden werden soms aan mensen en volkeren<br />
bewezen tegen hun wil in. Een volksgemeenschap is net als een familie geen vrije groepering<br />
van enkelingen (wie uit een gezin trekt, wordt verplicht onderhoudsgeld te betalen). Het<br />
53 () Geciteerd in: VERREYCKEN W., Republikeins pamflet, 1994, p. 42 (art. 2-h).<br />
54 () ANNEMANS G., Wetsvoorstel tot splitsing van de sociale zekerheid in een sociale zekerheid voor Europese<br />
gerechtigden en een sociale zekerheid voor niet-Europese gerechtigden, en tot regeling van de autonome<br />
financiering ervan, Art. 12, 30 maart 1988.<br />
55 () ANNEMANS G., Wetsvoorstel waarbij, voor wat bepaaldelijk de niet-Europese vluchtelingen betreft,<br />
wijzigingen worden aangebracht in de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het<br />
verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, Art. 2bis-§2, 8 februari 1988.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 110
Een totalitair Vlaanderen<br />
gemeenschapsbelang primeert...' 56<br />
Om dezelfde reden kan de vrije meningsuiting worden ingeperkt wanneer die de<br />
volksgemeenschap beledigt. Dat blijkt uit volgend voorval. Op 13 juni 1990 brengt ANCleider<br />
Nelson Mandela een bezoek aan het Europees parlement in Straatsburg. Wanneer<br />
verschillende parlementsleden daarbij vlaggetjes van het Afrikaans Nationaal Congres<br />
(ANC) uithangen, schreeuwt Dillen het uit: 'Iedereen van ons heeft het recht om te spreken<br />
en zijn gedachten tot uitdrukking te brengen, maar waar gaat men heen indien een dergelijk<br />
exhibitionisme niet onderdrukt wordt?' Dat Europese volksvertegenwoordigers blijk geven<br />
van een 'wortel- en bloedloze' solidariteit - zoals Dillen het op 21 februari 1991 omschreef -<br />
druist immers regelrecht in tegen hun volksplicht tot solidariteit met het 'stamverwante'<br />
blanke Afrikanervolk.<br />
Precies deze dubbelzinnigheid over de mensenrechten verhindert het besluit te trekken dat<br />
het Blok geen anti-democratisch programma heeft. Zal het Vlaanderen van het Vlaams Blok<br />
een totalitair politiek bestel kennen? Zelfs met de beste wil van de wereld kan niet het<br />
tegendeel worden bewezen. Het Vlaams-Blokprogramma bevat daarvoor te veel<br />
dubbelzinnigheden, en dubbelzinnigheden over materies als politieke vrijheden zijn steeds<br />
verdacht.<br />
Het Vlaams Blok weigert een principiële naleving van mensenrechtenverdragen in naam<br />
van de hogere belangen van de Vlaamse volksgemeenschap, want het nationale primeert<br />
op het supranationale. De grenzen van de politieke vrijheid worden afgebakend door het<br />
dwingende principe van de volksplicht. Van politiek pluralisme kan dan ook geen sprake<br />
zijn. Alle politieke ideologieën moeten zich inpassen in dat volksnationalistische kader. Dat<br />
is de betekenis van de ogenschijnlijk pluralistische uitspraak van Wim Verreycken op 24<br />
oktober 1989 tijdens het abortusdebat in de Senaat, dat het streven naar volksverbondenheid<br />
'een opdracht is die niet kan opgeëist worden door één filosofische overtuiging,<br />
maar die moet uitgevoerd worden door al diegenen die het belang van het ganse volk willen<br />
dienen.' 57<br />
De volksverbondenheid is het kader dat de individuele vrijheid begrenst. Zoals Eric De<br />
Lobel in 1985 in de brochure Vrijheid en Veiligheid schreef: 'Het zijn niet de uitwassen die<br />
moeten genormaliseerd worden, maar de mensen. Een juiste opvoeding, waar niet enkel<br />
ouders en school voor verantwoordelijk staan, maar ook de televisie, de kranten, de radio,<br />
de jeugdbeweging, ... moet de mensen leren dat juist de algemeen geldende normen<br />
binnen elke samenleving de voorwaarde zijn tot hun vrijheid en dat zij zich binnen deze<br />
normen vrij mogen gedragen.' 58 Structuren langswaar zich een anti-systeem oppositie kan<br />
ontwikkelen of die andere waarden doorgeven, zullen in het Vlaanderen van het Vlaams<br />
Blok niet worden getolereerd.<br />
3. EEN OMGEKEERDE MEI '68<br />
'De komende strijd is niet enkel een politieke, integendeel. De strijd die het Vlaams Blok en<br />
de Vlaams-Blokjongeren voeren, is vooral cultureel van belang,' zegt Reinhard Staveaux op<br />
het VBJ-congres Weg met de politiek!? in december 1992 (Staveaux, 1992: 14).<br />
Staveaux, die politiek secretaris is van de VBJ en presentator van de televisieuitzendingen<br />
van de Nationalistische Omroepstichting (NOS), verwijst daarmee naar de<br />
56 () VAN NIEUWENHUYSEN L., Taalgrens of gebiedsgrens, Referaat NVI-colloquium 'Vlaams-Brabant en de<br />
Taalgrens', 18-10-1992, p. 20-21.<br />
57 () in ANNEMANS G., Abortus en 24 november, 1992, p. 12.<br />
58 () DE LOBEL E., Vrijheid en Veiligheid, 1985, p. 24-25.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 111
Een totalitair Vlaanderen<br />
strijd om de culturele hegemonie in Vlaanderen, en de Nieuw Rechtse scholing van de<br />
Vlaams-Blokkaders komt hier duidelijk aan de oppervlakte. Zo studeerde Europees<br />
parlementslid Frank Vanhecke in 1981 af als licentiaat in de communicatiewetenschappen<br />
aan de Vrije Universiteit van Brussel (VUB) met een eindverhandeling over de Nouvelle<br />
Droite, getiteld: Metapolitieke strategie, organisatie en ideeën van kultureel Nieuw-Rechts in<br />
Frankrijk (1967-1981).<br />
Ondervoorzitter Roeland Raes is binnen de Vlaams-Blokstudiedienst verantwoordelijk<br />
voor de kadervormingen over Nieuw Rechts, waarover het Blok dan ook geregeld cursussen<br />
organiseert. Op de VBJ-Zomeruniversiteit van 1994 zou Raes er nog een referaat over houden.<br />
Raes werkte begin jaren tachtig ook enkele malen mee aan het Vlaamse Nieuw<br />
Rechtse tijdschrift Teksten, Kommentaren & Studies. In het partijblad van mei 1993 prees<br />
hij dat nog aan als 'een uitstekend tijdschrift (...) dat we graag willen aanbevelen. Het is een<br />
onafhankelijk, niet-partijgebonden blad, van duidelijk-rechtse opzet, en waarin men al eens<br />
iets zal lezen waarmee men niet instemt. Maar wie kritisch lezen en beoordelen kan, zal zich<br />
de lezing niet beklagen.'<br />
Ook de aandacht van de Vlaams-Blokjongeren voor stripverhalen (de VBJ-Nieuwsbrief<br />
heeft een vaste rubriek 'De rechts-radicale strip' 'als tegengif op de al jaren durende linkse<br />
manipulatie van het beeldverhaal') en voor films (op het congres van 1993 werd 'The Bonfire<br />
of the Vanities' vertoond en op dat van 1994 de film '1984' naar het boek van George<br />
Orwell) wijst op een meta-politieke interesse. Op hun congressen nodigen de VBJ geregeld<br />
buitenlandse afgevaardigden van Nieuw Rechts uit, zoals Robert Steuckers en Manfred<br />
Rouhs.<br />
Meta-politiek<br />
Nieuw Rechts is een ideologische stroming die in 1965-1968 in Frankrijk ontstond (de<br />
Nouvelle Droite) en waarvan Alain de Benoist de belangrijkste ideoloog is. Vanuit Frankrijk<br />
zwermde de Nouvelle Droite uit naar andere landen, ondermeer België. Nieuw Rechts wil de<br />
anti-egalitaire basis van het rechtse ideeëngoed hernieuwen, maar is vooral nieuw in de<br />
wijze waarop het zijn boodschap wil verspreiden: via een meta-politieke strategie.<br />
Die is geïnspireerd op het werk van de Italiaanse marxist Antonio Gramsci. Gramsci<br />
(1891-1937) behoorde tot de leiding van de in 1921 opgerichte Italiaanse Communistische<br />
Partij (PCI). Van 1926 tot 1937 zat hij gevangen in de kerkers van Mussolini, die in 1922 na<br />
een fascistische machtsgreep Italië leidde. Tijdens dat gevangenschap schreef Gramsci zijn<br />
belangrijkste werk, de Quaderni del Carcere (gevangenisgeschriften), waarop Nieuw Rechts<br />
zich baseert voor zijn meta-politieke strategie.<br />
Gramsci stelt dat de macht in een samenleving tweeledig is. Hij onderscheidt enerzijds<br />
de 'politieke maatschappij' en anderzijds de 'civiele' of 'burgerlijke maatschappij'. Onder de<br />
'politieke maatschappij' verstaat Gramsci in principe het eigenlijke wettelijke gezag langswaar<br />
de staat zijn politieke macht doet gelden (via de wetgeving) en het repressieve<br />
staatsapparaat langswaar de staat zijn geweldsmonopolie handhaaft (via politie, rijkswacht<br />
en leger), maar het Vlaams Blok rekent er ook de partijen toe van wat het noemt 'de<br />
estapo's of establishment-politici'.<br />
De 'burgerlijke maatschappij' daarentegen wordt gevormd door de verschillende instellingen<br />
en kanalen langswaar de staat of het regime (en voor de marxist Gramsci is dat de<br />
klasse die de staat beheerst, maar voor het Vlaams Blok natuurlijk niet) zijn ideologische of<br />
culturele hegemonie vestigt. Die hegemonie strekt zich uit over alle terreinen van het leven<br />
en heeft als functie de politieke macht in de geesten aanvaardbaar te maken en te<br />
legitimeren. De strijd om die culturele hegemonie noemt Nieuw Rechts de meta-politieke<br />
strijd of het Gramscisme van rechts.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 112
Een totalitair Vlaanderen<br />
Terwijl de kanalen van de politiek bestaan uit verkiezingen en partijstructuren, maakt de<br />
meta-politiek gebruik van kanalen buiten de partijpolitiek. In het Zwartboek 'Progressieve<br />
leraars' van de VBJ citeert Filip Dewinter daarover Luc Pauwels, hoofdredacteur van Teksten,<br />
Kommentaren en Studies (die overigens niet tot het Vlaams Blok behoort): 'Bijzondere<br />
aandacht genieten daarbij alle "mediamieke" functies in de samenleving: personen of instellingen<br />
die bij uitstek informaties, stemmingen of waarderingen doorgeven aan anderen'<br />
(Dewinter, 1989: 19). Tot die meta-politieke kanalen behoren onder meer bibliotheken,<br />
scholen, denkkringen en salons, kranten, tijdschriften (ook roddelbladen), boeken (ook<br />
schoolboeken), stripverhalen, films, muziek, radio, televisie, culturele centra, theaters,<br />
kerken en ook straatnamen.<br />
Die culturele strijd wordt gevoerd via de stellingenoorlog: bepaalde thema's worden<br />
vooruitgeschoven als inzet van de morele, culturele, intellectuele en ideologische leiding van<br />
de samenleving, waarbij twee of meer stellingen met mekaar wedijveren om die leiding. Zo<br />
kadert het Vlaams Blok zijn aandacht voor het vreemdelingenthema volkomen in de stellingenoorlog:<br />
'Meer dan het eigenlijke voorwerp van dispuut is het vreemdelingenvraagstuk het<br />
slagveld waarop de tegengestelde visies elkaar bekampen,' schrijft het in 10 vooroordelen<br />
tegen het Vlaams Blok. Egalitarisme en anti-egalitarisme staan hier tegenover mekaar.<br />
Nieuw Rechts - en met hen het Vlaams Blok - heeft de Gramsciaanse les geleerd dat een<br />
politieke machtsovername moet worden voorafgegaan door een verandering in de waarden,<br />
door het vestigen van een culturele hegemonie. Door de tijdgeest te beïnvloeden wil Nieuw<br />
Rechts de geesten rijp maken voor een rechtse politieke machtsovername.<br />
In het Zwartboek 'Progressieve leraars' is deze les nadrukkelijk aanwezig. Dewinter<br />
citeert er Alain de Benoist die zegt: 'De ideologische meerderheid is belangrijker dan de<br />
parlementaire, de eerste is trouwens bijna steeds de voorbode van de tweede' (Dewinter,<br />
1989: 19). Op dezelfde bladzijde citeert Dewinter ook weer Luc Pauwels: 'Wil men een<br />
politiek regime neerhalen, dan bestaat daartoe geen zekerder middel dan het afbreken van<br />
de impliciete instemming van de bevolking met het waardensysteem, met de culturele<br />
context waarop dit politieke regime steunt.'<br />
Omgekeerd kent een bedreiging van de politieke macht, bijvoorbeeld via een<br />
verkiezingsnederlaag, ook een meta-politiek antwoord, weet het Vlaams Blok. In het<br />
partijblad van februari 1994 schrijft Jurgen Ceder daarover: 'De verkiezingsuitslag van 24<br />
november 1991 was niet alleen een klap in het gezicht van het partijpolitieke establishment<br />
van het land, maar ook, en misschien vooral, een uitdaging voor de meta-politieke macht<br />
die de progressieve generatie van mei '68 de laatste twintig jaar heeft opgebouwd.'<br />
'In de leer bij Gramsci'<br />
Het Vlaams Blok heeft een opmerkelijke toepassing van dat Gramsciaanse denkkader<br />
geformuleerd in Weg met ons? Antwoord aan Paula D'Hondt van Filip Dewinter uit 1991.<br />
Dat boekje wil een analyse maken van het Belgische migrantenbeleid en bevat een<br />
opvallende paragraaf onder de titel 'In de leer bij Gramsci'. Daarin vraagt het Blok zich af<br />
waarom er een maatschappelijke consensus bestaat over de integratietheorieën van Paula<br />
D'Hondt. Het verklaart die consensus aan de hand van het Gramsciaanse onderscheid<br />
tussen de politieke en de burgerlijke samenleving: 'Terwijl de traditionele partijen zich<br />
bezighielden met de dagdagelijkse politiek, de economische crisis, de nasleep van de koude<br />
oorlog en de val van het communisme, heeft de linkerzijde ondertussen het ideologische<br />
debat gevoerd en gewonnen.' 59<br />
59 () DEWINTER F., Weg met Ons?, 1991, p. 21. In de Nieuw Rechtse ideologie betekent 'links': egalitair, en<br />
'rechts': anti-egalitair.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 113
Een totalitair Vlaanderen<br />
Niemand minder dan Gramsci zelf wordt er op dezelfde bladzijde bijgehaald om uit te<br />
leggen hoe de culturele hegemonie in de burgerlijke samenleving bepalend is voor de macht<br />
in de politieke samenleving: 'De Italiaanse communist Gramsci beweerde reeds in de jaren<br />
twintig dat men de politieke macht niet kan veroveren zonder dat er een voldoende culturele<br />
onderbouw aanwezig is die deze politieke macht ondersteunt en voedt. Hij is het die van de<br />
cultuur een meta-politiek strijdmiddel heeft gemaakt. De linkerzijde is er momenteel in geslaagd<br />
hetzelfde te doen met een aantal zogenaamde morele waarden (gelijkheid tussen<br />
alle volkeren, "anti-racisme", mundialisme...). Wanneer men erin slaagt deze 'nieuwe'<br />
morele waarden op te dringen aan de zacht geworden publieke opinie, kan men op deze<br />
manier een gevaarlijke politieke tegenstander en concurrent uitschakelen.' 60<br />
Het Blok meent de 'bewijzen' voor die 'linkse culturele hegemonie' te vinden in het feit<br />
dat 'alternatieven voor de 'integratie' eenvoudig niet onderzocht worden.' 61 Als het Vlaams<br />
Blok er al zou in geslaagd zijn het vreemdelingenthema op de politieke agenda te plaatsen,<br />
dan moet het toegeven dat de krachtlijnen van het ideologisch debat door anderen worden<br />
beheerst. Het blijvende karakter van de aanwezigheid van de overgrote meerderheid der<br />
migranten staat immers niet ter discussie, enkel hoé ze hier kunnen blijven.<br />
De partij vindt het dan ook prioritair om die consensus te doorbreken door 'zijn politiek<br />
programma aanvaardbaar of op zijn minst bespreekbaar te maken,' zo schrijft het. 62 Vanuit<br />
een meta-politieke optiek is de prioritaire vraag immers niet of de regering een terugkeerbeleid<br />
voert, maar wel of de idee van de terugkeer een bespreekbare optie is. Het is op dàt<br />
terrein dat het Vlaams Blok zijn voornaamste taak ziet, ook ten aanzien van zijn andere<br />
programmapunten. Welk beleid er uiteindelijk zal gevoerd worden, wordt dan bepaald door<br />
wie het ideologische debat beheerst.<br />
In deze meta-politieke opzet van politieke bespreekbaarheid past merkwaardig genoeg ook<br />
het beruchte 70-puntenplan. Het Vlaams Blok wilde daarmee de stelling ondergraven dat de<br />
'terugkeer' onmogelijk en niet-realistisch is. In zijn inleiding schreef Dewinter dan ook: 'Het is<br />
vooral de bedoeling geweest om aan te tonen dat de begeleide terugkeer van de niet-<br />
Europese vreemdelingen naar hun landen van herkomst realiseerbaar en uitvoerbaar is. (...)<br />
Het alternatief van het Vlaams Blok is geen illusie, ingepakt in enkele goedklinkende<br />
slogans. Het terugkeerplan is operationeel en onmiddellijk uitvoerbaar.' 63<br />
Over dat terugkeerplan heeft zich een heuse stellingenoorlog ontwikkeld, waarbij zowel<br />
de media als de andere politieke partijen de kanonnen hebben doen spreken. Daarmee<br />
gebeurde wat het Vlaams Blok wilde: zijn stellingen werden besproken, weliswaar om ze af<br />
te wijzen, maar een stellingenoorlog win je niet in één veldslag. Onder de titel '70 tactische<br />
mispunten of een schot in de roos?' in het Kaderblad van april 1993 wijst Reinhard<br />
Staveaux, die de Gramsciaanse lessen zeer goed kent, dan ook veelvuldig op het<br />
strategische belang van de reacties op het 70-puntenplan:<br />
'Terwijl men loos probeert te argumenteren waarom die 70 punten toch zo waanzinnig<br />
zijn, is men toch maar bezig met de modaliteiten van de terugkeer te bespreken. Dat is van<br />
enorme strategische waarde. (...) Het stelt ons in de eerste plaats in staat ons standpunt<br />
inzake migratie ter sprake te brengen. (...) Naast de idee "integratie" en de idee<br />
"multiculturele samenleving" bestaat nu werkelijk een duidelijke idee "terugkeer". (...) Het<br />
70-puntenprogramma wérkt, niet enkel door haar inhoud, maar evenzeer en vooral door<br />
haar bestaan. De modaliteiten kunnen eindelijk besproken worden. Laat de tegenstanders<br />
maar zeuren over punten en komma's. Voor het eerst is de discussie op Vlaams-<br />
60 () Idem.<br />
61 () Ibidem, p. 31.<br />
62 () Ibidem, p. 68.<br />
63 () DEWINTER F., Immigratie: de oplossingen. 70 voorstellen ter oplossing van het vreemdelingenprobleem,<br />
1992, p. 3.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 114
Blokterrein.'<br />
Een totalitair Vlaanderen<br />
Over het Vlaams Blok en de meta-politieke strijd om de culturele hegemonie zegt Filip<br />
Dewinter: 'Ik vind dat het een strategie is die zeker moet gevolgd worden naast de partijpolitiek.<br />
Je kunt geen politieke veranderingen teweeg brengen als die niet zijn voorafgegaan<br />
door een cultureel-maatschappelijke verandering. In die zin ben ik Gramsciaan. Dergelijke<br />
culturele veranderingen kan je pas echt in partijpolitieke winst omzetten, indien je die ook<br />
vanuit bepaalde sectoren kunt begeleiden. Via het onderwijs en de culturele sector kan je<br />
daaraan een bepaalde onderstroom geven, en die missen wij nu wel voor een deel. Ik vind<br />
dat we die op gang moeten brengen, maar dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan<br />
gedaan.' 64<br />
De vraag waarvoor het Vlaams Blok immers staat, is hoe het zijn rechtse volksnationalistische<br />
denkbeelden kan laten doorsijpelen in een samenleving waar - zo meent het - een<br />
'linkse culturele hegemonie' heerst. Dat doet het via twee stappen. Enerzijds door de 'linkse<br />
culturele hegemonie' aan te klagen (en daar gaat de meeste aandacht naartoe), anderzijds<br />
door een rechtse culturele tegenmacht op te bouwen (wellicht blijft het hier voorlopig vooral<br />
bij - niettemin veelzeggende - intenties).<br />
Inzet van die strijd is de controle over het onderwijs, de media en de culturele centra.<br />
Die instellingen moeten worden ingeschakeld om de geesten rijp te maken voor een rechts<br />
en volksnationalistisch Vlaanderen. Ze moeten dan ook ideologisch gezuiverd worden:<br />
'Vorming, opvoeding en onderwijs dienen terug in handen van nationalistische mensen te<br />
komen. We moeten de linkerzijde terugdrijven, zowel uit het onderwijs als uit de media,' 65<br />
stelde toenmalig partijsecretaris Jaak Peeters in een congresamendement op het VBJcongres<br />
Rechts zonder complexen in 1987. Om dezelfde reden werden op meerdere<br />
ideologische congressen resoluties goedgekeurd die pleiten voor de 'inschakeling van<br />
onderwijs en media ter ondersteuning van deze positie' 66 - waarmee dan het Blok-standpunt<br />
wordt bedoeld.<br />
Leraars-propagandisten<br />
Een voorbeeld van zo'n regelrechte aanval op de zogenaamde 'linkse culturele hegemonie'<br />
vormt de pamflettencampagne Heb jij ook last van progressieve leer-raars? (sic), die de<br />
VBJ op 13 maart 1989 startten. 'De intellectuele terreur van de mei '68-generatie begint op<br />
school,' schrijft toenmalig VBJ-voorzitter Filip Dewinter met een typisch Nieuw Rechtse<br />
woordenschat in het pamflet van de campagne. 'Heel wat leraars maken misbruik van hun<br />
positie om hun progressieve ideeën ingang te doen vinden.'<br />
In het Zwartboek 'Progressieve leraars', dat de reacties op de campagne verzamelt,<br />
schrijft Dewinter onder de titel 'De lange mars door de instellingen': 'Het zou fout zijn de infiltratiepogingen<br />
van links in het onderwijs te beschouwen als een geïsoleerde<br />
destabilisatiepoging van onze maatschappij. (...) De strijd om het onderwijs is slechts een<br />
onderdeel in het veroveren van de politieke macht' (Dewinter, 1989: 19). Uitingen van<br />
progressiviteit bleken onder meer te slaan op 'permissiviteit' (lessen over homofilie, drugs,<br />
abortus), 'anti-apartheid', 'het ideeëngoed van Marx, Mao en consoorten', 'anti-Vlaams-Blok'<br />
(b.v. lessen over reageren op racistische vooroordelen), 'derde-wereldcomplex'<br />
(Bevrijdingstheologie e.d.), en de lectuur van boeken van 'uitgesproken progressieve au-<br />
64 () Interview Filip Dewinter, dd. 14 juni 1993.<br />
65 () Amendement van Jaak Peeters bij CARPELS H., Discussietekst Werkgroep veiligheid, VBJ-congres 'Rechts<br />
Zonder Complexen', 4-10-1987, amendementen, p. 1.<br />
66 () CARPELS H., Kongresbesluiten Werkgroep veiligheid, VBJ-congres 'Rechts Zonder Complexen', 4-10-1987,<br />
res. 15.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 115
Een totalitair Vlaanderen<br />
teurs' (Dewinter, 1989: 10-14).<br />
Op hun congres van december 1990 eisten de VBJ opnieuw 'een onderzoek naar de<br />
infiltratie, de manipulatie en indoctrinatie van de gauchistische lobby in het onderwijs'<br />
(Staveaux, 1990: 3, res. 3). De titel van dat congres - Een andere jeugd, een ander ideaal -<br />
was trouwens ook ingegeven door het Nieuw Rechts analysekader. De Vlaams-<br />
Blokjongeren, zo meldde de VBJ-Nieuwsbrief van oktober-november 1990, zijn immers<br />
'jongeren met andere idealen dan die van '68.' Op hun congres Baas in eigen hoofd - let op<br />
de titel - op 18 december 1994 hadden de VBJ andermaal een werkgroep rond dit thema:<br />
'De meester doet het nog steeds'.<br />
Ook een artikel van Jan Stalmans in de door KOSMOS (Kring voor het Onderzoek naar<br />
de Socialistische en Marxistische Ondermijning van onze Samenleving) gevulde rubriek<br />
'Open Dossier' in het partijblad van september 1993 is van dezelfde teneur. (Het inlichtingenwerk<br />
van KOSMOS past overigens ook weer binnen het Nieuw Rechtse denkkader,<br />
want het heeft voornamelijk betrekking op de posities die linkse groeperingen en personen<br />
uit de politiek-culturele sector innemen in de 'burgerlijke samenleving'.) Kosmonaut Jan<br />
Stalmans noemt het onderwijs 'het terrein bij uitstek om de komende generaties te beïnvloeden.'<br />
In eerste instantie vertaalt zich dat weer in een aanklacht tegen de 'linkse culturele<br />
hegemonie', maar belangrijker is dat Stalmans openlijk pleit voor een rechts-cultureel<br />
tegenoffensief: 'Een nieuwe mei '68, maar dan in de omgekeerde richting, zou wel eens de<br />
enige oplossing kunnen zijn om uit de impasse van het huidige linkse éénrichtingsverkeer te<br />
geraken.'<br />
Waarom die felle aanval? 'Alleen indien we er in slagen onze scholen te zuiveren van allerlei<br />
elementen die het onderwijs misbruiken, kunnen we met vertrouwen de toekomst tegemoet<br />
zien,' kondigt Dewinter in het Zwartboek 'Progressieve leraars' aan (Dewinter, 1989: 22).<br />
Welke toekomst? Het Blok wil een 'onderwijs dat instaat voor de opvoeding van onze<br />
kinderen tot volwassenen die hun verantwoordelijkheid in onze volksgemeenschap<br />
opnemen,' antwoordt Dewinter een pagina verder. Als meta-politieke instelling voorziet het<br />
Vlaams Blok voor het onderwijs immers een sleutelrol in het proces van volksbewustwording.<br />
Het geschiedenisonderricht speelt hierin een centrale rol. Op het VBJ-congres van<br />
december 1990 stelt Bart Laeremans het programma hierrond voor. De Vlaamse scholieren<br />
zullen een vak 'Geschiedenis van de Vlaamse Beweging' moeten volgen, naast een vak<br />
'Geschiedenis van de Nederlanden' - 'waarin de huidige vooroordelen tussen Vlamingen en<br />
Nederlanders over elkaars geschiedenis weggewerkt zijn' - en een vak 'Europese cultuur' -<br />
'om de scholieren te wijzen op de wortels van onze Europese beschaving', bepaalt<br />
Laeremans in zijn resoluties. 'Ook de eigen volkscultuur moet opnieuw meer aandacht<br />
krijgen. De huidige relativistische mentaliteit in de scholen moet er plaats maken voor<br />
aandacht voor de traditionele Europese waarden' (Laeremans, 1990: 2 en 4, res. 5).<br />
Uitingen van die 'relativistische mentaliteit', zoals mundiale vorming en Scholen Zonder<br />
Racisme, moeten verboden worden (Staveaux, 1990: 3, res. 4).<br />
De nationalistische waarden van de volksgemeenschap moeten aan de Vlaamse<br />
jongeren worden bijgebracht in het onderwijs. Onder de titel 'Onderwijs: Kraak de Coburgcultus'<br />
schrijft onderwijs-specialist Eric de Lobel in het partijblad van maart 1986: 'Wat wij<br />
van de leerkrachten verlangen, is de programma's zo te interpreteren dat hun lessen pleidooien<br />
worden voor onze nationalistische waarden. (...) Wij vragen hun niet hun lessen te<br />
misbruiken voor partijpolitiek, dat mag onder geen beding. We vragen hun wel om door hun<br />
tekstkeuze, door de manier van behandelen van de stof, door de aard van de opdrachten,<br />
door hun eigen levensstijl, ... de propagandisten bij uitstek te zijn van onze volkseigen waarden.<br />
De jeugd is immers onze toekomst!'<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 116
Mediavervuiling<br />
Een totalitair Vlaanderen<br />
'Er schort wat aan de ingesteldheid van diegenen die het politieke, culturele en<br />
journalistieke bestel bemannen,' klaagt het Vlaams Blok in de brochure De Hetze (Ceder &<br />
Dieudonné, 1994: 36). Die geeft een overzicht van een 130-tal zogenaamde anti-Vlaams-<br />
Blokactiviteiten, die gedurende twee jaar na de verkiezingen van 24 november 1991 werden<br />
genoteerd. Tot de gehekelde activiteiten behoren ondermeer tentoonstellingen, studiedagen,<br />
betogingen, petitiecampagnes, televisiespotjes, multiculturele feesten, boeken en<br />
brochures, beslissingen van gemeente- en provincieraden en parlement, tot en met het feit<br />
dat de NMBS extra treinen inlegt voor reizigers die naar een betoging gaan, enzovoort.<br />
Jurist en specialist mediarecht Jurgen Ceder, die samen met Luc Dieudonné (beter<br />
bekend onder zijn pseudoniem Jan Stalmans) de auteur is van de bewuste brochure, leidt<br />
de Mediacel van het Vlaams Blok, die medio 1990 werd opgericht. Al spreekt Ceder zelf<br />
liever van 'Verweercel', meldt hij in het Kaderblad van februari 1994. De Mediacel speurt<br />
alles na wat in de pers over het Blok wordt gezegd of geschreven, en organiseert het<br />
wederwoord van de partij via rechten op antwoord en zogenaamde lezersbrieven. Het<br />
Vlaams Blok is immers bezorgd over de invloed die de media op de publieke opinie kunnen<br />
hebben. De vele vragen van Francis Van den Eynde in de Vlaamse Raad over het<br />
taalgebruik in BRTN-uitzendingen kaderen evenzeer in een poging om greep te krijgen op<br />
de media (als gewezen voorzitter van Voorpost is Van den Eynde overigens sterk beïnvloed<br />
door Nieuw Rechts).<br />
Het Vlaams Blok wil zijn verweermiddelen nog uitbreiden. Zo moeten de nieuwsredacties<br />
gezuiverd worden van vermeende linkse elementen. Eric Roelants, hoofdredacteur van de<br />
VBJ-Nieuwsbrief en wellicht een pseudoniem van Philip Claeys (sinds 1995 VBJondervoorzitter),<br />
schrijft in het nummer van november-december 1992: 'Er is in dit land iets<br />
grondig mis aan het gaan met de pers en de media. In een democratie heeft de bevolking<br />
recht op eerlijke en min of meer objectieve berichtgeving. Dat recht wordt niet eerbiedigd.<br />
Daar waar de kiezer zijn ongenoegen over de politieke kaste kan uiten in het stemhokje,<br />
bestaat er geen enkele manier om de vierde macht (de media) af te straffen. Alle kranten,<br />
radio- en TV-zenders staan in meer of mindere mate onder controle van het politieke<br />
establishment.' En precies een jaar later: 'Misschien hebben de dames en heren journalisten,<br />
na de gevestigde partijen, ook een 24 november nodig.'<br />
Het Blok treft reeds zijn voorbereidingen. In het partijblad van januari 1993 zegt kamerlid<br />
en VBJ-voorzitter Karim Van Overmeire: 'Op de sleutelposities binnen de pers zitten duidelijk<br />
vooral linkse en extreem-linkse jongens en meisjes. Met de journalist die een artikel<br />
schrijft over een auto-ongeval in Brakel of over het mislukken van de aardappeloogst in<br />
West-Vlaanderen, is alles in orde. Maar de redacteurs binnenland van de kranten en de<br />
verantwoordelijken voor de duidingsprogramma's op de TV zijn zowat allemaal fanatieke<br />
tegenstanders van het Vlaams Blok. Hun leugens en bedrog werpen een smet op alle<br />
journalisten.'<br />
Over de journalisten van de openbare omroep schreef Jef Elbers, Blok-vertegenwoordiger<br />
in de Raad van Bestuur van de BRTN, in het partijblad van februari 1993: 'Tussen<br />
de vele gewetensvolle BRTN'ers zijn er rotte appels. Hun namen zijn gekend, evenals hun<br />
uitspraken en hun daden. Ook zij krijgen vroeg of laat onvermijdelijk de rekening<br />
gepresenteerd. Dat is geen intimidatie, dat is gerechtigheid.'<br />
De media zullen zich moeten schikken naar de belangen van de volksgemeenschap.<br />
Vlaamse media moeten Vlaamsbewust zijn. Typisch is dat Jef Elbers in het partijblad van<br />
mei 1993 schrijft: 'De werknemers van de BRTN zijn ook Vlamingen, al willen sommigen dat<br />
niet geweten hebben.' Het Blok wil dat zij dat wel weten en er ook naar handelen. De media<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 117
Een totalitair Vlaanderen<br />
moeten hun meta-politieke rol van verspreider van de volkswaarden vervullen. Daartoe eist<br />
Bart Laeremans op het VBJ-congres van december 1990: 'Onze omroepen moeten opnieuw<br />
in de eerste plaats drager en verspreider worden van de eigen cultuur. Er moet kordaat<br />
opgetreden worden tegen het politiek machtsmisbruik waartoe een bepaalde kliek<br />
nihilistische 68'ers in onze omroepwereld zich nog altijd laat verleiden' (Laeremans, 1990:<br />
3).<br />
De media zijn dan ook slechts vrij in zoverre zij die nieuwe realiteit aanvaarden. Op het<br />
VBJ-congres van februari 1989 eist Jurgen Ceder in zijn media-resoluties: 'VBJ pleit ervoor<br />
dat de media een actieve en ondersteunende rol gaan spelen in de versterking van de<br />
Vlaamse en Europese cultuur. VBJ verzet zich tegen de autocratie van de media. Waar de<br />
media het recht opeisen om het geweten te zijn van onze maatschappij, dienen ze te accepteren<br />
zelf aan een bepaalde vorm van controle onderworpen te worden' (Ceder, 1989: 3,<br />
res.1 & 2).<br />
Zo moet wettelijk worden vastgelegd dat 'minstens 25% van de muzikale produkties op<br />
de openbare én vrije radio's Nederlandstalig moeten zijn en maximum 50% Engelstalig'<br />
(Laeremans, 1990: 4, res. 4). Radio- en TV-programma's die gemaakt worden door en voor<br />
vreemdelingen, moeten regelrecht verboden worden: 'De bestaande Arabische vrije radio's<br />
in Vlaanderen (en dus ook in Brussel) moeten onmiddellijk worden opgedoekt en de<br />
uitzendingen voor vreemdelingen op radio en televisie dienen afgeschaft' (Laeremans,<br />
1990: 4, res. 4).<br />
Verspreiders van de eigen cultuur zullen worden ondersteund. 'VBJ is voorstander van<br />
het invoeren van financiële aanmoedigingen voor pers en media die voorrang geven aan<br />
Vlaamse en Europese culturele uitingen,' zegt Dominiek Lootens op het VBJ-congres van<br />
1991. 67 De overheidssubsidies voor de andere media zullen daarentegen worden<br />
afgeschaft.<br />
Het aanbod van buitenlandse media dient beperkt te blijven: 'Mediavervuiling kent geen<br />
nationale grenzen: waar in dit land reeds lang buitenlandse dagbladen en tijdschriften verkrijgbaar<br />
zijn, worden de Vlaamse huiskamers nu overspoeld door buitenlandse TV-zenders'<br />
(Ceder, 1989: 1). De VBJ willen niet-Europese omroepen uit de ether halen: 'Het medialandschap<br />
moet beperkt blijven tot Europese omroepstations' (Laeremans, 1990: 2).<br />
Dat geldt ook voor andere communicatiekanalen, zoals de reclame. Die mag enkel nog<br />
blanken afbeelden, schrijft Karim Van Overmeire in de VBJ-Nieuwsbrief van oktobernovember<br />
1990: 'De reclamewereld vindt het schijnbaar nodig om steeds weer een aantal<br />
zwarten, Arabieren of Aziaten op advertentiefoto's te zetten. (...) Aangezien volgens allerlei<br />
rapporten het racisme bij de bevolking onheilspellend welig tiert, is het vanuit het standpunt<br />
van de reclamebedrijven toch niet zinnig de reclame op te smukken met een neger of<br />
Arabier? (...) Waarom gaan de publiciteitsbedrijven dan vreemd?' Het zwarte Chiquita-bananenmeisje<br />
of de Benetton-reclame waarop een blanke en een zwarte elkaar zoenen, zullen<br />
worden vervangen door volkseigen blanke figuranten.<br />
Kulturkampf<br />
In het partijblad van februari 1993 beklagen Jurgen Ceder (plaatsvervanger van Blokafgevaardigde<br />
Johan Van Slambrouck in de Cultuurpactcommissie) en Filip De Man (lid van<br />
de Commissie Cultuur in de Vlaamse Raad en eveneens sterk benvloed door Nieuw<br />
Rechts) zich over de feitelijke uitsluiting van het Blok uit het Cultuurpact: 'De onderliggende<br />
reden voor dit alles? De haat vanwege de traditionele politiekers tegen het nationalisme, de<br />
verbeten strijd van de apostelen van de multiraciale maatschappij en de daarbij horende<br />
multikul tegen de verdedigers van de eigen identiteit. Deze ideologische strijd vervangt de<br />
67 () LOOTENS D., Immigratie en Identiteit, Referaat VBJ-congres 'SOS-Identiteit', 27-10-1991, res. 6.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 118
Een totalitair Vlaanderen<br />
oude tegenstellingen (vrijzinnigen-gelovigen en socialisme-kapitalisme), en beheerst steeds<br />
meer het politieke toneel. Deze Kulturkampf wordt gekenmerkt door een bitsigheid vanwege<br />
het regime die zelden tentoon is gespreid. Zelfs vakbonden, mutualiteiten, de koning,<br />
scholen, jeugdverenigingen, enz. worden in de strijd geworpen om het nationalisme, om het<br />
Vlaams Blok uit te schakelen.'<br />
Nochtans is het Vlaams Blok zelf helemaal geen verdediger van het Cultuurpact. 'Het<br />
Vlaams Blok bepleit de afschaffing van het Cultuurpact,' meldt het partijblad van januari<br />
1988. Het Cultuurpact werd in 1973 afgesloten en verzekert de rechten en vrijheden van alle<br />
ideologische en filosofische strekkingen. Om de naleving ervan te controleren, werd een<br />
Vaste Nationale Cultuurpactcommissie opgericht, waarin alle politieke partijen zetelen, dus<br />
ook het Vlaams Blok.<br />
De subsidieverdeling uit het Cultuurpact moet volgens het Blok worden afgeschaft:<br />
'Allerminst mogen de toelagen verdeeld worden volgens politieke criteria, zoals die momenteel<br />
door het Cultuurpact bewerkstelligd worden' (Laeremans, 1990: 3). Eigenlijk is het Blok<br />
gekant tegen het genstitutionaliseerde en grondwettelijk gewaarborgde levensbeschouwelijk<br />
pluralisme. Dat pluralisme vormt immers een rem op het soort cultuurbeleid dat het wil<br />
voeren. Het stelt dan ook voor: 'Subsidiring van culturele activiteiten mag niet langer<br />
afhankelijk worden gesteld van politieke criteria' - waarmee de evenredigheidsregeling in het<br />
Cultuurpact wordt bedoeld - 'maar moet gebeuren aan de hand van volgende indicatoren:<br />
de bevordering van de eigen cultuur, de intrinsieke kwaliteit, de publieke waardering en het<br />
ethisch niveau' (Laeremans, 1990: 5, res. 8).<br />
Vooral het eerste criterium houdt in dat er een onderscheid zal worden gemaakt tussen<br />
'volks-eigen' en 'volks-vreemde' of 'volks-vijandige' cultuur. De 'volks-vijandige' cultuur zal<br />
dan niet meer worden gesubsidieerd en een stille dood sterven. Daarover zegt Jurgen<br />
Ceder op het VBJ-congres van februari 1989: 'Kunst mag aristocratisch of elitair zijn, maar<br />
mag niet gedomineerd worden door volksvijandige en nihilistische ideologieën, evenmin als<br />
door commerciële overwegingen. Kunst dient het volk te verheffen, niet te verlagen' (Ceder,<br />
1989: 3, res. 5). Culturele centra die blijk geven van een mundialistische of multi-culturele<br />
werking, zullen worden afgebouwd.<br />
Ook het jeugdwerk zal op dat criterium worden getoetst. Het Blok kondigt daarbij nu<br />
reeds aan dat de subsidies aan 'jeugdhuizen, gezelligheidsclubs, maatschappijkritische<br />
centra en politieke jeugdverenigingen' zullen worden afgeschaft, want zij moeten<br />
'zelfbedruipend' zijn. Enkel de traditionele Vlaamse jeugdbewegingen zullen nog worden<br />
betoelaagd (Laeremans, 1990: 5, res. 9).<br />
De visie van Nieuw Rechts en het Vlaams Blok op de meta-politiek is vergelijkbaar met die<br />
van de aanhangers van de Konservatieve Revolutie. De konservatieve revolutionairen<br />
vormden tijdens het interbellum in de Duitse Weimar-republiek (1918-1933) een rechtse<br />
intellectuele voorhoede die de geesten rijp maakte voor de nationaal-socialistische machtsovername<br />
van 1933 (wat echter geenszins betekent dat alle konservatieve revolutionairen<br />
nazi's waren).<br />
Op dezelfde wijze streeft het Vlaams Blok naar 'een nieuwe nationale bewustwording,<br />
(...) de heropleving van ons volk en van het Europese Avondland. Dit houdt een bewuste<br />
terugkeer in naar de eigen verworteling, een konservatieve revolutie, die de nationale en<br />
Europese identiteit opnieuw centraal plaatst en de jongeren een verantwoordelijkheidsbesef<br />
ten opzichte van het eigen volk bijbrengt' (Laeremans, 1990: 2).<br />
In de strijd tegen de 'linkse culturele hegemonie' meent het Vlaams Blok alvast een<br />
eerste overwinning te hebben behaald. Zijn verkiezingssucces van 24 november 1991 zou<br />
dat bewijzen: 'Ondanks kanalen die uitsluitend door de officile moraal gefilterd en gekneed<br />
worden, ondanks het onderwijssysteem met zijn verheerlijking van de pedagogie ter<br />
promotie van de middelmatigheid, ondanks de beknottende verzuiling dénkt de Vlaming<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 119
Een totalitair Vlaanderen<br />
zelfstandig en is er duidelijk sprake van een intellectuele opstand tegen de gevestigde<br />
macht. Het is duidelijk dat de bevolking zich nu net verzet tégen de misleiding door zich af<br />
te zetten tegen de traditionele partijen' (Staveaux, 1992: 13).<br />
BRONNEN<br />
* * *<br />
De programmateksten besteden nog niet zo lang aandacht aan het thema politiek. 14<br />
bronnen (224 pagina's), geschreven door 12 auteurs, kunnen hiertoe gerekend worden.<br />
Annemans, Gerolf<br />
1989, Media (bundeling van de tussenkomsten in het mediadebat in de Vlaamse Raad),<br />
16 p.<br />
Ceder, Jurgen<br />
1989, Media en Cultuur, Referaat VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen', 3 p.<br />
1994, Moeten we straks ondergronds?, Referaat VBJ-congres 'Baas in eigen hoofd'<br />
(niet gepubliceerd).<br />
Ceder, Jurgen & Luc Dieudonné<br />
1994, De Hetze van 24/11/94 tot 24/11/93, 38 p.<br />
De Lobel, Eric<br />
1985, Nationalistische bedenkingen bij het VSO, 34 p.<br />
Dewinter, Filip<br />
1989, Zwartboek 'Progressieve leraars', 23 p.<br />
Gerits, Ludo<br />
1994, De meester doet het nog steeds, Referaat VBJ-congres 'Baas in eigen hoofd' (niet<br />
gepubliceerd).<br />
Laeremans, Bart<br />
1990, Jeugd en Cultuur, Referaat VBJ-congres 'Een andere jeugd, een ander ideaal', 5<br />
p.<br />
Ontwerp Grondwet<br />
1990, Voorstel van Grondwet voor de Republiek Vlaanderen, in Verreycken, 1990: 106-<br />
132.<br />
Penris, Jan<br />
1992, Het referendum, Referaat VBJ-congres 'Weg met de politiek!?', in congresbrochure<br />
p. 17-22.<br />
Staveaux, Reinhard<br />
1990, Jeugd en politiek, Referaat VBJ-congres 'Een andere jeugd, een ander ideaal', 3<br />
p.<br />
1992, De kloof, Referaat VBJ-congres 'Weg met de politiek!?', in congresbrochure p. 9-<br />
15 + 22bis.<br />
Van der Sande, Philippe<br />
1991, Politiek banditisme: de burger is het slachtoffer, Referaat VBJ-congres 'SOS-Identiteit',<br />
7 p.<br />
Van Overmeire, Karim<br />
1992, De rol van de overheid, Referaat VBJ-congres 'Weg met de politiek!?', in<br />
congresbrochure p. 23-34.<br />
Verreycken, Wim<br />
1990, De Vlaamse Republiek: Staatsvorm, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid<br />
moet en kan', in Deel II p. 63-132.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 120
6. EEN NATIONAAL-SOLIDARISTISCH<br />
VLAANDEREN<br />
« De oude Romeinse wijsheid van alle vaderlandslozen Ubi bene, ibi patria ('Waar het mij<br />
goed gaat, daar wil ik leven, wat kan mij mijn volk schelen'), krijgt voor de nationalist de veel<br />
moeilijker vorm Ubi patria, ibi bene ('Waar mijn vaderland is, daar is het mij goed genoeg,<br />
zelfs als het minder goed gaat dan in een ander vaderland'). Nationalist zijn is niets anders<br />
dan het eigen huis verkiezen boven de goedbetaalde knechtenrol in een vreemd paleis. »<br />
Nemrod in Vlaams Blok, februari 1993.<br />
In 1992 organiseren de Vlaams-Blokjongeren in Mechelen voor het eerst een eigen 1 meimeeting.<br />
Een gelijkaardig initiatief stootte in 1990 nog op het verbod van het socialistische<br />
gemeentebestuur van de Rupelgemeente Willebroek. 'Het ligt in onze bedoeling deze<br />
meeting tot een volwaardige viering van het Feest van de Arbeid te laten uitgroeien. Voor<br />
onze partij is dit een feitelijke plicht tegenover ons volk,' schrijft Gunter Cauwenberghs, VBJvoorzitter<br />
van het arrondissement Mechelen, in de VBJ-Nieuwsbrief van mei-juni 1992.<br />
Nationaal VBJ-voorzitter Jan Huybrechts, VBJ-ondervoorzitter Jan Penris,<br />
volksvertegenwoordiger Francis Van den Eynde en scheepshersteller en Vlaams-<br />
Blokmilitant Willy Corten houden er een toespraak. De militanten worden voor de gelegenheid<br />
met 'Kameraden' aangesproken. Van den Eynde pleit er voor 'de oorspronkelijk<br />
zuivere, volkse en zelfs nationalistische zin van een waar socialisme' - geen internationaal<br />
socialisme, dus.<br />
1 mei moet voor het Blok geen socialistisch, maar een solidaristisch feest worden, en<br />
geen feest van de arbeider, maar van iedereen die arbeidt. 'Nationalisten behoren immers<br />
arbeid te lonen en te eren. Uit eerbied voor alle werkenden, van hoog tot laag, van dokter<br />
tot advocaat, van straatkeerder tot bandarbeider. Een waar Feest van de Arbeid,' aldus<br />
Cauwenberghs. Het Vlaams Blok, de partij van de arbeid?<br />
1. RIJK VLAANDEREN<br />
De basis van het sociaal-economisch programma van het Vlaams Blok is het solidarisme,<br />
dat de derde ideologische pijler van de Grondbeginselen vormt: 'Solidarisme is voor het<br />
Vlaams Blok de waarachtige beleving van de natuurlijke volksverbondenheid. Deze<br />
volksverbondenheid moet door de staat als samenlevingsbasis erkend worden. Het is in<br />
wezen een levenshouding, voortspruitend uit het besef van de noodzakelijke solidariteit van<br />
allen met allen in de gemeenschap, (...) een solidariteit van werknemer en werkgever, van<br />
alle beroepen met elkaar. (...) Solidarisme is de projectie van het nationalisme op het sociale<br />
leven en op de samenlevingsopbouw.'<br />
Reeds op het allereerste ideologisch congres, dat het Vlaams Blok in maart 1980<br />
organiseerde, werd er naar verwezen. Dat congres stond in het teken van de Vlaamse<br />
onafhankelijkheid en die heeft ook economische aspecten, betoogde Edwin Truyens in zijn<br />
referaat Vlaams-nationale economie: financiële perspectieven voor een zelfstandig Vlaanderen:<br />
'De Vlaamse Beweging heeft zich in de loop van 150 jaar al te vaak beperkt tot de<br />
loutere taalstrijd. Het Vlaams-nationalisme bezit de verdienste de taalkwestie geplaatst te<br />
hebben naast de andere maatschappelijke vraagstukken. Daarbij stelt men echter vast dat<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 121
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
het Vlaamse nationalisme een diepgaande benadering van het sociaal-economisch terrein<br />
dikwijls angstvallig vermijdt. Toch is een eigen sociaal-economisch inzicht wezenlijk voor het<br />
nationalisme' (Truyens, 1980: 2).<br />
Toch blijft het wachten tot ver in de jaren tachtig vooraleer het Vlaams Blok zijn sociaaleconomisch<br />
programma goed en wel ontwikkelt. Op 19 september 1982 organiseerde de<br />
partij weliswaar een congres over het thema Solidarisme en gemeentepolitiek, waarop<br />
onder meer de sociale zekerheid en het OCMW ter sprake kwamen, maar de vijf referaten<br />
ervan werden - tegen de gewoonte in - nooit gepubliceerd in een brochure (de resoluties<br />
verschenen wel in het partijblad van november 1982).<br />
Pas in de tweede helft van de jaren tachtig start de studiedienst in het partijblad met een<br />
artikelenreeks Solidarisme in praktijk. Willy Smout, de auteur ervan, herwerkt ze in april<br />
1989 tot de brochure Van crisis en werkloosheid naar volledige werkgelegenheid in een<br />
organisch-solidaristische staat. Smout leidde anderhalf jaar voordien, in oktober 1987, op<br />
het eerste VBJ-congres de 'Werkgroep economie', waar hij een synthese van dat sociaaleconomisch<br />
programma voorstelde en er dertien resoluties over liet stemmen. Na het<br />
congres werd die werkgroep trouwens omgevormd tot een permanente studiegroep. De<br />
laatste jaren is vooral jurist Jan Penris bedrijvig in concrete economische dossiers, zoals de<br />
haven. Penris werd in oktober 1994 verkozen als gemeenteraadslid in Antwerpen en werkte<br />
daarvoor drie jaar als directie-attaché bij Cepa, de patroonsfederatie van de havensector.<br />
Welke boodschap richt het Vlaams Blok tot de patroons?<br />
Een bedrijfsvriendelijk Vlaanderen<br />
'Een ondernemersvriendelijke maatschappij,' dat streeft het Vlaams Blok op sociaaleconomisch<br />
vlak na, belooft Willy Smout (1989: 20). De Vlaamse economie moet in<br />
Vlaamse handen blijven. De jobs in Vlaamse bedrijven moeten aan Vlamingen toekomen,<br />
niet aan vreemdelingen, en Vlaams kapitaal moet in Vlaanderen genvesteerd worden, niet<br />
in het buitenland. 'Hogere bedrijfswinsten die kunnen gerealiseerd worden door productiefactoren<br />
te verleggen naar Derde-Wereldlanden, maar die ten koste gaan van de eigen<br />
werkgelegenheid, zijn uit den boze,' luidt het in Grote Kuis, het Europees verkiezingsprogramma<br />
van 1994. Dat is de volksplicht van de Vlaamse kapitalist.<br />
Tegen een volksvreemd kapitalisme gaat het Blok echter fel te keer. Werkgevers die<br />
gastarbeiders naar Vlaanderen halen bijvoorbeeld, worden gehekeld als 'geldwolven van het<br />
kapitalisme' (Smout, 1989: 32). Het Blok wil deze werkgevers extra belasten voor elke<br />
vreemdeling die ze tewerkstellen. De partij verkiest ook Vlaams privé-kapitaal boven<br />
buitenlands (Van Hauthem & Wymeersch, 1993: 6).<br />
De overheid moet de voorwaarden scheppen voor die Vlaamsbewuste economie. 'De<br />
taak van de overheid bestaat erin zowel psychologisch, fiscaal als administratief een<br />
vriendelijke ondernemingsomgeving te creren,' aldus Smout (1989: 18). Ze moet bedrijfsvriendelijke<br />
maatregelen nemen om tegemoet te komen aan de ondernemerswensen over<br />
de belastingdruk, de sociale politiek (loonkost, vakbonden, ...), de infrastructuur (wegen en<br />
gebouwen) en de investeringen in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologieën.<br />
Zonder dergelijke maatregelen riskeren de Vlaamse kapitalisten naar landen met een<br />
bedrijfsvriendelijker klimaat te verhuizen, vreest het Blok. Om de ondernemers in Vlaanderen<br />
te houden, moet Vlaanderen dus ondernemersvriendelijk zijn. 'Een gezonde<br />
economische omgeving is de belangrijkste factor die Vlaamse ondernemingen stimuleert<br />
om zich binnen onze grenzen uit te bouwen,' adviseert Jan Penris in het partijblad van juli<br />
1993.<br />
Om de ondernemingen bovendien in Vlaamse handen te houden, pleit Penris voor de<br />
oprichting van een Vlaamse Staatsbank die kapitaal kan mobiliseren 'in de strijd tegen<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 122
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
vijandige buitenlandse overnemers'. Het Blok wil daartoe ook het volkskapitalisme aanmoedigen.<br />
Vlaamse particulieren en ondernemingen krijgen fiscale voordelen wanneer ze hun<br />
spaargelden ter beschikking stellen van Vlaamse ondernemingen die daarmee nieuwe<br />
arbeidsplaatsen beloven te scheppen (Van Hauthem & Wymeersch, 1993: 6-7). Ze kunnen<br />
dat doen door aandelen te kopen in durfkapitaal-fondsen. 'De aandelen in deze durfkapitaalfondsen<br />
moeten echter op naam zijn om mede de Vlaamse eigenheid te waarborgen,' eist<br />
kamerlid Frans Wymeersch in het partijblad van juni 1993.<br />
Die Vlaamse verankering van de bedrijven is niet in strijd met de vrije markt, haast het Blok<br />
zich eraan toe te voegen (maar toch wel met het Europese vrij verkeer van kapitaal, maar<br />
dat merkt het Blok niet op). Het is enkel het kader waarbinnen die vrije markt dient te opereren.<br />
Een Vlaamse vrije markt, dus.<br />
Het etnisch-nationalisme is immers een anti-materialistische ideologie: de politiek primeert<br />
op de economie. 'De zedelijke, culturele en geestelijke belangen hebben voorrang op<br />
de stoffelijke,' schrijft het Vlaams Blok in zijn Grondbeginselen. De vrije markt mag de grenzen<br />
tussen de volkeren niet wegvagen. 'De staatsgrenzen moeten samenvallen met de<br />
grenzen van de volksgemeenschap. Economische overwegingen moeten wijken voor dit<br />
vaste beginsel. (...) De politieke organisatie gaat voor op de economische' (Truyens, 1980:<br />
34).<br />
Ter bescherming van de eigen ondernemingen pleit het Blok ook voor een Europees<br />
economisch protectionisme. 'De nationale en Europese economische belangen moeten<br />
beveiligd worden, waar het moet door gepaste en evenwichtige protectionistische<br />
maatregelen,' zegt Karel Dillen op 2 december 1993 in het Europarlement. 'Europa aan de<br />
Europeanen' betekent ook: de Europese markten aan de Europese producten en<br />
producenten (zie ook hoofdstuk 8). 'Onze voorkeur gaat uit naar een vrije markt met een<br />
voorkeur voor onze eigen Vlaamse en Europese producten' (Van Hauthem & Wymeersch,<br />
1993: 9).<br />
De prestatiegemeenschap<br />
Dat belooft het Vlaams Blok aan de ondernemers. Wat heeft het voor de werknemers in<br />
petto? Voor hen is het Vlaams Blok de partij van de arbeidsplicht. 'Een solidaristische<br />
gemeenschap is een prestatiegemeenschap, die het Vlaams Blok bewust plaatst tegen de<br />
begoocheling en vervlakking van de moderne verzorgingsmaatschappij. Prestatie is plicht<br />
en alleen prestatie geeft rechten,' schrijft het in zijn Grondbeginselen. Wie niet presteert,<br />
noemt het Blok veelal 'profitariaat' of 'parasieten' (Smout, 1989: 33).<br />
De prestatieplicht is de sociaal-economische invulling van de volksplicht. 'Arbeid is niet<br />
enkel een recht, het is ook een plicht ten opzichte van het eigen volk,' vermeldt het sociaaleconomisch<br />
programma reeds op zijn eerste pagina (Smout, 1989: 1). De prestatieplicht is<br />
een fundament van 'een economie in nationalistische zin,' schrijft Edwin Truyens in Vlaamsnationale<br />
economie: 'Iedere volksgenoot heeft als hoogste plicht te arbeiden naar best<br />
vermogen in dienst van de volksgemeenschap' (Truyens, 1980: 35).<br />
Enkel de Vlaming die zijn prestatieplicht vervult, krijgt zijn sociaal-economische rechten.<br />
'Wij staan een prestatiegemeenschap voor waar rechten voortvloeien uit plichten' (Annemans,<br />
1993: 15). Daarin verschilt de prestatiegemeenschap fundamenteel van de<br />
verzorgingsstaat, in wiens plaats het Blok ze stelt. Terwijl in de verzorgingsstaat elke<br />
Vlaming sociaal-economische rechten heeft op basis van het burgerschap (het Vlamingzijn),<br />
voegt de prestatiemaatschappij daaraan een extra voorwaarde toe. De Vlaming moet<br />
zijn sociaal-economische rechten verdienen door zijn prestatieplicht te vervullen. Niet elke<br />
Vlaming, maar enkel de plichtsbewuste Vlaming krijgt nog die rechten. 'Vanuit onze<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 123
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
solidaristische maatschappijvisie is het logisch dat iedereen ten opzichte van zijn<br />
maatschappij een dienst vervult, aan de gemeenschap waarin hij leeft een dienst bewijst,'<br />
leerde Niek Lootens op het VBJ-Kaderweekend van juni 1990 (VBJ-Nieuwsbrief, zomer<br />
1990).<br />
Die prestatieplicht kan hij op meer dan één manier nakomen, want in de volksgemeenschap<br />
zijn er meerdere taken te vervullen. De productieve en dienstverlenende taken<br />
worden vervuld in het traditionele arbeidscircuit door de werknemers (en zelfstandigen). Niet<br />
iedereen zal echter als werknemer kunnen worden tewerkgesteld, maar dat hoeft ook niet.<br />
Er vallen immers ook taken te vervullen buiten het traditionele arbeidscircuit. De verzorgende<br />
en opvoedende taken in het gezin bijvoorbeeld. Die kunnen, bij voorkeur, de vrouwen<br />
doen. Andere taken zijn in het economisch circuit niet-rendabel. Die kunnen de werklozen<br />
vervullen in de gemeenschapsdienst. Daarover schrijft kamerlid Frans Wymeersch in het<br />
partijblad van juni 1993: 'De bedoeling is langdurig werklozen in te schakelen in diensten ten<br />
behoeve van de gemeenschap die nu niet worden opgevuld, meestal wegens budgettaire<br />
problemen.' Deze drie vormen van prestatieplicht verdienen een extra woordje uitleg.<br />
Loon naar werk<br />
De Vlaming kan zijn prestatieplicht vervullen als werknemer (eerste vorm van<br />
prestatieplicht). Die jobs moeten gecreëerd worden door de privé-ondernemingen, niet door<br />
de overheid. 'Het privé-initiatief moet de grondslag blijven van de economie' (Truyens, 1980:<br />
35). De overheid mag niet rechtstreeks actief zijn op de arbeidsmarkt en zelf banen<br />
scheppen, behalve in de uitbouw van een ondernemingsvriendelijke infrastructuur. 'Onze<br />
havens en ons verkeersnet zijn lang nog niet uitgebouwd,' signaleert Jan Penris in het partijblad<br />
van april 1994.<br />
Wat de overheid vooral dient te scheppen, is een bedrijfsvriendelijk klimaat. De<br />
bedrijven zullen dan wel banen scheppen, gelooft het Blok. 'Werkgelegenheid is een<br />
afgeleide grootheid. Arbeid is een gevolg van een economisch beleid,' schrijft het sociaaleconomisch<br />
programma voor (Smout, 1989: 32). In dat kader wil het Vlaams Blok de<br />
patronale bijdragen en de vennootschapsbelasting verlagen, 'waardoor de rendabele bedrijven<br />
meer winst kunnen investeren en investeren met vers kapitaal interessant wordt'<br />
(Smout, 1989: 21).<br />
De werknemers moeten daartoe hun steentje bijdragen, want het Blok wil ook 'flexibele<br />
arbeidsomstandigheden' invoeren, zoals de versoepeling van de arbeidswetgeving. Dan<br />
'zullen ondernemers gemakkelijker in menselijk potentieel investeren. (...) Het ondernemingsklimaat<br />
wordt ook bepaald door de heersende arbeidscultuur' (Van Hauthem &<br />
Wymeersch, 1993: 12). Overheidssubsidies aan bedrijven zijn echter niet toegestaan 'omdat<br />
subsidies concurrentievervalsend zijn' (Smout, 1989: 14).<br />
Het Blok wil een nieuwe arbeidscultuur invoeren, zodat de werknemer zich sterker gaat<br />
identificeren met het bedrijf. Dat zal vooreerst gebeuren door de werknemer aan te sporen<br />
tot privé-initiatief. 'De enkeling heeft niet alleen het recht, doch de plicht tot vrij initiatief,'<br />
gelast het in zijn Grondbeginselen. 'Elke burger moet als een potentiële ondernemer gezien<br />
worden,' schrijft het sociaal-economisch programma voor (Smout, 1989: 10). De werknemer<br />
zal binnen het bedrijf initiatieven mogen ontplooien om de bedrijfsactiviteiten uit te breiden.<br />
Hij wordt dan een intrapreneur of intern ondernemer (de entrepreneur of ondernemer start<br />
met een eigen onderneming). 'Het belangrijkste is het mobiliseren van alle mensen met<br />
ondernemersgeest' (Smout, 1989: 21). Wanneer het initiatief slaagt, wordt de intrapreneur<br />
de manager van de nieuwe activiteit - uiteraard nog steeds binnen dezelfde onderneming.<br />
'Een belangrijk gevolg is dat het onderscheid tussen werknemer en werkgever vervaagt en<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 124
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
dat er als het ware een continuüm ontstaat in plaats van een strikte scheiding,' hoopt Smout<br />
(1989: 19).<br />
Het Blok wil nog op een tweede manier het vrij ondernemerschap aanmoedigen opdat<br />
een ambitieuze Vlaamse ondernemersklasse haar kansen kan grijpen. Willy Smout: 'De<br />
hoogvlieger is uiteraard de echte entrepreneur die zijn eigen onderneming opricht. In het<br />
verleden is gebleken dat vooral die ondernemingen nieuwe werkgelegenheid scheppen.<br />
Ook hier is de industriële cultuur belangrijk: hij vereist dat de werknemers, voornamelijk<br />
kaderleden, hun loopbaan niet meer uitsluitend zien als een klimpartij in de hiërarchie van<br />
de onderneming, maar dat het oprichten van een eigen KMO als een reëel alternatief<br />
aanzien wordt, meer zelfs, dat een eigen KMO het symbool van succes bij uitstek is'<br />
(Smout, 1989: 20).<br />
De partij wil daartoe een beurs oprichten voor risicodragend kapitaal, waar iedereen<br />
terecht kan die zelf een onderneming wil starten, maar niet over voldoende kapitaal<br />
beschikt. 'Het is noodzakelijk dat mensen met ideeën en mensen met geld elkaar gemakkelijk<br />
kunnen ontmoeten. We gaan er immers van uit dat de meesten die een onderneming<br />
willen starten, niet voldoende gefortuneerd zijn om alle kosten zelf te betalen' (Smout, 1989:<br />
21). De kapitaalverschaffer wordt dan mede-eigenaar en deelt in de winst of draait op voor<br />
het verlies.<br />
Een andere manier om de werknemers een nieuwe bedrijfscultuur bij te brengen, is het<br />
zogenaamde medezeggenschap, al moet dat wel de regels van de subsidiariteit volgen. Dat<br />
medezeggenschap geldt immers enkel op het niveau waar de werknemer bekwaam is,<br />
zodat er een getrapt inspraaksysteem ontstaat en de hiërarchie in het bedrijf toch behouden<br />
blijft. 'De subsidiariteitsgedachte huldigt de idee van medezeggenschap van elke persoon<br />
op het niveau of betreffende die materie waar hij werkelijk bij betrokken is,' schrijft Smout.<br />
De patroon beslist over de investeringen, de technische kaderleden over het machinepark<br />
en de arbeiders over de werkomstandigheden, evenwel 'zonder de rendabiliteit te schaden'<br />
(Smout, 1989: 17).<br />
Het Blok wil het loon ook koppelen aan het prestatiebeginsel. Op een vast risicoloos<br />
basisloon na, wordt het inkomen van de werknemer zeer flexibel. Pas wanneer de<br />
onderneming winst maakt, ontvangt hij bovenop dat basisloon een variabel risicodragend<br />
loon. De hoogte daarvan hangt enerzijds af van de algemene bedrijfsresultaten (winst of<br />
verlies) en anderzijds van zijn persoonlijke inzet en ondernemingsgeest. Niet elke werknemer<br />
ontvangt dus een even groot winstaandeel. Inkomensongelijkheid is dan ook een gerechtvaardigd<br />
resultaat van de prestatiegemeenschap. 'Bepaalde verschillen zijn gewettigd<br />
o.m. door het verschil in werkomstandigheden of verantwoordelijkheid' (Annemans, 1993:<br />
16).<br />
In het partijblad van januari 1989 legt Willy Smout uit wat de opzet is. 'Centraal in de<br />
visie van het Vlaams Blok op de loonpolitiek staat de idee loon naar werk. We willen dit<br />
toepassen op de bedrijven in de privé-sector en de overheidsdiensten. Volgens het<br />
solidarisme is de winstdeling (b.v. 10%) met de werknemers het middel bij uitstek om de<br />
betrokkenheid bij het bedrijfsgebeuren te vergroten. Het is tevens de oplossing voor<br />
werkgever en werknemer om optimaal in te spelen op conjunctuurschommelingen.'<br />
De loonhoogte kan in dit systeem dan ook nooit een verworven recht zijn. 'Het<br />
verworven recht van een hogere verloning leidde niet noodzakelijk tot een grotere inzet:<br />
men had er als werknemer immers geen belang bij hoeveel winst er gemaakt werd' (Smout,<br />
1989: 18). Bij een productiviteitsdaling zal de werknemer automatisch loon moeten<br />
inleveren. De Collectieve Arbeidsovereenkomsten (CAO's) moeten daartoe worden<br />
opgezegd, schrijft Smout in zijn eisenprogramma: 'Deelname in de bedrijfsresultaten van de<br />
ondernemingen in plaats van CAO's met verworven rechten' (Smout, 1989: 36; 1987: res.<br />
6).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 125
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
Die winstdeling impliceert ook dat het loon moet worden losgekoppeld van de index. Die<br />
stijgt immers niet met de productiviteit, maar met de levensduurte. Het Blok wil dat niet de<br />
prijsstijgingen, maar de productiviteitsstijgingen de lonen bepalen. 'Niet het behoud van de<br />
koopkracht, maar het recht van ons volk op de vruchten van de eigen arbeid verdient onze<br />
bescherming. Daarom is het noodzakelijk dat niet de index, maar wel de evolutie van het<br />
Bruto Nationaal Produkt (BNP) van Vlaanderen in de toekomst de loonpolitiek beheerst.<br />
Loon naar werk is het streven van elke nationalist,' schrijft Smout in het partijblad van<br />
november 1990.<br />
Door de koppeling van het loon aan de productiviteit kan de ondernemer ook steeds<br />
stakingen financieel bestraffen. Het productiviteitsverlies zal worden doorgerekend in het<br />
werknemersloon. 'Enkel op deze manier is iedereen verbonden met het wel en wee van de<br />
eigen onderneming en zijn absurde eisen dan ook in ieders nadeel,' becommentarieert<br />
Smout. 'Nu straft men enkel de baas' (Smout, 1989: 18).<br />
De thuiswerkende moeder<br />
Elke Vlaming moet zijn prestatieplicht vervullen, maar niet elke Vlaming zal dat binnen het<br />
traditionele arbeidscircuit kunnen. 'Dat ieder individu werk moet hebben, ligt niet voor de<br />
hand,' schrijft kamerlid Luk Van Nieuwenhuysen in een artikel over de werkloosheid in het<br />
partijblad van april 1994.<br />
Arbeidsherverdeling via werktijdverkorting wijst hij af. De bedrijven moeten nieuwe jobs<br />
creëren, en indien het aantal arbeidsplaatsen niet voldoende kan toenemen, dan moet het<br />
aantal arbeidskrachten maar afnemen. Sommige vrouwen zullen moeten afvloeien.<br />
'Opvoedende ouders zouden hun arbeidsplaatsen kunnen overlaten aan werkloze<br />
landgenoten,' stelt het Blok voor (Van Hauthem & Wymeersch, 1993: 5).<br />
De arbeid moet immers niet herverdeeld worden tussen de individuen, maar tussen de<br />
Vlaamse gezinnen. Ook in de prestatiegemeenschap vormt het gezin de kleinste organische<br />
prestatie-cel. Niet elk gezinslid (man en vrouw) heeft recht op een baan. Kostwinners krijgen<br />
voorrang. Vele buitenshuiswerkende vrouwen zullen hun job daarom moeten afstaan aan<br />
een werkloze man die gezinshoofd is.<br />
Van Nieuwenhuysen, nog steeds in het partijblad van april 1994: 'De jongste decennia<br />
moesten heel wat vrouwen willens nillens de evolutie naar twee inkomens per gezin volgen.<br />
Ze hebben het aanbod op de arbeidsmarkt aanzienlijk vergroot. (...) Bij gelijke kwalificaties<br />
krijgen de vrouwen door de positieve discriminatie bovendien vaak de voorkeur op mannen,<br />
ook al staan die in voor het gezinsinkomen. Met andere woorden, een vrouw zonder<br />
kinderen die voor een tweede inkomen zorgt, heeft voorrang op een man die instaat voor<br />
het enig inkomen van een gezin met kinderen. De gezinsdimensie verdwijnt meer en meer<br />
uit het beleid. (...) Het Vlaams Blok daarentegen heeft altijd al het belang van het gezin<br />
onderstreept.'<br />
Van Nieuwenhuysen brengt hiermee een wetsvoorstel in herinnering dat Karel Dillen in<br />
1984 indiende over de organisatie van het bedrijfsleven. 'De tewerkstellingsproblematiek<br />
dient niet te worden benaderd vanuit de enkeling, doch vanuit de natuurlijke en organische<br />
eenheid van het gezin,' schrijft Dillen in zijn toelichting. Artikel 1 legt wettelijk vast om 'in<br />
geval van afdanking en aanwerving van arbeiders en bedienden (...) steeds voorrang te<br />
verlenen aan arbeiders of bedienden die de enige kostwinner van het gezin zijn of die een<br />
groot gezin hebben.' Alleenstaande mannen en vrouwen, en gehuwde vrouwen zullen<br />
steeds als eerste worden afgedankt en als laatste worden aangeworven.<br />
Dat de vrouw naar de haard wordt verwezen, betekent echter niet dat ze in de onmogelijkheid<br />
komt haar prestatieplicht te vervullen. Ze kan dat immers ook buiten het traditionele<br />
arbeidscircuit (tweede vorm van prestatieplicht). 'Op arbeidskundig gebied dienen de talloze<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 126
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
taken en opdrachten van de thuiswerkende moeder ook als volwaardige arbeid te worden<br />
opgevat. De thuisarbeid uitgevoerd voor het gezin is minstens even belangrijk als<br />
buitenhuisarbeid. Niemand zal ontkennen dat kinderen opvoeden belangrijk is. (...) De<br />
vrouw heeft een noodzakelijke en tijdrovende huistaak te vervullen. (...) Ook familiaal en<br />
gezinswerk is arbeid,' aldus Willy Smout in het sociaal-economisch programma (1989: 28).<br />
De thuiswerkende vrouw zal een opvoedersloon of ouderschapsinkomen ontvangen, dat<br />
afhankelijk is van het aantal kinderen (meer daarover in hoofdstuk 7). Ze heeft dan geen<br />
recht meer op een werkloosheidsuitkering.<br />
Parasieten en werkschuwen<br />
Niet alleen de vrouwen, maar ook de vreemdelingen dienen plaats te ruimen op de<br />
arbeidsmarkt. De vrouwen worden naar de haard gestuurd en de migranten naar huis. De<br />
prestatieplicht geldt immers enkel voor de volksgenoten, niet voor de volksvreemden. Zo<br />
komen er nog meer jobs vrij. 'Werk voor eigen volk primeert. In tijden van arbeidsschaarste<br />
kan de Vlaamse economie zich niet langer de zinloze luxe van gastarbeid en gastwerkloosheid<br />
blijven veroorloven,' zo heet het (Van Hauthem & Wymeersch, 1993: 4).<br />
Dat er echter gastarbeiders moéten tewerkgesteld worden, wijt het Blok vooral aan de<br />
werkschuwe Vlamingen. Indien zij de aangeboden jobs hadden ingenomen, waren er helemaal<br />
geen gastarbeiders nodig geweest. Door de gastarbeiders buiten te sturen, kan de<br />
werkloze Vlaming zich niet langer achter hùn arbeidsbereidheid verbergen om zijn eigen<br />
arbeidsplicht te ontvluchten.<br />
Het Dossier Gastarbeid schrijft daarover: 'De voorstanders van gastarbeidersintegratie<br />
menen dat de eigen bevolking het "vuile werk" niet meer wil opknappen en dit dan maar<br />
overlaat aan die "arme vreemdelingen". Zeer zeker zit hierin een grond van waarheid, maar<br />
een rechtvaardiging van een actief immigratiebeleid is het zeker niet. Het fenomeen is<br />
immers duidelijk door de overheid in de hand gewerkt. De werkloosheidswetgeving is zo<br />
aantrekkelijk voor velen dat zij liever stempelen dan "onaangepaste" arbeid verrichten. Dit<br />
geldt zeker niet voor alle werklozen, maar toch voor een behoorlijk aantal onder hen. Dit<br />
probleem van werkschuwheid zal men slechts kunnen oplossen door naast het beginsel van<br />
recht op arbeid dat van de arbeidsplicht te plaatsen.' 68<br />
Het Blok wil vanuit zijn organisch-solidaristische visie ook besparen in de uitkeringen aan<br />
Vlaamse werklozen: 'Wij moeten het systeem van de werkloosheidsuitkeringen in vraag<br />
durven stellen. Het gaat niet langer op dat werklozen aanspraak kunnen maken op een<br />
uitkering als de verloning van de nog werkende echtgenoot van die orde is dat men nog<br />
over een normaal gezinsinkomen kan spreken. Het recht op een werkloosheidsuitkering<br />
moet afhangen van de globale gezinssituatie en kan niet langer een heilig individueel recht<br />
blijven' (Van Hauthem & Wymeersch, 1993: 11).<br />
Werklozen die hun uitkering behouden, krijgen die echter niet voor niets. De werkloze<br />
zal moeten werken voor zijn werklozensteun, de prestatieplicht geldt ook voor hem. Hij kan<br />
dat weliswaar niet in het traditionele arbeidscircuit, maar daar heeft het Blok een oplossing<br />
voor: de zogenaamde gemeenschapsdienst (derde vorm van prestatieplicht). 'De solidaristische<br />
staat zal in alle omstandigheden garant staan voor het recht op arbeid. In ultieme<br />
omstandigheden van laagconjunctuur kan iedereen zijn arbeidsplicht immers voldoen in de<br />
gemeenschapsdienst,' oreert Smout (1989: 1).<br />
Het Blok omschrijft de gemeenschapsdienst als een 'conjuncturele buffer op de arbeidsmarkt'<br />
(Smout, 1989: 34). In een economische laagconjunctuur kan de werknemer een<br />
werkloze worden, die in een hoogconjunctuur weer een werknemer kan worden. Door de<br />
68 () VAN DE WAL D., Dossier Gastarbeid, 1982, p. 17.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 127
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
gemeenschapsdienst blijft hij echter steeds aan de slag én toch als arbeidsreserve<br />
beschikbaar voor de werkgevers.<br />
Elk Vlaming die één jaar werkloos is, wordt verplicht zich in te schakelen in die<br />
gemeenschapsdienst. Wie weigert, verliest zijn uitkering. 'Het is de wil tot werken die<br />
bepalend is of iemand recht heeft op een vergoeding, ook indien hij in het normale<br />
economische gebeuren niet direct aan de slag kan' (Smout, 1987: 3). De werklozen zullen<br />
de straten moeten vegen en papiertjes rapen in de parken, bomen snoeien en onkruid wieden,<br />
water naar de zee dragen en zandzakjes vullen om de dijken te verstevigen, enzovoort<br />
(Smout, 1989: 34). Maatschappelijk zeer nuttig werk, waarmee de werkloze in ieder geval<br />
'het gevoel kan herwinnen erbij te horen', bedenkt de 'Werkgroep tewerkstelling' op het<br />
congres van december 1993.<br />
Echte jobs creëren mag de gemeenschapsdienst echter niet: 'Deze gemeenschapsdienst<br />
mag nooit de taken opvullen die door de private sector kunnen worden aangegaan.<br />
De tewerkstelling moet gebeuren in die overheidssectoren die van openbaar nut zijn en<br />
waar personeelstekort is. Het kan en mag nooit de bedoeling zijn een bijkomend 'goedkoop'<br />
ambtenarennet te creëren. (...) Omdat wij de mening zijn toegedaan dat tegenover elke<br />
verloning in principe een prestatie moet staan, behouden deze werklozen hun uitkering. Bij<br />
weigering echter van deze dienst zullen zij van hun uitkering afstand moeten doen' (Van<br />
Hauthem & Wymeersch, 1993: 12-13).<br />
Het Blok brengt de werklozen daarmee onder in twee categorien: de profiteurs of de<br />
slachtoffers. 'De gemeenschapsdienst is een instrument waarbij de betrokken persoon zal<br />
verplicht worden de gemeenschap te tonen tot welke categorie hij of zij behoort: slachtoffer<br />
of profitariaat. (...) Een solidaristische maatschappij heeft geen nood aan parasieten en<br />
dient dit dan ook uit te drukken onder de vorm van een aangepaste wetgeving ter zake:<br />
ofwel heeft men een job in het klassieke economische circuit, ofwel niet. In het laatste geval<br />
dient men zich in te zetten voor de gemeenschap, wil men financieel gesteund worden. Voor<br />
gezonde mensen is er geen tussenweg' (Smout, 1989: 35-40). Dat is de volksplicht van de<br />
Vlaamse werknemer en werkloze.<br />
2. SAMENWERKEND VLAANDEREN<br />
Op 23 september 1993 brengt het economisch weekblad Trends een verhaal over de<br />
scheepsherstellers van het failliete Antwerp Shiprepair. 'Het Vlaams Blok is bij de<br />
scheepsherstellers vrij populair,' beweert Trends, dat het Blok omdoopt tot 'voorpost van de<br />
syndikale strijd' en 'de nieuwe Amadezen'. Terecht?<br />
Dat is maar de vraag, want het Vlaams Blok heeft geen enkele verdienste in de<br />
arbeidersstrijd. 'Wij zijn geen partij voor de arbeider', zegt Filip Dewinter in Trends. Waar het<br />
Blok wel verdiensten in heeft, is in pogingen om de invloed van de georganiseerde<br />
arbeidersbeweging aan banden te leggen. Dat behoorde tot een van de weinige<br />
wapenfeiten van Karel Dillen, toen die nog in het Parlement zetelde. Hoewel Dillen daar<br />
nooit een grote activiteit aan de dag legde, was het toch een van zijn prioriteiten om een<br />
wetsvoorstel in te dienen voor de toekenning van een rechtspersoonlijkheid aan de<br />
vakbonden. Het was Dillens tweede wetsvoorstel en het dateert van 23 september 1983.<br />
Trouw aan het partijprogramma diende Marijke Dillen het op 27 november 1992 opnieuw in,<br />
en in maart 1994 deed senator Wim Verreycken dat haar nog eens na.<br />
De bestaande vakbonden zijn, als verenigingen die zich tot doel stellen de werknemersbelangen<br />
te verdedigen, totaal ongeschikt om te functioneren in een solidaristische<br />
volksgemeenschap. Het Blok wil dan ook dat ze verdwijnen. 'De verdediging van de<br />
werknemersbelangen dient in nieuwe formules gezocht te worden, uitgaande van een<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 128
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
syndikalisme zonder syndikaten, dat, aan de basis vertegenwoordigd in de beroepen en<br />
standen, zijn publiekrechtelijke verantwoordelijke gestalte krijgt in een nationale<br />
arbeidsraad,' luidde het in de eerste Grondbeginselen van het Vlaams Blok (toen nog VNP,<br />
1977-1979). In de latere versies van de Grondbeginselen (vanaf die van 1980) werd deze<br />
paragraaf niet meer opgenomen, maar geen nood, later zal hetzelfde voorstel toch weer<br />
opduiken.<br />
Volksbelangen of klassebelangen<br />
De solidaristische gemeenschap is anti-liberaal en anti-marxistisch. 'Als solidaristische partij<br />
keert het Vlaams Blok zich tegen het liberalistisch uitbuitingskapitalisme, evengoed als<br />
tegen de marxistische en communistische dwangsystemen. Tegen onderdrukkend en<br />
verdrukkend marxisme en collectivisme in, tegen individualiserend en egoïstisch liberalisme<br />
in, verwerpt het Vlaams Blok alle klassenstrijd en alle uitbuiting,' schrijft het in zijn<br />
Grondbeginselen. Het Blok laakt daarom het wilde economisch liberalisme van de 19de<br />
eeuw: 'Mede daardoor was de onvermijdelijkheid van de klassenstrijd vrij algemeen ingeburgerd'<br />
(Smout, 1989: 2).<br />
Het Blok wil geen klassenstrijd, maar klassenverzoening. 'Gemeenschap en enkeling<br />
kunnen enkel baat hebben bij een dienende samenwerking van allen, jong en oud, van alle<br />
geledingen, beroepen en standen welke in een volksgemeenschap leven en werken. Als<br />
solidaristische partij wijst het Vlaams Blok de ongecontroleerde partijsyndicaten af,<br />
evengoed als de ongecontroleerde uitwassen van het liberalistisch kapitalisme,' aldus de<br />
Grondbeginselen.<br />
Voor het Blok heeft de Vlaamse werknemer geen particuliere klassebelangen, maar is<br />
hij in de eerste plaats een Vlaming, samen met de Vlaamse werkgever. Het Vlaming-zijn is<br />
een voldoende reden om tot klassenverzoening te komen, een intense samenwerking<br />
tussen de Vlaamse werkgever en werknemer. 'Het Vlaams Blok wil de gelijklopende<br />
belangen tussen arbeid en kapitaal benadrukken en streven naar een organische, harmonische<br />
volksgemeenschap,' schrijft Willy Smout in het artikel Het Vlaams Blok en de<br />
vakbonden in het partijblad van maart 1993. Arbeid en kapitaal moeten zich verzoenen in<br />
een nationaal project. De patroons hebben de werknemers nodig, zoals de werknemers de<br />
patroons nodig hebben.<br />
Werknemerssyndicaten zijn echter in tegenspraak met deze totale klassenverzoening.<br />
Ze organiseren de werknemers niet op basis van de klasse-overstijgende volksband (het<br />
Vlaming-zijn), maar op basis van de sociaal-economische of klassepositie (het werknemerzijn).<br />
Dat standpunt heeft het Blok reeds zeer vroeg duidelijk gemaakt. Op het congres van<br />
1980 zei Edwin Truyens: 'Met het veroordelen van de klassenstrijd als onwerkelijk wordt<br />
meteen ook het syndicalisme, als bijzondere vorm van klassenstrijd, veroordeeld' (Truyens,<br />
1980: 36). De klassenstrijd is een strijd binnen de volksgemeenschap. Ze verdeelt de<br />
Vlamingen op basis van particuliere loyauteiten. De klassensamenwerking overstijgt die en<br />
verenigt de werkgever en werknemer als Vlamingen.<br />
Het Blok kant zich ook tegen het verzuilde, dus pluralistische systeem van zogenaamde<br />
kleurvakbonden. Die verdedigen enkel de belangen van hun leden, en doen dus - net zoals<br />
de kleurpartijen - weerom geen beroep op het Vlaming-zijn. De vakbonden moeten hun<br />
intermediaire positie als vrije verenigingen opgeven, zoals zij die thans in de verzorgingsstaat<br />
vervullen. 'Er moet een einde komen aan de rol van de vakbonden als uitbetalingsinstelling<br />
voor werklozen,' eist het Blok bijvoorbeeld op het congres van december 1993<br />
(Van Hauthem & Wymeersch, 1993: 15, res. 7).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 129
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
Vanuit die solidaristische, op klassenverzoening gerichte visie, bekritiseert het Vlaams Blok<br />
de bestaande vakbonden. De partij verwijt hen een gebrek aan klassensamenwerking. 'Het<br />
optreden van de vakbonden wordt vaak gekenmerkt door een vasthouden aan verworven<br />
rechten ondanks een veranderende economische situatie,' laakt Willy Smout (1989: 8). Ook<br />
de werknemers zullen bedrijfsvriendelijk moeten zijn.<br />
De werknemers mogen zich wel degelijk organiseren, maar dan in zogenaamde<br />
ondernemingsraden die de klassensamenwerking gestalte geven, zoals de VBJ op hun<br />
congres van 1987 nog eisten (Smout, 1987: res. 5). Die ondernemingsraden behartigen niet<br />
de werknemersbelangen, maar de ondernemingsbelangen. Arbeiders, bedienden, kaderleden<br />
en directie werken er over de klassengrenzen heen samen in het belang van de<br />
onderneming. Elke onderneming krijgt dan zijn eigen solidaristische bedrijfsbond.<br />
'Pas als iedereen zich een deel van het bedrijf voelt, is de globale inzet maximaal. Het<br />
heeft dan ook geen zin de onderneming te splitsen in een verzuilde werknemersvertegenwoordiging.<br />
Het monopolie van de vakbonden dient dan ook te worden doorbroken in<br />
ruil voor een algemene werknemersvertegenwoordiging. Deze echte ondernemingsraad<br />
heeft recht op inspraak en informatie inzake sociale, economische, veiligheids- en personeelsaangelegenheden.<br />
Deze ondernemingsraad heeft echter gezien de nieuwe fiscaliteit<br />
en verloning de onontkoombare plicht te streven naar het welzijn van het ganse bedrijf op<br />
lange termijn,' aldus Smout (1989: 17).<br />
Beroepsbelangen<br />
Het Vlaams Blok wil de vakbonden daarmee omvormen tot corporatistische bedrijfs- en beroepsverenigingen<br />
die zich enkel nog mogen bezighouden met de beroepsbekwaamheid of<br />
arbeidskwaliteit van hun leden. Het wetsvoorstel-Dillen eist dat 'de vakorganisatie, met<br />
uitsluiting van alle andere doelstellingen, de verdediging van de beroepsbelangen van zijn<br />
leden op het oog heeft,' aldus de toelichting bij artikel 3.<br />
Die beroepsbelangen zijn geen synoniem voor de klassebelangen van de werknemer,<br />
maar verwijzen naar zijn beroeps- of vakbekwaamheid. Senator Wim Verreycken sprak in<br />
de NOS-uitzending van 15 november 1993 trouwens letterlijk van 'vak-bekwaamheidsopvijzelende-bonden',<br />
zijnde 'organisaties die de beroepsbekwaamheid kunnen<br />
aanzwengelen en die de mensen beter kunnen doen werken in hun eigen vak.' De toegang<br />
tot het beroep moet bovendien beveiligd worden door 'een regionale numerus clausus per<br />
beroep,' 69 aldus Verreycken.<br />
Vakorganisaties die zich hieraan niet houden, kunnen wettelijk worden bestraft.<br />
Verwijzend naar het wetsvoorstel-Dillen bepalen de VBJ op hun congres van 1991: 'De verplichting<br />
een nauwkeurige omschrijving van hun doelstellingen op te maken, zal toelaten<br />
duidelijk te oordelen in welke hoedanigheid de vakorganisaties optreden: als verdedigers<br />
van de beroepsbelangen van hun leden, dan wel als politieke drukkingsgroep' (Van der<br />
Sande, 1991: 2). In dat laatste geval voorziet het wetsvoorstel-Dillen dat zij 'het recht op<br />
vertegenwoordiging verliezen' - en dus feitelijk worden uitgeschakeld.<br />
De vakbonden mogen hun leden geen politieke vorming meer aanbieden of campagnes<br />
voeren tegen racisme, voor internationale werknemerssolidariteit of voor solidariteit met de<br />
derde wereld. Daarover zegt het Blok: 'Dikwijls wordt vastgesteld dat de werknemersorganisaties<br />
de grenzen overschrijden van het werkgebied dat hen maatschappelijk werd<br />
toegewezen. Men moet vaak vaststellen dat hun invloed zich zeer duidelijk uitstrekt tot het<br />
stipt politieke terrein. Zo besteedden het ABVV en het ACV recent nog miljoenen aan een<br />
campagne tegen racisme en ter ondersteuning van de weinig populaire integratiepolitiek van<br />
69 () VERREYCKEN W., Staatsvorm: De Vlaamse Republiek, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid Moet en<br />
Kan', 29-4-1990, p. 112 (commentaar bij art. 16).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 130
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
de regering' (Van der Sande, 1991: 2). Anti-racistische campagnes b.v. doen geen beroep<br />
op een organische solidariteit binnen de volksgemeenschap, maar op een klassesolidariteit<br />
tussen Vlaamse en vreemde werknemers in Vlaanderen.<br />
Het Blok wil nog op andere manieren verhinderen dat in Vlaanderen de werknemers zich<br />
over de volksgrenzen heen solidair gaan opstellen met elkaar op basis van het werknemerzijn<br />
en ongeacht hun nationaliteit. Zo mag het stemrecht bij de sociale verkiezingen nog<br />
slechts aan één categorie werknemers toekomen: de Vlaamse. De migranten moet het<br />
ontnomen worden. In het Dossier Gastarbeid eist het Blok: 'Afschaffing van kies- en verkiesbaarheidsrecht<br />
van vreemdelingen bij sociale verkiezingen en doorgedreven terugdringen<br />
van de invloed van vreemdelingen in de vakbonden.' 70 Op termijn wil het Blok de migranten<br />
uitsluiten uit de vakbonden om tot mono-etnische, exclusief Vlaamse bonden te komen.<br />
Via het anti-gastarbeidersthema probeert het Blok de Vlaamse arbeidersbelangen te<br />
koppelen aan het nationalisme. Op zijn nationale 1 mei-viering van 1994 in de Westvlaamse<br />
stad Roeselare zei VBJ-voorzitter Karim Van Overmeire: 'Als er vandaag in Vlaanderen één<br />
partij goed geplaatst is om te spreken namens de Vlaamse arbeiders, dan is dat het Vlaams<br />
Blok. (...) Wie pleit voor het in stand houden van België, van het Belgisch politiek systeem<br />
met corruptie, vriendjespolitiek en zelfs politieke moorden, wie pleit voor multikul en nog<br />
meer immigratie, die dient de belangen van de Vlaamse arbeiders niet. Dergelijke mensen<br />
zouden op 1 mei dus best niet al te luid toeteren en het woord laten aan een partij die wel<br />
de belangen van het eigen volk eerst plaatst. (...) De Vlaamse arbeiders hebben het recht<br />
om tegen de verrotting van het politiek systeem en tegen de wilde multikul te reageren. Dat<br />
doen ze nu in een nationalistische partij,' aldus Van Overmeire in zijn toespraak, die ook<br />
staat afgedrukt in de VBJ-Nieuwsbrief van april-mei 1994.<br />
Het Blok heeft het nooit over arbeiders, maar steeds over Vlaamse arbeiders. De<br />
arbeidersbelangen die het Blok zegt te verdedigen, zijn geen klassebelangen, maar<br />
nationale belangen. De vijanden van de arbeider zijn niet zijn klassevijanden, maar de<br />
vijanden van Vlaanderen: de vakbonden, bijvoorbeeld, en de vreemde arbeiders. 'Door de<br />
massale immigratie vanuit Zuid-Europa en later vanuit Noord-Afrika oogluikend toe te laten,<br />
hebben de vakbonden de Vlaamse en Waalse arbeiders verraden,' 71 zegt Filip Dewinter<br />
daarom. De vreemde arbeider is de vijand van de Vlaamse arbeider, want beiden mogen<br />
dan wel arbeider zijn, de ene is een Vlaming en de andere niet.<br />
Staken schaadt<br />
Het wetsvoorstel-Dillen wil de vakbonden ook een rechtspersoonlijkheid opleggen. Daarmee<br />
hoopt het Vlaams Blok onder meer het stakingsrecht aan banden te leggen. In een prestatiegemeenschap<br />
vormen stakingen immers een rechtstreekse aantasting van de arbeidsplicht,<br />
die op het stakingsrecht primeert. Het Blok heeft dan ook jarenlang stakingen<br />
bekampt met de slogan Staken Schaadt, Werken Baat.<br />
'Het stakingswapen moet binnen redelijke perken blijven,' eist Jan Penris in het<br />
partijblad van april 1993. 'Dit houdt onder meer een aanzeggingsplicht en de vrijwaring van<br />
het recht op arbeid van de werkwillige collega's in' - spontane of wilde stakingen zijn dus<br />
verboden. En verder: 'Bedrijfsbezettingen zijn maar toegelaten als ultiemste wapen, te<br />
weten wanneer de onderneming faalt of dreigt te falen' - dus niet in geval van collectieve<br />
ontslagen of andere arbeidsconflicten.<br />
Stakingspiketten, die werkwilligen of stakingsbrekers de toegang tot het bedrijf ontzeg-<br />
70 () ANNEMANS G. & DEWINTER F., Dossier Gastarbeid, 1988, p. 23. De eis staat ook in punt 8 van het 70puntenplan<br />
(1992).<br />
71 () DEWINTER F., Eigen volk eerst: Antwoord op het vreemdelingenprobleem, 1989, p. 18.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 131
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
gen, wil het Blok als 'privé-milities' verbieden. 'Stakingspiketten tasten bij vele stakingen op<br />
een ongeoorloofde wijze het recht op arbeid aan,' aldus Penris. 'Het is een arbeidsveiligheid<br />
überhaupt te mogen gaan werken zonder lichamelijke letsels op te lopen wanneer een of<br />
andere vakbond tot staken heeft opgeroepen. De vrijheid van werk wordt nog al te vaak<br />
door stakingsposten met de voeten getreden. Een aantal aangepaste maatregelen ter bescherming<br />
van onze vrijheid en veiligheid dringen zich ook op dit vlak hoogdringend op,' 72<br />
schrijft Eric De Lobel in de brochure Vrijheid en Veiligheid uit 1985.<br />
Een van die 'gepaste maatregelen' stond onder meer in het verkiezingsprogramma van<br />
oktober 1985 ingeschreven: 'Bescherming tegen privé-milities, optredend onder het mom<br />
van stakingspiketten.' De rechtspersoonlijkheid heeft mede tot doel de vakbonden<br />
gerechtelijk te vervolgen: 'Wij eisen rechtspersoonlijkheid voor vakorganisaties opdat zij<br />
strafrechterlijk en burgerrechterlijk verantwoordelijk zouden kunnen gesteld worden' (Van<br />
der Sande, 1991: 6, res. 3).<br />
Het Blok wil de vakbonden niet alleen aansprakelijk stellen voor vernielingen,<br />
vandalisme of persoonlijk geweld, maar ook voor het productieverlies dat de ondernemingen<br />
door stakingen geleden hebben: 'Het Vlaams Blok is van mening dat een vakbond in rechte<br />
aanspreekbaar moet zijn voor de schade die hij berokkent. Met betrekking tot<br />
stakingsschade (derven van winsten) kan een bijzondere - voor de vakbond gunstige -<br />
amendering in het aansprakelijkheidsrecht worden opgenomen,' aldus Penris in het<br />
partijblad van april 1993. Op het congres van december 1993 wil Gerolf Annemans 'de<br />
vakbonden ook verantwoordelijk stellen voor schade die zij door hun acties toebrengen aan<br />
derden' (Annemans, 1993: 25).<br />
Terwijl het stakingswapen in arbeidsconflicten al sterk aan banden wordt gelegd, wil het<br />
Vlaams Blok het in alle andere gevallen regelrecht verbieden. De krant Vlaamse Staat, een<br />
voorstellingsfolder die als bijlage verscheen in het partijblad van mei 1987, schrijft onder de<br />
titel 'Onafhankelijkheid betekent ook': 'Verbod van politieke stakingen.' Stakingen tegen het<br />
regeringsbeleid wanneer dat b.v. wil snoeien in de sociale voorzieningen, worden daardoor<br />
verboden.<br />
Ook solidariteitsstakingen tussen economische sectoren of bedrijven worden verboden.<br />
'De vakbonden bezondigen zich van langsom meer aan zogenaamde solidariteits- en<br />
politieke stakingen. Het is niet de taak van de vakbonden aan politiek te doen. Politici kan<br />
men trachten te overtuigen met democratische middelen. Het stakingswapen mag hiervoor<br />
niet gebruikt worden. Het Vlaams Blok heeft begrip voor de werknemerssolidariteit over<br />
bedrijven en sectoren heen. Doch deze solidariteit kan haar uitvoering vinden in andere dan<br />
stakingsacties (petities, geldinzamelingen, solidariteitsbetuigingen buiten de werkuren),'<br />
aldus Penris in het partijblad van april 1993. Binnenskamers wordt zelfs de vraag gesteld of<br />
'het leger mag ingrijpen bij binnenlandse moeilijkheden, b.v. staking?' 73<br />
3. ARM VLAANDEREN<br />
In december 1993 organiseert het Vlaams Blok voor de negende maal een ideologisch<br />
congres. Voor het eerst in vijftien jaar stond er geen klassiek rechts of Vlaams-nationaal<br />
thema meer op de agenda, maar een eerder links thema: armoede in Vlaanderen. Zeven<br />
werkgroepen buigen zich over de problematiek en stellen 45 resoluties op. Verschillende<br />
sociale thema's worden besproken: de besteding van de kansarmoedefondsen, het OCMW,<br />
72 () DE LOBEL E., Vrijheid & Veiligheid, 1985, p. 31.<br />
73 () Amendement van Paul Stevenheydens bij: CARPELS H., Veiligheid, Discussietekst VBJ-congres 'Rechts<br />
Zonder Complexen', 4-10-1987, p. 4 (amendementen). In de congrestekst werd deze vraag niet beantwoord.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 132
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
de gezondheidszorg, de huisvesting, het onderwijs, enzovoort. 'Met dit congres bewijst het<br />
Vlaams Blok andermaal dat het geen één-themapartij is, maar een volwaardige politieke<br />
partij die over alle facetten van de politiek een op de principes van het nationalisme gestoeld<br />
beleid kan uittekenen,' pocht het partijblad van november 1993.<br />
Mono-etnische solidariteit<br />
Gerolf Annemans, voorzitter van de 'Werkgroep grondslagen van een sociale politiek',<br />
begint het congres met een zelfkritiek: 'Het Vlaams Blok slaagde er voor het eerst in op<br />
grote schaal de politieke brug te slaan tussen het nationalisme en de kleine man. Natuurlijk<br />
is (als aanleiding) daarvoor in de eerste plaats het immigratieprobleem verantwoordelijk. In<br />
heel wat volkswijken van de grote steden hebben de mensen hun buik vol van de<br />
vreemdelingen. (...) Is dit immigratieprobleem een belangrijke factor, dan kan het zich<br />
stabiliserende electoraal vertrouwen in nationalisten niet alleen daarop gebouwd zijn. (...) De<br />
notie dat nationalisme een sociale dimensie heeft, was al te lang overschaduwd, waardoor<br />
het nationalisme in de beperkende beknelling van zijn culturele dimensie was terechtgekomen'<br />
(Annemans, 1993: 4-5).<br />
Wat is de aantrekkingskracht van het etnisch-nationalisme op 'de kleine man'? Een<br />
mens kan alles verliezen wat hij ooit verworven heeft, zoals zijn beroepsstatus, maar nooit<br />
zijn aangeboren of toegewezen kenmerken. Die blijft hij steeds behouden, eventueel tegen<br />
heug en meug. 'Ik ben Vlaming en daar ben ik fier op', is een leuze die - in deze context -<br />
steeds een eergevoel biedt aan wie niets anders meer heeft om fier op te zijn. Het Vlaams<br />
Blok wil dat de etnie, het Vlaming-zijn, de identiteits- en solidariteitsbasis wordt.<br />
Daarop zinspeelt het in elk geval: 'De etnie, de volksgemeenschap is het enige referentiekader<br />
dat nog overblijft nadat alle vormen van solidariteit het in de praktijk hebben laten<br />
afweten. (...) Op die manier wordt ook verklaarbaar dat mensen die vanouds socialistische<br />
kiezers waren, hun electoraal heil zoeken en vinden in nationalistische partijen,' verklaart<br />
Annemans. 'Solidariteit wil een overzichtelijke, meetbare ruimte. (...) Het nationalisme kan<br />
dit gat opvullen. (...) Etnie is te koesteren als het enig geloofwaardig gebleven alternatief dat<br />
het egoïsme overschrijdt' (Annemans, 1993: 14-15).<br />
Dat is ook de betekenis die vervat zit in volgende uitleg van Filip Dewinter: 'De<br />
linkerzijde moet aan de bevolking een ideeëngoed aanpraten dat niet automatisch leeft: het<br />
verdelen in klassen, de klassenstrijd, ... Dat is iets kunstmatig, iets onnatuurlijks. Terwijl wij<br />
als nationalisten iets aan de mensen proberen te verkopen, een bepaalde ideologie, een<br />
bepaald aantal standpunten die automatisch leven bij het volk, die een kwestie zijn van<br />
gezond verstand, een kwestie van normaal nadenken. Afkeer is een groot woord, maar het<br />
verzet tegen wat vreemd is, het verzet tegen iets wat niet tot het onze behoort, is de meest<br />
normale reflex in de natuur die iedereen heeft van om het even waar. Dat verzet is bijna<br />
organisch, het is evident, het is normaal.' 74<br />
'Eigen volk eerst: het etnisch uitgangspunt,' schrijft Annemans in zijn referaat 'Grondslagen<br />
van een sociale politiek', waarin hij pleit voor 'een etnisch gefundeerde sociale zekerheid'<br />
(Annemans, 1993: 14). De mono-etnische sociale zekerheid dient beperkt te zijn tot de Vlamingen.<br />
Voor de Europese vreemdelingen is echter een aparte regeling bedacht: 'Uitkeringen<br />
aan Europese buitenlanders moeten enkel gebeuren op grond van wederkerigheid<br />
vanwege hun sociaal systeem' (Annemans, 1993: 27, res. 8). De niet-Vlamingen - zowel<br />
Walen als migranten - moeten hun eigen stelsel opbouwen. De sociale zekerheid moet<br />
daartoe gesplitst worden. 'De uitbouw van de sociale zekerheid dient te geschieden per<br />
volk. (...) Naar solidaristisch model heeft Vlaanderen recht op een volksgebonden sociaal<br />
74 () Interview Filip Dewinter, dd. 14 juni 1993.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 133
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
zekerheidsstelsel' (Smout, 1990: 43-56). Vlamingen moeten allereerst solidair zijn met hun<br />
volksgenoten. Dat komt het nationaal samenhorigheidsgevoel ten goede.<br />
Dat betekent ook dat er in Vlaanderen slechts één stelsel mag gelden en dat het<br />
onderscheid tussen het systeem voor werknemers en dat voor zelfstandigen moet worden<br />
afgeschaft. De solidariteit geldt immers tussen de leden van de volksgemeenschap, niet<br />
tussen de leden van economische categorieën binnen de volksgemeenschap. De<br />
organisatie van de sociale zekerheid moet daarom ook worden toevertrouwd aan een<br />
Vlaamse overheidsdienst. Waar dat mogelijk is, moet er geprivatiseerd worden. De zuilorganisaties<br />
(vakbonden en ziekenkassen) mogen zich er niet langer mee bezighouden. Een<br />
Vlaming moet zich tot Vlaamse instellingen kunnen richten, niet tot rode (socialistische),<br />
groene (christelijke) of blauwe (liberale).<br />
Hangmat<br />
De etnie, het Vlaming-zijn, volstaat nochtans niet om aanspraak te kunnen maken op<br />
sociale rechten. Het is wel een noodzakelijke, maar geenszins een voldoende voorwaarde.<br />
De Grondbeginselen zijn daarover duidelijk: 'Het solidarisme betekent dat de gemeenschap<br />
erover moet waken dat de zwakkere, de door de natuur of het lot misdeelde of<br />
gehandicapte, niet het slachtoffer wordt van zijn mindere kansen en mogelijkheden. Daar<br />
ligt de taak van een welbegrepen verzorgingselement in de prestatiegemeenschap' - en niet<br />
elders.<br />
De sociale zekerheid moet daarom gebaseerd zijn op solidariteit, en niet op individuele<br />
verzekeringen. 'In een organisch-solidaristische maatschappijstructuur worden de zwaarste<br />
verantwoordelijkheden toevertrouwd aan de meest bekwame. Daarom is het de plicht van<br />
de gemeenschap een systeem van verplichte sociale zekerheid uit te bouwen. Daar de<br />
minst bekwamen of laagst geschoolden meestal ook de meest behoeftigen zijn, is het<br />
onverantwoord de sociale zekerheid over te laten aan individuele, vrijwillige verantwoordelijkheid<br />
(sociale verzekering),' schrijft Smout (1989: 24).<br />
Dat verplichte stelsel mag niet langer uitsluitend gefinancierd worden door bijdragen op<br />
het loon, waardoor arbeidsintensieve bedrijven (die meer werknemers en dus meer<br />
loonkosten hebben) onevenredig meer bijdragen dan kapitaalintensieve bedrijven (die<br />
arbeid hebben vervangen door technologie). 'Het Vlaams Blok is voorstander van een<br />
solidaire financiering van de sociale zekerheid door kapitaal en arbeid. (...) Geleidelijk aan<br />
dient de sociale zekerheid ook gefinancierd te worden door een vaste, niet doorschuifbare,<br />
procentuele belasting op de gerealiseerde meerwaarde per bedrijf. Hierdoor ontsnappen<br />
kapitaalintensieve bedrijven niet langer aan de rechtmatige sociale solidariteit' (Smout,<br />
1989: 25-26).<br />
De solidaristische prestatiegemeenschap moet de zorg op zich nemen van de volksgenoten<br />
die niet (meer) tot enige prestatie in staat zijn, zoals de zieken, gehandicapten en bejaarden<br />
- 'mensen die het slachtoffer zijn van omstandigheden buiten hun wil om' (Smout, 1990: 43).<br />
Enkel zij kunnen rekenen op onvoorwaardelijke solidariteit. 'Verzorging is dus niet een breed<br />
maatschappelijk verschijnsel, maar een opvang of beteugeling van de uitwassen van de<br />
prestatiegemeenschap,' becommentarieert Annemans op het armoedecongres (1993: 15).<br />
Anders is het gesteld met wie nog wel tot prestatie in staat is, maar werkloos is. Tegen<br />
hen zegt het Blok: 'De sociale zekerheid kan in onze solidaristische maatschappij geen<br />
hangmat worden, maar moet werkelijk het vangnet blijven' (Annemans, 1993: 15). Voor<br />
deze 'werkbekwamen' is de solidariteit niet onvoorwaardelijk, maar gekoppeld aan hun wil of<br />
bereidheid om hun solidaristische prestatieplicht op te nemen.<br />
In de prestatiegemeenschap is het recht op sociale uitkeringen 'voorwaardelijk gekop-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 134
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
peld aan de wil tot inzet voor het algemeen belang. (...) Volgens het solidarisme heeft elk<br />
individu op gelijk welk ogenblik recht op een solidariteitsuitkering indien dit individu zijn<br />
solidariteit met zijn volksgemeenschap uit' (Smout, 1989: 39-37). Wie één jaar werkloos is,<br />
moet zich inschakelen in de verplichte gemeenschapsdienst, anders verliest hij zijn uitkering.<br />
'In een solidaristische samenleving, die rechten geeft vanuit prestaties, komt het erop<br />
aan zoveel mogelijk mensen de kans op prestatie te geven. De overheid moet dus geen<br />
financieel irrigatiesysteem ophouden' (Annemans, 1993: 19).<br />
Hoe hoog zullen de werkloosheidsuitkeringen zijn? Hoger dan het bestaansminimum? Willy<br />
Smout belooft in het sociaal-economisch programma van 1989 alvast van wel: 'Een<br />
vergoeding voor de gemeenschapsdienst kan een stuk hoger liggen dan het bestaande<br />
leefminimum' (Smout, 1989: 39).<br />
Op het sociaal congres van 1993 wordt er echter anders over beslist. Wim Verreycken<br />
stelt voor de werkloosheidsuitkeringen te beperken in de tijd. 'De Vlaming die tijdelijk in een<br />
noodsituatie verkeert, kan rekenen op de solidaire gemeenschap. Wat meteen degenen uitsluit<br />
die deze tijdelijkheid willen vervangen door een tijdeloze nesteling in het circuit van<br />
sociale hulpverlening. (...) De vrager wordt voor zijn financiële verantwoordelijkheid<br />
geplaatst, door de tijdelijkheid van elke vergoeding indien onwil tot zelfverdienen kan<br />
worden aangetoond' (Verreycken, 1993: 9).<br />
Het Blok wil de uitkeringen op termijn terugbrengen tot het bestaansminimum, zodat het<br />
steeds financieel aantrekkelijker blijft om voor een minimumloon te gaan werken. De eerste<br />
drie maanden zou de werkloze nog 75% van zijn laatst verdiende loon ontvangen, maar de<br />
maanden nadien zou dat telkens met 5% verminderen. 'Het is immers onbillijk dat enig profitariaat<br />
zich tijdeloos in het systeem kan nestelen. (...) De spanning tussen bestaansminimum<br />
of werkloosheidsvergoeding enerzijds en loon anderzijds moet groot genoeg zijn<br />
om stimulans voor werkzoekenden te blijven. Zoniet dreigt het bestaande fenomeen van<br />
degenen die zich in het systeem nestelen omwille van de geschenk-inkomenszekerheid,<br />
een blijvende belasting te vormen voor het ganse stelsel' (Verreycken, 1993: 7).<br />
Het Vlaams Blok is dan ook steeds op zijn hoede om zogenaamde misbruiken aan te<br />
klagen, waartoe de verzorgingsstaat onvermijdelijk zou uitnodigen: 'Initiatieven van de<br />
burger worden ontmoedigd: de verzorgingsstaat houdt voor dat het niet hoeft. (...) De vraag<br />
kan worden gesteld of er niet al te gemakkelijk uitgekeerd wordt. (...) De sociale zekerheid<br />
is een paradijs voor gespecialiseerde beroepsprofiteurs,' weet Smout (1989: 2-5-25).<br />
Ook hier wil het Blok grote kuis houden. 'De sociale zekerheid moet resoluut gezuiverd<br />
worden van misbruiken,' kondigt Annemans op het armoedecongres aan (1993: 22). Wim<br />
Verreycken springt hem bij met volgend voorstel: 'De uitbetaling van alle welzijnstoelagen<br />
wordt onderworpen aan een geautomatiseerde controle van de vingerafdrukken om elke<br />
dubbelontvangst uit te sluiten' (Verreycken, 1993: 10, res. 1/3). In tegenstelling tot wat het<br />
Vlaams Blok in zijn verkiezingsprogramma Orde op Zaken van oktober 1994 schreef onder<br />
het hoofdstuk 'Een sociale gemeente', geldt die controle ook voor Vlamingen, en dus niet<br />
enkel voor asielzoekers. Het Vlaams Blok is immers ook duidelijk gekant tegen Vlaamse<br />
profiteurs.<br />
BRONNEN<br />
* * *<br />
Opvallend zijn hier de recente uitgavedata, wat erop wijst dat dit thema zeer lang weinig of<br />
geen aandacht kreeg (alle teksten dateren van de jaren negentig, op vier na). Het Blok<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 135
Een nationaal-solidaristisch Vlaanderen<br />
publiceerde hierover zo'n 17 programmateksten (284 pagina's), die werden geschreven<br />
door 12 auteurs. De sociaal-economische thema's komen ook dikwijls aan bod in de rand<br />
van andere onderwerpen (zoals vreemdelingen en gezin), die hier voor de volledigheid ook<br />
worden vermeld.<br />
Annemans, Gerolf<br />
1993, Grondslagen van een sociale politiek, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 28<br />
p.<br />
Dewinter, Filip & Jan Penris<br />
1993, Zwartboek werkloosheid: Het aandeel van de vreemdelingen in de werkloosheid,<br />
26 p.<br />
Meeus, Paul & Gerolf Annemans<br />
1993, Onderwijs, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 8 p.<br />
Penris, Jan<br />
1989, Economie, Referaat VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen, 5 p.<br />
Smout, Willy<br />
1987, Economie, Referaat VBJ-congres 'Rechts zonder complexen', 4 p. (discussietekst<br />
& ontwerpresoluties) + 4 p. (amendementen) + 2 p. (resoluties).<br />
1989, Van crisis en werkloosheid naar volledige werkgelegenheid in een organisch<br />
solidaristische staat, 43 p.<br />
1990, Onafhankelijkheid: ook sociaal-economisch mogelijk!, Referaat VB-congres<br />
'Onafhankelijkheid moet en kan', in congresboek deel I p. 41-79.<br />
1991, Een economie voor het gezin, Referaat VB-congres 'De Gezinspartij', in<br />
congresboek p. 51-66.<br />
Truyens, Edwin<br />
1980, Vlaams-nationale economie: financile perspectieven voor een zelfstandig Vlaanderen,<br />
Referaat VB-congres, 40 p.<br />
Van den Eynde, Francis<br />
1993, Het rookgordijn van de kansarmoede, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 18<br />
p.<br />
Van der Sande, Philippe<br />
1991, Politiek banditisme: de burger is het slachtoffer, Referaat VBJ-congres 'SOS-<br />
Identiteit', 7 p.<br />
1993a, Gezondheid en gezondheidszorg, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 3 p.<br />
1993b, De toegankelijkheid van rechtsbedeling, Referaat VB-congres 'Arm<br />
Vlaanderen?', 4 p.<br />
1993c, Besteding en bestedingspatronen, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 6 p.<br />
Van Hauthem, Joris & Frans Wymeersch<br />
1993, Tewerkstelling, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 15 p.<br />
Van Nieuwenhuysen, Luk<br />
1993, Huisvesting, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 12 p.<br />
Verreycken, Wim<br />
1993, OCMW, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 10 p.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 136
7. EEN VLAANDEREN<br />
WAAR ORDE HEERST<br />
« Het onafhankelijk Vlaanderen van morgen moet een rechts Vlaanderen zijn. Het Vlaams<br />
Blok koppelt opnieuw vrijheid aan verantwoordelijkheid, rechten aan plichten. Niet alles kan,<br />
niet alles mag. Geweten, orde, gezag, verantwoordelijkheid, blijven met rechten en vrijheden<br />
onvervangbare pijlers van de rechtse staat Vlaanderen, van de rechtsstaat Vlaanderen.<br />
In deze staat pleit het Vlaams Blok voor behoorlijkheid en fatsoen, in alle sectoren van het<br />
openbaar leven. »<br />
Verkiezingskrant van het Vlaams Blok, oktober 1985<br />
Het Vlaams Blok heeft een ethisch programma. Het vormt de derde ideologische pijler in de<br />
Grondbeginselen en is doordrongen van het rechtse conservatieve ideengoed: 'Het gaat om<br />
een levenshouding welke een begrijpen is van de echte, levende werkelijkheid. (...) Er zijn<br />
ideeën die een mens uitdenkt: daarvan maakt hij zijn theorieën. Er is de werkelijkheid die de<br />
mens is, waarin hij leeft en die hij tracht te begrijpen. Links wil de "nieuwe mens" als het<br />
ware màken. (...) Derhalve wijzen wij de linkse stromingen af, omdat ze geen begrip hebben<br />
voor, en niet uitgaan van de werkelijkheid,' aldus de Grondbeginselen.<br />
Het rechtse conservatisme benadrukt het zogenaamde biologisch-realisme, de<br />
aangeboren eigenschappen van elke mens, die mee zijn identiteit zouden bepalen.<br />
Kamerlid Gerolf Annemans legt uit wat dat betekent: 'Als rechts-conservatieven gaan wij uit<br />
van de werkelijkheid: de mens zoals hij is, de beschaving waarin wij leven. Het nationalisme<br />
is een uiting van dit realisme, omdat het de werkelijkheid van de verschillende<br />
volksgemeenschappen, de tradities en de culturen niet negeert. (...) De gelijkheid van alle<br />
mensen kan niet verzoend worden met het nationalisme, dat precies ervan uitgaat dat ieder<br />
individu en elk volk een eigen, waardevolle identiteit heeft, die niet mag vernietigd worden'<br />
(Annemans, 1991: 18).<br />
1. HET GEZIN: BAKERMAT VAN HET VOLK<br />
Op 12 mei 1991 organiseert het Vlaams Blok een ideologisch congres over het gezin. Gerolf<br />
Annemans leidt er de 'Werkgroep grondslagen van een gezinspolitiek'. 'Dat het Vlaams Blok<br />
een gezinspartij is, staat al principieel vast sinds de stichting in 1977, maar het waarom en<br />
met welke voorstellen was tot hiertoe een onbeschreven blad,' noteert Annemans in zijn<br />
congresverslag in het partijblad van juni 1991.<br />
Een half jaar voordien, op het VBJ-congres van december 1990, had de 'Werkgroep<br />
demografie' er bij het Vlaams Blok op aangedrongen 'een debat op gang te brengen over<br />
deze thema's' (Claeys, 1990: 3, res. 5).<br />
Het volksverbonden gezin<br />
Wat verstaat het Vlaams Blok onder het gezin? 'Het monogame, zo onverbreekbaar<br />
mogelijke, voor kinderen openstaande en genstitutionaliseerde huwelijk,' definieert<br />
Annemans (1991: 13).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 137
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Het gezin vormt de kleinste organische bouwsteen van de volksgemeenschap. Het<br />
huwelijk tussen een Vlaamse vrouw en man doet een nieuwe organische bouwsteen<br />
ontstaan. 'Aldus vormen man en vrouw een nieuwe eenheid, een nieuwe cel van sociaal<br />
leven waarop de samenleving kan steunen,' schrijft Annemans (1991: 16). Een staaltje van<br />
dit organisch denken formuleert ook kamerlid Luk Van Nieuwenhuysen: 'De realiteit stelt dat<br />
ieder volk hunkert naar de geborgenheid van de eigen gemeenschap, zoals ieder normaal<br />
individu hunkert naar de geborgenheid van zijn gezin. Als die ontbreekt, dan komen er<br />
moeilijkheden.' 75 Wat er in de kleinste organische bouwsteen gebeurt, heeft gevolgen voor<br />
het gehele volk.<br />
Niet-huwelijkse samenlevingsvormen doen daarentegen geen nieuwe basiscel ontstaan<br />
en daarom passen ze niet in dit organische maatschappijmodel. Ongehuwd samenwonen,<br />
groepshuwelijken, communes, lesbische en homo-relaties, kinderen zonder huwelijk en<br />
huwelijken zonder kinderen bekijkt het Blok daarom met een scheef oog (zie verder).<br />
Het huwelijk moet anderzijds ook meer dan een teken van trouw tussen twee personen zijn.<br />
Het moet ook een teken van trouw ten aanzien van Vlaanderen zijn. Het gezin is geen 'losstaande<br />
cel van twee personen zonder meer' (Annemans, 1991: 25, res. 6). Het is een<br />
organische cel, een deel van het Vlaamse geheel. Het Blok wil daarom de band versterken<br />
tussen het gezin en de volksgemeenschap waarvan het een organisch deel vormt. Vlaamse<br />
gezinnen moeten Vlaanderen dienen.<br />
Onder de hoofding 'Nationalisme en gezin' schrijft Annemans in zijn congrestekst:<br />
'Waarom verkiest een nationalistische partij nu juist het gezin als samenlevingsvorm?<br />
Nationalisme vereist een wij-bewustzijn, het besef dat men tot een volksgemeenschap behoort,<br />
waar tegenover men dan ook zekere plichten heeft. (...) Nationalisme houdt in dat<br />
man en vrouw zich bewust zijn van die sociale dimensie van hun verbond. Het paar moet<br />
het huwelijk erkennen als ondermeer een sociale daad. Door het huwelijk verklaren man en<br />
vrouw dat het meest persoonlijke van hun wederzijdse stap onafscheidelijk ook volksverbonden<br />
is, verbonden is met hun sociaal bestaan. In een nationalistische visie huwt men<br />
dus niet enkel voor zichzelf' (Annemans, 1991: 16).<br />
Meer nog, in de visie van het Vlaams Blok krijgt men ook geen kinderen enkel voor<br />
zichzelf. De kinderen van vandaag zijn het volk van morgen. De mens wordt niet vrij<br />
geboren, hij wordt geboren als Vlaming. De kinderen moeten dan ook tot volksbewustzijn<br />
worden opgevoed, schrijft Annemans: 'In het gezin kan een proeve van nationalistisch genspireerde<br />
pedagogie worden ontwikkeld. De finaliteit van het gezin als eerste natuurlijk<br />
opvoedingsmilieu zou erin moeten bestaan een klimaat te scheppen waarbij het kind zijn<br />
eigen identiteit kan ontwikkelen. (...) Hier kan reeds het voor het nationalisme broodnodige<br />
wij-bewustzijn worden gesensibiliseerd. (...) Joris Van Severen had overschot van gelijk toen<br />
hij het gezin typeerde als "bron van alle volksleven"' (Annemans, 1991: 21).<br />
Het kerngezin (man, vrouw, kind, hond en poes) beantwoordt echter niet aan deze<br />
voorwaarde, laat Annemans weten: 'Het huidige kerngezin kenmerkt zich dikwijls door zijn<br />
minimaal engagement ten opzicht van de volksgemeenschap. (...) De zogenaamde<br />
terugkeer van het gezinsleven kadert in een groeiend fenomeen van "cocooning", vrezen<br />
wij. Het zich samen oprollen in een veilig slakkenhuisje om vooral niet gestoord te worden<br />
door zoiets als het besef van volksverbondenheid. (...) Het gezin mag niet verzanden in een<br />
streven naar consumptie en comfort' (Annemans, 1991: 17-18).<br />
Eigen volk zwanger<br />
75 () VAN NIEUWENHUYSEN L., Taalgrens of gebiedsgrens, Referaat NVI-colloquium 'Vlaams-Brabant en de<br />
taalgrens', 18-10-1992, p. 1.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 138
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Het gezin vervult nog een andere onvervangbare rol ten aanzien van de volksgemeenschap.<br />
'Het gezin, de bron van het leven zelf' 76 stelt Eric De Lobel in Vrijheid en Veiligheid. 'Dit is<br />
immers echt geloof in de toekomst: het de moeite waard achten dat het eigen geslacht, de<br />
eigen familie zich zodanig handhaven dat ook het zelfstandig voortbestaan van de eigen<br />
volksgemeenschap gewaarborgd wordt,' schrijft het Blok in zijn Grondbeginselen.<br />
De gezinnen hebben de plicht tot kinderrijkdom: 'In een gezin moet men principieel open<br />
staan om kinderen te krijgen en op te voeden. (...) De keuze voor het kind is een vooraanstaande,<br />
zoniet de meest vooraanstaande vorm van sociale verantwoordelijkheid. (...)<br />
De demografie maakt ons bewust van het onrustwekkende fenomeen van de denataliteit'<br />
(Annemans, 1991: 21). Om de Vlaamse bevolkingscijfers op peil te houden, moet elke<br />
generatie zichzelf reproduceren. Een gemiddelde van 2,1 kinderen per gezin (man en vrouw<br />
reproduceren zichzelf) is daartoe het noodzakelijke minimum, maar de geboortencijfers bij<br />
de Vlaamse gezinnen liggen daar met 1,4 kinderen per vrouw ver onder.<br />
Het Vlaams Blok luidt daarover de alarmbel. Niet zozeer omdat het in de toekomst voor<br />
de onbetaalbaarheid van de pensioenen vreest (de actieve bevolking kan de niet-actieve<br />
niet meer onderhouden). Wel omdat er zonder Vlaamse kinderen geen Vlaams volk meer<br />
zal zijn. Filip De Man, voorzitter van de 'Werkgroep de demografische tijdbom' op het<br />
Gezinscongres: 'Sedert twee decennia vertonen we blijkbaar niet langer de levenswil,<br />
noodzakelijk om onszelf in stand te houden' (De Man, 1991: 28). 'Als de huidige demografische<br />
tendens zich bestendigt, komt het voortbestaan van ons volk en onze cultuur in het<br />
gedrang,' meent Philip Claeys, voorzitter van de 'Werkgroep demografie' op het VBJcongres<br />
van december 1990. 'De natuur tolereert geen leegtes en met de volkeren is het<br />
niet anders gesteld' (Claeys, 1990: 1-2).<br />
Het Vlaams Blok is beducht voor het bevolkingswapen. Vreemde kinderen mogen niet in de<br />
plaats komen van Vlaamse kinderen. Dat tast de etnisch-homogene samenstelling van de<br />
bevolking immers aan. Vlaanderen zou daardoor op termijn een andere bevolking krijgen.<br />
'Praten we over denataliteit, dan praten we ook over de biologische veiligheid van een volk<br />
dat zich bedreigd kan zien in zijn voortbestaan,' 77 schrijft Eric De Lobel in Vrijheid en<br />
Veiligheid.<br />
Immigranten vormen daarom geen alternatief voor de Vlaamse denataliteit. 'Dit zou op<br />
middellange termijn noch min noch meer betekenen dat "nieuwe Belgen" ons eigen volk<br />
gaan vervangen' (De Man, 1991: 29). 'Het Vlaams Blok wenst geen import van vreemde<br />
kinderen, maar eigen kinderen,' zegt het daarom (Smout, 1991: 52). 'Eigen volk zwanger'<br />
titelt Annemans in het partijblad van juni 1991. Op het Gezinscongres berekent Willy Smout<br />
dat het aantal Vlaamse kinderen tegen het jaar 2000 met zeker 50% moet toenemen (1991:<br />
56).<br />
Onvruchtbaarheid is trouwens geen excuus voor kinderloosheid. Gehuwde koppels die<br />
onvruchtbaar zijn, moeten worden aangemoedigd tot kunstmatige bevruchting of tot adoptie<br />
van Vlaamse kinderen (adoptie van niet-Vlaamse kinderen moet daarentegen worden<br />
ontmoedigd). Ongehuwd samenwonenden (homo én hetero) en alleenstaanden komen niet<br />
in aanmerking voor adoptie van een Vlaams kind. Ze kunnen evenmin op een andere<br />
manier gelijkwaardig aan het gezin worden behandeld.<br />
In haar congrestekst 'Specifieke problemen in verband met gezinsplanning' schrijft<br />
Marijke Dillen daarover: 'De situatie van samenwonenden mag geen aanleiding geven tot<br />
uitbreiding van het marginaal sociaal gedrag. (...) Als deze personen zelfs aan mekaar geen<br />
verplichtingen willen beloven waaruit hun verantwoordelijkheid blijkt, is dat hun vrije keuze.<br />
Zij impliceert echter dat de samenleving niet moet opdraaien voor de gevolgen die er dan<br />
aan vasthangen' (Dillen, 1991: 46).<br />
76 () DE LOBEL E., Vrijheid & Veiligheid, 1985, p. 17.<br />
77 () Ibidem, p. 30.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 139
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Het Vlaams Blok wil de kroostrijke gezinnen belonen voor hun dienst aan Vlaanderen. De<br />
gezinnen schenken kinderen aan de volksgemeenschap, de volksgemeenschap schenkt<br />
hen uit dank daarvoor meer politieke rechten. Daarom wil het Blok dat zolang de kinderen<br />
minderjarig zijn, hun ouders per kind een extra stem krijgen (de moeder voor de dochters en<br />
de vader voor de zonen, of de moeder voor het eerste kind en de vader voor het tweede,<br />
enzoverder).<br />
Die extra stemmen zouden enkel worden toegekend 'aan ouders van meer dan twee<br />
kinderen', schreef Annemans in het partijblad van februari 1991, want 'hun inbreng in het<br />
ontwerp van de toekomst van ons volk moet en mag groter zijn dan die van anderen.' In het<br />
partijblad van april had Annemans de grens dan weer verlaagd tot 'ouders van twee of meer<br />
kinderen', en op het congres van mei ten slotte was er enkel nog sprake van 'een<br />
bijkomende stem per kind', dus ook voor één kind (Annemans, 1991: 25, res. 8).<br />
Met deze maatregel zet het Vlaams Blok eigenlijk het enkelvoudig stemrecht op de<br />
helling. Filip Dewinter en Jan Penris kunnen in het partijblad van oktober 1993 wel beweren<br />
dat 'het voorstel niet de bedoeling heeft terug een meervoudig stemrecht in het leven te<br />
roepen,' maar in het artikel Vlaams Blok: dé gezinspartij in dat van april 1991 sprak Gerolf<br />
Annemans heel andere taal. Het bewuste voorstel heeft wel degelijk de bedoeling opnieuw<br />
het meervoudig stemrecht in te voeren, zegt Annemans. Het zijn immers niet de<br />
minderjarigen zelf die het - in dat geval enkelvoudige - stemrecht zouden uitoefenen, maar<br />
hun ouders.<br />
Annemans: 'Historisch en sociologisch heeft de democratie steeds bepaalde prioritaire<br />
waarden gewaardeerd via het systeem van het meervoudig stemrecht. Algemeen<br />
enkelvoudig stemrecht is slechts van zeer recente datum. Waar het mannelijk stemrecht of<br />
het cijnskiesstelsel geen actuele grond meer hebben of zelfs negatief gekwoteerd moeten<br />
worden, is er een waarde die het zou verdienen om in de culturele en demografische<br />
context extra beloond te worden. Wie een gezin sticht met meer dan één kind, zou een<br />
grotere inbreng moeten hebben in het toekomstproject. Wanneer democratie betekent dat<br />
men inspraak geeft aan de burger in de manier waarop de samenleving er in de toekomst<br />
moet uitzien, dan kan men een discussie op gang brengen over wie in de democratie een<br />
grotere inbreng moet of kan hebben. Niemand kan ontkennen dat wie meer dan één kind<br />
heeft, een engagement heeft genomen dat voor onze samenleving een belang heeft van<br />
primaire orde.'<br />
Het meervoudig stemrecht voor ouders vormt zo de eerste stap in het gedeeltelijk<br />
loskoppelen van politieke rechten aan het individueel burgerschap. De mate waarin de<br />
Vlaming zijn volksplichten opneemt, wordt dan het criterium om te bepalen welke politieke<br />
rechten hij krijgt.<br />
Potentiële moeders<br />
'Onze moeders, de sleutelfiguren van ons volksbehoud', noemt Jaak Peeters ze in het<br />
Kaderblad van november-december 1985. Het moederschap is voor het Vlaams Blok de<br />
eerste en voornaamste rol van de vrouw, maar niet de enige. 'Kinderen hebben en<br />
opvoeden is de meest natuurlijke en belangrijkste taak van de ouder,' zegt Willy Smout in<br />
zijn referaat 'Een economie voor het gezin' op het Gezinscongres. Alle vrouwen zijn in de<br />
eerste plaats '(potentiële) jonge moeders' (Smout, 1991: 57 en 61).<br />
De inschakeling van de vrouw op de arbeidsmarkt is ondergeschikt aan haar plicht om<br />
kinderen ter wereld te brengen: 'De werkgelegenheid van jongeren en van jonge gezinnen is<br />
inderdaad belangrijk, maar dit mag niet leiden tot een hinderen van de gezinsuitbreiding.<br />
(...) De mogelijkheid om kinderen te hebben en ze met de nodige aandacht en nestwarmte<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 140
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
op te voeden, moet in ieder geval voorrang krijgen op de direct productieve inschakeling van<br />
de vrouw op de arbeidsmarkt,' stelt Smout de prioriteiten (1991: 56-57). Vrouwen moeten<br />
thuisblijven en kinderen baren. Vrouwen die reeds buitenshuis gaan werken, maar nog geen<br />
kinderen hebben, moeten worden aangemoedigd om loopbaanonderbreking aan te vragen.<br />
Om de vrouwen daartoe aan te sporen, wil het Vlaams Blok hen een zogenaamd<br />
ouderschapsinkomen of opvoedersloon toekennen, zodat de noodzaak wegvalt om een<br />
inkomen te verwerven door buitenshuis te gaan werken. Slechts een van de ouders, bij<br />
voorkeur de vader, zal nog buitenshuis moeten gaan werken, terwijl de ander, bij voorkeur<br />
de moeder, zich kan toeleggen op de opvoeding van de kinderen. Willy Smout motiveert de<br />
achtergrond daarbij:<br />
'Uit financile noodzaak werden honderdduizenden vrouwen gedwongen hun gezinstaak<br />
voor een belangrijk deel op te geven om mee buitenshuis te gaan werken. (...) Er ontstond<br />
een vicieuze cirkel die de denataliteit steeds maar verder in de hand werkte. Thuiswerkende<br />
moeders hebben wel de tijd om meerdere kinderen op te voeden, maar het ontbreekt hen<br />
meestal aan financiële middelen. Buitenshuiswerkende vrouwen verdienen samen met hun<br />
man meestal netto wel voldoende om een groot gezin te onderhouden, maar een groot<br />
gezin combineren met samen uit werken gaan, is dan weer zeer moeilijk. Nogal wat mensen<br />
hebben daarom geen of slechts één kind' (Smout, 1991: 53). Als meer vrouwen thuis<br />
blijven, zullen de gezinnen opnieuw groter worden.<br />
Het ouderschapsinkomen zal in de praktijk veelal een moederschapsinkomen zijn, maar dat<br />
hoeft niet. 'De opvoedende taak in het gezin is niet noodzakelijk en uitsluitend de moeder<br />
toebedeeld. Het is best mogelijk dat, afhankelijk van diverse interne factoren in het gezin, de<br />
moeder buitenshuis gaat werken en de vader (al of niet gedeeltelijk) de thuisarbeid<br />
volbrengt. Traditioneel echter behoort de thuisarbeid grotendeels tot het domein van de<br />
vrouw,' schrijft Willy Smout over 'de rol van de thuiswerkende ouder' (Smout, 1989: 28).<br />
Het Blok gebruikt de termen 'thuiswerkende ouder' en 'thuiswerkende moeder' vaak door<br />
elkaar. Op het VBJ-congres van december 1990 leidt Philip Claeys de 'Werkgroep<br />
demografie'. In zijn resoluties pleit hij voor 'een grote nationalistische politiek om het bevolkingspeil<br />
terug aan te zwengelen. Het traditionele gezin, en vooral de rol van de<br />
thuiswerkende moeder dient gevaloriseerd, ook financieel. In dit verband pleit VBJ voor de<br />
invoering van het moederschapsinkomen' (Claeys, 1990: 3, res. 2).<br />
Het partijblad brengt in januari 1991 een verslag van het VBJ-congres. In de bewuste<br />
resolutie is geen sprake meer van de moeder, maar van 'de thuiswerkende ouder'. In hun<br />
eigen verslag in de VBJ-Nieuwsbrief van januari-februari 1991 houden de VBJ het nochtans<br />
bij de congresversie: 'Volgens de Werkgroep demografie kan de denataliteit alleen met<br />
succes bestreden worden door een gedurfde gezinspolitiek: toekenning van het moederschapsinkomen,<br />
enz.'<br />
Die dubbelzinnigheid is eigenlijk geen dubbelzinnigheid. Elk moederschapsinkomen is<br />
immers een ouderschapsinkomen, hoewel niet elk ouderschapsinkomen een moederschapsinkomen<br />
hoeft te zijn. Het kan, zeer uitzonderlijk weliswaar, ook een vaderschapsinkomen<br />
zijn, al neemt het Vlaams Blok dié term nooit in de mond.<br />
De thuiswerkende moeder (of vader) heeft recht op een ouderschapsinkomen tot de<br />
kinderen naar de lagere school gaan. Dat inkomen neemt toe naarmate ze meer kinderen<br />
heeft. Minimum drie kinderen per vrouw is het streefdoel, want vanaf ze 3 kinderen onder de<br />
6 jaar heeft, ontvangt de thuisblijvende moeder een bedrag ter hoogte van het<br />
bestaansminimum. Voor 2 kinderen onder de 6 jaar vermindert dat tot 75%, en voor 1 kind<br />
tot 50% van het bestaansminimum. Voor kinderen boven de 6 jaar worden die bedragen telkens<br />
gehalveerd (Smout, 1991: 64).<br />
Van zodra de kinderen naar de lagere school gaan, moet de vrouw, die dan reeds een<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 141
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
dertiger zal zijn, de mogelijkheid krijgen om buitenshuis te gaan werken. Déze buitenshuis<br />
werkende vrouwen zijn dan ook géén volksverraadsters, want ze hebben hun plicht tot<br />
kinderrijkdom reeds vervuld. Door buitenshuis te werken, kan de vrouw dan aan haar<br />
verdere volksplichten voldoen.<br />
In zijn anti-vreemdelingenprogramma verwijst het Vlaams Blok trouwens naar de<br />
tewerkstelling van vrouwen als argument tegen de stelling dat in de toekomst de migranten<br />
voor de pensioenen zullen moeten zorgen. 78 Buitenshuis werken is voor de Vlaamse<br />
vrouwen pas een tweede keuze, maar die is nog altijd te verkiezen boven de tewerkstelling<br />
van vreemde arbeidskrachten.<br />
De rol van de vrouw in het gezin wordt dus grotendeels gedetermineerd door de rol van<br />
het gezin in de volksgemeenschap. Vermits de gezinnen voor de bevolkingsaanwas moeten<br />
zorgen, is het de eerste plicht van de vrouw om kinderen te baren. In het voortbestaan van<br />
de volksgemeenschap heeft de vrouw haar onmiskenbare taken te vervullen. Een<br />
emancipatie die de vrouw zou lostrekken van haar organische band met het gezin, wordt<br />
daarentegen als bedreigend aanzien. De vrouw moet zich - net als alle andere volksleden -<br />
waarmaken binnen de volksgemeenschap, niet daarbuiten.<br />
Decadentie en ontaarding<br />
Het Vlaams Blok wijst alle andere samenlevingsvormen dan het gezin resoluut af, zoals het<br />
ongehuwd samenwonen, niet-monogame relaties, communes, éénoudergezinnen, BOMmoeders,<br />
LAT-relaties, homorelaties, vrijwillig kinderloze huwelijken, enzovoort.<br />
'Het gaat hier zonder uitzondering om fenomenen die terug te voeren zijn tot<br />
materialistische en individualistische levenswijzen,' zegt Marijke Dillen afkeurend. Ze pleit<br />
ervoor 'deze samenlevingsvormen tot zeldzame curiosa te herleiden. (...) Het moet duidelijk<br />
zijn dat in het licht van de evolutie van ons volk en van de uitbouw van de samenleving het<br />
gezinsidee en niet het belang van het individu onze totale voorkeur moet wegdragen. Dit<br />
heeft vérstrekkende konsekwenties en zal in de alledaagse realiteit haar weerslag moeten<br />
vinden' (Dillen, 1991: 42-43).<br />
Vooral de zogenaamde tegen-natuurlijke relatievormen, zoals homofilie, moeten het<br />
ontgelden. Annemans rangschikt ze onder het hoofdstuk 'Gevaren' die een gezonde<br />
gezinspolitiek bedreigen: 'Alleen al door het feit dat homosexualiteit niet geschikt is in de<br />
natuurlijke orde (m.n. het verschil tussen man en vrouw) brengt ze de maatschappij geen<br />
baat bij. (...) Homofilie als realiteit kan niet als een kwalitatief gelijke levensvorm doorgaan'<br />
(Annemans, 1991: 19).<br />
Homorelaties vormen een vreemd element in de organische gemeenschap, omdat ze in<br />
geen enkele van de organische bouwstenen een 'natuurlijke' plaats hebben en onmogelijk<br />
aan hun volksplicht tot kinderrijkdom kunnen voldoen. Homorelaties worden 'aberraties' en<br />
uitingen van 'marginaal sociaal gedrag' genoemd (Dillen, 1991: 43). Het Vlaams Blok heeft<br />
het steeds neerbuigend over 'de waanzin van een metgezel van hetzelfde geslacht' (Karel<br />
Dillen op 13 juni 1990 in het Europees parlement). In zijn Grondbeginselen spreekt het over<br />
'losbandigheid en ontaarding' en 'verschijnselen van menselijk en maatschappelijk verval'.<br />
Homofilie mag niet publiekelijk worden beleefd of geuit: 'Het kan niet door de beugel dat<br />
deze abnormale sexuele geaardheid door "progressieve" nieuwlichters gepropageerd wordt.<br />
Evenmin is het aanvaardbaar dat aan schoolpoorten of in jeugdhuizen propaganda wordt<br />
gevoerd voor homo-fuiven of "roze zaterdagen". Homosexualiteit bestààt, maar moet niet<br />
aangeprezen worden,' schrijft kamerlid Filip De Man in zijn Aids-preventieplan (1993a: 18).<br />
78 () PENRIS J., Immigratie: de kostprijs, Referaat NVI-Colloquium 'Immigratie: het Westen voor de keuze', 6-6-<br />
1992, p. 38.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 142
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
De vrije meningsuiting moet hier dus beperkt worden.<br />
De media moeten zich onthouden van homo-vriendelijke, of ruimer: van niet-homovijandige,<br />
uitspraken. 'De nefaste rol van de media kan niet genoeg worden benadrukt.<br />
Homofilie, lesbianisme, pedofilie enz. worden niet afgeschilderd als abnormaal, maar als<br />
"anders" en waardevol...,' zegt Philip Claeys verontwaardigd (1990: 2). Eric De Lobel noemt<br />
deze media 'de propagandadiensten van de decadentie. (...) Voor het Vlaams Blok is het<br />
meer dan tijd om opnieuw de normale mens te gaan huldigen, meer dan tijd dat de media,<br />
de scholen en de kerken zich minder op de ophemeling van de marginalen zouden gaan<br />
toeleggen, om opnieuw oog te krijgen voor de gemeenschapsvormende normen, die nu<br />
eenmaal noodzakelijk zijn om tot een veilige samenleving te komen. (...) Niet de normen,<br />
maar de marginalen moeten zich aanpassen.' 79<br />
Het Blok raadt homo's aan er 'een discrete levensstijl' op na te houden (Annemans,<br />
1991: 19). 'Ontaardingsverschijnselen als homohuwelijken', zoals Karel Dillen ze op 16<br />
januari 1990 in het Europees parlement omschreef, moeten regelrecht verboden zijn.<br />
'Homofilie kan nooit in aanmerking komen om te worden vastgelegd in een<br />
maatschappelijke instelling, b.v. homohuwelijken' (Annemans, 1991: 19). Kinderen moeten<br />
beschermd worden tegen homo's: 'De opvoeding van kinderen door mensen die in een<br />
dergelijke verhouding leven, moet bij wet verboden worden' (Dillen, 1991: 49, res. 4).<br />
Eveneens ongewenst zijn gemengde huwelijken. Het Blok opteert weliswaar voor<br />
heterosexuele relaties, maar dan wel tussen twee partners van hetzelfde volk. Als kleinste<br />
organische bouwsteen van Vlaanderen moeten ook de gezinnen mono-etnisch zijn.<br />
Kinderen uit gemengde huwelijken worden door het Blok niet als Vlaming beschouwd. 'Vlaming<br />
is wie uit een Vlaams ouderpaar geboren wordt,' 80 bepaalt artikel 5 van het 'Voorstel<br />
van Grondwet voor de Republiek Vlaanderen'. Wim Verreycken voegt er in zijn commentaar<br />
aan toe dat dit is ingegeven vanuit 'ons verzet tegen de smeltkroesmaatschappij'.<br />
Een gemengd gezin kan zich bovendien moeilijk inschakelen in de door Annemans<br />
aangehaalde nationalistische pedagogie. In het Kaderblad van november-december 1985<br />
schrijft toenmalig partijsecretaris Jaak Peeters daarover: 'In een gemengd huwelijk wordt<br />
het kind met tegengestelde cultuurpatronen geconfronteerd. Zo leert het afstand nemen van<br />
de eigen cultuur. (...) Zo'n kind wordt nooit nationalist.'<br />
Het Blok meent ook dat gemengde huwelijken minder kans op slagen hebben dan<br />
mono-etnische Vlaamse huwelijken. 'De scheidingspercentages liggen hoger naargelang de<br />
culturele verschillen tussen de beide partners groter zijn,' 81 schreef Dirk Van de Wal in het<br />
Dossier Gastarbeid uit 1982. Met alle gevolgen van dien voor de kinderen uit zo'n huwelijk.<br />
Voorkomen is beter dan genezen, luidt Dillens devies, dat hij op 8 maart 1993 in het<br />
Europees parlement verwoordt: 'Ik preek geen verbod op wat dan ook. Wanneer men echter<br />
ziet hoe lichtzinnig verhoudingen worden aangegaan en huwelijken worden gesloten tussen<br />
mensen met een totaal andere cultuur, dan is het tijd om te pleiten voor een voorlichting<br />
welke niet alleen lichamelijk is, voor een maatschappij met wortels, een vrijheid met<br />
verantwoordelijkheid. (...) Het zich neerleggen bij een normenloze maatschappij waarin<br />
alleen nog de tirannie van het persoonlijk genot en het bandeloos egoïsme heersen, is de<br />
schuld van veel dat men wellicht had kunnen vermijden met een andere<br />
gemeenschapssfeer.'<br />
79 () DE LOBEL E., Vrijheid & Veiligheid, 1985, p. 25, 29 en 36.<br />
80 () VERREYCKEN W., Staatsvorm: de Vlaamse Republiek, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en<br />
kan', 29-4-1990, p. 108.<br />
81 () VAN DE WAL D., Dossier Gastarbeid, 1982, p. 13.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 143
2. ABORTUS: MISBEGREPEN FEMINISME<br />
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Wanneer de Belgische regering begin 1989 het abortusdebat voor geopend verklaart,<br />
reageert het Vlaams Blok furieus. 'Het menselijk leven kan van niets afhankelijk zijn, ook<br />
niet van een parlementaire meerderheid,' gispt Gerolf Annemans in het partijblad van<br />
januari 1989. 'Wij staan klaar voor de ultieme confrontatie. (...) Indien deze strijd verloren<br />
wordt, ligt een beschaving op sterven.' Annemans stelt in samenwerking met de 'Werkgroep<br />
abortus' van de VBJ de anti-abortusbrochure Dit leven is in gevaar op. 'Het meest ontstellende<br />
rond het abortusdebat is het feit dat het überhaupt moet gevoerd worden. (...) Er<br />
zou zelfs geen sprake moge zijn van een abortusdebat,' schrijft Annemans misnoegd (1989:<br />
17-18).<br />
Het Blok roept alle hens aan dek om 'op alle fronten' en 'schouder aan schouder de<br />
strijd tegen abortus aan te gaan,' beveelt het partijblad van oktober 1989. De partij dweilt<br />
onder meer de kerken en scholen af met een folder waarop een hoogzwangere vrouw in<br />
een Greenpeace T-shirt met opschrift 'This body is in danger' staat afgebeeld (zeer tot<br />
ongenoegen van Greenpeace, overigens).<br />
Vooral de CVP, wiens parlementsleden weliswaar tegen het geliberaliseerde<br />
wetsvoorstel waren gekant, maar wiens ministers er geen regeringscrisis voor overhadden,<br />
kreeg het hard te verduren. 'Judas!' sneerde het partijblad van maart 1990 in de richting van<br />
CVP-voorzitter Herman Van Rompuy, wiens privaat adres zelfs werd afgedrukt. 'De hoofdschuldige<br />
in deze zaak is eens te meer de CVP. Zij en niemand anders. (...) De CVP heeft<br />
een weg ingeslagen waardoor ze ophield een christelijke partij, een Vlaamse partij, een<br />
menselijke partij te zijn,' valt Karel Dillen in het partijblad van december 1989 zwaar uit.<br />
Over abortus kan dus niet worden gediscussieerd. Abortus moet verboden zijn, en niet met<br />
een gewone wet, maar grondwettelijk. 'Het menselijk leven is onaantastbaar vanaf de conceptie,'<br />
82 bepaalt artikel 4 van het 'Voorstel van Grondwet voor de Republiek Vlaanderen'<br />
dat het Vlaams Blok op het congres van 1990 voorstelde.<br />
Ook de morning-after pil en het spiraaltje, die pas na de bevruchting worden gebruikt,<br />
vallen onder het abortus-verbod: 'De morning-after pil en het spiraaltje zijn in feite abortieve<br />
middelen en geen contraceptiva, want ze verhinderen niet de bevruchting. (...) De vrouw die<br />
deze "pil" gebruikt of de arts die ze voorschrijft, moeten worden vervolgd,' besluit Annemans<br />
(1989: 21 en 12). Alleen de voorbehoedmiddelen die de bevruchting voorkomen, kunnen<br />
een plaats hebben in de 'preventie van de zogenaamd ongewenste zwangerschappen,'<br />
uiteraard steeds in een monogame huwelijksrelatie (Annemans, 1989: 23). Dat verlost de<br />
gezinnen natuurlijk niet van de plicht ook gewenste zwangerschappen na te streven.<br />
De leuze 'Baas in eigen buik' is volgens Annemans 'misbregepen feminisme' (1989: 18)<br />
en volgens Marijke Dillen 'individualistisch hedonisme' (1991: 47). In de anti-abortusbrochure<br />
schrijft Annemans: 'Zwangerschap zou een privé-recht van de vrouw zijn, een<br />
recht waaraan zij een einde kan stellen wanneer zij dat wil. (...) De moeder beschikt over<br />
heel wat rechten tegenover haar kind, maar het recht op moord is er geen van. (...) De<br />
echte motieven van liberalisering van abortus zijn gemakzucht, materialisme, gebrek aan<br />
solidariteit met zijn volk en zijn medemensen. (...) Alles hangt samen met een wezenlijk<br />
gebrek aan solidariteit met het volk, met het voortbestaan van het volk en vooral met zijn<br />
volksgenoten' (Annemans, 1989: 18-19).<br />
Vrouwen die abortus plegen, zijn dan ook volksverraadsters. Dillen omschrijft het op 12<br />
maart 1990 in het Europees parlement als 'de desertie, de vaandelvlucht van al dan niet<br />
gehuwde ouders ten opzichte van hun plicht, misdaad uit egosme en gemakzucht (...) op<br />
het ogenblik dat ettelijke Europese volkeren demografisch door de kinderarmoede in hun<br />
82 () VERREYCKEN W., Staatsvorm: de Vlaamse Republiek, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en<br />
kan', 29-4-1990, p. 108.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 144
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
bestaan zelf bedreigd worden.'<br />
Zo'n volksvijandige daad kent een passende sanctionering. Naast de van toepassing<br />
zijnde gevangenisstraffen en geldboetes, worden zowel de aborterende arts als de vrouw<br />
die de abortus laat uitvoeren, gestraft met 'een definitieve ontzetting uit de politieke rechten'<br />
(Annemans, 1989: 16). Een sanctie die gelijk staat aan verbanning of uitstoting uit de<br />
volksgemeenschap en dus bijzonder zwaar is. Het contrast met de beloning voor kinderrijke<br />
gezinnen (meervoudig stemrecht) is niet toevallig. Bovendien diende Karel Dillen in 1986 en<br />
1988 een wetsvoorstel in waarvan het enige artikel bepaalt dat de arts die een abortus<br />
pleegt 'levenslang het recht verliest zijn beroep uit te oefenen' (Annemans, 1989: 28). De<br />
arts wordt dan niet gesanctioneerd wegens medische beroepsfouten, maar wegens schending<br />
van zijn volksplicht.<br />
Ook iedereen die informatie durft verstrekken over de mogelijkheden tot abortus, zal<br />
'genadeloos' worden vervolgd, belooft Annemans (1989: 16). Het Blok wil de sociale sector<br />
daartoe zuiveren van 'de mei '68-generatie', want 'jeugdhuizen, free-clinics,<br />
Jongerenadviescentra's (JAC's) en Jongereninformatie- en adviescentra (JIAC's) zijn in hun<br />
huidige vorm ontoelaatbaar' (Annemans 1989: 8-9). De subsidiekraan voor deze<br />
verenigingen moet worden dichtgedraaid en hun taken moeten worden overgenomen door<br />
de traditionele hulpverlening, jeugdbewegingen en parochiewerkingen. Abortusklinieken<br />
moeten worden gesloten. 'Deze stallen moeten onmiddellijk worden uitgemest,' sommeert<br />
Wim Verreycken in het partijblad van november 1991. In hun plaats moeten 'zwangerschapsbegeleidingscentra'<br />
komen.<br />
Op het abortus-verbod wordt maar één uitzondering gemaakt: wanneer de vrouw door haar<br />
zwangerschap in levensgevaar zou verkeren. Ongewenste zwangerschap of zwangerschap<br />
door verkrachting worden door het Blok evenwel niet als noodgevallen beschouwd. Vrouwen<br />
in zo'n situatie moeten financieel, materieel en moreel begeleid worden om hun zwangerschap<br />
toch te doorstaan. Ze kunnen het 'ongewenste' kind na de geboorte dan eventueel<br />
afstaan voor adoptie of tijdelijk in een pleeggezin laten opnemen. Adoptie dus in plaats van<br />
abortus.<br />
'De samenleving zou hier haar essentile plicht die zij tegenover kinderen hoe dan ook<br />
heeft, op zich moeten nemen. Een particulier tijdelijk gebrek moet kunnen opgevangen<br />
worden door de samenleving,' zegt Marijke Dillen op het Gezinscongres (1991: 47). Op die<br />
manier wordt het organisch evenwicht van de volksgemeenschap hersteld: kinderen die niet<br />
in een normale gezinssituatie kunnen opgroeien, worden door de volksgemeenschap<br />
geadopteerd en toegewezen aan ongewild kinderloze gezinnen. Daardoor wordt abortus<br />
overbodig, kunnen kinderen toch opgroeien in gezinsverband en blijft de volksgemeenschap<br />
demografisch beveiligd.<br />
3. AIDS: EEN NIEUWE MORAAL<br />
In het partijblad van februari 1994 hekelt kamerlid Filip De Man toenmalig minister van<br />
sociale aangelegenheden Leona Detiège, die steun had verleend aan Den Vrijen Courant,<br />
een voorlichtingsfolder over Aids. 'Schunnigheid troef', 'schandelijke voorlichting' en 'decadent'<br />
spuwt De Man zijn gal over de inhoud ervan. 'In dit onding wordt nauwelijks gerept<br />
over zaken als liefde, trouw of het belang van het gezin in onze samenleving.'<br />
De Aids-epidemie vormt voor het Vlaams Blok de geschikte gelegenheid om een nieuwe<br />
morele kruistocht te voeren en een strikte moraal of te dwingen. De VBJ hadden dat reeds<br />
op hun congres van 1987 geëist: 'Het aksent van de Aids-campagnes moet verlegd worden<br />
van het materieel voorkomen van de ziekte naar het afwijzen van het marginaal gedrag'<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 145
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
(Carpels, 1987: res. 6). In een massale verspreiding van voorbehoedmiddelen ziet het Blok<br />
juist een aanmoediging tot 'marginaal gedrag'. 'Men propageert het condoom, maar mist de<br />
moed om de jongeren te zeggen dat ze niet naar believen van het ene bed in het andere<br />
rollen kunnen. Men mist de moed om de jongeren te zeggen dat het moreel gedrag nog het<br />
afdoendste wapen tegen Aids vormt,' predikt Karel Dillen op 15 mei 1991 in het Europees<br />
parlement.<br />
'Een nieuwe moraal' vormt ook de leidraad in het Programmaschrift Aids: geen paniek?<br />
Het actieplan van het Vlaams Blok tegen de Aids-epidemie, dat Filip De Man in 1993<br />
schreef: 'Niet voor niets zijn in de loop der tijden strikte sociale, of zo men wil morele, regels<br />
inzake sexualiteit afgesproken door onze voorouders. Deze regels zijn bedoeld om de<br />
sociale structuur en het voortbestaan zelf van de gemeenschap te vrijwaren. Voorbeelden<br />
uit onze Europese cultuur zijn het monogaam huwelijk, het afwijzen van homosexualiteit en<br />
het aan banden leggen van promiscuïteit ("vrije sex"). Deze eeuwenoude code van min of<br />
meer dwingende sociale regels werd in de voorbije decennia zwaar op de helling gezet.<br />
Sedert de "mei 68-generatie" werd volledige vrijheid gepropageerd, te beginnen met de<br />
sexuele vrijheid. (...) Door de Aids-epidemie ziet het er evenwel naar uit dat in de Westerse<br />
wereld een nieuwe moraal in de plaats zal komen van de ongebreidelde vrijheid, dat m.a.w.<br />
de gedragscode zal veranderen' (De Man, 1993a: 20).<br />
De anti-Aidscampagnes moeten zich dan ook richten op het afraden van homosexualiteit<br />
of van wisselende sexuele contacten (zelfs met condoomgebruik). Elk risicogedrag, zelfs<br />
indien het 'veilig' gebeurt, moet worden afgekeurd. De medewerkers van de Aids-telefoon,<br />
die informatie over Aids verstrekt, mogen niet langer afkomstig zijn uit de zogenaamde<br />
'Aids-lobby'. Die bestaat volgens De Man uit 'een wel zeer bont gezelschap van mensenrechtenorganisaties,<br />
groeperingen van seropositieven, lesbiennes en homosexuelen,<br />
hulpverleners actief in de drug- en Aidsproblematiek, "progressieve" juristen en dito politici'<br />
(De Man, 1993a: 15).<br />
Aids-lijders moeten worden opgespoord. Het Blok pleit daarbij niet voor een verplichte Aidstest<br />
voor heel de bevolking, maar enkel voor de risicogroepen. Daarbij 'mag men niet - zoals<br />
jammer genoeg al te veel gebeurt - met "de persoonlijke vrijheid", "de democratie" of "de<br />
tolerantie" schermen om èlke maatregel ter vrijwaring van de volksgezondheid de grond in<br />
te boren. (...) In deze materie mag het individueel belang nooit het algemeen belang van de<br />
volksgezondheid in de weg staan. (...) De persoonlijke rechten moeten in bepaalde gevallen<br />
wijken voor algemene wetten' (De Man, 1993a: 21-22).<br />
De angst om te discrimineren is volgens het Blok de voornaamste reden waarom de<br />
overheid 'te weinig' aan voorlichting en preventie zou doen: 'De traditionele partijen en de<br />
aan hen verkochte media zwijgen omdat er volgens hen 'discriminatie' in de lucht hangt.<br />
Aids-lijders en -virusdragers zijn immers voornamelijk homofielen, druggebruikers, prostituees<br />
en vreemdelingen. En wanneer minderheidsgroepen in het gedrang zouden kunnen<br />
komen, wanneer de "verworvenheden van mei '68" in het gedrang komen, gaat men hard<br />
zwaaien met de Verklaring van de Rechten van de Mens. Dan is er sprake van de Grote<br />
Schroom. (...) Onze regeerders krijgen het niet over hun "progressief" hart de samenleving<br />
echt te beschermen omdat dit gepaard zal moeten gaan met krachtdadige, niet-permissieve<br />
maatregelen tegen besmette vreemdelingen, druggebruikers, homo's en prostituees' (De<br />
Man, 1993a: 15).<br />
Het Blok stelt dergelijke maatregelen wel voor. De zieke delen van de samenleving<br />
moeten worden geïsoleerd van de nog gezonde. Seropositieve vreemdelingen moeten<br />
worden uitgewezen, seropositieve prostituees krijgen een beroepsverbod opgelegd, drugverslaafden<br />
moeten een verplichte ontwenningskuur volgen. Wie zich hier niet aan houdt,<br />
wordt opgesloten. Elke seropositieve vreemdeling wordt de toegang tot het land gewijzigd.<br />
Dat geldt zowel voor toeristen, handelsreizigers, immigranten of vluchtelingen.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 146
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Seropositieve Vlamingen mogen geen beroep uitoefenen waar zelfs maar de kleinste<br />
kans op besmetting bestaat, of beroepen met grote verantwoordelijkheid over<br />
mensenlevens. Elke HIV-besmetting moet verplicht worden aangegeven bij een centrale<br />
databank.<br />
Een Aids-test moet verplicht zijn voor: alle militairen, piloten, bus- en treinbestuurders,<br />
medici en paramedici, beroepen in de kosmetische sector (b.v. kappers), rijkswachters, politie-<br />
en brandweerlui, ziekenvervoerders, leden van de burgerbescherming, bloeddonors,<br />
ieder die in een ziekenhuis wordt opgenomen, hard-druggebruikers, gevangenen, beoefenaars<br />
van gevechtssporten en ieder die in endemisch HIV-besmette gebieden verbleven<br />
heeft. Seropositieven in deze beroepen moeten worden ontslagen.<br />
Een Aids-test is niet verplicht, maar wel aangeraden voor wie trouwplannen heeft, ieder<br />
die zich inschrijft bij een huwelijksbureau en zwangere vrouwen.<br />
4. DRUGS: VERVALVERSCHIJNSELEN EN VOLKSBEDERF<br />
Het Vlaanderen van het Vlaams Blok zal niet tolerant staan tegenover drugs. In het<br />
Europees parlement spreekt Karel Dillen er geregeld zijn afschuw over uit. Op 8 april 1992<br />
omschreef hij ze als 'een van de grootste gesels, een der ergste vervalverschijnselen van<br />
de westerse consumptiemaatschappij.' En op 11 mei 1992: 'Druggebruik behoort tot de<br />
gruwelkwalen van deze tijd.' Drugs mogen niet gelegaliseerd worden, en van een onderscheid<br />
tussen hard en soft drugs kan daarbij geen sprake zijn, want beide zijn drugs. 'De<br />
legalisering van verslavende middelen tast het normbesef op zeer ernstige wijze aan. Het<br />
blijft een essentiële taak van de overheid om de geestelijke en fysieke gezondheid van de<br />
burgers te vrijwaren,' verwoordt Filip De Man zijn bezwaren (1993: 22).<br />
Bijzondere aandacht schenkt het Vlaams Blok daarbij aan de jeugd. Zo startten de<br />
Vlaams-Blokjongeren op 16 april 1991 een grootscheepse anti-drugcampagne waarbij aan<br />
de Vlaamse scholen massaal het pamflet Drugs?... Over mijn lijk! werd uitgedeeld. Het<br />
Vlaams Blok ziet voor het onderwijs immers een belangrijke rol weggelegd in de preventie,<br />
alsook in de opsporing van druggebruik onder jongeren.<br />
Filip De Man, het kamerlid dat zich vooral met vraagstukken over de volksgezondheid<br />
bezighoudt, neemt op het criminaliteitscongres van april 1993 daarover de eisen van de VBJ<br />
over (De Man, 1993b: 26). Leerkrachten en schooldirecteurs moeten elke leerling die drugs<br />
gebruikt of verhandelt, verplicht aangeven bij de onderwijsinspectie. Die moet een speciale<br />
drugcel oprichten om deze jongeren te begeleiden en om drugpreventie- en -informatiecampagnes<br />
te organiseren in samenwerking met professionele hulpverleners en met de politiediensten.<br />
Scholieren worden verplicht een speciaal vak te volgen 'waarin gewezen wordt op<br />
de gevaren van drugs'.<br />
Eerder al, in 1985, schreef toenmalig partijsecretaris Jaak Peeters de op het scholierenpubliek<br />
afgestemde brochure Drugs? Verslaving doodt beschaving!, waarvan de ondertitel<br />
nog grotere boekdelen spreekt: 'Nationale aktie van het Vlaams Blok tegen het druggebruik<br />
en het volksbederf in Vlaanderen'. Drugs behoren tot de volksvijandige middelen, ze tasten<br />
het morele bewustzijn van de leden van de volksgemeenschap aan. Peeters legt het<br />
'volksbederf' als volgt uit: 'Verslaving aan drugs maakt de verslaafde echt slaaf. Hij werpt<br />
alle normen, alle principes, zijn eerbaarheid, zijn morele kracht en zijn menselijke waardigheid<br />
overboord om aan drugs te komen. Eigenlijk is de drug dus sterker dan de menselijke<br />
wil of dan morele regels. Omdat een beschaving maar kan bestaan als zij kan steunen<br />
op morele regels en op bepaalde principes, zeggen we dat verslaving de beschaving doodt.<br />
Drugs maken van de mensen willoze slaven. Zij bederven ons volk en vooral onze jeugd.<br />
Daarom zeggen we dat drugs tot volksbederf leiden' (Peeters, 1985: 4).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 147
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Even typisch is het voorstel uit het VBJ-pamflet om 'druggebruik te voorkomen door<br />
meer sportopvoeding'. 'Wij zijn voor een gezonde jeugd. Wie vergif voor goud verkoopt,<br />
krijgt ons tegen,' waarschuwt Philippe Van der Sande in de VBJ-Nieuwsbrief van maart-april<br />
1991.<br />
In het algemeen moet elke permissieve opvoeding worden tegengewerkt, verkondigt<br />
Karel Dillen op 13 mei 1992 in het Europees parlement: 'Bij het aanduiden van de<br />
medeschuldigen van de drugepidemie, mogen niet degenen vergeten worden die de ondermijners<br />
en de vernietigers zijn van de waarden welke eeuwenlang Europa en zijn volken<br />
geleid hebben. Medeverantwoordelijk en medeschuldig zijn: het laxisme; de consumptiemaatschappij<br />
welke een afschrikwekkend voorbeeld is voor de jeugd; de genotzucht waarop<br />
geen enkele rem meer staat; de anti-autoritaire opvoeding welke géén opvoeding was en is<br />
doch het tegendeel ervan; de ongeest van mei '68, nawerkend tot vandaag... Kortom, het<br />
nihilisme van het materialisme als het nihilisme van de linkse afbraak. Men heeft alle<br />
remmen losgelaten. Men heeft de opvoeding afgeschaft. Men heeft waarden als tucht,<br />
zelftucht en moraal uitgekreten als ouderwets en reactionair en voor nog erger<br />
uitgescholden.'<br />
Drugverslaafden zijn zoniet criminelen, dan toch wel potentile criminelen. 'Er bestaat een<br />
sterk verband tussen criminaliteit en druggebruik. Verslaafden plegen misdrijven en misdaden<br />
om verder te kunnen gebruiken of doen dat onder invloed van drugs' (De Man, 1993b:<br />
8). Om drugverslaafden op te sporen, moet de politie urinetesten kunnen afnemen van<br />
verdachte personen. Junkies moeten verplicht worden volledig te ontwennen in gesloten<br />
instellingen. 'Drugverslaafden zijn zieke mensen die niet in de gevangenissen thuishoren,<br />
maar integendeel alle recht hebben op psycho-medische begeleiding' (De Man, 1993b: 24).<br />
Een veel gespierdere taal spreekt het Blok over de drughandelaars. 'De handelaars in<br />
verdovende middelen, in welke verdovende middelen dan ook, de meest misdadige<br />
winstmakers moeten weten dat ze, wanneer gepakt, nooit meer uit de gevangenis komen<br />
en dat hun fortuinen onverbiddelijk in beslag genomen worden. Hier mag van enige<br />
weekheid, van enige toegeeflijkheid ten opzichte van de meest gewetenloze schurken geen<br />
sprake zijn,' gaat Dillen op 8 april 1992 in het Europees parlement tekeer.<br />
Op het VBJ-congres van 1987 schaarde de 'Werkgroep veiligheid' zich achter het<br />
voorstel dat in de opsporing van drughandelaars 'wordt afgeweken van de gebruikelijke verbodsbepalingen<br />
bij een normaal gerechtelijk onderzoek. Speciale problemen vergen immers<br />
speciale maatregelen' (Carpels, 1987: 2). Zes jaar later op het criminaliteitscongres van<br />
1993 neemt Filip De Man de VBJ-eisen over. Zo moet de politie telefoongesprekken kunnen<br />
afluisteren van vermoedelijke drughandelaars en moet ze drugverkoop kunnen uitlokken.<br />
De drugsectie van de politie moet worden uitgebreid, en razzia's in discotheken en<br />
jeugdhuizen moeten worden opgevoerd (De Man, 1993b: 24).<br />
Om de grensoverschrijdende drughandel te bestrijden, moeten de Europese landen<br />
samenwerken in een Europese narcoticabrigade. Een harde aanpak moet hier model staan,<br />
en landen die een gedoogbeleid voeren, zoals Nederland, moeten op de vingers worden<br />
getikt. Ook aan de Europese buitengrenzen moet de controle op druginvoer worden<br />
verstrengd. Filip De Man stroopt zijn mouwen alvast op: 'Europa moet in dit opzicht een<br />
ware vesting worden, waar controles op land-, lucht- en zeevervoer de momenteel immense<br />
toevoer van allerhande drugs moeten beletten. De EG moet dus een versterking van de<br />
douanediensten doorvoeren, de opdrachten van de douaniers herorinteren en desnoods<br />
zelfs douanefunctionarissen subsidiren in de meest kwetsbare lidstaten, b.v. Spanje' (De<br />
Man, 1993b: 18-19).<br />
Een harde aanpak moet ook de drugproducerende landen treffen, aan wiens adres De<br />
Man zelfs regelrechte oorlogstaal spreekt. De Aziatische en Zuidamerikaanse drugproducerende<br />
landen moeten politiek, diplomatiek en economisch onder druk worden gezet om de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 148
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
drugvelden op te ruimen en de drugbaronnen op te jagen. De Man raadt aan daarbij vooral<br />
niet te terughoudend te zijn: 'Uiteindelijk is er zelfs de militaire optie: landen die zich in het<br />
koor der naties misdragen, moeten niet ontzien worden. De technische mogelijkheden<br />
bestaan om de verantwoordelijken zeer precies te treffen. Europa bezit de hoogtechnologische<br />
wapens, kan vanuit de ruimte een oogje in het zeil houden wanneer het dat wil en<br />
kan de drug-aanvoerlijnen afsnijden. Kortom, Europa heeft de plicht ten opzichte van alle<br />
burgers van de gemeenschap om hun veiligheid ook op dat vlak te waarborgen. Wanneer<br />
Europa die steeds sterker wordende semi-politieke, semi-misdadige drugsyndicaten wil<br />
uitroeien, moeten ook de juiste wapens ingezet worden. Zachte heelmeesters maken zoals<br />
bekend stinkende wonden' (De Man, 1993b: 19-20).<br />
5. CRIMINALITEIT: HARDE AANPAK<br />
In oktober 1987 organiseren de Vlaams-Blokjongeren hun congres Rechts zonder<br />
complexen. Hans Carpels, die de 'Werkgroep veiligheid' leidt, pleit in zijn discussietekst voor<br />
het 'invoeren van een standgerecht dat over terroristen oordeelt' (Carpels, 1987: 5).<br />
Carpels, van opleiding jurist, kreeg hiervoor een veeg uit de pan van Vlaams-Blokondervoorzitter<br />
Roeland Raes, die eveneens jurist is. Raes noemde Carpels' voorstel 'niet<br />
overeen te brengen met de beginselen van de rechtsstaat.' Waarna hij als oplossing<br />
voorstelde: 'Gewone rechtbanken moeten in staat zijn ook op dit terrein hun opdracht uit te<br />
voeren. Een en ander hangt natuurlijk samen met het goed functioneren van deze rechtbanken...'<br />
(in Carpels, 1987: amendementen).<br />
Over de inrichting van de rechtsstaat Vlaanderen hield het Vlaams Blok op 25 april 1993<br />
zijn ideologisch congres Criminaliteit: harde aanpak. Vooral de criminaliteit van het eigen<br />
volk kwam er ter sprake. In een nabeschouwing in het partijblad van mei 1993<br />
verduidelijkte Roeland Raes de motivatie daartoe: 'We wilden benadrukken dat het Vlaams<br />
Blok de Vlaamse onafhankelijkheid hoog in het vaandel voert, maar dat dit voor ons niet<br />
betekent zo maar onafhankelijkheid. Een onafhankelijk Vlaanderen waarin morele verloedering,<br />
ongecontroleerde criminaliteit en een algemeen gevoelen van onzekerheid overheersen,<br />
hoeft voor ons niet.'<br />
Waaruit bestaat die harde aanpak van de criminaliteit dan wel? 'Het kunstmatig<br />
opvijzelen van de gevoelens van onveiligheid, de roep naar een sterke man, nazimethodes,<br />
het aanmoedigen van verklikking, de versterking van het repressie-apparaat en dergelijke<br />
meer,' schrijft Filip De Man in het partijblad van februari 1992, 'hebben niets te maken met<br />
de kern van de zaak: wie een misdaad pleegt, moet gepakt en gestraft worden. Dàt zegt het<br />
Vlaams Blok.'<br />
Een conservatief ethisch offensief<br />
Voor het Vlaams Blok is criminaliteit een ethisch en geen sociaal-economisch probleem. 'De<br />
normvervaging is een van de oorzaken van de stijgende misdadigheid. Misdaad is voor een<br />
stuk immers een mentaliteitsprobleem,' verklaart de 'Werkgroep preventie' op het<br />
criminaliteitscongres (Penris, 1993: 2). De crimineel heeft de normen overtreden en<br />
daarvoor geldt geen verontschuldiging. Hij zal zich voor zijn asociaal, parasitair en<br />
individualistisch gedrag moeten verantwoorden tegenover de gemeenschap.<br />
Hoewel volgens het Vlaams Blok in de eerste plaats elke crimineel zelf verantwoordelijk<br />
is voor zijn daden, is de permissieve maatschappij en de aanverwante opvoeding in de<br />
scholen en de gezinnen medeverantwoordelijk. 'De belangrijkste oorzaak van de stijgende<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 149
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
criminaliteit lijkt ons de verminderde informele sociale controle te zijn. Tal van fenomenen<br />
hebben bijgedragen tot de normvervaging: de verstedelijking, de alles-kan-alles-magmentaliteit<br />
en de permissiviteit, de systematische afbraak van het gezin en de jeugdbeweging<br />
ten voordele van het individu, de aanwezigheid van grote groepen vreemdelingen<br />
met een ander normbesef en de verloedering van de buurten,' somt jurist Karim Van<br />
Overmeire (1993: 10) in de 'Werkgroep algemene grondslagen van het strafrecht' op.<br />
Het anti-criminaliteitsoffensief van het Vlaams Blok is dan meteen ook een<br />
allesomvattend offensief voor (het herstel van) de conservatieve maatschappij. Jurist Jan<br />
Penris geeft aan welke richting dat moet uitgaan: 'De burgerzin moet terug worden<br />
aangewakkerd. Dat is in de eerste plaats de taak van de ouders. De jongeren moet duidelijk<br />
worden aangeleerd wat kan en wat absoluut niet kan. Zulks is blijkbaar niet mogelijk binnen<br />
het kader van een permissief onderwijsapparaat. Onze partij pleit daarom nogmaals voor de<br />
herinvoering van het traditioneel onderwijs waar tucht en zelftucht van jongsaf worden<br />
bijgebracht. Ook de jeugdbewegingen, de jeugdhuizen en de jongerenorganisaties die een<br />
opvoedende rol bij uitstek zouden moeten hebben (maar in werkelijkheid vaak enkel een<br />
perverterende invloed uitoefenen), moeten hier hun steentje bijdragen' (Penris, 1993: 3).<br />
Het Vlaams Blok schrijft de crimineel - met uitzondering van de terdoodveroordeelde -<br />
echter nooit als volledig verloren af. Na zijn straf te hebben uitgezeten, moet hij terug op het<br />
rechte pad geholpen worden, moet hij zich terug kunnen inschakelen in het normale leven<br />
van de volksgemeenschap, of anders gezegd: in het leven dat normale mensen binnen de<br />
volksgemeenschap leiden. Daarover zegt de 'Werkgroep bestraffing', die geleid wordt door<br />
juriste Marijke Dillen: 'Tegelijkertijd met een strenge aanpak van de criminaliteit moeten wij<br />
aandacht besteden aan de reïntegratie van de misdadiger in de samenleving. Er is nood<br />
aan een positief sociaal beleid dat er op de eerste plaats moet op gericht zijn dat de<br />
misdadiger niet hervalt en zijn les getrokken heeft uit de opgelopen sanctie. (...) Wat ook<br />
iemand heeft misdaan, nadat hij zijn straf, die effectief en streng moet zijn, heeft uitgevoerd,<br />
moet hij een nieuwe kans krijgen in de maatschappij teneinde te voorkomen dat hij opnieuw<br />
in de misdadigheid vervalt' (Dillen, 1993: 7). De crimineel - steeds die van het eigen volk -<br />
moet worden heropgevoed om zich te schikken naar de normen van de volksgemeenschap.<br />
Op het criminaliteitscongres zweert het Vlaams Blok dat het élke criminaliteit hard zal<br />
aanpakken. Zowel de kleine criminaliteit, het zwaar banditisme als de witte-boordencriminaliteit<br />
komen ter sprake: diefstallen, inbraken, overvallen, geweldplegingen, brandstichtingen,<br />
moorden, vandalisme, aanrandingen, verkrachtingen, drugdelicten, het kraken<br />
van woningen en gebouwen, milieumisdrijven, oplichting, belastingfraude, enzovoort.<br />
De harde aanpak komt in feite hier op neer: Het Vlaams Blok wil dat de burger meer<br />
misdaden aangeeft (want de criminaliteitsstatistieken laten slechts 'het topje van de ijsberg'<br />
zien), dat de politie meer daders vindt, dat de rechtbanken meer en zwaardere straffen<br />
uitspreken, en dat de gevangenissen over meer cellen beschikken om de veroordeelden<br />
hun straf te doen uitzitten. Voor elk van deze fazen werkte het Vlaams Blok een reeks<br />
concrete voorstellen uit.<br />
Het nodige fatsoen<br />
Het Vlaams Blok wil de ganse samenleving mobiliseren in een obsessionele strijd tegen de<br />
criminaliteit. Onder het motto 'de burger moet op zijn hoede blijven voor de misdadige elementen<br />
uit onze samenleving' (Penris, 1993: 4), verwacht het Blok een grotere bereidheid<br />
van die burger om misdrijven aan te geven waarvan hij slachtoffer of getuige is. Wie dit nalaat,<br />
moet worden vervolgd. De 'Werkgroep preventie' is daarin drastisch: 'De wetgever<br />
moet het gebrek aan burgerzin radicaal bestraffen. Vooral het schuldig verzuim moet hard<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 150
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
worden aangepakt. Dat is vaak niet alleen het gevolg van lafheid, maar ook van een op de<br />
moderne scholen aangekweekt cynisme en verregaande onverschilligheid. Ter zake pleit<br />
onze partij voor een actief vervolgingsbeleid door het parket en een verstrenging van de<br />
huidige Strafwet' (Penris, 1993: 3).<br />
Per wijk moeten de burgers zich organiseren in zogenaamde buurtuitkijk- en<br />
waakzaamheidcomités. 'Buurtuitkijk heeft tot doel de buurtbewoners aan te zetten tot<br />
oplettendheid ten aanzien van de eigendommen van zichzelf of van de buurtgenoten. (...)<br />
De wijkagent of de landelijke politiebeambte moet bij zulke initiatieven een coördinerende rol<br />
kunnen spelen. Aan hem moeten de buurtbewoners kunnen meedelen welke verdachte<br />
personen, wagens of gedragingen gesignaleerd worden. De wijkagenten mogen de signalen<br />
van de buurtbewoners niet zomaar negeren' (Penris, 1993: 3). De waakzaamheidcomités<br />
gaan nog een stap verder. Zij moeten ongewapende patrouilles uitvoeren doorheen de<br />
wijken, in permanent contact met de politie (De Man, 1993b: 35). Private beveiligings- en<br />
bewakingsdiensten moeten ondersteund worden, door overheidssubsidiëringen en een<br />
gunstig fiscaal regime (De Man, 1993b: 35).<br />
Elke burger krijgt het recht zich te bewapenen. 'De burger die oog in oog staat met de<br />
gewapende misdadiger, is zo goed als weerloos. Hij kan noch zichzelf, noch de naast hem<br />
bedreigde medeburgers te hulp komen. Vele misdaden tegen personen hadden wellicht<br />
vermeden kunnen worden wanneer de slachtoffers zich met minstens gelijke kansen tegen<br />
hun aanranders hadden kunnen verzetten. Het Vlaams Blok is van mening dat zolang de<br />
overheid in gebreke blijft om de burger effectief en efficiënt tegen gewelddaden te<br />
beschermen, elke meerderjarige het recht moet hebben om verweermiddelen te bezitten en<br />
te dragen die geen blijvend letsel kunnen veroorzaken, mits de aankoop ervan geregistreerd<br />
wordt' (Penris, 1993: 6).<br />
Bovendien moet de wettige verdediging (de zogenaamde noodweer), die thans enkel<br />
kan worden ingeroepen bij (dreiging van) doodslag en slagen en verwondingen, worden<br />
uitgebreid tot alle misdrijven in alle omstandigheden: 'Het Vlaams Blok pleit voor een<br />
uitbreiding van de bepalingen van de noodweer-wet tot een algemene rechtvaardigingsgrond'<br />
(Penris, 1993: 7).<br />
In de opsporing van criminelen en de mobilisatie van de burgers hierbij, speelt ook de<br />
pers een belangrijke rol. Op het criminalitieitscongres besteedt Jan Penris hieraan een<br />
kwart van zijn referaat (Penris, 1993: 11-15). Het ergert Penris dat de kranten verslag<br />
uitbrengen over de misdaad in de rubriek 'faits divers': 'Dit is reeds een teken dat er op wijst<br />
hoezeer de media zich op een fatalistische manier opstellen tegenover de misdadigheid in<br />
de maatschappij.' Penris pleit voor de samenwerking tussen de media, de politiediensten en<br />
het Ministerie van Justitie door een anti-misdaadprogramma op televisie uit te zenden<br />
'waarin aan de burgers gevraagd wordt mee te werken aan het oplossen van onopgehelderde<br />
misdrijven.'<br />
Dat is dan de 'positieve' rol die de media kunnen spelen. Het Vlaams Blok wil echter ook<br />
afrekenen met hun 'negatieve' rol. Niet zelden liggen geweldfilms of pornoblaadjes - 'zedenschendende<br />
of tot zedenschennis prikkelende publikaties' - aan de basis van een misdrijf,<br />
beweert Penris (1993: 5). Hij pleit voor de oprichting van een censuurcommissie die 'erop<br />
moet toezien dat in televisie-uitzendingen het nodige fatsoen aan de dag wordt gelegd'<br />
(1993: 13). Ook het aanbod van videospelletjes, gruwelfilms en pornografie in videotheken,<br />
bioscopen en krantenwinkels moet aan banden worden gelegd. 'Hou gruwel uit de<br />
huiskamer', bloklettert Philippe Van der Sande in de VBJ-Nieuwsbrief van januari-februari<br />
1994, waarbij hij oproept 'ten strijde te gaan tegen de permissiviteit die elke moraal nog<br />
verder ondermijnt.'<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 151
Opgeruimd staat netjes?<br />
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
De politiemensen die zich niet achter de harde aanpak kunnen scharen, zullen worden<br />
weggezuiverd: 'De nefaste invloed van de links georinteerde criminologie op de aanpak van<br />
de criminaliteit ligt voor de hand. Veel kaderfuncties bij de politie zijn vandaag door rabiate<br />
mei '68-ers ingevuld' (Van Overmeire, 1993: 9).<br />
De politie moet een grotere vrijheid krijgen om misdadigers op te sporen. 'Eerder dan de<br />
politie te ervaren als een repressie-apparaat vraagt de gewone man meer en harder optredende<br />
politie,' stelt Karim Van Overmeire tot zijn tevredenheid vast (1993: 10). Dat doel<br />
heiligt wel eens de middelen, want in het partijblad van februari 1992 schrijft Filip De Man<br />
(die zijn artikels soms met het pseudoniem Diets Devriendt ondertekent): 'Wanneer politie of<br />
rijkswacht bij het vinden van bewijsstukken niet volgens het boekje handelden, dan mag de<br />
misdadiger daar niet van profiteren. Daarom moeten onrechtmatig verkregen bewijzen wél<br />
in aanmerking genomen worden door de rechtbank.'<br />
De criminelen die gevat worden, moeten ook effectief berecht worden. Wie schuldig<br />
bevonden wordt, moet bestraft worden. Daarop kunnen geen uitzonderingen bestaan. 'De te<br />
vele verzachtende omstandigheden die in het Strafwetboek voorkomen en waarvan<br />
veelvuldig misbruik wordt gemaakt, moeten geschrapt worden' (Dillen, 1993: res. 1).<br />
Een psychiatrisch onderzoek dat een verdachte ontoerekeningsvatbaar verklaart, kan<br />
geen excuus vormen om hem niet of minder te bestraffen, zegt de 'Werkgroep bestraffing'.<br />
'De vraag naar de geestestoestand van de delinquent is vanuit maatschappelijk oogpunt<br />
nauwelijks relevant. Het maakt voor de slachtoffers bitter weinig verschil of ze verkracht,<br />
beroofd of mishandeld worden door een misdadiger die geheel, gedeeltelijk of helemaal niet<br />
toerekeningsvatbaar is. De eerste doelstelling van de justitie moet hier zijn: beletten dat<br />
deze delinquenten nieuwe slachtoffers maken. Zware misdadigers kunnen niet met succes<br />
"behandeld" of "genezen" worden. Zij moeten definitief uit de maatschappij verwijderd worden'<br />
(Dillen, 1993: 38).<br />
Gerechtspsychiaters die een ontoerekeningsvatbare verdachte 'genezen' hebben<br />
verklaard, worden bovendien zelf verantwoordelijk gesteld 'wegens beroepsfouten' wanneer<br />
hun gewezen patiënt opnieuw een misdrijf pleegt. 'Dit zal automatisch leiden tot een grotere<br />
voorzichtigheid bij het in vrijheid stellen van gevaarlijke misdadigers,' hoopt Marijke Dillen<br />
(1993: 38).<br />
De rechtbanken moeten sneller werken. Elke verdachte, zowel voor kleine als voor grote<br />
criminaliteit, moet binnen het half jaar voor de rechtbank verschijnen (Dillen, 1993: res. 4).<br />
De mogelijkheden om uitstel van het proces te bekomen, moeten worden beknot (Dillen,<br />
1993: 30). De termijn waarop een misdrijf verjaart, moet worden verlengd, zodat vervolging<br />
langere tijd mogelijk blijft (Dillen, 1993: 32-33).<br />
Het Vlaams Blok pleit net zoals bij de politiediensten ook voor een uitzuivering van de<br />
magistratuur. Enkel magistraten die een harde aanpak voorstaan, mogen aanblijven. De<br />
anderen moeten worden vervangen, dicteert Jan Penris: 'Het Vlaams Blok is van mening<br />
dat onze maatschappij nood heeft aan een nieuwe lichting strafrechters, die niet geperverteerd<br />
werden door de mei '68 criminofilie. Bekwame juristen die de belangen van het<br />
slachtoffer en de maatschappij hoger waarderen dan hun huidige voorgangers en die de<br />
misdaad niet toerekenen aan een zogezegd falend maatschappelijk bestel, maar wel aan de<br />
werkelijke verantwoordelijken, namelijk de misdadigers zelf, moeten onverwijld kunnen<br />
aantreden' (Penris, 1993: 9 en res. 12).<br />
De veroordeelde moet zijn volledige straf ondergaan, want 'opgelegde straf is effectieve<br />
straf', luidt de richtlijn van het Blok. Gevangenisstraffen moeten volledig worden uitgezeten<br />
(de wet Lejeune moet dus worden afgeschaft), en boetes moeten voltallig worden betaald<br />
(Van Overmeire, 1993: 14). Voorwaardelijke straffen of uitstel van straf moet worden afge-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 152
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
schaft, vermits dit 'in feite een vorm van straffeloosheid is, want aan de dader die schuldig is<br />
aan een gepleegd misdrijf, wordt geen effectieve sanctie opgelegd' (Dillen, 1993: 11).<br />
Vroegtijdige vrijlating, voorlopige invrijheidstelling, strafvermindering en elke andere<br />
collectieve of individuele genademaatregel moet zo goed als uitgesloten zijn (Van Walleghem,<br />
1994: 19).<br />
Op het criminaliteitscongres werkte de 'Werkgroep bestraffing' per soort misdrijf een<br />
resem straffen uit. Elke verdachte van kleine criminaliteit moet in voorarrest gehouden worden.<br />
Kleine criminelen kunnen onder bepaalde voorwaarden een alternatieve straf krijgen.<br />
Recidivisten moeten echter steeds de zwaarste gevangenisstraf krijgen.<br />
In de bepaling van de strafmaat mag weinig of geen rekening gehouden worden met<br />
verzachtende omstandigheden. 'Het Vlaams Blok pleit voor een beperking van de<br />
verzachtende omstandigheden (...). Een blanco strafregister als verzachtende omstandigheid<br />
moet worden uitgesloten. Het is niet meer dan logisch te beschikken over een<br />
blanco strafregister en het tegenovergestelde moet als uitzondering worden aanzien' (Dillen,<br />
1993: 13). Enkel de verdachte die zijn slachtoffer heeft vergoed voor de geleden schade,<br />
kan aanspraak maken op verzachtende omstandigheden.<br />
Wanneer het Blok over witte-boordencriminaliteit spreekt, verandert de toon. In<br />
tegenstelling tot de kleine crimineel is de witte-boordencrimineel soms wel het slachtoffer<br />
van de maatschappij. Over de belastingfraude zegt Jan Penris: 'Wanneer de overheid<br />
vaststelt dat haar onderdanen de belastingen massaal ontduiken, moet zij beseffen dat haar<br />
belastingdruk dringend naar omlaag moet. Belastingontduiking zal men dus voorkomen<br />
door de belastingen zo laag mogelijk te houden' (Penris, 1993: 11). Aan een harde aanpak<br />
hecht het hier niet veel geloof. 'De hoge status en de grote invloed van de delinquenten<br />
staat een krachtige repressie in de weg' (Dillen, 1993: 16).<br />
Veel harder wil het Vlaams Blok optreden tegen politiek corruptie, waarvoor zowel<br />
ambtenaren, ministers en volksvertegenwoordigers kunnen worden aangeklaagd. Opmerkelijk<br />
is wel dat de omkoper strenger wordt bestraft dan de omgekochte, behalve voor<br />
politieke mandatarissen, voor wie steeds de strengste strafmaat geldt (Dillen, 1993: res. 10).<br />
Politici die zich laten omkopen, verliezen levenslang hun politieke rechten en worden uit al<br />
hun maatschappelijke titels ontzet, verdwijnen voor maximum levenslang achter de tralies<br />
en moeten een boete betalen van het vijfdubbele van het ontvangen bedrag (Dillen, 1993:<br />
17).<br />
Voor sommige misdrijven eist het Vlaams Blok de doodstraf. 'Wanneer er geen<br />
doodstraf is en het gaat om bijzonder gruwelijke en walgelijke misdaden, welk afdoend<br />
middel zal men dan nemen om te beletten dat de misdadiger na verloop van tijd vrijkomt en<br />
herbeginnen kan,' vraagt Karel Dillen in maart 1992 pathetisch in het Europees parlement.<br />
Dillen denkt hierbij vooral aan massamoordenaars, kinderverkrachters en kindermoordenaars.<br />
De Vlaams-Blokjongeren dringen er ook op aan dat drughandelaars die een<br />
dodelijke dosis drugs verkopen, eveneens de doodstraf krijgen (Carpels, 1987: 2). Dat<br />
standpunt werd op het criminaliteitscongrs van april 1993 door het Vlaams Blok bevestigd<br />
(De Man, 1993b: 24).<br />
Het probleem met de doodstraf is evenwel of ze, met het principe 'uitgesproken straf is<br />
effectieve straf' in het achterhoofd, wel of niet moet worden uitgevoerd. Op het VBJ-congres<br />
van oktober 1987 ontspon zich daarover een kleine discussie. In zijn amendementen op het<br />
voorstel van Hans Carpels stelde VBJ'er Bart Waegeman: 'Het ligt voor de hand dat het de<br />
taak van de maatschappij is om haar burgers te beschermen, maar de maatschappij<br />
verlaagt zich hiermee tot het niveau van de misdadiger en ontloopt haar verantwoordelijkheden<br />
door te kiezen voor de gemakkelijkste oplossing. Opgeruimd staat hier allesbehalve<br />
netjes.' Uiteindelijk werd het amendement van toenmalig partijsecretaris Jaak Peeters aanvaard:<br />
'De doodstraf moet uitgesproken worden, doch mag niet tot uitvoering gebracht<br />
worden' (in Carpels, 1987: amendementen).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 153
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
Wie tot een gevangenisstraf wordt veroordeeld, moet die ook daadwerkelijk en volledig<br />
uitzitten, eist het Blok. 'Enkel door opsluiting in een gevangenis kan een samenleving<br />
worden beveiligd tegen bepaalde groepen van misdadigers, die hier bewust moeten worden<br />
gemaakt van hun verantwoordelijkheid' (Dillen, 1993: 9). De hopeloze gevallen die geen<br />
verantwoordelijkheidsbesef kunnen worden bijgebracht, moeten achter slot en grendel<br />
gehouden worden. 'Gevangenissen moeten die misdadigers zo lang gevangen kunnen<br />
houden tot zij geen gevaar meer vormen voor de maatschappij' (Penris, 1993: 9).<br />
Om meer criminelen te kunnen opsluiten, dient een aantal categorieën gevangenen naar<br />
elders te verhuizen. Drugverslaafden, voor zover ze louter om een drugdelict zijn<br />
veroordeeld, moeten worden opgesloten in ontwenningsklinieken, en minderjarigen in<br />
verbeteringsgestichten, want 'gevangenissen vormen de leerschool bij uitstek voor nog<br />
meer criminaliteit' en 'geen enkele samenleving is gebaat met de vorming van beroepsmisdadigers'<br />
(Dillen, 1994: 25).<br />
In Vlaamse gevangenissen horen bovendien enkel Vlaamse criminelen thuis. Illegale<br />
vreemdelingen die wachten op hun definitieve uitwijzing moeten worden opgesloten in<br />
opvangcentra, en veroordeelde criminele vreemdelingen moeten worden uitgewezen. Dat<br />
laatste geldt zowel voor Europese als niet-Europese vreemdelingen, want Van Walleghem<br />
stelt voor: 'Er dienen dringend bilaterale akkoorden afgesloten te worden zodat<br />
vreemdelingen, zowel EG als niet-EG, hun straf ondergaan in hun landen van herkomst'<br />
(Van Walleghem, 1994: 12).<br />
Zolang deze bilaterale akkoorden niet in werking zijn getreden, 'moeten de verschillende<br />
nationaliteiten in de gevangenissen strikt gescheiden worden' (Penris, 1993: 9). Ook de<br />
gevangenisbevolking moet een mono-etnische samenstelling kennen, want 'een multiraciaal<br />
gevangenislandschap brengt verregaande moeilijkheden mee. (...) De gevangene<br />
die zijn straf ondergaat, wordt moreel zwaar belast. Hij leeft in een gesloten maatschappij,<br />
ver van zijn familiekring en leefmilieu. Hem nog zwaarder belasten door te moeten leven<br />
met personen van een totaal andere leefcultuur, is dan ook onaanvaardbaar,' zo heet het<br />
(Van Walleghem, 1994: 26-27).<br />
Een ander voorstel om meer criminelen te kunnen opsluiten, is de onmiddellijke bouw<br />
van vier nieuwe gevangenissen, goed voor zo'n 2.000 cellen. Die moeten gelegen zijn in<br />
een woonvrije zone, buiten de bebouwde kom (Van Walleghem, 1994: 12). Het Blok stelt<br />
ook voor de gevangenissen gedeeltelijk te privatiseren. Enkel bewaring en bewaking zou<br />
een staatsdienst moeten blijven, terwijl zaken als onderhoud, voeding, wasserij, medische<br />
verzorging en vorming van de gedetineerden kan worden geprivatiseerd. Gevangenen<br />
zouden ook zelf moeten betalen voor hun verblijf, zoals op een hotel (Van Walleghem,<br />
1994: 8).<br />
Om het de gevangenen niet al te zeer naar hun zin te maken, heeft Van Walleghem nog<br />
een resem maatregelen in petto: 'Personen die opgesloten zijn voor geweldsmisdrijven, verkrachtingen<br />
en drugverkoop, mogen geen penitentiair verlof krijgen. Afschaffing van bezoek<br />
aan tafel voor zeer zware delinquenten. Ontsnappingen, en pogingen tot, moeten strafbaar<br />
worden. Behulpzaamheid bij ontsnappingen strenger bestraffen. Aftappen van de<br />
telefoongesprekken van de gedetineerden. Controle met metaaldetector voor bezoekers,<br />
personeel en advocaten bij het binnen- en buitengaan der strafinrichtingen' (Van<br />
Walleghem, 1994: 45).<br />
Na elk bezoek moeten de gedetineerden 'aan een grondig lijfonderzoek onderworpen<br />
worden' op drugbezit. Ook andere drugtests moeten geregeld worden voorzien en wie met<br />
drugs betrapt wordt, krijgt er automatisch een aanvullende straftijd bovenop (Dillen, 1993:<br />
9).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 154
BRONNEN<br />
Een Vlaanderen waar orde heerst<br />
* * *<br />
Over ethische onderwerpen verschenen 17 programmateksten of programmadelen (354<br />
pagina's), geschreven door 10 auteurs. Vooral de congresteksten over het gezin (1991) en<br />
de criminaliteit (1993) zijn van belang.<br />
Annemans, Gerolf<br />
1989, Dit leven is in gevaar, 32 p.<br />
1991, Grondslagen van een gezinspolitiek, Referaat VB-congres 'De Gezinspartij', in<br />
congresboek p. 9-25.<br />
1992, Abortus en 24 november, 24 p.<br />
Carpels, Hans<br />
1987, Veiligheid, Referaat VBJ-congres 'Rechts zonder complexen', 5 p. discussietekst<br />
& ontwerpresoluties + 6 p. amendementen + 2 p. resoluties.<br />
Claeys, Philip<br />
1990, Demografie, Referaat VBJ-congres 'Een andere jeugd, een ander ideaal', 3 p.<br />
De Man, Filip<br />
1991, De demografische tijdbom, Referaat VB-congres 'De Gezinspartij', in congresboek<br />
p. 27-39.<br />
1993a, Aids: geen paniek? Het actieplan van het Vlaams Blok tegen de Aids-epidemie,<br />
49 p.<br />
1993b, Drugs, onveiligheid en slachtofferhulp, Referaat VB-congres 'Criminaliteit: harde<br />
aanpak', 47 p.<br />
Dillen, Marijke<br />
1991, Specifieke problemen in verband met gezinsplanning, Referaat VB-congres 'De<br />
Gezinspartij', in congresboek p. 41-49.<br />
1993, Bestraffing, Referaat VB-congres 'Criminaliteit: harde aanpak', 43 p.<br />
Peeters, Jaak<br />
1985, Drugs? Verslaving doodt beschaving!, 7 p.<br />
Penris, Jan<br />
1993, Preventie, Referaat VB-congres 'Criminaliteit: harde aanpak', 19 p.<br />
Smout, Willy<br />
1987, Economie, Referaat VBJ-congres 'Rechts zonder complexen', 4 p. discussietekst<br />
& ontwerpresoluties + 4 p. amendementen + 2 p. resoluties.<br />
1989, Van crisis en werkloosheid naar volledige werkgelegenheid in een organisch<br />
solidaristische staat (III.2. Het gezin), p. 27-30.<br />
1991, Een economie voor het gezin, Referaat VB-congres 'De Gezinspartij', in congresboek<br />
p. 51-66.<br />
Van Overmeire, Karim<br />
1993, Algemene grondslagen van het strafrecht, Referaat VB-congres 'Criminaliteit:<br />
harde aanpak', 15 p.<br />
Van Walleghem, Roeland<br />
1994, Het penitentiair regime, NVI-Programmaschrift nr. 3, 47 p.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 155
8. BLANKE VESTING EUROPA<br />
« Het staat als een paal boven water dat wij overgolfd zullen worden indien het Europese<br />
schiereiland niet krachtig uitgebouwd wordt tot een oninneembare vesting, een soort<br />
Gibraltar van het blanke ras van het Westen. »<br />
Maurice Bardèche (1948) in de vertaling van Karel Dillen 83<br />
'Europa is ons tweede vaderland.' Met dit citaat van Joris van Severen uit 1924 opent Jan<br />
Huybrechts, VBJ-voorzitter van 1990 tot 1992, zijn referaat 'Europa der volkeren' op het<br />
VBJ-congres Europa aan de Europeanen in februari 1989 (Huybrechts, 1989: 1). Met het<br />
bestaande Europa is het Vlaams Blok echter niet tevreden, en het éérste vaderland blijft<br />
bovenal Vlaanderen.<br />
1. EUROPA DER VOLKEREN<br />
Karel Dillen zetelt sinds juni 1989 in het Europees parlement. Een van zijn stokpaardjes is<br />
de Europese eenmaking. Die vertrekt volgens Dillen vanuit een verkeerde basis. Daarover<br />
verklaarde hij op 15 mei 1990: 'Men heeft, wanneer men praktisch met de Europese eenmaking<br />
een aanvang nam, een verkeerde start genomen. Men heeft zich met een<br />
bewonderenswaardige ijver - een betere zaak waardig - geworpen op alle mogelijke technische,<br />
financile, economische vraagstukken. Niemand zal hiervan het belang ontkennen of in<br />
twijfel trekken. Maar hoe belangrijk ook, men verloor zo uit het oog dat de echte en hechte<br />
grondvesten waarop stevig en onwankelbaar kan en moet worden gebouwd, van geestelijke<br />
aard moeten zijn. Men had van een grote Europese idee dienen uit te gaan. Van een<br />
Europa van de volkeren en van de mens. Men had moeten uitgaan van de cultuur.'<br />
Daarmee verwoordt Dilen de anti-materialistische visie van het Vlaams Blok, van waaruit<br />
hij het economisme of het primaat van de economie op de politiek in vraag stelt.<br />
'Technocratie noch materialisme mogen het laatste woord hebben,' is zijn motto (10 februari<br />
1993). Precies daar gaat de Europese eenmaking in de fout. 'Niet economische en<br />
monetaire integratie moet tot politieke integratie en samenwerking leiden, maar juist het<br />
omgekeerde moet gebeuren,' bekritiseert het Vlaams Blok (Annemans e.a., 1992: 23).<br />
Niet dat het Vlaams Blok zich hiermee kant tegen de Europese eenheidsmarkt of een<br />
liberale vrije markteconomie. Het wil enkel dat niet 'alles wordt opgeofferd aan een op hol<br />
geslagen liberalisme' (Annemans e.a., 1992: 6). 'Dit Europa van de krententellers moeten<br />
wij afwijzen,' zegt het daarom (Vanhecke, 1987: 2).<br />
Een levende, organische eenheid<br />
Indien de basis voor de Europese eenmaking niet de vrije markteconomie mag zijn, wat dan<br />
wel? 'Ons gaat het niet om om het even welke Europese eenheid, doch om een levende,<br />
organische eenheid,' antwoordt Dillen (15 februari 1990).<br />
Die levende en organische eenheid is samengesteld uit al even 'levende en organische'<br />
83 () BARDÈCHE M., Neurenberg, Het beloofde land, Antwerpen, Adauperta, 1951, p. 178-179. (Vertaling van<br />
Nuremberg ou la Terre Promise (1948) door Karel Dillen).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 156
Blanke vesting Europa<br />
bouwstenen: niet de huidige want 'kunstmatige' staten, wel de 'natuurlijke' volksentiteiten.<br />
Dat principe verwoorden de Grondbeginselen in de eerste paragraaf van het hoofdstuk<br />
'Vlaanderen en Europa': 'Voor het Vlaams Blok als nationalistische partij mag de<br />
eenwording van Europa alleen geschieden op basis van een samenwerking der volksgemeenschappen.<br />
De huidige staten kunnen niet dienen als bouwstenen voor Europa, zoniet<br />
zouden op schaalvergroting nog veel ergere Belgische toestanden ontstaan. Daarom moet<br />
een radicale afbraak van unitarisme en jacobinisme aan de Europese eenwording voorafgaan.'<br />
Precies daarom verzet het Vlaams Blok zich ook tegen een Europa van de regio's,<br />
waarin Vlaanderen niet als een zelfstandige staat, maar als een (Belgische) regio zou<br />
vertegenwoordigd zijn. 'Wie van een Vlaamse regio lult, is een vijand van Vlaanderen,'<br />
hamert Dillen op 22 april 1993. 'Vlaanderen is geen regio en mag nooit in een regionaal<br />
keurslijf gewrongen worden. Een Vlaamse regio, gedicteerd en verkondigd door de<br />
Belgische staat, zou alleen een nieuwe zware Vlaamse nederlaag in het kader van de Belgische<br />
staat betekenen. Vlaanderen moet staat worden, een echte en volwaardige staat, om<br />
als zodanig volwaardig lid van de Europese Gemeenschap te kunnen worden.' Het Vlaams<br />
Blok wil een Europa der Europese volkeren.<br />
Die levende en organische eenheid tussen de Europese volkeren is niet die van de vrije<br />
markt, maar die van het blanke ras. Het 'Europa der volkeren' van het Vlaams Blok is<br />
bovenal een blank Europa. Raciale homogeniteit en culturele diversiteit vormen de eenheid<br />
en de verscheidenheid tussen de Europese volkeren. Al naargelang de bedreiging wordt of<br />
het ene of het andere benadrukt. 'Wij zeggen ja tot een Europese eenheid die naar binnen<br />
een eenheid is in verscheidenheid van vrije en geëerbiedigde volken, naar buiten een macht<br />
welke iedere niet-Europese invasie afwijst en ongedaan maakt,' verklaart Dillen op 18 april<br />
1991.<br />
Die verscheidenheid tussen de Europese volkeren vereist echter een homogeniteit<br />
binnen elk van die volkeren. Vanuit die voorwaarde pleit de Gentse VBJ-voorzitter en<br />
provincieraadslid Johan Deckmyn voor een multi-cultureel Europa van mono-culturele volkeren:<br />
'Uiteindelijk zouden we hier willen pleiten voor een multi-cultureel Europa. (...) Dit zou<br />
maar kunnen als ieder volk zijn eigen identiteit kan bewaren als etnische en staatkundige<br />
entiteit, met als bijkomende voorwaarde dat Europa Europees moet blijven' (Deckmyn,<br />
1993: 7).<br />
Een van de gemeenschappelijke vijanden van de Europese culturen is de veramerikanisering.<br />
'Te allen prijze dient een halt te worden toegeroepen aan de pletwals van het<br />
Amerikaans cultuurimperialisme, dat de volkse culturen totaal dreigt te vernietigen,' vuurt<br />
Frank Vanhecke op het VBJ-congres van maart 1990 aan. 'Op enig begrip ter zake van de<br />
Amerikanen hoeft men niet te rekenen. Deze hebben immers steeds de neiging gehad om<br />
vrije meningsuiting en democratie onlosmakelijk te koppelen aan de smeltkroes, de<br />
wegwerpcultuur en de hamburgerconsumptie' (Vanhecke, 1990: 2). Als kweekplaats bij uitstek<br />
van de 'melting-pot' vormt Amerika géén bondgenoot in de bescherming van de<br />
Europese culturen.<br />
Groot-Europa en zijn grenzen<br />
De grenzen van de Europese Gemeenschap moeten op termijn samenvallen met die van<br />
het Europese continent. Het Vlaams Blok droomt van een eengemaakt Europa van de<br />
Atlantische Oceaan tot de Oeral. 'Europa is groter dan de huidige EG. In onze visie zien wij<br />
een organische structuur waarvan alle volkeren van Europa deel uitmaken' (VBJ, 1989: art.<br />
2). Zolang dat Groot-Europa er niet is, 'had men beter over een Klein- of Romp-Europese<br />
Gemeenschap gesproken,' vindt Dillen (15 mei 1991).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 157
Blanke vesting Europa<br />
Van zo'n ruimere Europese eenwording wilde het Vlaams Blok echter niet horen zolang<br />
de Oosteuropese landen een communistisch regime kenden. Eind 1987 zei Frank Vanhecke<br />
nog: 'Voorlopig kan de politieke Oostgrens van ons Europa slechts tot het IJzeren Gordijn<br />
gaan. De nochtans noodzakelijke hereniging van Europa mag niet ten koste gaan van een<br />
eventuele Finlandisering in het beste geval of een communistische bezetting in het slechtste<br />
geval' (Vanhecke, 1987: 1).<br />
Wanneer eind 1989 de grens tussen de BRD en de DDR wordt opengesteld en op 3<br />
oktober 1990 de twee Duitslanden zich officieel herenigen, jubelt het Vlaams Blok. Niet<br />
enkel is er weer een communistisch regime verdwenen, de Duitse hereniging bewijst<br />
volgens de partij bovenal dat de na-oorlogse grenzen niet onaantastbaar zijn. 'Wij weigeren<br />
de huidige grenzen binnen Europa te aanvaarden en ijveren voor het herbespreekbaar<br />
maken ervan. Een eerste aanzet hiertoe dient de afbraak van de Berlijnse Muur te zijn,'<br />
eiste Hans Carpels nog op het VBJ-congres van oktober 1987 (Carpels, 1987: 3).<br />
In het Vlaams-Blokprogramma verschuift de klemtoon nu meer en meer van het anticommunisme,<br />
dat weliswaar nooit helemaal verdwijnt, naar het in vraag stellen van de naoorlogse<br />
Europese staatsgrenzen. 'De Duitse hereniging juichen wij toe,' zegt Karel Dillen<br />
op 11 september 1990, waarna hij de wens uitspreekt: 'Moge het zelfbeschikkingsrecht der<br />
volkeren niet beperkt blijven tot Duitsland.'<br />
Het Vlaams Blok heeft de na-oorlogse orde immers nooit goed kunnen verteren. De<br />
Conferenties van Teheran (november 1943), Jalta (februari 1945) en Potsdam (juli 1945),<br />
waarop de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie de verdeling van Europa<br />
bezegelden, waren 'geen Europese overwinningen', zegt Dillen (4 april 1990). 'Miljoenen<br />
Europeanen werden zonder slag of stoot aan het communisme overgeleverd,' klaagt het<br />
partijblad van oktober 1989. 'Wij zullen de uitverkoop van Europa, zoals vervat in het<br />
verraad van Jalta en de kapitulatie van Helsinki nooit erkennen,' zweert Frank Vanhecke op<br />
het VBJ-congres Rechts zonder complexen (Vanhecke, 1987: 1).<br />
De Duits-Duitse hereniging vormt de geschikte aanleiding om oude rekeningen te<br />
vereffenen. 'Wij wensen Duitsland het beste, met de hoop dat de verwijtende en<br />
beschuldigende vinger in de richting van Duitsland tot de voltooid verleden tijd behoort,'<br />
verklaart Dillen op 11 september 1990. Daarmee wil hij de Oder-Neisse grens tussen<br />
Duitsland en Polen, die na de Tweede Wereldoorlog ten nadele van Duitsland werd<br />
vastgelegd, opnieuw in vraag stellen. De VBJ eisten daarover op hun congres Naar een<br />
nieuw Europa in maart 1990 nog dat 'het versnipperde Duitsland herenigd dient te worden<br />
binnen de grenzen van 1937' (Penris, 1990: res. 5). De Duits-Poolse grens zou dan<br />
verschuiven naar het Oosten, en de gebieden die in 1937 Duits waren, maar thans Pools<br />
zijn, zouden opnieuw bij Duitsland worden ingelijfd, alsof de Tweede Wereldoorlog nooit<br />
heeft plaatsgevonden.<br />
Ook Kaliningrad, de thans Russische stad aan de Oostzee die vòòr de Tweede Wereldoorlog<br />
de hoofdstad van Oost-Pruisen vormde, moet terug Duits grondgebied worden.<br />
'Het moet mij van het hart hoe vreselijk het voor mij als Europeaan is dat een stad als<br />
Königsberg in Kaliningrad omgedoopt kon worden,' treurt Dillen op 4 april 1990. 'Ik hoop<br />
echter dat wat nog hersteld kan worden, ook hersteld zal worden, zowel aan de westelijk als<br />
aan de oostelijke grens van Polen. Hoe die beslissingen echter ook uitvallen, voor elke<br />
Europeaan zal Königsberg ten minste naar de geest Duits en Europees blijven.'<br />
In het Europa der volkeren zullen zich nog meer soortgelijke grensgeschillen voordoen.<br />
Het Blok wil immers dat ook de grenzen van de andere Europese staten worden hertekend.<br />
De etnische zuiveringen in de ex-Joegoslavische republieken kunnen daarom op de steun<br />
van het Vlaams Blok rekenen. 'Joegoslavië is als een kunstmatig wangedrocht ter wereld<br />
gekomen. Het opruimen van dit wangedrocht en het plaatsruimen voor het zelfbeschikkingsrecht<br />
der volkeren kan alleen maar nieuwe perspectieven openen,' meent Dillen (14 maart<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 158
Blanke vesting Europa<br />
1991). En Karim Van Overmeire schrijft in het 'Dossier Kroatië' in de VBJ-Nieuwsbrief van<br />
januari-februari 1992: 'De nieuwe staten op de Balkan moeten etnisch zo homogeen<br />
mogelijk zijn.'<br />
Dat geldt ook voor de rest van Europa. In zijn boek Europa Barst?, dat aan de<br />
vooravond van de Europese verkiezingen van juni 1994 wordt uitgebracht, neemt senator<br />
Wim Verreycken een lijst op van 55 verschillende Europese volkeren en een 20-tal deelvolkeren,<br />
die allemaal een eigen staat dienen te krijgen. Verreyckens motivatie: 'Alle Europese<br />
staten, met uitzondering van IJsland en Portugal, zijn meervolkerenstaten. (...) Ik pleit voor<br />
een herverkaveling van Europa volgens identiteitsbevestigende volksgrenzen' (Verreycken,<br />
1994: 41-42). Alleen al de 12 'onvolkse' lidstaten die de EG in 1994 telde, zouden dan<br />
uiteenvallen in 28 etnisch homogene 'één-volk-staten' en 12 deelvolkeren (in 1995 traden<br />
nog drie staten toe tot de EG - inmiddels omgevormd tot Europese Unie of EU - nl. Zweden,<br />
Finland en Oostenrijk).<br />
Nu de communistische regimes in Oost-Europa zijn opgevolgd door kapitalistisch gezinde<br />
regeringen, opent dit de deur voor hun toetreding tot de Europese Gemeenschap.<br />
Principieel is het Vlaams Blok daarvoor gewonnen, geeft Dillen op 18 april 1991 te kennen:<br />
'Voor ons behoort tot Europa ieder volk van het Avondland, met zijn nationale culturen en<br />
beschavingen en met zijn gemeenschappelijke Europese cultuur en beschaving. Op termijn<br />
mag niemand uitgesloten worden. Het gaat niet alleen om Roemenië of Hongarije, maar<br />
evengoed om Noorwegen, Zweden, Finland en ook om de Baltische landen wanneer die<br />
hun onafhankelijkheid herwonnen hebben. Hun toetreding kan ooit een wezenlijke<br />
versterking worden van een organische, gezonde Europese eenheid.'<br />
Het Vlaams Blok is gehaast om na de liberalisering van de Oosteuropese economieën<br />
de nieuwe markten in te pikken. 'Het failliet van het communisme betekent een enorme<br />
nieuwe afzetmarkt voor onze bedrijven,' stelt Filip Dewinter vol genoegen in het partijblad<br />
van januari 1991. In het Europees parlement ontpopt Dillen zich tot spreekbuis van de<br />
Westeuropese ondernemers: 'Gelet op de enorme mogelijkheden na de moeilijkheden in de<br />
landen van het GOS moeten de Europese landen erop bedacht zijn zich op deze markten<br />
niet door buiten-Europese landen de kaas van het brood te laten nemen' (Dillen, 1994: 201).<br />
Overigens moet de EG wel openstaan voor alle Noord-, Zuid-, Oost-, West- en<br />
Middeneuropese landen, maar niet voor bijvoorbeeld Turkije. 'Wanneer de Turkse kandidatuur<br />
ter sprake komt, schermt men met de schending van mensenrechten in Turkije om de<br />
bespreking te verdagen. De essentie is echter dat Turkije géén Europees land is en historisch,<br />
cultureel, geografisch nooit een Europees land kan worden,' betoogt Dillen op 15 mei<br />
1991.<br />
2. EUROPA IN VLAANDEREN<br />
'Europa aan de Europeanen' eist het Vlaams Blok. Dat betekent echter niet 'Vlaanderen aan<br />
de Europeanen'. Ook Europeanen kunnen de 'Vlaamse eigenheid' bedreigen.<br />
Brussel: Vlaamse stad of Europese kolonie<br />
'Het Vlaams Blok heeft steeds gesteld dat Brussel niet geschikt was als vestigingsplaats<br />
voor de politieke instellingen van de EG,' beweert de partij in een brochure over het Verdrag<br />
van Maastricht (Annemans e.a., 1992: 19). Nochtans is dit niét steeds zo geweest. 'Wij<br />
eisen voor Brussel de rol op van volwaardige hoofdstad van Europa,' luidde het aanvankelijk<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 159
Blanke vesting Europa<br />
in de Grondbeginselen, en in juni 1989 trok het Vlaams Blok nog met diezelfde eis naar de<br />
Europese verkiezingen.<br />
Het Blok meende immers dat Brussel als hoofdstad van Europa - en dus 'Europees naar<br />
uitzicht en geest' - de beste dam vormde tegen de niet-Europese immigratie (gemiddeld<br />
15% van de bevolking in het arrondissement Brussel bestaat uit niet-Europese vreemdelingen,<br />
het aandeel per Brusselse gemeente varieert van circa 4 tot 40%). 'Voor het<br />
Vlaams Blok moet Brussel een Vlaamse en Europese stad zijn, geen Noordafrikaans getto,'<br />
legde Joris Van Hauthem in het partijblad van juni 1989 aan de vooravond van de Europese<br />
en Brusselse Raadsverkiezingen uit. 'De keuze is tussen een wegterend en meer en meer<br />
islamitisch wordend mini-eilandje in een Belgisch geheel, ofwel een expansieve Vlaamse,<br />
Europese en leefbare wereldstad in Vlaanderen.'<br />
Geleidelijk aan begint het Vlaams Blok echter meer en meer afstand te nemen van zijn pro-<br />
Euro-Brussel standpunt. De eerste twijfel kwam tevoorschijn op het congres Onafhankelijkheid<br />
moet en kan in april 1990. Terwijl op het vorige congres over Vlaamse onafhankelijkheid<br />
(oktober 1986) in een resolutie Brussel nog zonder reserve als Europese<br />
hoofdstad werd vooropgesteld, wordt in 1990 voor het eerst ernstig bezwaar gemaakt bij het<br />
tot dan toe geldende standpunt.<br />
Aanvankelijk was dat bezwaar enkel gericht op de concentratie van alle Europese<br />
instellingen in één en dezelfde stad, in concreto Brussel. 'De idee van Brussel als zetel van<br />
alle Europese instellingen wordt verworpen' bepaalt een van de resoluties op het congres<br />
van april 1990 (Van Hauthem, 1990: 60, res. 8), die vrijwel letterlijk werd overgenomen in de<br />
versie van de Grondbeginselen die nadien (eind 1990) uitkwam. Met dat standpunt<br />
bedoelde het Vlaams Blok dat niet alle, doch slechts enkele Europese instellingen zich in<br />
Brussel mogen vestigen.<br />
Het Blok wilde vooral dat het Europees parlement enkel nog in Straatsburg zou<br />
vergaderen en dus niet langer zijn commissievergaderingen in Brussel zou houden. Karel<br />
Dillen, die in juni 1989 tot Europees parlementslid was verkozen met een programma dat<br />
voor Brussel nochtans de rol van Europese hoofdstad opeiste, spreekt zo op 16 januari<br />
1991 de wens uit 'opdat eindelijk Straatsburg de enige hoofdstad van Europa worde.'<br />
Diezelfde eis vormt ook een van de strijdpunten in de campagne Brussel en de Rand,<br />
Vlaams Blok vecht ervoor, die de partij in het voorjaar van 1991 organiseerde. Het Europees<br />
parlement moet vertrekken uit Brussel, maar andere Europese instellingen konden er<br />
volgens het Blok nog wel gevestigd blijven. De congresresolutie uit april 1990 vervolgt<br />
immers: 'Brussel is wél de Europese hoofdstad in de zin dat het de zetel blijft van de uitvoerende<br />
macht, met name van de Europese Commissie' (Van Hauthem, 1990: 60, res. 8).<br />
Kort daarop zou ook dàt standpunt worden herzien. Niet alleen het Europees parlement,<br />
maar ook de Europese Commissie met zijn gevolg van 15.000 Europese ambtenaren,<br />
alsmede de andere Europese instellingen moeten uit Brussel vertrekken, zo maanden de<br />
VBJ in oktober 1991 op hun congres SOS-Identiteit aan. 'Andere taal dan een kordate<br />
afwijzing kan alleen maar verwarring stichten' (Laeremans, 1991: 4). Bart Laeremans, die<br />
op dit VBJ-congres de 'Werkgroep Brussel, de Rand en Europa' voorzat, verantwoordde dat<br />
nieuwe standpunt in het partijblad van januari 1992: 'Het zijn immers deze instellingen die<br />
van Brussel dé hoofdstad van Europa aan het maken zijn en die als een magneet een<br />
steeds onafzienbaarder wordende stroom van buitenlanders naar hier trekken.'<br />
Joris Van Hauthem, de Brussel-specialist van het Blok, sprak zich daar, in tegenstelling<br />
tot eerder, nu ook duidelijk over uit op het colloquium Vlaams-Brabant en de taalgrens op 18<br />
oktober 1992: 'Het Vlaams Blok wijst Brussel principieel af als hoofdstad van alle politieke<br />
instellingen van de EG. Dit betekent concreet dat voor ons het Europees Parlement nooit<br />
naar Brussel mag komen en dat de Europese Commissie en de Europese Ministerraad uit<br />
Brussel moeten vertrekken' (Van Hauthem, 1992: 3).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 160
Blanke vesting Europa<br />
De reden waarom het Vlaams Blok eerst gewonnen was voor Euro-Brussel en nadien zijn<br />
standpunt radicaal wijzigde, verschilt in essentie niet. In beide gevallen gaat het om een<br />
variant - de ene keer een Europese, de andere keer een Vlaamse - van de essentiële<br />
bekommernis om de eigen identiteit te beschermen tegen wat het Blok beschouwt als een<br />
niet-Europese, respectievelijk een niet-Vlaamse bedreiging. Met zijn aanvankelijk pro-Euro-<br />
Brussel standpunt wilde het Vlaams Blok de Europese eigenheid van Brussel benadrukken<br />
tegenover de niet-Europese vreemdelingen, terwijl het met zijn latere anti-Euro-Brussel<br />
standpunt dan weer de Vlaamse eigenheid van Brussel wil benadrukken tegenover de<br />
Europese vreemdelingen. Brussel moet Europees zijn en niet Noordafrikaans, maar Brussel<br />
moet evenzeer een Vlaamse stad zijn en geen Europese kolonie.<br />
Op welke wijzen vormt Euro-Brussel dan wel een bedreiging voor de Vlaamse<br />
eigenheid? 'Euro-Brussel is op drie vlakken nefast: het helpt Brussel urbanistisch naar de<br />
knoppen, het is anti-sociaal en het is anti-Vlaams' (Annemans e.a., 1992: 19). Brussel<br />
verliest zijn urbanistisch uitzicht omwille van Europa. 'De Brusselse Leopoldwijk (waar de<br />
Europese instellingen zijn gevestigd, nvda) - een pareltje van 19de eeuwse architectuur - is<br />
finaal verwoest en opgeofferd aan de belangen van bouwpromotoren en speculanten'<br />
(Annemans e.a., 1992: 20). De Brusselse bevolking wordt ontworteld in een Europees<br />
gettho: 'Euro-Brussel is de perfecte afspiegeling van het Europa van het grootkapitaal voor<br />
wie er geen volksgrenzen bestaan' (Van Hauthem, 1992: 19).<br />
Euro-Brussel is ook anti-sociaal, want buitenlanders nemen de woonplaatsen in van de<br />
autochtone Vlaamse bevolking. 'Europa jaagt de Brusselaars de stad uit en de Vlamingen<br />
Vlaams-Brabant uit' (Van Hauthem, 1992: 6). In de Europese verkiezingscampagne van juni<br />
1994 kantte het Vlaams Blok zich daarom nadrukkelijk tegen de rijke Europese vreemdelingen:<br />
'Betaal maar Vlamingen. Met uw belastingsgeld wordt mooi weer gespeeld door<br />
Eurocraten die het zelfs ronduit vertikken om uw taal te spreken. (...) Hooghartige potentaatjes<br />
laten zich naar hun villawijken rijden die een regelrechte aanslag vormen op de groene<br />
gordel rond Brussel en die het wonen onbetaalbaar maken voor Vlamingen,' klonk het in de<br />
verkiezingsspot die drie maal op televisie werd uitgezonden.<br />
Zonder Vlaamse inwoners kan Brussel nooit zijn Vlaams karakter herwinnen en dreigt<br />
ook de Rand rond Brussel verder te ontvlaamsen, redeneert het Blok. Europa drijft Brussel<br />
bovendien weg van Vlaanderen en bevestigt de gewestelijke autonomie van Brussel. 'De<br />
prijs voor Vlaanderen is te hoog. Het statuut van Brussel als derde gewest wordt er enkel<br />
door verstevigd en bevestigd' (Van Hauthem, 1990: 60, res. 8).<br />
Na de Walen, de Marokkanen en de Turken, vormen ook de Europese vreemdelingen<br />
dus een bedreiging voor de 'Vlaamse eigenheid': 'In Brussel en Vlaams-Brabant vormen<br />
tienduizenden Euro-ambtenaren, internationale kaderleden en hun gezinnen een dodelijke<br />
bedreiging voor de Vlaamse identiteit' (Buysse, 1993: 3). 'De Eurocraten trekken zich geen<br />
barst aan van de culturele en taalkundige eigenheid van de streek. Zij verenigen zich in<br />
eigen verenigingen allerhande, hebben eigen scholen, sportclubs en dergelijke. Zij voelen<br />
geen enkele behoefte om ook maar een begin te maken met het aanleren van de (Nederlandse)<br />
streektaal' (Annemans e.a., 1992: 20).<br />
Het Vlaams Blok besluit: 'In deze omstandigheden is het duidelijk dat een nieuwe Europese<br />
immigratiegolf rampzalige gevolgen zal hebben voor de Vlaamse eigenheid van de<br />
Brusselse Rand' (Van Hauthem, 1990: 51). 'Indien de hele Eurocratie naar Brussel komt,<br />
betekent dit voor de Vlaming niet meer of niet minder dan een regelrechte Euro-kolonisatie<br />
van Vlaams-Brabant,' voorspelt Willy Smout in het partijblad van juni 1991. Het Vlaams Blok<br />
eist dat de Europese instellingen uit Brussel vertrekken en zich vestigen in een taalkundig<br />
homogeen gebied (Laeremans, 1991: 2). Wim Verreycken stelt Bonn voor als politieke<br />
hoofdstad van Europa (1994: 60).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 161
Vlaams of Europees burger?<br />
Blanke vesting Europa<br />
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 zullen EG-onderdanen stemrecht krijgen in de<br />
lidstaat waar zij verblijven. Die maatregel kadert in het Europees burgerschap, dat voorzien<br />
is in het Verdrag van Maastricht. Het Vlaams Blok is er om drie redenen hevig tegen gekant.<br />
'Het verzet van het Vlaams Blok tegen dit "Burgerschap" is principieel omdat het een<br />
bloed- en wortelloos begrip is,' schrijft het in Grote Kuis, het Europees verkiezingsprogramma<br />
van 1994. Het Blok wil dat het stemrecht niet wordt losgekoppeld van de<br />
nationaliteit, zegt Karel Dillen op 19 november 1991: 'Stemrecht, evengoed als het recht<br />
verkozen te worden, moet op straffe van de ondergang vroeg of laat van volk en vaderland,<br />
voorbehouden blijven aan de nationaliteit. Dit geldt voor de gemeente, dit geldt voor de<br />
staat. Dit moet zelfs en ook gelden voor de Europese verkiezingen. Neen, de kunstmatig<br />
gekweekte staatsburger die zich in om het even welke Europese staat vestigt, kan<br />
onmogelijk alle rechten van het volk temidden waarvan hij leeft, voor zijn eigen persoon<br />
opeisen.'<br />
De Europese burger bestaat niet, want er bestaat geen Europese volksgemeenschap.<br />
'Dit Europees burgerschap is de negatie van de levende werkelijkheid dat men Duits burger,<br />
Engels burger, Deens burger of Vlaams burger is,' zegt Dillen op 7 april 1992. En op 5<br />
maart 1994: 'Het Europees burgerschap beantwoordt helemaal niet aan een organisch<br />
levende werkelijkheid en is dus volstrekt overbodig.' Europa mag het Vlaming-zijn niet<br />
verdringen. 'Men kan maar één nationaliteit hebben, nl. die van de volksgemeenschap tot<br />
dewelke men behoort, met dewelke men een gemeenschap van taal, geschiedenis, territorium,<br />
gewoonten en cultuur deelt. (...) Men is burger van een volk en pas dan een Europeaan'<br />
(Annemans e.a., 1992: 44-53). Het Europees burgerschap zal de etnische en culturele heterogeniteit<br />
binnen Europa homogeniseren tot 'een soort naamloze, karakterloze, wortelloze<br />
éénheidseuropeaan,' vreest Dillen (10 oktober 1991). Een 'echte culturele en ecologische<br />
genocide', noemt hij het (11 oktober 1991).<br />
Wanneer de EG-vreemdelingen stemrecht krijgen, zou dit de ontvlaamsing van Vlaams-<br />
Brabant verder in de hand werken, zo luidt een tweede, meer praktisch bezwaar. 'Als het<br />
Europese stemrecht er ooit komt, zullen de Vlamingen in Brussel en de<br />
faciliteitengemeenten nog verder in de minderheid gedrongen worden, en bovendien zullen<br />
ook gemeenten die nu nog door Vlamingen bestuurd worden, verloren gaan' (Van Hauthem,<br />
1990: 52). Vlaams-Brabant zou dan het bruggehoofd worden van de ontwortelde<br />
Europeaan: 'Euro-Brussel en Vlaams-Brabant hebben als geen enkel ander Europees<br />
gebied de gevaren in zich om symbool te worden van het cultuurloos Europees centralisme,<br />
de bakermat van de Nieuwe Europese Mens, die losgeslagen is uit elke volkse band'<br />
(Laeremans, 1991: 2).<br />
Het Vlaams Blok tilt hier weer bijzonder zwaar aan de Vlaamse ministers in de federale<br />
Belgische regering die op dit punt geen uitzondering hebben bedongen op het Verdrag van<br />
Maastricht. Volgens Dillen zijn deze ministers 'de meest conformistische van alle<br />
Maastrichtratificeerders. Zij hebben als Vlamingen niet eens de moeite gedaan om door het<br />
verkrijgen van uitzonderingsclausules de belangen van Vlaams-Brabant te behartigen,'<br />
hekelt hij op 16 december 1992.<br />
Ten slotte vreest het Vlaams Blok dat het EG-stemrecht op den duur ook zou uitgebreid<br />
worden naar andere vreemdelingen, met name de niet-Europese. 'Het EG-stemrecht zal de<br />
discussie opentrekken naar de overige gastarbeiders toe. Het is een tussenstap naar het<br />
stemrecht voor alle vreemdelingen' (Annemans e.a., 1992: 45). Het Blok ziet in het<br />
Europees stemrecht een gevaarlijk precedent. Niet het lidmaatschap van de volksgemeenschap,<br />
maar het verblijf op het grondgebied zou bepalend zijn voor het toekennen van<br />
politieke rechten. 'Het Europees burgerschap leidt nu reeds tot stemrecht voor mensen die<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 162
Blanke vesting Europa<br />
hun lot niet definitief met dat van ons volk hoeven te verbinden. Dit zet de deur open voor<br />
stemrecht voor de gastarbeiders' (Annemans e.a., 1992: 53).<br />
Kortom, het Blok neemt in deze kwestie geen andere houding aan ten aanzien van<br />
Europese vreemdelingen dan ten aanzien van niet-Europese vreemdelingen. Beiden zijn<br />
vreemdelingen, want niet-Vlamingen, en kunnen als dusdanig in Vlaanderen niet dezelfde<br />
politieke rechten hebben als de Vlamingen.<br />
3. GEEN EUROPESE SUPERSTAAT<br />
Een voor elke nationalist cruciale kwestie is de verdeling van de beleidsbevoegdheden<br />
tussen het communautaire (Europese) en het nationale (Vlaamse) domein. Waarover mag<br />
Europa beslissen en welke bevoegdheden moeten strikt voorbehouden blijven aan de lidstaten<br />
zelf?<br />
Een gezonde Europese eenheid<br />
Het Vlaams Blok laat zich hierbij leiden door - wat het noemt - een gezond subsidiariteitsbeginsel.<br />
'Wat is een gezond Europa? Het is eenvoudig, zo gemakkelijk te zeggen:<br />
Eenheid in verscheidenheid, Europese eenheid in zijn volkerenverscheidenheid (...)<br />
gesteund en gestut op het subsidiariteitsbeginsel: wat het volk doen en beredderen kan,<br />
moet aan het volk toevertrouwd blijven, moet in handen van het volk blijven en mag onder<br />
geen beding opgeslorpt worden door het gemeenschappelijk Europees gezag. (...) De<br />
ongezonde Europese eenheid is het Europees centralisme, Europees jacobinisme,<br />
eurocratie. (...) Wij zeggen neen tot een alles gelijkschakelende, alles gelijkschavende<br />
europeanitis. Wij wijzen de Europese moloch af. Wij willen niet dat de Europese volkeren<br />
door een Europese vleesmolen gedraaid worden met als resultaat een smakeloze Europese<br />
eenheidsbrij' (Dillen in Annemans e.a., 1992: 3-4).<br />
De beleidsterreinen die bepalend zijn voor de 'volkse identiteit', zoals onderwijs en<br />
cultuur, maar ook gezinsbeleid en sociale zekerheid, moeten volledig nationaal blijven. Het<br />
eengemaakte Europa mag de grenzen tussen de volkeren niet uitwissen. Het Blok kiest<br />
voor 'een Europese dimensie, zonder dat evenwel de nationale dimensie voor volk en vaderland<br />
zou opgeheven worden' (Dillen, 1991: 19). 'Het subsidiariteitsprincipe moet voorkomen<br />
dat Italianen komen zeggen wat goed is voor Vlamingen, Duitsers voor Grieken,<br />
Spanjaarden voor Denen, ...' schrijven de VBJ in hun Europees Jongerenmanifest (VBJ,<br />
1989: art. 4).<br />
Het Vlaams Blok opteert hiermee voor een confederaal Europa, gevormd tussen<br />
soevereine staten met 'behoud van de noodzakelijke hoofdbrok volkssouvereiniteit', aldus<br />
Dillen (8 juli 1992). Het Europees gemeenschapsrecht moet daarom beperkt blijven:<br />
'Communautair recht mag geen slokop worden, moet aan het nationaal recht laten waarop<br />
dit laatste aanspraak maken mag en moet. Communautair recht moet zich hoeden voor<br />
imperialisme ten nadele van het nationaal recht. Het moet binnen zijn grenzen blijven,' eist<br />
Dillen (6 april 1992).<br />
Vanuit die bekommernis huivert het Vlaams Blok voor het 'Verdrag betreffende de<br />
Europese Unie', dat de Twaalf op 7 februari 1992 in Maastricht afsloten. Dillen noemt dit<br />
Verdrag van Maastricht 'voor de verdedigers van de volksidentiteit het woord van de<br />
naderende verschrikking' (10 juni 1992). In een lijvig document Europa ja, Maastricht neen!<br />
uit juli 1992 zette het Vlaams Blok zijn bezwaren ertegen uiteen.<br />
'Wat we via Maastricht te zien krijgen, is de ene grijze en ondoorzichtige Europese<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 163
Blanke vesting Europa<br />
superstaat, Europa als slokop, als alles opslorpende blubber. (...) Uitspraken van commissievoorzitter<br />
Delors als zou Europa op termijn zowat 80% van de bevoegdheden opslorpen,<br />
zijn een waarschuwing op zich. Het is duidelijk dat de NV Europa rechtstreeks een dodelijke<br />
bedreiging zou vormen voor de verschillende volkeren en talen, moest het ooit zover<br />
komen. (...) Dat Maastricht onder het hoofdstuk "Nieuwe bevoegdheden" nu begrippen als<br />
onderwijs en cultuur in de Europese integratie introduceert, is bijzonder onheilspellend. Wij<br />
Vlaams-nationalisten hebben geen zo lange strijd gevoerd om deze zaken aan de Belgische<br />
staat te ontfutselen opdat wij ze nu aan een Europese staat opnieuw zouden afstaan. Zij<br />
blijven wezenlijk bij het volk en vandaar ons verzet tegen deze uitbreiding van de bevoegdheden.<br />
Wij willen als Vlaanderen naar Europa gaan, maar wij willen in de eerste plaats<br />
Vlaanderen blijven' (Annemans e.a., 1992: 51-52).<br />
De grootste markt ter wereld<br />
Op een aantal grensoverschrijdende terreinen is Europese samenwerking echter wel een<br />
noodzaak. Het Vlaams Blok wil dat de EG-lidstaten tot een gezamenlijk beleid komen op de<br />
gebieden van de economische integratie, de politionele samenwerking (de bestrijding van<br />
criminaliteit, drugs, Aids, milieuvervuiling en immigratie), de militaire samenwerking en de<br />
buitenlandse politiek.<br />
Voor het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid, dat in het Verdrag van<br />
Maastricht voor het eerst werd opgenomen, heeft het Blok dan ook wel een goed woord<br />
over. Zo had het graag gezien dat de EG-lidstaten gezamenlijk de Baltische staten Letland,<br />
Estland en Litouwen en de republieken Slovenië en Kroatië hadden erkend. Of dat er een<br />
kordaat Europees optreden kwam in de oorlog in ex-Joegoslavië, 'desnoods met het sturen<br />
van daadwerkelijke militaire hulp aan de om hun zelfstandigheid vechtende Slovenen en<br />
Kroaten,' schrijft toenmalig VBJ-voorzitter Jan Huybrechts in het partijblad van oktober 1991<br />
onder de veelzeggende titel Sterven voor Zagreb (de hoofdstad van Kroatië). De hulp van<br />
NAVO-partner Amerika moet daarbij worden afgewezen. 'West-Europa is volwassen<br />
genoeg om het ex-Joegoslavische probleem eens en voorgoed op te lossen, zonder in te<br />
gaan op het Amerikaanse verlangen om overal ter wereld "Globocop" te spelen en zo haar<br />
invloed in onze achtertuin te vergroten' (Sustronck, 1993: 5).<br />
In conflicten tussen een Europees en een niet-Europees land moeten alle Europese<br />
staten aan één zeil trekken. 'Wij kiezen voor een Europa dat blok vormt tegen<br />
gemeenschappelijke bedreigingen,' zegt VBJ-voorzitter Karim Van Overmeire op het VBJcongres<br />
Vrij Vlaanderen-Sterk Europa (Van Overmeire, 1993: 1). Zo bepleit het Vlaams Blok<br />
gezamenlijke Europese maatregelen tegen Turkije in het conflict met Griekenland om<br />
Cyprus. 'Wij moeten als Europese Gemeenschap Turkije treffen met sancties. Wanneer we<br />
om welke reden dan ook daartoe de moed missen, dan doen we aan ergerlijk en laf<br />
Europees plichtsverzuim en laten we op een even ergerlijke en laffe wijze de Grieken in de<br />
steek,' berispt Dillen op 14 maart 1991.<br />
Ondanks alle kritiek op de economie als motor van de Europese eenmaking staat het<br />
Vlaams Blok uitgesproken positief tegenover de Europese eenheidsmarkt en de<br />
vrijhandelsakkoorden tussen de EG en de landen van de EVA (de Europese Vrijhandels<br />
Associatie). 'Het VBJ juicht de voorgenomen eenmakingsplannen toe. De Europese markt<br />
zou de grootste markt ter wereld worden. De lokale bedrijven zullen hun actieradius zien<br />
vertwaalfvoudigen' (Penris, 1989: 1).<br />
Om de afzetmarkten van de Europese ondernemers binnen Europa te verzekeren, pleit<br />
het Vlaams Blok in Grote Kuis (1994) voor vrijhandel binnen Europa, maar protectionisme<br />
naar buitenuit: 'De vrijhandel mag niet mundiaal zijn en evenmin onbeperkt, maar dient in de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 164
Blanke vesting Europa<br />
eerste plaats te worden ingericht binnen economische en geografische kaders met een<br />
verwante (Europese) cultuur en met gelijklopende sociaal-economische ontwikkeling en<br />
inzichten. (...) Het Vlaams Blok pleit er dan ook voor dat aan de grenzen van de Europese<br />
Gemeenschap een pragmatisch protectionisme wordt doorgevoerd.'<br />
Dat protectionisme moet onder meer de Europese landbouw beschermen, want die is<br />
noodzakelijk voor Europa's zelfvoorziening. Dillen noemt de landbouw 'een<br />
levensnoodzakelijkheid voor de onafhankelijkheid van Europa zelf' (16 mei 1991). 'Het<br />
Vlaams Blok is van mening dat Europa een sterke en strategische landbouwpolitiek moet<br />
overeind houden. (...) Die moet gebaseerd zijn op de noodzaak een voldoende grote landbouwsector<br />
in stand te houden, d.w.z. een sector die verhindert dat we onszelf op<br />
wereldvlak volledig afhankelijk zouden maken van de rest van de wereld,' schrijft het in<br />
Grote Kuis (1994).<br />
Het tot nu toe gevoerde Europees landbouwbeleid vindt in Dillens ogen geen genade.<br />
'De noodlottige landbouwpolitiek is alleen te verklaren door een gebrek aan nationale<br />
fierheid, door een gebrek aan Europese fierheid bij de officiële Europamakers. Zij gaan in<br />
de knie, zij buigen het hoofd voor het cosmopolitisme, voor het mondialisme, twee<br />
synoniemen van Amerika's nieuwe wereldorde, twee synoniemen van Amerika's<br />
eigenbelang. Dit alles moet Europa afwijzen' (7 april 1992). Dillen eist op 17 december 1992<br />
daarom het ontslag van de Europese Commissie: 'De Commissie heeft de landbouwers<br />
verraden en heeft zo heel Europa verraden. (...) De Europese Commissie moet ontslag<br />
zonder vooropzeg krijgen. Het is nog een milde straf!'<br />
Een Europese vrije-markteconomie (vrijhandel binnen Europa) behoort tot een van de<br />
'nationalistische doelstellingen op het sociaal-economisch terrein', schrijft Blok-econoom<br />
Willy Smout. Het Blok pleit daarbij voor 'een Europese wetgeving die een onvervalste<br />
concurrentie nastreeft' (Smout, 1990: 78, res. 1). Europa moet één markt worden die het<br />
ganse Europese territorium bestrijkt, dus ook de landen die niet tot de EG behoren.<br />
Daarom steunt het Blok de Europese Economische Ruimte, die de handel liberaliseert<br />
tussen de landen van de Europese Gemeenschap en de landen van de EVA (Noorwegen,<br />
Zwitserland, Liechtenstein, IJsland, Zweden, Finland en Oostenrijk - de laatste drie landen<br />
zijn sinds 1995 lid van de Europese Unie). De economische splitsing van West-Europa in<br />
twee handelsblokken (EG en EVA) heeft het Vlaams Blok steeds betreurd: 'De rivaliteit<br />
tussen de EVA en de EG (vooral in de jaren zestig, nvda) zal jaren een handicap zijn en de<br />
concurrentiekracht van Europa ten opzichte van de Verenigde Staten en Japan ernstig<br />
benadelen. Het is te hopen dat de recentelijke creatie van de Europese Economische<br />
Ruimte een positieve invloed zal hebben op de economische expansie van Europa'<br />
(Annemans e.a., 1992: 11).<br />
De economie kan niet liberaal genoeg zijn, vindt het Blok, en het aarzelt daarom niet het<br />
EG-beleid te bekritiseren wanneer dat naar zijn zin niet liberaal genoeg is: 'Uiteraard kan<br />
men moeilijk iets inbrengen tegen de algemene beginselen van de open markteconomie en<br />
vooral van gezonde overheidsfinancieën. Alleen stellen we vast dat aan het eveneens met<br />
de lippen beleden "vrije markt"-geloof een reeks maatregelen en initiatieven (cohesiefondsen,<br />
"sociaal Europa") vastgekoppeld worden die eerder naar verstaatsing en dirigisme<br />
leiden dan het omgekeerde' (Annemans e.a., 1992: 24).<br />
Het Britse model als voorbeeld<br />
Van een eengemaakte sociale politiek mag omwille van hetzelfde liberalisme evenwel geen<br />
sprake zijn, meent het Vlaams Blok. Nochtans eist de 'Werkgroep economie' op het VBJcongres<br />
van februari 1989 in een resolutie 'de uitbouw van een Europees minimum sociaal<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 165
Blanke vesting Europa<br />
zekerheidsstelsel' (Penris, 1989: res. 6). (De landen die het kunnen, mogen wel meer dan<br />
het minimum aanbieden.) Dat stelsel moet vooral beletten dat er een migratiestroom op<br />
gang zou komen van de armere naar de rijkere Europese landen. Het Vlaams Blok kant zich<br />
hierbij ook tegen een vrij verkeer van werknemers.<br />
'Minimum' betekent in dit geval echter dat het EG-land met de laagste sociale<br />
bescherming als norm wordt genomen. Verder dan dat wil het Vlaams Blok niet gaan.<br />
Onder de titel Een ééngemaakt sociaal Europa: een linkse fictie! spreekt Blok-econoom<br />
Willy Smout zich in het partijblad van december 1989 uit tegen de verhoging van de minimumlonen<br />
in de armste Europese landen: 'Het Europees Sociaal Charter wil in de eerste<br />
plaats de minimumlonen in de armste landen drastisch optrekken om de sociale spanningen<br />
in Europa weg te werken. Het Vlaams Blok verwerpt voorliggende visie omdat de economische<br />
realiteit anders is. Het heeft niet de minste zin om eenzelfde sociale norm te hanteren<br />
in totaal verschillende economische omgevingen.'<br />
Integendeel, de lage lonen vormen volgens het Vlaams Blok juist de economische<br />
sterkte van deze landen. 'Is het verstandig landen als Portugal of Griekenland een belangrijk<br />
investeringsargument te ontnemen door deze landen dezelfde sociale verplichtingen op<br />
te leggen als b.v. Duitsland?,' zo doet het deze kwestie af (Annemans e.a., 1992: 40).<br />
'Duurzame cohesie kan alleen via de markt bereikt worden, (...) door investeringen van<br />
buitenlandse ondernemers die geïnteresseerd zijn in productie in lage-loonlanden'<br />
(Annemans e.a., 1992: 31). Het Vlaams Blok besluit: 'De sociale zekerheid is een bevoegdheid<br />
van de eigen staat, van het eigen volk, zodat iedere volksgemeenschap zelf de solidariteit<br />
onder zijn burgers kan regelen volgens de eigen inzichten en noden' (Annemans e.a.,<br />
1992: 41). Sociale ongelijkheid tussen de Europese landen vormt voor het Vlaams Blok<br />
geen enkel probleem.<br />
Het Vlaams Blok wil de inkomenskloof tussen de armere en de rijkere Europese landen<br />
dus niet overbruggen door een stijging van de lonen in de armere landen, maar door een<br />
daling van de lonen in de rijkere Europese landen: 'Het VBJ stelt een enorme discrepantie<br />
vast tussen de inkomensschalen van de Zuideuropese staten (Griekenland, Italië, Spanje,<br />
Portugal) en Ierland aan de ene kant, en deze van de Noordeuropese staten (Benelux,<br />
Frankrijk, Denemarken, BRD, Groot-Brittannië) aan de andere kant. Op een vrije<br />
eenheidsmarkt zal zulks met zich meebrengen dat - op weg naar een nieuw inkomensevenwicht<br />
- in de rijkere landen de loonkost drastisch zal gedrukt moeten worden'<br />
(Penris, 1989: 3). Die loonkostdaling behelst niet alleen de vermindering van de patronale<br />
bijdragen, maar ook de daling van het netto-loon dat de werknemer ontvangt, want het<br />
Vlaams Blok voorziet dat deze maatregel eveneens een daling van de koopkracht tot gevolg<br />
zal hebben.<br />
Het Vlaams Blok wil de Europese eenheidsmarkt ook aangrijpen om de vakbondsrechten in<br />
Vlaanderen drastisch terug te schroeven. 'De wetgevingen van de syndicale activiteiten<br />
dienen dringend gecoördineerd. Het VBJ pleit ervoor hierbij het Britse model als voorbeeld<br />
te nemen' (Penris, 1989: 3).<br />
Groot-Brittannië legde onder het bewind van Margaret Thatcher de vakbondsvrijheid<br />
systematisch aan banden, en dat is wat het Vlaams Blok het meest bevalt: 'Concreet zou<br />
zulks ondermeer betekenen dat de vakbonden rechtspersoonlijkheid krijgen toegekend, en<br />
dat overtredingen van de sociale vredesclausules in CAO's, loutere solidariteitsacties en<br />
onrechtmatige vakbondsdaden in het algemeen, juridisch vervolgd zullen worden' (Penris,<br />
1989: 3).<br />
Het verbod op 'loutere solidariteitsacties' houdt in dat bijvoorbeeld de Volkswagenarbeiders<br />
in een Duitse fabriek geen solidariteitsstakingen mogen organiseren met hun<br />
stakende collega's in bijvoorbeeld een Vlaamse Volkswagenvestiging. Werknemers mogen<br />
zich niet over de nationale grenzen heen Europees organiseren. Een multinationale<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 166
Blanke vesting Europa<br />
vakbondsorganisatie, als antwoord op de multinationale organisatie van de bedrijven, wordt<br />
dan onmogelijk.<br />
Het Vlaams Blok voorziet nog meer beperkingen op het stakingsrecht: 'Er moet ook een<br />
einde komen aan de toestanden waarbij door vakbondsacties in het ene deelgebied,<br />
arbeiders in de andere deelgebieden technisch werkloos worden. In alle geval dienen de<br />
vakbonden rekenplichtig, burgerlijk en strafrechterlijk aanspreekbaar te worden' (Penris,<br />
1989: 3).<br />
Een ander instrument om de welvaartsverschillen binnen Europa weg te werken, zijn de<br />
Europese Structuur- en Cohesiefondsen, die financiële middelen ter beschikking stellen van<br />
de economisch achtergestelde gebieden (i.h.b. Portugal, Spanje, Griekenland en Ierland,<br />
maar ook bepaalde regio's binnen de rijkere landen). Het Blok verwerpt deze<br />
welvaartsoverdrachten vanuit het recht op ongelijkheid. Karel Dillen: 'Men kweekt bij de ontvanger<br />
een steunverslaving en schept bij gever en krijger de dwaze waan en de gevaarlijke<br />
utopie dat er een systeem zou ontstaan waardoor elk land, elke regio hetzelfde<br />
welvaartspeil zou krijgen, hetzelfde bezit zou verwerven. Wat onmogelijk is in bedrijven, wat<br />
onmogelijk is tussen enkelingen, wat onmogelijk is tussen maatschappelijke groepen, is en<br />
blijft het ook tussen volken, volksgroepen, regio's, landen' (14 september 1992).<br />
Nochtans schrijft het Vlaams Blok elders: 'Vanuit onze volksnationale visie hebben wij<br />
uiteraard geen bezwaar tegen solidariteit tussen volkeren en regio's' (Annemans e.a., 1992:<br />
29). Die solidariteit tussen de volkeren, of zoals Dillen het op 22 januari 1993 noemt 'de<br />
grotere volkerengemeenschap welke de Europese Gemeenschap is', moet echter op dezelfde<br />
beginselen steunen als de solidariteit binnen een volksgemeenschap. Vanuit een organisch-solidaristische<br />
visie verhouden de volkeren zich immers tot elkaar zoals de personen<br />
binnen een volk.<br />
Dat wil zeggen dat ook hier de solidariteit slechts onder welbepaalde voorwaarden geldt,<br />
vervolgt Dillen: 'Wie, waar ook in Europa, als Europees volk, als Europese volksgroep, als<br />
Europese minderheid, door omstandigheden waaraan ze geen schuld dragen, welke ze zelf<br />
niet veroorzaakt hebben, waaraan ze zelf geen verantwoordelijkheid dragen, in het gedrang<br />
komen, in moeilijkheden en in nood verkeren, hebben recht op naastenliefde, dit is liefde tot<br />
de naaste, hebben recht op ondersteuning, hebben recht op solidariteit, de solidariteit van<br />
de Europeanen, van de samenwerkende Europese volkeren.'<br />
Natuurrampen, zoals overstromingen en aardbevingen, beantwoorden wel aan deze<br />
omstandigheden, maar welvaartsverschillen niet en die moeten daarom behouden blijven.<br />
Nog steeds Dillen: 'Even vanzelfsprekend, even natuurlijk, even voor de hand liggend is de<br />
oude wijsheid "charité bien ordonnée commence par soi-même". Wie sterk is, kan en moet<br />
helpen. Er moeten echter sterken zijn om te kunnen helpen. Even vanzelfsprekend ook kan<br />
het niet zijn dat hulp een abonnement op een het hele jaar werkende en schenkende Sinterklaas<br />
zijn zou. Even vanzelfsprekend moet profitariaat uitgeschakeld worden en blijven.<br />
Even vanzelfsprekend moeten bedrog, fraude en alle andere misbruiken bekampt en<br />
bestraft worden.'<br />
Een ware sprinkhanenplaag<br />
Hoezeer het Vlaams Blok ook voor het vrij verkeer van kapitaal, goederen en diensten is,<br />
tegen de vierde vrijheid van de Europese binnenmarkt - het vrij verkeer van personen - is<br />
het des te feller gekant. Die open grenzen binnen Europa zouden wel eens meer kwaad en<br />
verderf kunnen binnenbrengen, beweert het Blok: Europese criminelen van allerlei slag,<br />
drughandelaars, mafiaso, niet-Europese vreemdelingen, enzovoort.<br />
Dillen op 24 mei 1993: 'In de tijd dat de gesel van drugs niet onder de knie te krijgen is<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 167
Blanke vesting Europa<br />
en nog iedere dag toeneemt, maakt men het de misdadige handelaars en verspreiders nog<br />
maar wat gemakkelijker. (...) In een tijd dat geen Europees volk de kleine en grote criminaliteit<br />
doeltreffend te lijf gaat, doorsteekt men met het vrij verkeer nog enkele beschermende<br />
dammen. De mafia, de cosa nostra of hoe de georganiseerde misdaad ook heet, kan in<br />
haar handen wrijven. Ze krijgt als het ware een vrijbrief, een aanmoediging om haar<br />
werkterrein van Italië uit te breiden tot heel de Europese Gemeenschap. (...) Wij zijn tegen<br />
dit dogma van vrij verkeer voor personen, omdat het voor Europa's volkeren en voor Europa<br />
als geheel uitgroeien kan tot een ware sprinkhanenplaag!'<br />
Maar ook het vrij verkeer van nette Europese vreemdelingen kan tot problemen leiden,<br />
waarschuwt Dillen: 'Met het vrije verkeer mag geen Europees volk door een ander Europees<br />
volk van de eigen wortels beroofd worden, versmacht worden in de grauwe brij welke men,<br />
met de leugenachtigste eufemismen ooit uitgevonden, "multicultureel" en "pluricultureel"<br />
noemt' (22 februari 1991).<br />
Die binnen- en buiten-Europese bedreigingen noodzaken dan ook precies een versterking<br />
van de Europese binnengrenzen in plaats van een vrij verkeer, concludeert Dillen. 'De<br />
verdediging van het volk, de bescherming van het nationale grondgebied, de bescherming<br />
van de eigen mensen, het waarborgen van de veiligheid, de strijd tegen kleine en grote<br />
criminaliteit en niet in de laatste plaats tegen drugs - dit alles vergt dat elke nationale staat<br />
te allen tijde de controle aan zijn grenzen en op zijn territorium moet kunnen doorvoeren' (19<br />
november 1992).<br />
Het Vlaams Blok ondersteunt dan ook de Europese samenwerking tussen de<br />
politiediensten. Dillen pleit voor 'de werking van een goed opgevat en doeltreffend Europol.<br />
(...) "Goed opgevat" betekent de samenwerking tussen de politiediensten en ordestrijdkrachten<br />
van de nationale staten van Europa. Er kan noch mag sprake zijn, nu niet en<br />
in de toekomst niet, van een Europol dat leiden zou tot een wazige en gevaarlijke Europese<br />
eenheidspolitie. (...) "Doeltreffend" betekent: Europol moet de middelen van zijn opdracht<br />
hebben. Geen lood in de vleugels. De misdaad is georganiseerd; de politie moet het ook<br />
zijn' (Dillen, 1994: 161-162).<br />
Ook het asielbeleid dienen de Europese staten op elkaar af te stemmen, maar dit mag<br />
niet tot een versoepeling van de wetgeving leiden. 'De immigratiewetgeving en de wetgeving<br />
op de politieke vluchtelingen dient gecordineerd. Het moet de lidstaten evenwel mogelijk<br />
blijven afzonderlijk strengere normen uit te vaardigen' (Penris, 1989: 2). De Europese grenzen<br />
moeten gesloten worden voor niet-Europese asielzoekers.<br />
Een radicale afbraak van de Europese instellingen<br />
Het Vlaams Blok formuleert felle kritieken op de Europese politieke instellingen. Die<br />
kritieken hebben zowel betrekking op de taakverdeling tussen de instellingen (de<br />
voorbereidende, wetgevende, uitvoerende, controlerende, administratieve functies, ...), als<br />
op de inhoud van het beleid waarnaar de instellingen zich richten. Het Blok beroept zich<br />
daarbij wel eens op democratische principes, maar heeft soms liever dat die niet gelden.<br />
De bestaande Europese instellingen ademen volgens het Vlaams Blok te veel een<br />
centralistische, Eurocratische en kosmopolitische geest uit. Op hun congres Europa aan de<br />
Europeanen stellen de VBJ daartegen een drastische oplossing voor: 'Met het oog op de<br />
toekomstige éénmaking van Europa houden wij een pleidooi voor een radicale afbraak van<br />
de bestaande Europese structuren. Dit impliceert dat de bestaande Europese machtsstructuren<br />
en instellingen dienen te verdwijnen' (Huybrechts, 1989: res. 3).<br />
In de Europese rechtspraak stelt het Vlaams Blok bijvoorbeeld weinig vertrouwen, want<br />
die is 'per definitie kosmopoliet' (Annemans e.a., 1992: 19). Vermits de EG-lidstaten hun<br />
nationaal recht moeten afstemmen op de communautaire rechtsregels (het supranationaal<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 168
Blanke vesting Europa<br />
recht primeert op het nationaal), vreest het Vlaams Blok een verdere aantasting van de<br />
volkssouvereiniteit: 'De voorrang van Europese rechtspraak boven nationale rechtspraak -<br />
gepaard met de uitbreiding van EG-bevoegdheden naar zowat alle terreinen van het<br />
maatschappelijk leven - is een directe bedreiging voor de naar het getal kleine volkeren en<br />
culturen' (Annemans e.a., 1992: 35).<br />
De motor achter de Europese eenmaking is de Europese Commissie, die samengesteld<br />
is uit twaalf Europese commissarissen, wiens positie vergelijkbaar is met die van de ministers<br />
in de nationale regeringen. De Europese Commissie kan dan ook beschouwd worden<br />
als een voorafspiegeling van een eventueel toekomstige Europese regering. Ze neemt het<br />
initiatief tot nieuwe beleidsmaatregelen en controleert de lidstaten en hun onderdanen op de<br />
naleving ervan. De Commissie is de meest 'Europese' instelling: zij laat zich in principe niet<br />
leiden door het belang van de nationale lidstaten, maar door het gemeenschapsbelang.<br />
Daarom zegt Dillen: 'De Europese Commissie stevent af op en belichaamt reeds nu een<br />
technocratisch, bureaucratisch, centralistisch Europa, dat niet en nooit ons Europa zijn kan<br />
of worden mag' (10 maart 1993). De Commissie dreigt een 'super-dertiende-Lidstaat' te<br />
worden en de Commissie-voorzitter een 'super-staatshoofd', heet het (Annemans e.a.,<br />
1992: 37). De taken van de Commissie moeten worden herzien, eist Dillen: 'De Commissie<br />
moet een uitvoerend orgaan worden dat alle wetgevend werk aan andere instanties<br />
overlaat' (10 maart 1993).<br />
De communautaire wetgevende bevoegdheid moet dan worden overgeheveld naar het<br />
Europees parlement. Dat is vooral een theoretisch standpunt, want zolang het Europees<br />
parlement - toch democratisch verkozen door de Europese volkeren - niet is samengesteld<br />
zoals het Vlaams Blok het belieft, is dat democratisch deficit nog niet zo kwaad. Dillen<br />
laconiek: 'Het Europees parlement beschikt nagenoeg over geen bevoegdheden; maar gelet<br />
op de geest welke hier heerst, rijst de vraag of dit niet het beste is' (11 maart 1993).<br />
Democratie is geen kwestie van principes maar van opportuniteiten, lijkt het Vlaams Blok te<br />
denken. Zo heeft het liever dat het Europees parlement zich niet inlaat met het Gemeenschappelijk<br />
Buitenlands- en Veiligheidsbeleid, want 'in zijn huidige samenstelling is het daar<br />
niet bekwaam toe' (Annemans e.a., 1992: 36).<br />
4. EEN STERK, WEERBAAR EN GEWAPEND EUROPA<br />
Europa moet ook militair een eigen machtsblok vormen, schrijft het Vlaams Blok in zijn<br />
Grondbeginselen: 'Het Vlaams Blok staat op het standpunt dat een toekomstige Europese<br />
politiek erop gericht dient te zijn de zelfstandigheid en onafhankelijkheid van Europa te<br />
bekomen en te handhaven. Europa dient elk imperialisme dat het bedreigt, of dit nu uit de<br />
Sovjet-Unie, uit de Verenigde Staten of van elders komt, af te wijzen. (...) Voor het Vlaams<br />
Blok moet een ééngeworden Europa tevens een sterk, weerbaar en gewapend Europa zijn,<br />
in staat zijn vrijheid te beschermen en zichzelf te verdedigen.'<br />
De Amerikaanse paraplu<br />
Over de relatie tussen Europa en de NAVO (Noordatlantische Verdragsorganisatie) - waarin<br />
de Verenigde Staten als niet-Europese mogendheid domineren - bestaan binnen het<br />
Vlaams Blok twee opvattingen. Een eerste zegt dat Europa in de NAVO moet blijven zolang<br />
er geen Europese Defensiemacht op poten is gezet; een tweede draait dat argument om:<br />
zolang Europa in de NAVO blijft, zal het steeds een excuus vinden om geen eigen<br />
defensiemacht op te bouwen.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 169
Blanke vesting Europa<br />
Die eerste visie stond vele jaren en tot het einde van de Koude-Oorlog buiten discussie.<br />
'Het Vlaams Blok wijst een Europese weerbaarheidsleegte tussen tot de tanden gewapende<br />
blokken als waanzinnig en levensgevaarlijk af. (...) Zolang Europa niet ééngeworden is en<br />
zelf niet beschikt over de nodige macht om die eigen politiek door te voeren, is het zonder<br />
meer duidelijk dat van verschillende kwalen de handhaving van de NAVO het kleinste euvel<br />
is,' luidt het in de Grondbeginselen. Al wordt, met de woorden van Bruno Mégret (topman<br />
van het Franse Front National), Europa's militaire afhankelijkheid van Amerika wel een<br />
schande genoemd: '350 miljoen Europeanen moeten aan 230 miljoen Amerikanen vragen<br />
om hen te beschermen tegen 270 miljoen Sovjets' (Vanhecke, 1987: 2).<br />
Binnen de NAVO moet Europa wel een sterkere positie nastreven. Op het VBJ-congres<br />
van oktober 1987 zegt Hans Carpels, voorzitter van de 'Werkgroep veiligheid' daarover:<br />
'Binnen de NAVO willen wij dat Europa een even sterke beslissingsmacht verwerft als de<br />
Verenigde Staten en dat zij de politieke en militaire konsekwenties van deze keuze aanvaardt'<br />
(Carpels, 1987: 3). Zolang Europa er zonder de steun van de Verenigde Staten<br />
echter militair op zou verzwakken, moeten Amerikaanse militaire bases in Europa behouden<br />
blijven. Op hun congres in februari 1989 spreken de VBJ zich daarom uit tégen de<br />
terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit West-Duitsland, omdat dit 'op het huidig<br />
ogenblik ons inziens een onaanvaardbare verzwakking van de Westerse defensie zou betekenen'<br />
(Van Tichelt, 1989: 1).<br />
In het vuur van de Koude-Oorlog verkiezen ook Europese nationalisten zoals het Vlaams<br />
Blok een anti-communistisch bondgenootschap met de Verenigde Staten van Amerika<br />
boven een Europees bondgenootschap. 'Ons streefdoel is een Europa dat zich resoluut tot<br />
het "Westerse kamp", tot het anti-communistische kamp bekent,' zegt Frank Vanhecke op<br />
het VBJ-congres van 1987. Het Vlaams Blok wil een internationale die overal ter wereld het<br />
communisme, of wat daarvoor moet doorgaan, op alle vlakken bestrijdt. Op het VBJcongres<br />
van 1990 bepleit Karim Van Overmeire 'de oprichting van een nieuwe anti-communistische<br />
alliantie. Dit bondgenootschap dient, in tegenstelling tot de NAVO, niet alleen op<br />
militair, doch ook op politiek vlak een dam op te werpen tegen het communisme, waar ook<br />
ter wereld' (Van Overmeire, 1990: res. 7).<br />
Communistische regimes, zowel in het toenmalige Oostblok als in de Derde-Wereld,<br />
moeten zoveel mogelijk geïsoleerd worden. Op het VBJ-congres van 1987 eist de 'Werkgroep<br />
veiligheid' 'de stopzetting van economische en politieke samenwerking en de<br />
verbreking van alle diplomatieke banden met marxistische staten' (Carpels, 1987: res. 13).<br />
Anti-communistische groeperingen moeten er ondersteund worden. 'De Vlaams-<br />
Blokjongeren roepen alle Westeuropese staten op financiële, morele en logistieke hulp te<br />
geven aan nationalistische en anti-communistische bevrijdingsbewegingen in de<br />
Oostbloklanden' (Van Overmeire, 1990: res. 10).<br />
Het Vlaams Blok voegt zelf alvast de daad bij het woord. In het partijblad en in de<br />
nieuwsbrief van de jongeren besteedt het in de rubriek Nationalisten in Europa veel aandacht<br />
aan zijn Oosteuropese geestesgenoten. Ten gerieve van zijn internationale contacten<br />
stelde het Vlaams Blok ook een voorstellingsbrochure op in het Frans, Engels, Duits,<br />
Spaans en Italiaans. Partijdelegaties brengen geregeld solidariteitsbezoeken aan Oosteuropese<br />
nationalisten, die op hun beurt welgekome gasten zijn op partij- en VBJ-congressen.<br />
Deze nauwe contacten kaderen in 'een bewuste strategie van het Vlaams Blok om het<br />
politiek braakliggende Oost-Europa niet over te laten aan de traditionele partijen,' bekent<br />
VBJ-voorzitter Karim Van Overmeire in het partijblad van februari 1994. 'Het valt te<br />
verwachten dat alleen de partijen in Oost-Europa die op steun kunnen rekenen van<br />
gelijkgezinde Westeuropese partijen, op termijn overlevingskansen hebben. Tweehonderd<br />
miljoen Oosteuropeanen zijn ideologisch dakloos. Wie nu investeert, zal straks de vruchten<br />
plukken. (...) Kortom, als we binnen tien jaar nog iets willen merken van de golf van rechts<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 170
Blanke vesting Europa<br />
nationalisme dat Oost-Europa overspoeld heeft en niet op alle sleutelposities in Oost-<br />
Europa of oud-communisten of christen-democraten willen vinden, dan gaan ook wij<br />
nationalisten de handen uit de mouwen moeten steken,' aldus Van Overmeire in het<br />
partijblad van oktober 1993.<br />
Ook ten aanzien van anti-communistische bewegingen in niet-Europese landen roept<br />
het Blok op tot steun. De VBJ eisen op hun congres van 1987 dat 'Europa zich honderd procent<br />
engageert voor het hele Westen en tegen het communisme. De solidariteit met de verdrukte<br />
Oosteuropese volkeren moet ook leiden tot een aktieve belangstelling voor het anticommunistisch<br />
verzet waar ook ter wereld' (Vanhecke, 1987: res. 4). Ze pleiten voor 'daadwerkelijke<br />
en oordeelkundige steun aan de groeperingen in marxistische staten die het<br />
regime bestrijden teneinde een vrije samenleving op te bouwen' (Carpels, 1987: res. 14).<br />
Dat laatste punt had aan Roeland Raes enkele kritische opmerkingen ontlokt. Raes is niet<br />
minder anti-communistisch dan andere Vlaams-Blokkers, maar als aanhanger van 'Europa<br />
derde macht' (zie verder) schuwt hij ook het anti-amerikanisme niet. Typisch is dat Raes<br />
naast 'het mensonwaardige Sovjetimperialisme' ook 'het subtielere maar nivellerende<br />
Amerikaans dollarimperialisme' tot de 'tegenstrevers' rekent. 84 In zijn congresamendementen<br />
bij de tekst van Carpels stelde hij de vraag: 'Is het altijd gemakkelijk een anti-marxistische<br />
bevrijdingsbeweging te onderscheiden van een strekking die louter de Amerikaanse<br />
belangen dient? Wat b.v. met de Nicaraguaanse contra's?'<br />
Zoveel zin voor nuance is niet aan Jan Penris besteed, die op het VBJ-congres van<br />
maart 1990 nog eens de traditionele Koude-Oorlogsrethoriek herneemt. 'De NAVO bleek<br />
geen overbodige luxe, want in de werelddelen waar men niet tot een gelijkaardige defensieorganisatie<br />
was kunnen komen, greep het communisme wild om zich heen. In Azië vielen<br />
het Noorden van Korea, Vietnam, Laos, Cambodja, Birma en Afghanistan; in Afrika onder<br />
andere Ethiopië, Tanzania, Mozambique, Zambia, Rhodesië, Botswana, Angola, ...; in Zuid-<br />
en vooral Midden-Amerika Nederlands-Guyana (Suriname), Nicaragua, Cuba, ...' (Penris,<br />
1990: 1). Al deze landen vormen of vormden natuurlijk geen rechtstreekse bedreiging voor<br />
Europa's territoriale veiligheid, maar het feit dat ze tot de geo-politieke invloedssfeer van de<br />
Sovjet-Unie behoorden - en volgens de Koude-Oorlogsrethoriek dus 'communistisch' waren<br />
- volstaat voor Penris om hen in het vijandige kamp te klasseren.<br />
Nog steeds volgens de basisregels van de Koude-Oorlogsrethoriek vervolgt Penris: 'In al<br />
deze landen werden en worden de mensenrechten met de voeten getreden, liggen de<br />
democratische vrijheden aan banden en wordt er een loopje genomen met de grondbeginselen<br />
van een gezonde vrijhandelseconomie' (Penris, 1990: 1). Alvast met die eerste<br />
twee principes lijkt Penris minder moeite te hebben ten aanzien van landen die tot de Amerikaanse<br />
geo-politieke invloedssfeer behoren. Penris juicht de repressie toe die daar in naam<br />
van het anti-communisme tegen links-nationale oppositiegroepen wordt gevoerd: 'De vrije<br />
wereld werd niet alleen vanuit Oost-Europa bedreigd. Op het Amerikaanse continent blijft<br />
het communisme even bedreigend als voorheen. De machtsgreep in Grenada werd teniet<br />
gedaan, maar hoelang zal El Salvador nog kunnen standhouden, en hoelang nog voor de<br />
communisten in Venezuela, Colombia, Peru en Chili hun slag thuishalen? Zuidwest-Afrika is<br />
reeds zo goed als volledig in marxistische handen, Zuid-Afrika zelf wordt eveneens<br />
bedreigd' (Penris, 1990: 2).<br />
In zijn discussietekst op het VBJ-congres van 1987 roept Frank Vanhecke de Chileense<br />
dictatuur van generaal Pinochet zelfs uit tot een van de voorposten van 'de vrije wereld'.<br />
Pinochet kwam in 1973 met de steun van de Verenigde Staten aan de macht na een<br />
bloedige staatsgreep tegen de socialistische en democratisch verkozen president Salvador<br />
Allende. Vanhecke pleit voor een 'resoluut engagement voor het Westen en voor de hele<br />
vrije wereld, inclusief b.v. Chili' (Vanhecke, 1987: 2). Enkele andere Vlaams-Blokkers lieten<br />
84 () RAES R., Congresteksten 'Gastarbeidersproblematiek', 25-4-1984, p. 3.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 171
Blanke vesting Europa<br />
hierover in hun amendementen echter hun verbazing horen en stelden voor de passage<br />
over Chili - 'de gangsters in een of andere Zuid-Amerikaanse "republiek",' drukte VBJ'er<br />
Bart Waegeman het uit - te schrappen. 'Ik dacht dat het Vlaams Blok voor een parlementaire<br />
democratie was en niet voor een veredelde vorm van fascisme,' merkte het Antwerpse<br />
gemeenteraadslid Eric Deleu zuurtjes op. Vanhecke bleef evenwel bij zijn standpunt.<br />
Het einde van de Koude-Oorlog in het begin van de jaren negentig ontdooit ook het<br />
defensiedenken binnen het Vlaams Blok. Weliswaar blijven de pro-NAVO-stemmen luid<br />
klinken, maar ze zijn niet meer het enige geluid. Op het VBJ-congres Naar een nieuw<br />
Europa in maart 1990 is die verdeeldheid voor het eerst merkbaar. Jan Penris geeft zijn<br />
referaat de vranke titel 'Heeft de NAVO nog zin?', maar hij beantwoordt die vraag nog<br />
steeds positief. 'Wij zien geen reden om de NAVO te ontbinden,' stelt hij ondubbelzinnig in<br />
een resolutie (Penris, 1990: res. 2).<br />
Die afwachtende houding wordt op hetzelfde VBJ-congres echter ook in vraag gesteld,<br />
en dat was nieuw. Zolang Europa binnen de NAVO blijft, zal het steeds een excuus hebben<br />
om geen werk te maken van een eigen defensiemacht die los staat van de Verenigde<br />
Staten, argumenteren deze Vlaams-Blokkers. Deze denkpiste wordt op het congres<br />
verdedigd door Karim Van Overmeire, de Oost-Europa- en defensie-specialist van het Blok.<br />
Van Overmeire is de NAVO wel dankbaar voor de veiligheid die ze in het verleden in Europa<br />
heeft gewaarborgd, maar met meer klem dan ooit dringt hij aan op de uitbouw van een<br />
eigen Europese defensiemacht: 'De NAVO heeft haar zin verloren. Een ontbinding van de<br />
NAVO op korte termijn zou de Westeuropese staten verplichten om werk te maken van een<br />
centrale Westeuropese defensiemacht en dit binnen de schoot van de EG. Een direct<br />
gevolg zou de verminderde invloed van de USA op het oude continent zijn. (...) Het is<br />
aangewezen de ontbinding van de NAVO op korte termijn voor te stellen' (Van Overmeire,<br />
1990: 2).<br />
Ruim drie jaar later, op het VBJ-congres Vrij Vlaanderen-Sterk Europa in oktober 1993,<br />
lijkt Karim Van Overmeire, inmiddels VBJ-voorzitter en kamerlid, zijn slag thuis te halen. 'Er<br />
zijn vandaag geen excuses meer te bedenken om de Verenigde Staten nog verder te<br />
volgen of zelfs het leiderschap van de VS in de wereld te erkennen. "Het Westen" bestaat<br />
niet. Weliswaar kunnen Noord-Amerika en Europa dikwijls gemeenschappelijke belangen<br />
hebben die ze gemeenschappelijk moeten behartigen, maar even dikwijls hebben ze tegengestelde<br />
belangen. (...) Het tijdperk van gemekker en geklaag is afgelopen. Vandaag is<br />
Europa in staat om over zichzelf te beslissen' (Van Overmeire, 1993: 1).<br />
De VBJ manen de honderdduizend Amerikaanse soldaten in Europa aan te vertrekken<br />
en eisen in tegenstelling tot enkele jaren voordien 'de onmiddellijke verwijdering van alle<br />
niet-Europese militaire installaties uit Europa' (Voorspoels, 1993: 4). Van Overmeire neemt<br />
het de NAVO bovendien bijzonder kwalijk dat ze de veiligheid van de nieuwe Oosteuropese<br />
staten niet wil garanderen ten opzichte van Rusland en dus niet bereid is NAVO-troepen in<br />
te zetten tegen mogelijke Russische interventies in b.v. de Baltische staten. In het partijblad<br />
van februari 1994 trekt hij daaruit nogmaals zijn lessen: 'De NAVO wil aan de Oosteuropese<br />
volkeren geen enkele garantie bieden. Het is dan ook tijd dat de organisatie ontbonden<br />
wordt en dat er een nieuwe alliantie komt van West-, Midden- en Oosteuropese landen,<br />
maar zonder Russen of Amerikanen. De Oosteuropeanen moeten dus niet in de NAVO, de<br />
Westeuropeanen moeten eruit...'<br />
Een Europees leger<br />
'Europa moet streven naar de opbouw van een Europese defensiegemeenschap, die de<br />
harmonisatie en de uitbouw van een feitelijk Europees leger tot doel moet hebben, dit ter<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 172
Blanke vesting Europa<br />
vervanging van de NAVO,' schrijft het Vlaams Blok in zijn Europees programma Grote Kuis<br />
(1994).<br />
De partij verwijst hierbij graag naar de Franse fascistische schrijver Maurice Bardèche (<br />
1907). 'Maurice Bardèche is op veel vlakken voor ons een voorbeeld: als denker over en<br />
voor een nieuw Europa, zoveel waardevoller dan de plechtstatige nulliteiten die ons dag-nadag<br />
met hun banaliteiten overstelpen,' looft ondervoorzitter Roeland Raes in Dietsland-<br />
Europa van september 1994. Raes spande zich eerder al in om het politieke gedachtengoed<br />
van Bardèche in Vlaams-Blokkringen bekend te maken. In Dietsland-Europa schreef hij<br />
daartoe in 1980 een driedelige en zesentwintig pagina lange artikelenreeks onder de titel<br />
'Een groot Europeaan: Maurice Bardèche'. In het nummer van juli 1980 noemde hij<br />
Bardèche 'een der belangrijkste rechtse denkers uit West-Europa en een man aan wie<br />
wijzelf een groot deel van onze politieke bagage danken.'<br />
Bardèches opvattingen over 'Europa derde macht' zinnen het Vlaams Blok wel.<br />
Bardèche hield daarover op 26 april 1951 in Antwerpen een toespraak onder de titel L'Europe<br />
entre Washington en Moscou. Tussen de aandachtige toehoorders zat de toen 25-jarige<br />
Karel Dillen. Veertig jaar later neemt Dillens rechterhand Frank Vanhecke die titel letterlijk<br />
over voor zijn referaat 'Europa tussen Washington en Moskou' op het VBJ-congres van<br />
maart 1990. Vanhecke deelt ook de visie van Bardèche, waarover hij schrijft: 'Het is merkwaardig<br />
vast te stellen dat ook vandaag, na zovele jaren Europese eenmaking en Europese<br />
instellingen, alvast de grote lijnen van die tekst brandend actueel gebleven zijn' (Vanhecke,<br />
1990: 1).<br />
Die visie resumeert Vanhecke als volgt: 'De Westeuropese landen mogen dan al een<br />
ruime politieke onafhankelijkheid ten opzichte van de Verenigde Staten hebben verworven,<br />
die onafhankelijkheid blijft relatief en de culturele verknechting is er des te groter op<br />
geworden. (...) Uitgaande van die vaststelling van de quasi volledige mislukking van de<br />
naoorlogse Europese politiek valt het ons niet moeilijk de hoofdoorzaak hiervan aan te<br />
wijzen. Vandaag zouden wij immers, bijna zonder één woord te moeten wijzigen, deze tekst<br />
van Bardèche uit dezelfde toespraak in 1951 tot de onze kunnen maken...' (Vanhecke,<br />
1990: 1). Net zoals het Vlaams Blok pleit Bardèche voor de eenmaking van Europa op<br />
politieke basis en niet vanuit de economie. Bardèche wil een militair, anti-communistisch en<br />
xenofoob Europa door 'de oprichting van een Europees leger onder eenheidscommando',<br />
'een Europese buitenlandse politiek' en 'een Europese binnenlandse politiek voor de strijd<br />
tegen buitenlandse agenten' (Bardèche in Vanhecke, 1990: 1).<br />
Dat heeft verschillende consequenties, zegt Dillen, want 'een sterk Europa veronderstelt<br />
een gewapend Europa' (17 april 1991). Van ontwapening kan dan ook helemaal geen<br />
sprake zijn. 'Ik wens te beklemtonen dat weerloos pacifisme géén en militaire weerbaarheid<br />
daarentegen wél een vredesfactor is en blijft,' aldus Dillen (15 mei 1991). Kernwapens en<br />
atoombommen dienen eveneens tot het Europees wapenarsenaal te behoren. 'De Europese<br />
kernbewapening heeft de voorbije veertig jaar de vrede en vrijheid door veiligheid<br />
gewaarborgd,' meent Dillen (12 december 1989).<br />
Dillen kant zich tegen ontwapening: 'Wij moeten een realistische politiek voeren en blijven<br />
pleiten voor bewapening in functie van een Europa dat sterk moet worden en sterk moet<br />
blijven om, indachtig het tweeduizend jaar oude woord "wilt ge de vrede, bereid U voor op<br />
de oorlog", zo de vrede te waarborgen en ook de vrijheid, de veiligheid van Europa en van<br />
Europa's volken te waarborgen' (9 september 1991). Besparingen op defensie-uitgaven<br />
mogen niet ten koste gaan van de militaire taken: 'Er moeten meer fondsen vrijgemaakt<br />
worden voor de training en bewapening van gevechtseenheden, dit desnoods ten nadele<br />
van overtollige administratieve en logistieke diensten' (Huybrechts, 1989: res. 3).<br />
Een bewapend Europa vereist ook een Europese wapenindustrie, die het Blok onder<br />
staatscontrole wil plaatsen. Dillen: 'Men mag of moet de wapennijverheid geen vrij spel<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 173
Blanke vesting Europa<br />
laten. Het mag nooit de taak zijn van de politiek om de vrije onderneming te knevelen. De<br />
wapennijverheid is echter een uitzondering. Men moet weten wat de wapennijverheid betekent.<br />
Hier mag men niet uit naam van het ongebreideld geld verdienen het cynisme zover<br />
drijven dat om het even wat aan om het even wie geleverd wordt. Hier moeten de Europese<br />
landen strenge controle uitoefenen. Ze moeten weten wie hun echte bondgenoten zijn, aan<br />
wie wapens kunnen - en kunnen is niet moeten - geleverd worden en aan wie niet. Hier mag<br />
het woord niet gelaten worden aan pacifistisch geïdeologiseer, hier moet het woord blijven<br />
aan realistische Europese politiek die in de eerste en de laatste plaats de eigen belangen<br />
dient' (9 februari 1993).<br />
De vijanden van Europa<br />
Wie zijn de vijanden waarop de wapens van die Europese legermacht zullen gericht staan?<br />
Zowel de oostelijke als de zuidelijke buitengrenzen van het Europese continent (de<br />
Europese landen die niet tot de EG behoren dus inbegrepen) moeten zwaar beveiligd<br />
worden.<br />
De oostelijke buitengrens, die met de ex-Sovjetunie, moet verdedigd worden 'tegen een<br />
eventueel herlevend Russisch imperialisme. De nieuwe democratieën in Polen, Tsjechië,<br />
Slowakije en de Baltische Staten moeten verdedigd worden tegen eventuele annexatiepogingen,'<br />
eist het Blok in Grote Kuis (1994). Aan de Zuidelijke buitengrens van Europa, die<br />
met het Middellandse Zeegebied, dreigt volgens het Blok een nog groter gevaar: het islamfundamentalisme.<br />
Het Vlaams Blok hoopt dat die nieuwe vijand de Europese militaire eenmaking kan<br />
versnellen. 'In Europa zou men op halflange termijn nog tot een duurzame vrede kunnen<br />
komen met de gedemocratiseerde Oosteuropese staten en de eventueel uit de Sovjetunie<br />
losgescheurde volkeren. Met de opkomende islam-macht is zulks niet het geval. Meer nog,<br />
de islam bedreigt niet alleen het Westen, maar ook en vooral Oost-Europa. (...) Het Westen<br />
en het voormalige Oostblok krijgen daardoor af te rekenen met een gemeenschappelijke<br />
vijand. Wellicht kan ook dat Europa zijn nieuwe eenheid doen terugvinden' (Penris, 1990: 2).<br />
De Europese 'defensie'macht zal echter ook buiten Europa gewapenderhand moeten<br />
optreden. Met de bescherming van Europa's grondgebied heeft dat uiteraard niets meer te<br />
maken, met Europa's economische belangen des te meer, ook wanneer die ten koste gaan<br />
van het zelfbeschikkingsrecht van niet-Europese volkeren. 'Europa moet zich het recht<br />
kunnen voorbehouden de aanvoerroutes van vitale grondstoffen, inclusief olie, doeltreffend<br />
te beschermen,' schrijft het Vlaams Blok in zijn Europees verkiezingsprogramma van 1994,<br />
nota bene onder de hoofding 'Defensiebeleid voor Europa'.<br />
In het partijblad van juni 1994 laat het Blok nog meer zijn tanden zien. Onder de titel<br />
Wat baat Europa? pleit Jan Penris in een paginagroot artikel ervoor dat Europa zijn<br />
agressieve, koloniale geest herwint: 'Het grondstoffenprobleem moet eindelijk eens met een<br />
open geest onder ogen gebracht worden. Wij mogen geen derde-wereldcomplex koesteren.<br />
Het vroegere Europa had een groter groeipotentieel omdat de grondstoffenmarkt rechtstreeks<br />
door haar beheerst werd. Economische concurrent nummer één, de Verenigde<br />
Staten, heeft er alles voor gedaan om die hegemonie te verbreken. Met de dekolonisatie en<br />
de opkomst van de lage loonlanden is het met Europa bergaf gegaan. Wil Europa er terug<br />
bovenop komen, dan moet het zijn oude leeuwenmentaliteit herwinnen en prooi jagen waar<br />
die te vinden is. (...) De leeuw jaagt en brult op de markt en slaat toe telkens hij honger<br />
heeft.' Penris voorziet ook de middelen waarmee die neo-koloniale interventies moeten<br />
worden uitgevoerd: 'Een bijzonder onderdeel van de Europese defensiemacht zou belast<br />
moeten worden met het vrijwaren van de strategische en economische belangen buiten het<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 174
Blanke vesting Europa<br />
strikt Europese territorium (Zuidzee, Guyana, Afrika)' (Penris, 1989: 4).<br />
Blijkbaar behoort niet enkel Europa aan de Europeanen en geldt het economisch zelfbeschikkingsrecht<br />
niet voor alle volkeren van de wereld. Het Vlaams Blok aarzelt niet hier zijn<br />
eigen principes klakkeloos te overtreden. 'Goedbegrepen volksnationalisme is noch imperialistisch,<br />
noch onderdrukkend, (...) en wenst niemand uit te buiten noch te onderdrukken,'<br />
beweerde ondervoorzitter Roeland Raes nochtans op het congres van 1984. 85 En op het<br />
VBJ-congres van 1993 zei Rein Staveaux: 'Een volk dat de zelfbeschikking van andere<br />
volkeren niet erkent, verliest de faco zijn recht op zelfbeschikking. Het is logisch dat men<br />
iemand kan en mag behandelen naar de normen die hij tegenover anderen stelt' (Staveaux,<br />
1993: 2).<br />
Het baat allemaal niet. Het Blok heeft er zelfs oorlog voor over om Europa's economische<br />
belangen te vrijwaren. Wanneer de Verenigde Staten in januari 1991 de Golfoorlog<br />
tegen Irak aanvoeren, nadat dat land een half jaar voordien Koeweit had geannexeerd,<br />
staat het Blok paraat om de Westerse interventie te rechtvaardigen als een oorlog om olie.<br />
In het partijblad van februari 1991 schrijft Jan Houttekiet (pseudoniem van Jan Penris):<br />
'Onze economie is een olie-economie. (...) Het Westen en wijzelf incluis hebben dit te lang<br />
onderschat. De annexatiedrift van Saddam Hoessein heeft ons terug wakker moeten schudden.<br />
Wat men ook moge beweren aan de talrijke Vlaams-nationale cafétogen, deze<br />
Golfoorlog is de oorlog van een economisch bestel met een onverzadigbare oliedorst; een<br />
bestel dat in het vooruitzicht van de ontsluiting van de Oostmark nog meer dan vroeger<br />
nood heeft aan brandstof en dus een opdroging of een dreigende monopolisering van de<br />
oliebronnen best kan missen. Na deze Golfoorlog mogen de geo-strategen dus niet<br />
opnieuw in slaap vallen. Een vlotte olie-aanvoer moet nu maar voor eens en altijd verzekerd<br />
worden.'<br />
Wanneer er echter geen Europese belangen - economische of andere - op het spel<br />
staan, verzet het Vlaams Blok zich tegen invasies buiten Europa. Er mag in de wereld geen<br />
Vlaams bloed vergoten worden om bijvoorbeeld 'een uit zijn boom gevallen dictator in het<br />
zadel te kunnen houden,' schampert Jan Huybrechts in het partijblad van oktober 1991. Om<br />
die reden kantte het Vlaams Blok zich tegen de deelname van Belgische para's aan<br />
Restore Hope, de UNO-interventie in Somalië in 1993. Onder de titel 'De mondiale roeping<br />
van Willy Claes' (toenmalig Minister van Buitenlandse Zaken) schreef het partijblad van april<br />
1993 daarover: 'Men kan aanvaarden dat de regering onze soldaten inzet wanneer landgenoten<br />
in gevaar zijn of wanneer (in een Europees kader) besloten wordt tot militaire actie ter<br />
beveiliging van strategische belangen. In Somalië is geen van die voorwaarden vervuld. (...)<br />
Ondertussen verloren vier van onze paracommando's het leven in het hopeloos verknoeide<br />
land. (...) De prangende vraag moet worden gesteld: waarvoor zijn deze jonge mannen<br />
gestorven? Hebben wij de plicht alle brandhaarden in de wereld te gaan blussen, desnoods<br />
met eigen bloed?'<br />
Tot de vijanden van Europa behoort ook de Westeuropese vredesbeweging. Europa moet<br />
zich immers ook moreel bewapenen - 'karakteriële weerbaarheid' 86 noemt het Blok dat - en<br />
de vredesbeweging ondermijnt dat. 'De vredesbewegingen zijn de "neutronenbom" van de<br />
kommunisten. Ze laten de gebouwen onaangetast voor de toekomstige bezetter, maar ze<br />
doden het innerlijke van de mens,' schrijft het partijblad van juli 1983.<br />
Dillen verkettert de vredesbeweging die de ontwapening van West-Europa en de<br />
omschakeling van de wapenindustrie nastreeft. 'Een zwak, ongewapend Europa trekt alle<br />
gevaren aan, en van alle kanten. Wij hebben in het verleden te veel ondervonden wat een<br />
gevaar de ontwapeningswellustelingen, de pacifisten vormden. Ze brachten het<br />
oorlogsgevaar nader in plaats van het af te weren. Er zij hier nu terloops aan herinnerd<br />
85 () RAES R., Congresteksten 'Gastarbeidersproblematiek', 25-4-1984, p. 3.<br />
86 () DE LOBEL E., Vrijheid & Veiligheid, 1985, p. 19.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 175
Blanke vesting Europa<br />
hoeveel van die vredesbewegingen rechtstreeks of onrechtstreeks gefinancierd werden<br />
door de Sovjet-Unie' (9 september 1991).<br />
De gewetensbezwaarden komen er niet beter vanaf. De beschuldiging van volksverraad<br />
is weer niet veraf: 'Door hen en hun vertroetelaars wordt Europa niet gediend,' scheldt Dillen<br />
op 12 oktober 1989 in zijn allereerste tussenkomst in het Europees parlement. 'Het komt er<br />
voor Europa en voor zijn volkeren op aan geen voorwaarden te scheppen voor het kweken<br />
aan de lopende band van "gewetensbezwaarden", begunstigd als een van de vele<br />
categorieën uitverkoren en welig tierende huisdieren van de linkse fauna.' Voor Dillen is een<br />
gewetensbezwaarde een 'dienstweigeraar'. De soldaat vervult daarentegen wel zijn plicht.<br />
'Legerdienst is burgerdienst,' zegt hij daarom. 'Sedert de Tweede Wereldoorlog werd de<br />
vrede en de vrijheid van Europa gewaarborgd door degenen die in hun land en voor hun<br />
volk hun legerdienst, normale burgerplicht, vervullen. (...) De zogezegde gewetensbezwaarde<br />
en de hele sfeer rond hem geschapen betekende een ondermijning van de<br />
verdedigingswil van Europa en zo een vergroting van het oorlogsrisico.'<br />
De morele bewapening vormt ook een oproep tot een anti-communistische kruistocht.<br />
'Het Vlaams Blok wenst dat aandacht wordt geschonken aan de destabilisatie van onze<br />
samenleving door marxistische agenten. Wij moeten ons moreel wapenen' (Carpels, 1987:<br />
3). Eigenlijk wil het Blok - bewust of onbewust - een opiniedelict invoeren en in naam van<br />
het 'anti-communisme' een politieke zuivering doorvoeren. Ieder die zich in het verleden<br />
enigszins 'positief' heeft uitgelaten over 'het communisme' zal worden aangeklaagd. Dillen<br />
heeft zijn zwarte lijst al klaar: 'Staatslieden, politici, intellectuelen, journalisten, kunstenaars,<br />
geestelijken - ja zelfs geestelijken - wedijverden in het slingeren van het wierookvat voor<br />
Moskou. Roosevelt, Hopkins, de rode bisschop van Canterbury, Philby, Maclean, Blunt,<br />
Eluard, Aragon, Sartre, Picasso, Otto John zijn enkele namen uit een eindeloze lijst van het<br />
fellow traveller- en nuttige-idioten-miserabilisme. Denkend aan alle slachtoffers, aan alle<br />
rode misdaden, moet vandaag de eis gesteld worden dat een wetenschappelijk lichaam<br />
zonder verwijl het dossier van vijfenzeventig jaar communisme opstelt, objectief maar<br />
zonder iets te verheimelijken. Ik snak niet naar een nieuw Neurenberg; wél is ten minste het<br />
morele proces van het communisme nodig opdat de komende generaties zouden weten en<br />
leren, en ook tot beschaming van de dragers van de Lenin-orde en hun afstammelingen' (12<br />
september 1991).<br />
5. EUROPA: CENTRUM VAN DE WERELD<br />
Het Vlaams Blok droomt van 'een Europa dat een centrum van de wereld kan zijn' en<br />
waarnaar de rest van de wereld respectvol zou opkijken (Carpels, 1987: 2). Europa moet in<br />
zijn oude glorie hersteld worden, een glorie die de Europese landen met de dekolonisatie<br />
verloren. Karel Dillen: 'Het belang van Europa is meer dan alleen maar militaire verdediging<br />
aan Europa's grenzen. In dit verband herinner ik eraan hoe eens Europa - of juister Europa's<br />
mogendheden - de vijf werelddelen beheersten. Vandaag spreken velen schande<br />
daarover en hebben het over Europa's misdaden en wreedheden. Dat ze hiermee het kind<br />
met het badwater wegspoelen, verliezen ze uit het oog, omdat ze zelf alle nationale en<br />
Europese fierheid overboord gegooid hebben' (18 november 1992).<br />
Dillen blikt nostalgisch terug op wat hij als Europa's weldaden uit het verleden<br />
beschouwt: 'Wij, in het Vlaams Blok, zijn trots op ons gemeenschappelijk Europees<br />
verleden, op onze Europese geschiedenis. (...) Wij zijn fier op de Kruistochten, ook al weten<br />
wij dat er schaduwzijden waren. Wij zijn fier op Europa's overwinning door Karel Martel bij<br />
Poitiers behaald. Wij zijn fier op Europa's overwinningen bij Wenen waar de Turken gestopt<br />
werden. Wij zijn fier op Europa's overwinning, de Reconquista, dit jaar vijfhonderd jaar afge-<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 176
Blanke vesting Europa<br />
sloten. Wij zijn fier en trots op zoveel uit Europa's verleden, dat men heden ten dage verdacht<br />
tracht te maken, verdacht maakt. Wij spreken ons geestdriftig uit voor een gezonde<br />
Europese eenheid als dank voor dit gemeenschappelijk Europees verleden met zijn weergaloze<br />
kracht en zijn ongeëvenaarde scheppingen' (Dillen in Annemans e.a., 1992: 3).<br />
Blanke superioriteit<br />
In zijn visie op internationale betrekkingen laat het Vlaams Blok zich steeds door één<br />
principe leiden: 'Het Vlaams Blok wijst alle Europese schuld- en minderwaardigheidscomplexen<br />
als noodlottig voor de toekomst van de hand. Zoals elk volk de nodige fierheid<br />
aan de dag dient te leggen, zo dient Europa diezelfde fierheid te tonen in zijn betrekkingen<br />
met buiten-Europese landen en machten,' aldus de Grondbeginselen.<br />
Het Vlaams Blok zit nog steeds zwaar in zijn maag met het verlies van de Europese<br />
kolonies op het Afrikaanse continent. Volgens de partij had de gekoloniseerde Afrikaan<br />
dankbaar moeten zijn voor de welvaart en de ontwikkeling die de blanke kolonisator hem<br />
kwam brengen, in plaats van het lef te hebben een dekolonisatie- en onafhankelijkheidsoorlog<br />
te ontketenen. De zwarte heeft de Europeaan daarmee zwaar vernederd. Jan Penris<br />
hoopt daarom dat wanneer 'de Europese volkeren terug een eersterangsrol op het wereldtoneel<br />
zullen kunnen spelen, de vernederingen van Suez en de dekolonisatieoorlogen<br />
daarmee tot het verleden behoren' (Penris, 1989: 1).<br />
Frank Vanhecke zint zelfs op revanche. Hij pleit ervoor dat Europa zijn grenzen gesloten<br />
houdt voor de Algerijnen die hun vaderland ontvluchten voor de terreur van het FIS (Front<br />
Islamique du Salut of Islamitisch Heilsfront), want het zijn diezelfde Algerijnen die destijds,<br />
verenigd in het FLN (Front de Libération National), de Fransen uit Algerije verjoegen. Dat is<br />
onvergeeflijk, schrijft Vanhecke in het partijblad van november 1993: 'Het gaat daarbij dikwijls<br />
om de "intellectuelen", socialistische FLN-apparatchiks, progressieve journalisten, hoge<br />
ambtenaren en meer van dat fraais. Dezelfden die voor 30 jaar de Europeanen "met een<br />
valies of in een doodskist" buitenschopten, menen nu aanspraak te kunnen maken op<br />
Europese gastvrijheid. (...) Europa werd uit Algerije buitengegooid en moet zich niet<br />
mengen in de interne aangelegenheden van dat land.'<br />
Over de 11.11.11-campagne van het NCOS (Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking),<br />
waartijdens duizenden Vlaamse vrijwilligers van deur tot deur trekken om geld in<br />
te zamelen voor ontwikkelingsprojecten in derde-wereldlanden, publiceerden de VBJ eind<br />
1988 de brochure De Derde Wereld in nood? Over de desinformatie van 11.11.11 en de<br />
alternatieve ontwikkelingshulppolitiek van de VBJ. Onder de titel 'Stop de 11.11.11demagogie'<br />
herneemt het Antwerpse provincieraadslid Philippe Van der Sande in de VBJ-<br />
Nieuwsbrief van november-december 1992 de obsessies van het Vlaams Blok.<br />
Van der Sande hekelt het feit dat een deel van de ingezamelde gelden wordt besteed<br />
aan vormingsactiviteiten, sensibiliseringsacties naar de Vlaamse bevolking toe en de<br />
uitgave van het NCOS-maandblad De Wereld Morgen. 'Wij eisen dat de politieke<br />
"bewustmakingsactiviteiten" van het NCOS onmiddellijk zouden stopgezet worden. Ze<br />
hebben slechts één doel: de schuld van de derde-wereldellende in de schoenen van Europa<br />
te schuiven en op die manier de ware oorzaken van de problemen in de derde wereld<br />
trachten te verdoezelen. (...) Het NCOS en de campagne 11.11.11 moeten in hun huidige<br />
vorm worden opgedoekt,' aldus Van der Sande.<br />
Volgens het Vlaams Blok is vooral 'het slechte beheer door de zwarte dictators'<br />
verantwoordelijk voor de economische onderontwikkeling van Afrika en hebben ongelijke<br />
handelsverhoudingen op mundiaal vlak daarmee weinig te maken (Van Malderen, 1993:<br />
11). Integendeel, zo weet nogmaals Philippe Van der Sande: 'Enkel derde-wereldlanden die<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 177
Blanke vesting Europa<br />
over een vrije, open markt beschikken, die het vrij verkeer van goederen waarborgen en die<br />
het spel van vraag en aanbod respecteren, zullen in de toekomst in staat zijn om hun<br />
problemen te overwinnen, en komen in aanmerking voor ontwikkelingshulp.'<br />
Aan welke principes moet de ontwikkelingshulp volgens het Vlaams Blok beantwoorden? In<br />
de Grondbeginselen schrijft het daarover: 'Het Vlaams Blok eist het herzien van alle<br />
ontwikkelingshulp, waarbij dient uitgegaan te worden zowel van het belang van Europa als<br />
van degene die geholpen wordt. Het Vlaams Blok wijst dan ook alle wapenleveringen aan<br />
ontwikkelingslanden af, alsmede het ter beschikking stellen van gelden, welke in veel<br />
gevallen terechtkomen in de handen van corrupte leiders van ontwikkelingslanden. In de<br />
plaats daarvan dienen ontwikkelingsprojecten hoofdzakelijk te bestaan uit het ter beschikking<br />
stellen van Europese intelligentie en technische bijstand, daar dit onze enige grondstof<br />
is in de concurrentiestrijd tegen buiten-Europese lagere produktie- en loonkosten.'<br />
Het meest in 'het belang van Europa als van degene die geholpen wordt' is volgens het<br />
Blok de terugkeer van de niet-Europese migranten. Hoofdstuk zeven van het 70-puntenplan<br />
stelt verschillende maatregelen voor om op deze wijze 'de ontwikkelingshulp te<br />
reorganiseren'. De ontwikkelingshulp moet geconcentreerd worden op Noord-Afrika en<br />
Turkije (over hulp aan andere landen is geen sprake meer), door in die landen te investeren<br />
in de huisvesting (punt 53) en de tewerkstelling (punt 52) van de geremigreerde vreemdelingen.<br />
Vlaamse bedrijven die daartoe willen investeren, ontvangen eveneens een<br />
subsidie van de fondsen van ontwikkelingssamenwerking (punt 56).<br />
De teruggekeerde Turken en Noordafrikanen zullen zich bovendien kunnen inschakelen<br />
in de ontwikkeling van hun herkomstland als 'ontwikkelingshelpers-van-eigen-bodem', zoals<br />
de extra editie van het partijblad van maart 1984 het verwoordt. Die boodschap tracht Filip<br />
Dewinter met alle verstand in te prenten in zijn boek Eigen Volk Eerst: 'Ontwikkelingslanden<br />
zoals Marokko, Turkije, Tunesië en Algerije hebben nood aan geschoolde werkkrachten,<br />
aan jonge afgestudeerde ingenieurs, dokters, verpleegsters, ... Deze jonge Marokkanen,<br />
Turken, Tunesiërs en Algerijnen zijn hier bij ons aanwezig. Zij hebben het voorrecht hier een<br />
gedegen opleiding te genieten. Het is hun morele plicht terug te keren naar hun eigen land<br />
en daar, met de hier verworven kennis, mee te helpen aan de ontwikkeling van het land en<br />
de verdere ontplooiing van het eigen volk. (...) Deze positieve vorm van ontwikkelingshulp<br />
zal ongetwijfeld helpen de nood te lenigen die nu in vele Noordafrikaanse landen bestaat.' 87<br />
Dat bedoelde het Vlaams Blok dus wanneer het in de Grondbeginselen schreef dat het<br />
westers intellect Europa's beste troef is vergeleken met de niet-Europese landen. Welk een<br />
schril contrast met de wijze waarop het de nefaste invloed van al deze minder ontwikkelde<br />
volkeren op de westerse samenleving beschrijft. Dewinter kan zo'n onbeholpen sneer niet<br />
inhouden: 'Indien we er niet in slagen ons te handhaven zowel op sociaal-economisch,<br />
industrieel als technologisch gebied, maken we de grote egalisatie mee - de droom van<br />
ieder voorstander van de pluriculturele maatschappij - waarbij onze achterkleinkinderen in<br />
plaats van computers te bedienen, uit de Derde Wereld geïmporteerde maniok stampen in<br />
afgedankte soepketels.' 88<br />
Er is echter nog meer. Het Vlaams Blok is er ook van overtuigd dat het niet anders kan<br />
dan dat deze remigranten het westers maatschappijmodel als voorbeeld zien en het in hun<br />
herkomstlanden zullen uitdragen. Gerolf Annemans en Filip Dewinter beweren in het<br />
Dossier Gastarbeid: 'De immigranten hebben de democratische inrichting van onze samenleving<br />
van nabij leren kennen en minstens een deel van hen zal ze in zijn vaderland<br />
verdedigen. Het kan niet anders dan dat de politieke, ideologische en godsdienstige<br />
87 () DEWINTER F., Eigen Volk Eerst. Antwoord op het vreemdelingenprobleem, 1989, p. 62.<br />
88 () Ibidem, p. 107.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 178
Blanke vesting Europa<br />
vrijheden in Europa een voorbeeld vormen voor de landen van de Derde Wereld.' 89 De nietwesterse<br />
vreemdelingen waren weliswaar niet westers genoeg om ze hier te integreren,<br />
dankzij hun verblijf hier zijn ze niettemin wel westers genoeg om hun niet-westerse herkomstlanden<br />
te verwestersen. Wellicht was het dat wat Roeland Raes bedoelde toen hij op<br />
het 'gastarbeiderscongres' van 1984 herinnerde aan 'de eeuwenoude Europese opdracht<br />
cultuuruitdraagster te zijn.' 90<br />
Die visie op de westers geschoolde vreemdelingen als ontwikkelingshelpers kadert dan<br />
ook in een ruimere visie op ontwikkeling, waarbij het ras opnieuw een bepalende factor<br />
wordt. Daarbij stelt het Vlaams Blok de zaken zo voor alsof de kennis die het geheim is tot<br />
ontwikkeling, het monopolie is van de blanken. Weliswaar kan die kennis aan de zwarten<br />
worden doorgegeven (wat toch wel pleit voor hun ontwikkelingspotentieel), maar samenwerking<br />
met de blanken blijft een noodzaak om tot echte ontwikkeling te komen.<br />
Over de oorzaken van de economische onderontwikkeling schrijven Filip De Man en Filip<br />
Dewinter in het Dossier 'Politieke' Vluchtelingen: 'De catastrofale toestand in b.v. het<br />
onderontwikkelde zwarte continent zal nooit kunnen veranderen wanneer er geen ontwikkelde<br />
landen zijn die met hun wetenschap, geneeskunde, technologie, enzovoort het tij<br />
pogen te keren. (...) Ter linkerzijde kan men deze houding misschien als racistisch omschrijven,<br />
wij zijn van mening dat de geschiedenis ons gelijk geeft: Afrikaanse landen waar<br />
na de dekolonisatie een samenwerking bleef bestaan met de Europeanen, staan er veel<br />
beter voor dan de landen waar de blanken eruit gegooid werden.' 91<br />
Het Vlaams Blok verwacht evenwel niet dat die landen daarmee meteen op het<br />
hoogontwikkelde niveau van het Westen zullen komen. 'De huidige "ontwikkelingshulp" gaat<br />
er vanuit dat we deze mensen op een paar generaties dààr kunnen krijgen waar wij eeuwen<br />
nodig hadden om er te komen... op voorwaarde dat we er maar genoeg geld tegenaan<br />
gooien,' luidt het in het extra partijblad van maart 1984. Minderwaardigheidscomplexen zijn<br />
inderdaad niet aan het Vlaams Blok besteed.<br />
Blanke solidariteit<br />
Wanneer het blanke ras ergens in de wereld bedreigd wordt, dient de Europeaan zich<br />
rasbewust op te stellen. Vandaar dat het Vlaams Blok de solidariteit met de blanken in Zuid-<br />
Afrika hoog in het vaandel voert. Onder het hoofdstuk 'Nationalisme' schrijft het daarover in<br />
de Grondbeginselen: 'Zuid-Afrika neemt voor het Vlaams Blok een bijzondere plaats in. Het<br />
Vlaams Blok beklemtoont uitdrukkelijk de solidariteit met blank Zuid-Afrika, in de eerste<br />
plaats omdat het Afrikanervolk in zo sterke mate stamverwant is met ons Nederlandse volk,<br />
in de tweede plaats omdat de blanken in Zuid-Afrika ook levensrecht en dus zelfbeschikkingsrecht<br />
hebben, verder omdat Zuid-Afrika van levensbelang is voor de vrijheid en de<br />
verdediging van Europa.'<br />
Het Blok heeft de Zuidafrikaanse apartheid steeds enthousiast verdedigd als de politiek<br />
die het meest beantwoordt aan de realiteit van de rassen- en volkerenverscheidenheid.<br />
'Zuid-Afrika is de welvarendste staat van het Afrikaanse werelddeel en de zwarte heeft het<br />
nergens in Afrika beter, integendeel,' weet Dillen (21 februari 1991). Dat laatste zegt Dillen<br />
niet omdat het lot van de zwarte zijn grootste bekommernis is, maar wel om de zwarte tot<br />
nederigheid aan te sporen. 'De blanken hebben beschaving en welzijn gebracht in Zuid-<br />
Afrika,' stelt hij (13 februari 1992). Aan hen dankt de zwarte zijn welvaart. Zonder de blanke<br />
leiding dreigt evenwel 'de terugval van Zuid-Afrika in de barbarij welke zoveel miljoenen<br />
elders in Afrika kennen,' aldus Dillen (16 mei 1991).<br />
89 () ANNEMANS G. & DEWINTER F., Dossier Gastarbeid, 1991, p. 24-25.<br />
90 () RAES R., Congresteksten 'Gastarbeidersproblematiek', 25-3-1984, p. 4.<br />
91 () DE MAN F. & DEWINTER F., Dossier 'Politieke' Vluchtelingen, 1991, p. 8-9.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 179
Blanke vesting Europa<br />
Het einde van het blanke minderheidsbewind baart het Vlaams Blok grote zorgen over<br />
het voortbestaan van de blanke Afrikaners. De Grondbeginselen namen daarover in 1990<br />
een nieuwe paragraaf op: 'De evolutie in Zuid-Afrika vervult het Vlaams Blok met diepe<br />
bezorgdheid; het blijft hopen dat onze stamgenoten de weg zullen vinden tot overleven als<br />
gemeenschap en tot behouden van een in eeuwen harde strijd gegroeide cultuur.' Om die<br />
reden steunt het de Afrikaner- en Boerenbewegingen die zich willen afscheuren van Zuid-<br />
Afrika en een eigen blanke 'volksstaat' nastreven. 'Het Vlaams Blok verleent zijn uitdrukkelijke<br />
sympathie en steun aan het stamverwante broedervolk van Afrikaners en Boeren.<br />
Net als elk volk hebben ook zij recht op een eigen staat in zuidelijk Afrika,' schrijft<br />
Ignace Lowie in het partijblad van december 1993. De Afrikaners die dit plan niet delen,<br />
zoals de gewezen Zuidafrikaanse president Willem Frederik de Klerk, die in februari 1990<br />
Nelson Mandela vrijliet, de apartheid afschafte en het democratiseringsproces doorvoerde,<br />
noemt Lowie in de geest van het volksverraad een 'ex-Afrikaner'.<br />
Vooral met zijn geestesgenoten van de Boerenstaat Partij (BSP) van Robert Van Tonder<br />
onderhoudt Lowie innige contacten. De BSP streeft naar een eigen mono-etnische en<br />
volksbewuste Boerenstaat, dus zonder de zwarten, de Engelstalige blanken of de liberale<br />
Afrikaners. De BSP-krant Boerant, die Koerant van die Boerestaat rolt in december 1993 de<br />
rode loper uit voor Lowie: 'Dit is vir ons Boere 'n trots om so 'n belangrike Boerevriend in die<br />
sentrum van die Vlaamse politiek te mag hê.' Lowie, fractieleider van het Vlaams Blok in de<br />
Antwerpse provincieraad, is sinds 1992 ook lid van het Herstel der Boeren Republiek-<br />
Komitee. Voor het Vlaams Blok is de strijd voor een onafhankelijk Vlaanderen dezelfde als<br />
die van de BSP voor een Boerenstaat, weet Boerant: 'Net soos die Boerestaat Party veg die<br />
Vlaams Blok ook vir 'n eie Vlaamse staat. (...) Presies net soos ons Boere in 'n kunsmatige<br />
bestel ingeforseer was deur die Britte na 1902, veg Vlaandere sedert 1830 teen die kunsmatige<br />
staatsbestel wat op hulle afgedwing was deur die Franse.'<br />
BRONNEN<br />
* * *<br />
Over Europa en daarmee verbonden thema's zoals Euro-Brussel verschenen 24<br />
programmateksten (331 pagina's), geschreven door 22 verschillende auteurs. Het aandeel<br />
van de VBJ is hier bijzonder opvallend: zij brachten het Europese thema op vier van hun<br />
ideologische congressen ter sprake in liefst 17 verschillende referaten.<br />
Annemans, Gerolf<br />
1990, Vlaanderen in Europa en de rest van de wereld, Hoofdstuk in referaat<br />
'Onafhankelijkheid moet', VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en kan', in congresbrochure<br />
deel I p. 31-34.<br />
Annemans, Gerolf (ed.), Koen Bultinck, Koen Dillen, Marijke Dillen, Joris Van Hauthem,<br />
Frank Vanhecke & Luk Van Nieuwenhuysen<br />
1992, Europa ja, Maastricht neen!, 53 p.<br />
Buysse, Yves<br />
1993, Maastricht: 5 maal neen!, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in<br />
VBJ-congreskrant, p. 3.<br />
Deckmyn, Johan<br />
1993, Europa door de eeuwen heen, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk<br />
Europa', in VBJ-congreskrant, p. 6-7.<br />
Dewinter, Filip & Jan Penris<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 180
Blanke vesting Europa<br />
1988, De Derde Wereld in nood? Over de desinformatie van 11.11.11 en de alternatieve<br />
ontwikkelingshulppolitiek van de VBJ.<br />
Erens, Frederic<br />
1993, Recuperatie van Brussel, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in<br />
VBJ-congreskrant p. 10-11.<br />
Huybrechts, Jan<br />
1989, Europa der Volkeren, Referaat VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen, 3 p.<br />
Laeremans, Bart<br />
1991, Brussel, de Rand en Europa, Referaat VBJ-congres 'SOS Identiteit', 4 p.<br />
Penris, Jan<br />
1989, Vlaanderen en Europa op weg naar 1992 - Economie, Referaat VBJ-congres<br />
'Europa aan de Europeanen', 5 p.<br />
1990, Heeft de NAVO nog zin?, Referaat VBJ-congres 'Naar een nieuw Europa', 4 p.<br />
Smout, Willy<br />
1990, Het onafhankelijke Vlaanderen binnen de Europese confederatie der volkeren en<br />
Internationale positie van het onafhankelijke Vlaanderen, Hoofdstukken in referaat<br />
'Onafhankelijkheid: ook sociaal-economisch mogelijk', VB-congres 'Onafhankelijkheid<br />
moet en kan', in congresboek deel I p. 51-61.<br />
Sustronck, Emmanuël<br />
1993, West-, Midden- en Oost-Europa, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk<br />
Europa', in VBJ-congreskrant als Het nieuwe gezicht van Europa, p. 5-6.<br />
Van Hauthem, Joris<br />
1990, Brussel, hoofdstad van Europa: zegen of vloek?, Hoofdstuk in referaat 'Brussel',<br />
VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en kan', in congresboek deel II, p. 49-53.<br />
1992, Europa, Maastricht, Brussel: Handen af van Vlaams-Brabant!, Referaat NVIcolloquium<br />
'Vlaams-Brabant en de Taalgrens', 24 p.<br />
Vanhecke, Frank<br />
1987, Europa, Referaat VBJ-congres 'Rechts zonder complexen', 4 p.<br />
1990, Europa tussen Washington en Moskou, Referaat VBJ-congres 'Naar een nieuw<br />
Europa', 3 p.<br />
Van Malderen, Lea<br />
1993, Europa en Afrika, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in VBJcongreskrant,<br />
p. 11-12.<br />
Van Overmeire, Karim<br />
1990, Glasnost en perestrojka: failliet van het communisme?, Referaat VBJ-congres<br />
'Naar een nieuw Europa', 5 p.<br />
1993, Vrij Vlaanderen, Sterk Europa, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk<br />
Europa', in VBJ-congreskrant, p. 1.<br />
Van Steenberge, Gerd<br />
1993, Europa en de islam, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in<br />
VBJ-congreskrant, p. 8-9.<br />
Van Tichelt, Eric<br />
1989, Europa en Defensie, Referaat VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen', 3 p.<br />
VBJ<br />
1989, Europees Jongerenmanifest, VBJ-congres 'Europa aan de Europeanen', 2 p.<br />
Verreycken, Wim<br />
1994, Europa Barst?, 192 p.<br />
Voorspoels, Bert<br />
1993, Europa en de VS, Referaat VBJ-congres 'Vrij Vlaanderen-Sterk Europa', in VBJcongreskrant,<br />
p. 4-5.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 181
9. HET VLAAMS BLOK<br />
MISLEIDT DE KIEZER<br />
« Zeker, er bestaat een groot verschil tussen ons programma en onze propaganda. Maar ik<br />
zeg altijd : rechts heeft één ding voor op links, rechts heeft gevoel voor humor. »<br />
Gerolf Annemans 92<br />
Het Vlaams Blok heeft niet alleen een programma, het voert ook propaganda. Die staat in<br />
dit hoofdstuk centraal vanuit de volgende vraag: verkondigt het Vlaams Blok in zijn<br />
propaganda een andere boodschap dan in zijn programma? Om die vraag te beantwoorden<br />
zullen de propagandateksten systematisch worden getoetst aan de programmateksten,<br />
zoals die in de vorige hoofdstukken werden doorgelicht. Het gaat daarbij dus niet om de<br />
motieven van de kiezer om op het Vlaams Blok te stemmen, maar om de wijze waarop het<br />
Blok zichzelf ten aanzien van die kiezer presenteert.<br />
1. DE PROPAGANDA VAN HET VLAAMS BLOK<br />
De betrouwbaarheid van de vergelijking tussen programma en propaganda staat of valt met<br />
de selectie van de propagandabronnen en die moet dan ook uiterst zorgvuldig gebeuren.<br />
De propaganda-bronnen<br />
Het criterium om een onderscheid te maken tussen enerzijds de programmateksten en<br />
anderzijds de propagandateksten is het doelpubliek. De programmateksten<br />
(congresteksten, brochures en boeken) richten zich tot het 'interne' doelpubliek, namelijk de<br />
leden, militanten, kaders en mandatarissen van het Vlaams Blok. De propagandateksten<br />
zijn daarentegen gericht op het 'externe' doelpubliek, bestaande uit de (potentiële) kiezers<br />
en de potentiële leden.<br />
Om de vergelijking tussen de programma- en de propagandateksten steekhoudend te<br />
maken, is het bovendien noodzakelijk dat beiden van dezelfde instantie uitgaan. Vermits de<br />
programmabronnen enkel uit officiële partijteksten bestonden, moeten de propagandabronnen<br />
eveneens zijn uitgegeven door het nationaal partijsecretariaat, zodat we<br />
onbetwistbaar te maken hebben met officiële partijpropaganda. Folders van individuele<br />
verkiezingskandidaten werden om die reden weerhouden voor onze vergelijking.<br />
Kenmerkend voor de propagandateksten is verder dat het Vlaams Blok ze volledig op<br />
eigen initiatief verspreidt. Ze vallen dus ongevraagd bij de kiezer in de bus. De programmateksten<br />
daarentegen worden enkel verspreid aan wie ze specifiek aanvraagt. Het initiatief<br />
gaat dan dus uit van de genteresseerde aanvrager en niet van de verspreider.<br />
De functie van de propagandateksten is de kiezer ervan te overtuigen op het Vlaams<br />
Blok te stemmen of als lid tot de partij toe te treden. De oplagecijfers van de propagandafolders<br />
- en dus het bereik van het potentiële doelpubliek - lopen in de vele honderdduizenden.<br />
Geen enkele andere Vlaams-Bloktekst kent evenveel potentiële lezers en kan een zo mas-<br />
92 () Geciteerd in: VAN DEN BRINK R., De internationale van de haat: extreem-rechts in West-Europa, 1994, p.<br />
104.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 182
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
saal mogelijk publiek bereiken. Tijdens de ledenwervingscampagnes van 1990 en 1992<br />
bijvoorbeeld buste het Vlaams Blok in de grote steden en agglomeraties om en bij het één<br />
miljoen pamfletten, terwijl in 1993 in heel Vlaanderen liefst 2.800.000 pamfletten werden<br />
verspreid.<br />
Deze massale verspreiding blijkt eveneens uit de omvang van de propagandabudgetten<br />
die het Vlaams Blok voor zijn campagnes vrijmaakt. Van enkele schamele honderdduizenden<br />
franken in de eerste helft van de jaren tachtig is het verkiezingsbudget inmiddels<br />
aangegroeid tot vele miljoenen. Bij de parlementsverkiezingen van 1978 spendeerde het<br />
Vlaams Blok 250.000 frank aan propaganda, in 1987 was dat 2 miljoen frank, in 1991 zowat<br />
16 miljoen frank, 93 in juni 1994 (Grote Kuis) een slordige 26 miljoen frank en in oktober 1994<br />
(Orde op Zaken) zo'n 15 miljoen frank (het wettelijk toegestane maximum; elke lijst en elke<br />
kandidaat kon daarnaast nog een eigen bedrag uitgeven).<br />
Die zware investeringen werpen alvast vruchten af. Zo blijkt uit onderzoek dat de naambekendheid<br />
van het Vlaams Blok de voorbije jaren inderdaad is toegenomen. In 1988 en<br />
1989 verklaarden nog 24,5% Vlamingen niet op de hoogte te zijn van het loutere bestaan<br />
van het Vlaams Blok, terwijl dit in 1992 nog hooguit 4,6% bedroeg. 94<br />
Concreet komen voor de propagandateksten de volgende tien folders in aanmerking, die<br />
het Vlaams Blok tussen 1988 en 1994 tijdens verkiezings- en ledenwervingscampagnes<br />
heeft verspreid: één folder van gemeenteraadsverkiezingen (Eigen volk eerst... ook in uw<br />
gemeente - 1988), één van verkiezingen van het Brussels Gewest (Bruxelles... dàt nooit -<br />
1989), drie van Europese verkiezingen (Europa Europees - 1989, Grote Kuis, ook in Europa<br />
- 1994, Grote Kuis, tien redenen om Vlaams Blok te stemmen - 1994), één van parlementsverkiezingen<br />
(Uit Zelfverdediging - 1991), drie van ledenwervingscampagnes (Zeggen wat u<br />
denkt - 1990, Ze hebben het weer niet begrepen - 1992, Open uw ogen - 1993) en één van<br />
de propagandacampagne Werk voor eigen volk eerst - 1993. Al deze folders beantwoorden<br />
aan de gestelde criteria en zijn bovendien van vrij recente datum, zodat de resultaten van<br />
de vergelijking niet aan actualiteitswaarde inboeten. De meeste programmateksten<br />
dateerden trouwens uit diezelfde periode.<br />
De thema's in de propaganda<br />
Tussen 1977 en 1994 nam het Vlaams Blok aan elf verkiezingen deel: drie gemeenteraadsverkiezingen<br />
(1982, 1988 en 1994), vijf parlementsverkiezingen (1978, 1981, 1985,<br />
1987 en 1991) en drie Europese verkiezingen (1984, 1989 en 1994; in 1979 nam het niet<br />
deel). Vanaf het einde van de jaren tachtig voert het Vlaams Blok na zijn achtereenvolgende<br />
verkiezingssuccessen van 1987-1988-1989 en 1991 ook grootscheepse<br />
ledenwervingscampagnes via een massaal huis-aan-huis gebust pamflet.<br />
In zijn nationale propaganda heeft het Vlaams Blok zich nooit als een éénthema-partij<br />
geprofileerd. Tot nog toe bespeelde het de volgende zes hoofdthema's: Vlaamse<br />
onafhankelijkheid, vreemdelingen, criminaliteit, ethische waarden (sinds EP-1989), politiek<br />
(sinds L-1990) en armoede (sinds L-1993). In de communicatie met de kiezer maakt het<br />
Vlaams Blok ook nog van andere kanalen gebruik, zoals advertenties in kranten en spotjes<br />
op televisie. Ook daarin blijkt het zich niet op één thema vast te pinnen. 95<br />
Er is geen verschil tussen de thema's in de ledenwervingscampagnes of in de<br />
93 () Voorgaande cijfers uit: DEWINTER F. & VAN OVERMEIRE K., Eén tegen allen. Opkomst van het Vlaams<br />
Blok, 1993, p. 114, 240, e.a.<br />
94 () DEWACHTER W., "Peilen naar de politieke kennis van de Belgische burgers", Res Publica, 1993, nr. 2, p.<br />
245 en 256. Uiteraard kan hieruit niet automatisch besloten worden dat die toegenomen naambekendheid te danken<br />
is aan de verspreiding van propagandafolders, ook de media-aandacht kan hierin een rol gespeeld hebben.<br />
95 () Zie: MADDENS B., "'Agenda setting' in de verkiezingscampagne van november 1991 in Vlaanderen", Res<br />
Publica, 1992, nr. 2, p. 183 e.v.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 183
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
verkiezingscampagnes, en evenmin tussen de gemeente, nationale of Europese verkiezingen,<br />
behalve dat tijdens deze laatste er nog een zevende thema bijkomt, nl. Europa. Zo was<br />
de Europese verkiezingscampagne van juni 1994 bijzonder Europees getint en stond het<br />
anti-vreemdelingenthema veel minder centraal dan voorheen. In het tienpuntenprogramma<br />
van het pamflet Grote Kuis (EP-1994b) gingen zes punten rechtstreeks over de werking van<br />
de Europese Gemeenschap ('De Eurocratie ontvetten', 'Geen bemoeizuchtig Europa',<br />
'Vlaanderen in Europa', 'Stop Euro-Brussel', 'Voor een zelfbewust Europa', 'Voor een veilig<br />
Europa'), twee over conservatieve ethische waarden ('Europese waarden', 'Geen<br />
legalisering drugs'), één over de politici ('Weg met de politieke maffia') en één over<br />
immigratie ('Voor een Europees Europa').<br />
Tijdens de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1994 bespeelde<br />
het Vlaams Blok de (on)veiligheid als centraal thema. De aanzet daartoe werd reeds<br />
gegeven in april toen de partij in haar bakermat Antwerpen uitpakte met de propagandacampagne<br />
Antwerpen: veilige stad. In Antwerpen beschikt het Vlaams Blok sinds het<br />
voorjaar van 1993 met Hefboom '94 over een zogeheten schaduwschepencollege, dat<br />
verschillende zogeheten alternatieve beleidsnota's uitbracht. Enkel de nota Antwerpen,<br />
veilige stad van Filip Dewinter en de gepensioneerde politie-inspecteur Louis Anken werd<br />
tijdens de propagandacampagne echter massaal verspreid; de nota's over milieu, verkeer<br />
en cultuur daarentegen niet. De voorstellen daaruit werden eveneens afgedrukt op het<br />
Antwerps veiligheidsplan (een kaart van Antwerpen waarop via symbolen per straat of wijk<br />
het criminaliteitsrisico wordt aangegeven) dat tijdens de verkiezingscampagne werd<br />
verspreid.<br />
Die relatief mindere aandacht die het Vlaams Blok direct aan het anti-vreemdelingenthema<br />
geeft, hangt samen met het einde van het mandaat van het Koninklijk<br />
Commissariaat voor het Migrantenbeleid (maart 1989-maart 1993). Gedurende de ambtsperiode<br />
van het Commissariaat, dat als opdracht had de grondslagen van het Belgisch<br />
migrantenbeleid uit te werken en concrete beleidsvoorstellen te formuleren, stond het<br />
migrantenthema vooraan op de politieke agenda. Het Vlaams Blok heeft van de toen<br />
bestaande aandacht voor het migrantenthema gebruik gemaakt om zich maximaal te<br />
profileren als de enige partij die elke integratie van niet-Europese vreemdelingen afwijst. De<br />
invloed van de intense campagnes die het daar toen rond gevoerd heeft, maakt dat het nog<br />
steeds van dat scherpe profiel kan profiteren.<br />
2. DE MISLEIDING VAN DE KIEZER<br />
Wat vertelt het Vlaams Blok aan de kiezers en waarin wijkt dat af van wat het aan zijn<br />
leden- en militanten vertelt? Deze vergelijking tussen programma en propaganda is in de<br />
eerste plaats een vergelijking tussen de standpunten en niet tussen de aandachtspunten (al<br />
wordt daar wel af en toe naar verwezen). Zo is er op zich niets abnormaals aan dat het<br />
Vlaams Blok zijn kiezers nooit vertelt dat het de monarchie wil afschaffen. De propaganda<br />
kan nu eenmaal niet alle aandachtspunten uit het programma overnemen.<br />
Het gaat er wel om dat het Vlaams Blok in zijn propaganda een aantal standpunten<br />
anders verwoordt dan in zijn programma, waardoor die propaganda geen correcte afspiegeling<br />
meer vormt van dat programma.<br />
De geldstromen<br />
'Het Vlaams Blok heeft de opdracht om een onafhankelijk Vlaanderen aanvaardbaar te<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 184
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
maken in de geesten van de eigen Vlamingen,' 96 zegt senator Wim Verreycken op het<br />
congres Onafhankelijkheid moet en kan in 1990. Dit vat eigenlijk goed de tactische<br />
overwegingen samen die voor het Vlaams Blok spelen in zijn propaganda over Vlaamse<br />
onafhankelijkheid.<br />
Waarom streeft het Vlaams Blok naar een onafhankelijk Vlaanderen? Wie er de<br />
propaganda op naslaat, krijgt de indruk dat de geldstromen naar Wallonië daartoe de enige<br />
reden zijn. In het pamflet Uit Zelfverdediging (P-1991) wordt de Vlaamse onafhankelijkheid<br />
aangehaald onder de titel 'Waalse diefstal stoppen'. Daaronder worden de geldstromen van<br />
Vlaanderen naar 'het verkwistende, failliete Wallonië' verstaan. 'Alleen een onafhankelijk<br />
Vlaanderen maakt komaf met de Waalse arrogantie,' luidt dan de motivatie voor die<br />
Vlaamse zelfstandigheid (P-1991). Dezelfde idee, en enkel en alleen dié, duikt op in élk<br />
propagandapamflet van het Vlaams Blok.<br />
Wanneer het Vlaams Blok in deze context stelt dat 'elk volk recht heeft op onafhankelijkheid'<br />
(L-1990), dan lijkt die onafhankelijkheid geïnspireerd door een in wezen<br />
materialistisch argument dat het ontleent aan het voor de eigen (Vlaamse) gemeenschap<br />
nadelige gedrag van de andere (Waalse) gemeenschap. De blik wordt dus naar buiten<br />
gericht, niet naar binnen, en de verantwoordelijkheid van de Vlamingen zelf (denk aan de<br />
volksverraders in het programma) wordt niet in vraag gesteld.<br />
In de programmabrochure De kostprijs van België: Noord-Zuid-transfers in België anno<br />
1992 schrijven Gerolf Annemans en Willy Smout nochtans: 'De transfers zijn niet de belangrijkste<br />
reden waarom wij willen komen tot een onafhankelijk Vlaanderen.' 97 Over wat dan wel<br />
de belangrijkste reden is, wordt in de propaganda met geen woord gerept. In de congresteksten<br />
doet het Vlaams Blok dat wel. De geldstromen komen nog wel ter sprake, maar<br />
daar wordt een nieuw element aan toegevoegd. Er blijkt nu sprake te zijn van 'een onoplosbaar<br />
volkerenprobleem in het kader van de Belgische staat,' zoals Gerolf Annemans in de<br />
eerste resolutie van zijn congrestekst Onafhankelijkheid moet uit 1990 aangeeft.<br />
Het Vlaams Blok zou zonder de Vlaams-Waalse geldstromen óók voor Vlaamse<br />
onafhankelijkheid pleiten, want het verwerpt de Belgische staat principieel omdat die niet<br />
mono-etnisch is. Dat principe van mono-etnische staten is gericht op de eigen<br />
gemeenschap en laat een federalisme met de Nederlandse volksgenoten toe, terwijl het een<br />
federalisme met de Waalse volksvreemden afwijst.<br />
Ook in de propaganda over vreemdelingen vermijdt het Vlaams Blok diezelfde monoetnische<br />
visie, vanwaaruit het de terugkeer bepleit (die als dusdanig natuurlijk wel in de<br />
propaganda wordt gesteld, b.v. 'vreemdelingen terugsturen' in P-1991).<br />
De kleine man<br />
Het Vlaams Blok is van plan zich meer en meer te profileren als een partij met een sociaal<br />
imago. Filip Dewinter: 'Wij zijn geen arbeiderspartij, maar een volkse partij, een partij voor<br />
heel het volk. Dat betekent dat ook het armere segment van het volk moet aangesproken<br />
worden.' 98 Het is belangrijk dit te weten, want het sluit enige opportunistische, tactische of<br />
strategische opties op het terrein niet uit. De steun die het Vlaams Blok reeds enige malen<br />
betoonde aan stakingsbewegingen kan in een strategie passen die als doel heeft de macht<br />
van de georganiseerde arbeidersbeweging te breken.<br />
Het sociale thema armoede werd voor het eerst bespeeld in de ledenwervingscampagne<br />
van 1993 en het gaat daarbij uiteraard steeds en uitsluitend over 'armoede bij het eigen<br />
96 () VERREYCKEN W., Staatsvorm: de Vlaamse Republiek, Referaat VB-congres 'Onafhankelijkheid moet en<br />
kan', 29-4-1990, in congresboek deel II p. 95.<br />
97 () ANNEMANS G. & SMOUT W., De kostprijs van België, 1993, p. 2.<br />
98 () Interview Filip Dewinter, dd. 14 juni 1993.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 185
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
volk' (L-1993). In het bewuste pamflet Open uw ogen verkondigt het Vlaams Blok: 'Werklozen,<br />
bejaarden en gehandicapten krijgen soms minder dan een zogenaamde "asielzoeker"<br />
die in Zaventem van het vliegtuig stapt. Het Vlaams Blok eist dat de minstbedeelde<br />
Vlamingen voorrang krijgen' (L-1993).<br />
Het onderscheid tussen vreemdelingen en Vlamingen is in de organisch-solidaristische<br />
ideologie van het Vlaams Blok echter niet het enige en zelfs niet het belangrijkste. Het<br />
lidmaatschap van de etnische volksgemeenschap (het Vlamin-zijn) is wel een noodzakelijke,<br />
maar geenszins een voldoende voorwaarde om recht te hebben op een sociale uitkering.<br />
Met andere woorden: het is niet omdat het Vlaams Blok aan vreemdelingen sociale uitkeringen<br />
ontzegt, dat Vlamingen daar wel automatisch recht op zouden hebben.<br />
Om dezelfde reden is de slogan Eigen volk eerst, die sinds 1987 alle propaganda siert,<br />
eigenlijk misleidend. 'Een slogan moet kort en expressief en gemakkelijk om te onthouden<br />
en te verspreiden zijn. De slogan mag niet tot nadenken stemmen: hij is een oproep tot<br />
aansluiting,' 99 schrijft Filip Dewinter in de brochure Politieke communicatietechnieken.<br />
Dewinter legt uit dat de term 'slogan' etymologisch uit het Gaelic stamt en in het oude<br />
Schotland 'oproep tot een clan-oorlog' betekende.<br />
Die slogan Eigen volk eerst kan, al naargelang het sentiment waarop hij beroep doet, op<br />
minstens drie manieren geïnterpreteerd worden. Met de klemtoon op Eigen wordt de<br />
xenofobe snaar bespeeld tegenover het vreemde: 'De aanwezigheid van honderdduizenden<br />
niet-Europese vreemdelingen bedreigt onze eigenheid' (P-1989). De klemtoon op Volk geeft<br />
aan de slogan een populistische betekenis (en geen volksnationalistische, want 'volk' heeft<br />
hier niet de betekenis van de harmonieuze gemeenschap): 'De politieke maffia verrijkt zich<br />
op uw kosten. Verduistering van overheidsgelden, omkoping, snoepreisjes en ziekenkasfraude<br />
zijn schering en inslag. De man in de straat moet via steeds hogere belastingen het<br />
gelag betalen' (L-1990). Met de nadruk op Eerst ten slotte wordt aan de slogan een sociale<br />
betekenis gegeven: 'De vreemdelingen krijgen voorrang. Wij kunnen toch niet al het leed<br />
van de wereld importeren? Wij moeten toch eerst en vooral onze eigen mensen helpen?' (L-<br />
1992).<br />
Vertaald naar het programma wordt enkel nog de eerste component van Eigen volk<br />
eerst waargemaakt, en daar situeert zich de misleiding. In zijn programmateksten maakt het<br />
Vlaams Blok binnen het eigen volk immers een onderscheid tussen profiteurs en rechthebbenden.<br />
In een op beperkte schaal verspreide programmabrochure wordt het OCMW<br />
omschreven als 'de bron van bestaan voor gemakzuchtigen, werkschuwen, vreemdelingen<br />
en politieke vluchtelingen'. 100 Zowel Vlamingen als vreemdelingen behoren hier dus tot het<br />
'profitariaat'. Maar in de propaganda worden enkel nog de vreemde 'profiteurs' bij naam genoemd:<br />
'tienduizenden zogenaamde politieke vluchtelingen blijven profiteren van het<br />
OCMW' (L-1992).<br />
De drie categorieën die het Vlaams Blok in het eerder geciteerde pamflet (L-1993) in<br />
één adem vernoemt - werklozen, bejaarden, gehandicapten - behoren in werkelijkheid dus<br />
niet alle drie automatisch tot de rechthebbenden. Met name van de werklozen vereist het<br />
Vlaams Blok dat zij zich inschakelen in de gemeenschapsdienst, de voor werklozen aangewezen<br />
vorm van prestatieplicht, indien zij tot de rechthebbenden willen behoren. Enkel van<br />
de gehandicapten en bejaarden wordt geen prestatie-wederdienst geëist. De prestatiegemeenschap,<br />
op sociaal-economisch vlak hét centrale begrip in de interne ideologie,<br />
wordt in de Vlaams-Blokpropaganda zowel terminologisch als inhoudelijk volledig verzwegen.<br />
99 () DEWINTER F., Politieke communicatietechnieken, deel 1: de persoonlijke campagne van de kandidaat,<br />
(1991), p. 20.<br />
100 () SMOUT W., Van crisis en werkloosheid naar volledige werkgelegenheid in een organisch-solidaristische<br />
staat, 1989, p. 37.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 186
Jaarlijks een gezinsauto<br />
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
In het kader van de sociaal-economische thematiek past eveneens de campagne Werk<br />
voor eigen volk eerst, die het Vlaams Blok eind 1993 voerde en waarbij 500.000 gelijknamige<br />
pamfletten werden verspreid. Daarin noemt het Blok de geldstromen en de vreemdelingentewerkstelling<br />
'de échte oorzaken van de toenemende werkloosheid' (W-1993).<br />
Wat de vreemdelingentewerkstelling betreft, bespeelt de beruchte slogan 500.000<br />
werklozen, waarom dan gastarbeiders? (L-1993) weer het onderscheid tussen eigen en<br />
vreemd volk. De vreemdelingentewerkstelling vermindert het aantal beschikbare jobs voor<br />
Vlaamse werknemers 'in plaats van ons eigen volk aan werk te helpen' (L-1990). Over de<br />
plicht voor Vlaamse werknemers om de vrijgekomen arbeidsplaatsen in te nemen, wordt<br />
weerom geen woord gezegd. Ook de tewerkstelling van EG-vreemdelingen komt niet ter<br />
sprake, hoewel daar in de programmateksten toch vraagtekens bij werden geplaatst.<br />
In het tweede thema, de geldstromen naar Wallonië, is de misleiding nog groter. De<br />
propaganda stelt: 'Elk Vlaams gezin ziet jaarlijks 260.000 fr. verdwijnen naar Wallonië' (L-<br />
1993), een aspect dat met een jaarlijks varirend bedrag telkens opnieuw opduikt. Wie wordt<br />
er dan beter van wanneer die geldstromen ophouden? 'Als de miljardenstroom naar<br />
Wallonië ophoudt, dan is er jaarlijks voor elk Vlaams gezin 180.000 fr. meer' (L-1992). Voor<br />
de Vlaamse gezinnen, zeker wanneer die rond de armoedegrens leven, is dat een<br />
aanlokkelijk voorstel.<br />
In werkelijkheid, zo leren de programmateksten, zal dat bedrag helemaal niet naar de<br />
gezinnen vloeien. Op het ideologisch congres Arm Vlaanderen? in december 1993 werd dat<br />
nog eens verduidelijkt. In hun referaat over tewerkstelling schrijven de kamerleden Joris<br />
Van Hauthem en Frans Wymeersch: 'Vlaanderen wordt blijvend bestolen en leeggezogen<br />
ten voordele van Wallonië. (...) Het is meer dan dringend nodig in de eerste plaats de<br />
sociale zekerheid te federaliseren zodat wij daar tenminste over een pakket gelden kunnen<br />
beschikken welke wij voor eigen ontwikkeling kunnen aanwenden.' Tot zover zijn er<br />
ogenschijnlijk geen verschillen met de propaganda, tot de begunstigden van dat extra<br />
pakket gelden ter sprake komen: 'Daarmee kan de loonkost welke op dit ogenblik in<br />
concurrentie met vergelijkbare landen te hoog is, naar omlaag gebracht worden.' 101 Met<br />
andere woorden, niet de gezinnen, maar de arbeidsintensieve bedrijven zijn in werkelijkheid<br />
de rechtstreeks begunstigden.<br />
Dezelfde misleiding komt ook voor in het pamflet Werk voor eigen volk eerst (W-1993).<br />
In dit pamflet, maar in geen enkele andere propagandatekst, wordt wel gezegd dat met het<br />
bedrag van de transfers 'er in Vlaanderen meer dan 100.000, misschien wel 150.000 jobs<br />
kunnen gecreëerd worden' en 'Vlaams geld moet bovendien in Vlaanderen geïnvesteerd<br />
worden', maar dat verandert op zich weinig aan bovenstaande vergelijking. In het hele<br />
pamflet worden immers weer uitsluitend de gezinnen als rechtstreekse begunstigden<br />
genoemd en dan nog wel zeer uitdrukkelijk. Zo zouden zij 'jaarlijks een gezinsauto' of<br />
omgerekend '21.434 fr. per Vlaams gezin per maand' rijker worden - want dat is wat de<br />
geldstromen hen kosten.<br />
Dat alles mag dan een propagandistische voorstelling van zaken zijn, het is evenzeer<br />
een misleidende voorstelling. Want zelfs al houden we hier rekening met de verwijzing naar<br />
extra Vlaamse investeringen om bijkomende arbeidsplaatsen te scheppen, dan nog maakt<br />
dit de aangegeven inkomensstijging voor de gezinnen onmogelijk. Wat het Vlaams Blok hier<br />
immers niet bijvertelt, is dat het een zeer flexibel (aan winst en prestatie gekoppeld)<br />
loonsysteem wil invoeren, waar de loonhoogte nooit verworven, maar steeds opnieuw te<br />
verdienen is.<br />
101 () VAN HAUTHEM J. & WYMEERSCH F., Tewerkstelling, Referaat VB-congres 'Arm Vlaanderen?', 5-12-<br />
1993, p. 3.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 187
Voor het gezin opkomen<br />
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
De ethische problematiek duikt pas de laatste jaren als een apart thema op in de<br />
propaganda. Ze werd zo voor het eerst bespeeld bij de Europese verkiezingen van juni<br />
1989, naar aanleiding van de toen op de agenda staande wijziging van de Belgische<br />
abortuswetgeving.<br />
Recentelijk wordt ook verwezen naar het AIDS-probleem, dat wordt veroorzaakt door 'de<br />
alles-kan-alles-mag-mentaliteit' (L-1993). In de propaganda maakt het Vlaams Blok wel<br />
duidelijk dat het daaraan paal en perk wil stellen, maar niet op welke manier. 'Het Vlaams<br />
Blok is een rechtse waardenpartij die respect eist voor de tradities van onze Europese<br />
beschaving' (L-1990). 'Een gezonde samenleving kan niet zonder respect voor tradities en<br />
eigen waarden' (L-1993). In het programma werd daarentegen wel nadrukkelijk gezegd dat<br />
de individuele vrijheid ondergeschikt is aan de 'gezondheid' van de volksgemeenschap.<br />
Ten aanzien van het gezin heeft het Vlaams Blok het in zijn propaganda er vrijwel<br />
uitsluitend over om 'het de rechten te geven die het verdient' (L-1990). Dat het Vlaams Blok<br />
hier over 'rechten' praat, zonder gewag te maken van de plichten die eraan vasthangen, is<br />
typerend voor zijn propaganda. In de maatschappijvisie van het Vlaams Blok worden<br />
rechten echter niet zomaar 'gegeven'. Eerst moeten er plichten vervuld worden. Daarover<br />
rept de propaganda met geen woord. Integendeel, de vrijgevigheid kan blijkbaar niet op,<br />
zoals het voorstel voor 'een opvoedersloon' (P-1991) of 'een vergoeding voor de thuiswerkende<br />
ouder' (L-1993) aantoont. Voor het overige klaagt het Vlaams Blok in zijn propaganda<br />
vooral aan: 'nog steeds worden kinderrijke gezinnen te zwaar belast' (P-1991), 'ook de kinderbijslag<br />
wordt nu bedreigd' (L-1993). Ook hier wordt de Vlaming weer op zijn gevoeligste<br />
plaats geraakt: zijn portemonnee.<br />
Het belang van eigen kinderen duikt wel op in de propaganda. Niet alleen om 'de<br />
gelegaliseerde kindermoord' (P-1991) aan te klagen en 'het ongeboren leven' (L-1993) te<br />
beschermen. 'Steeds minder kinderen worden geboren. CVP, SP, AGALEV en VU-VVD<br />
willen tegelijkertijd nog meer gastarbeiders importeren! Wij geloven niet dat jonge Afrikanen<br />
en Aziaten moeten zorgen voor onze pensioenen. Wij willen een échte gezinspolitiek opdat<br />
de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen zou veilig gesteld worden' (L-1992). De<br />
zorg om de financiering van de pensioenen is echter niet de echte reden waarom het<br />
Vlaams Blok meer eigen kinderen wil in plaats van meer volks-vreemde kinderen. Niet de<br />
toekomst van de pensioenen, noch de toekomst van de kinderen op zich, maar de etnische<br />
homogeniteit van de volksgemeenschap is de voornaamste zorg van het Vlaams Blok.<br />
De thema's die niét in de propaganda worden aangeraakt, zijn de afwijzing van andere<br />
samenlevingsvormen dan het gezin als minderwaardig, abnormaal en marginaal, en de<br />
actieve discriminatie ervan. Eveneens niets over de rol van de vrouw in het gezin, waarvan<br />
in het programma werd benadrukt dat de vrouw in de eerste plaats een (potentile) moeder<br />
is.<br />
Indien de propaganda over het gezin een correcte afspiegeling zou zijn van het<br />
programma, dan zou die er als volgt kunnen uitzien (op basis van P-1991):<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 188
WAT HET VLAAMS BLOK<br />
ZEGT (PROPAGANDA):<br />
Voor het gezin opkomen<br />
Nog steeds worden kinderrijke gezinnen<br />
te zwaar belast.<br />
Martens VIII liberaliseerde abortus.<br />
Dit kan zo niet verder.<br />
Het Vlaams Blok blijft zich als enige<br />
verzetten tegen de gelegaliseerde kindermoord.<br />
Het Vlaams Blok is voorstander van een<br />
opvoedersloon voor de thuiswerkende<br />
ouder.<br />
Politieke marketing<br />
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
WAT HET VLAAMS BLOK<br />
BEDOELT (PROGRAMMA):<br />
Voor het gezin opkomen<br />
is een volksplicht<br />
Nog steeds worden de Vlaamse gezinnen<br />
niet aangespoord tot kinderrijkdom.<br />
Maar vrouwen die hun volk verraden met<br />
abortus, worden ongemoeid gelaten.<br />
Dit kan zo niet verder of ons volk verliest<br />
zijn etnische homogeniteit.<br />
Het Vlaams Blok blijft zich als enige<br />
verzetten tegen de aanwezigheid van<br />
vrouwen die abortus laten plegen, van<br />
hun medeplichtige artsen en van ieder die<br />
abortus voorstaat of propageert. Zij kunnen<br />
niet langer volwaardig deel uitmaken<br />
van onze volksgemeenschap.<br />
Het Vlaams Blok wil dat alle vrouwen<br />
eerst hun baarplichten vervullen, vooraleer<br />
zij worden ingeschakeld in het<br />
arbeidsproces. Een van de ouders moet<br />
thuis blijven om voor de kinderen te<br />
zorgen, bij voorkeur de moeder. Die<br />
thuiswerkende ouder zal een opvoedersloon<br />
ontvangen.<br />
In de vergelijking tussen programma en propaganda duikt een systematisch weerkerend<br />
patroon op. In de propaganda over Vlaamse onafhankelijkheid bespeelt het Vlaams Blok<br />
uitsluitend de geldstromen naar Wallonië en nooit de etnische component; in de<br />
propaganda over politiek bespeelt het steeds de schandalen van de politici waarvan de<br />
gewone man het slachtoffer is, terwijl de verantwoordelijkheid van die gewone man ten<br />
aanzien van de volksgemeenschap nooit ter sprake komt; in de propaganda over sociaaleconomische<br />
thema's bespeelt het steeds het 'profitariaat' van vreemdelingen, maar nooit<br />
dat van volksgenoten die niet aan hun prestatieplichten (willen) voldoen; in de propaganda<br />
over het gezin wordt het kinderrijke gezin wel gepromoot, evenwel zonder dat de plicht tot<br />
kinderen baren en de discriminatie van wie hieraan niet voldoet, ter sprake komt.<br />
Wat evenmin uit de propaganda spreekt, is de ideologische zuivering die het Vlaams<br />
Blok in alle maatschappelijke sectoren wil doorvoeren. Onderwijs, media, magistratuur, politiediensten,<br />
... De terugkeer van de vreemdelingen is niet de enige grote kuis die het<br />
Vlaams Blok wil houden. De vreemdelingen moeten terugkeren opdat de Vlaming zou<br />
kunnen Thuis zijn in eigen land (L-1990), zegt de propaganda, maar ook na die terugkeer<br />
zullen heel wat Vlamingen zich in dat Vlaanderen van het Blok niet kunnen thuis voelen.<br />
Het Vlaams Blok spreekt in zijn propaganda dus nooit over de volksplichten van de<br />
Vlamingen, terminologisch noch inhoudelijk, terwijl die een hoofdbestanddeel vormen van<br />
de ideologie in de programmateksten. Hoewel het Vlaams Blok zichzelf een programmapartij<br />
noemt, verzwijgt het de kiezer een belangrijk onderdeel daarvan. Het Blok voert dan<br />
wel campagne onder de slogan Wij zeggen wat U denkt, duidelijk is dat het in zijn propaganda<br />
niet alles zegt wat het zelf denkt. Het is dan ook pertinent onwaar dat 'wie Vlaams<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 189
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
Blok stemt, weet op wat hij stemt', zoals de partij beweert in 10 vooroordelen tegen het<br />
Vlaams Blok, een massaal verspreide brochure die enkele 'vooroordelen tegen het Vlaams<br />
Blok' moet 'weerleggen'.<br />
Dit alles is geen toeval. Er schuilt een duidelijke strategie achter. Aan de kiezer zegt het<br />
Vlaams Blok niet wat het denkt, maar doet het aan politieke marketing, een onderwerp<br />
waarover Filip Dewinter voor intern gebruik trouwens de brochure Politieke communicatietechnieken<br />
schreef. Met de woorden van de Chinese communist Mao Zedong zegt Dewinter:<br />
'De mens moet zijn ideeën aanpassen aan de veranderingen in zijn omgeving.' 102<br />
'Een mogelijk bezwaar zou kunnen zijn dat verkiezingsmarketing, door het gebruik van<br />
commerciële technieken, bijna uitsluitend een zaak van demagogie en manipulatie wordt.<br />
Uiteindelijk zijn demagogie en manipulatie technieken die zo oud zijn als de mensheid zelf,'<br />
weet Dewinter, die vervolgens het populisme tot electorale strategie uitroept: 'De verkozene<br />
moet steeds te rade gaan bij de publieke opinie alvorens te beslissen. Het Vlaams Blok<br />
kiest ondubbelzinnig voor een anti-demagogisch optreden waarbij we zoveel mogelijk de<br />
spreekbuis van de bevolking proberen te zijn.' 103 Dewinter raadt de verkiezingskandidaten<br />
aan dié onderwerpen te bespelen 'die de doelgroepen, die de kandidaat wil bereiken,<br />
interesseren en ter harte gaan'. 104 Het populisme fungeert zodoende als stemmenlokker.<br />
Het Vlaams Blok wil zijn programma verkopen aan de kiezer en dat kan hier vrij letterlijk<br />
genomen worden. Een eerlijke voorstelling van zaken vormt blijkbaar een beletsel voor deze<br />
recrutering van electorale aanhang. Het Vlaams Blok streeft er immers in de eerste plaats<br />
naar zijn standpunten bespreekbaar te maken om ze tot het politieke debat te laten<br />
doordringen. Dat kan het pas wanneer het zich als gesprekspartner kan legitimeren op<br />
basis van zijn electorale aanhang. Er moeten dus eerst kiezers gelokt worden.<br />
Die strategische optie wordt door het Vlaams Blok met zoveel woorden ook toegegeven:<br />
'Om te kunnen overleven, is het voor het Vlaams Blok noodzakelijk om zijn politiek programma<br />
aanvaardbaar of op zijn minst bespreekbaar te maken. Met hun anti-Vlaams-<br />
Blokprotocollen, -betogingen en -verklaringen bestendigt de Bende van Vijf (CVP, VU, SP,<br />
PVV en Agalev) de electorale groei van het Vlaams Blok. De opkomst van deze rechtsradicale<br />
partij, gedeeltelijk veroorzaakt door de boycot, zal de andere partijen verplichten<br />
Vlaams-Blokstandpunten over te nemen. Op deze manier doorbreekt het Vlaams Blok het<br />
isolement waarin het zit opgesloten, verwerft het politieke geloofwaardigheid en ontsnapt<br />
het aan de wurggreep van de traditionele partijen.' 105<br />
Zijn recht op deelname aan het debat tussen de politieke elites wettigt het Vlaams Blok<br />
dus op basis van zijn electorale aanhang. In Plaats voor de jeugd, een wervingsbrochure uit<br />
1988 die gericht is tot de jongeren in de niet-partijpolitieke bewegingen, verwoordt Filip<br />
Dewinter de functie van het Vlaams Blok: 'Waarom een partij? (...) Wie geen kans krijgt om<br />
te spreken, heeft geen kans om te overtuigen. Hier ligt dan ook het nut van een partij. Een<br />
politieke partij maakt automatisch deel uit van het democratische spectrum en krijgt als<br />
dusdanig ook haar deel van de aandacht. De eerste en belangrijkste spreekbuis in een<br />
democratie is het verkiezingsresultaat. Het Vlaams Blok zorgt ervoor dat de mening van een<br />
behoorlijk aantal mensen niet kan genegeerd worden. In onze partij komt dan ook het<br />
deelnemen aan de macht op de tweede plaats. De partij is geen doel op zich, wel een<br />
instrument, dat door het nationalisme niet mag worden verwaarloosd.'<br />
Wanneer bijvoorbeeld de andere politieke partijen in april 1992 het Vlaams Blok de<br />
toegang weigeren tot de dialoog van Gemeenschap tot Gemeenschap, is zijn ultieme<br />
102 () DEWINTER F., Politieke communicatietechnieken, deel 1: de persoonlijke campagne van de kandidaat,<br />
(1991), p. 15.<br />
103 () Ibidem, p. 1.<br />
104 () Ibidem, p. 8.<br />
105 () DEWINTER F., Weg met ons? Antwoord aan Paula D'Hondt, 1991, p. 68.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 190
Het Vlaams Blok misleidt de kiezer<br />
argument hiertegen dat '410.000 kiezers monddood' worden gemaakt. Die kiezers hebben<br />
zich in hun stemgedrag echter laten leiden door de propaganda van het Vlaams Blok, terwijl<br />
het politieke debat niet meer op basis dáárvan wordt gevoerd, maar op basis van het<br />
programma. De verschillen tussen beide wijzen er dan ook op dat het Vlaams Blok de kiezer<br />
opzettelijk misleidt en misbruikt. Zoals Karel Dillen het weet te zeggen: 'Ideaal is een elitair<br />
programma te kunnen koppelen aan een populistische toevloed van stemmen.' 106<br />
BRONNEN<br />
* * *<br />
G-1988<br />
Eigen volk eerst... ook in uw gemeente. Folder van de gemeenteraadsverkiezingen van<br />
9 oktober 1988.<br />
B-1989<br />
Bruxelles, dàt nooit. Folder van de verkiezingen van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad<br />
van 18 juni 1989.<br />
EP-1989<br />
Europa Europees. Folder van de Europese parlementsverkiezingen van 18 juni 1989.<br />
L-1990<br />
Zeggen wat u denkt. Folder van de ledenwervingscampagne van 1990.<br />
P-1991<br />
Uit Zelfverdediging. Folder van de parlementsverkiezingen van 24 november 1991.<br />
L-1992<br />
Ze hebben het weer niet begrepen. Folder van de ledenwervingscampagne van 1992.<br />
L-1993<br />
Open uw ogen. Folder van de ledenwervingscampagne van 1993.<br />
W-1993<br />
Werk voor eigen volk eerst. Folder van de propagandacampagne van 1993.<br />
EP-1994a<br />
Grote Kuis, ook in Europa. Folder van de Europese parlementsverkiezingen van 12 juni<br />
1994.<br />
EP-1994b<br />
Grote Kuis, tien redenen om Vlaams Blok te stemmen. Kandidatenfolder van de Europese<br />
parlementsverkiezingen van 12 juni 1994.<br />
106 () Geciteerd in: VERSTRAETE P.J., Karel Dillen, Portret van een rebel, 1992, p. 169.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 191
BIBLIOGRAFIE<br />
« We moeten oppassen dat er niet te veel academische rommel aan boord van het schip<br />
komt. »<br />
Karel Dillen in 1978 107<br />
I. PUBLIKATIES VAN HET VLAAMS BLOK<br />
Kaderblad (tweemaandelijks)<br />
VBJ-Nieuwsbrief (tweemaandelijks)<br />
Vlaams Blok (maandelijks)<br />
VVBM-Nieuwsbrief (tweewekelijks)<br />
A. NATIONALE TIJDSCHRIFTEN<br />
B. PROGRAMMATEKSTEN<br />
Dit overzicht geeft de boeken en brochures die geen teksten van congressen of colloquia<br />
bevatten. Behalve indien anders vermeld, zijn al deze teksten uitgegeven bij het Vlaams<br />
Blok, zijn vormingsdienst NVI of zijn jongerenorganisatie VBJ. Ook de boeken die werden<br />
uitgegeven bij uitgeverijen als De Roerdomp en Tyr, zijn weldegelijk programmateksten van<br />
het Blok. De partij wilde via deze uitgeverijen haar publikaties in de boekhandels verkopen<br />
om zo een ruimer publiek te bereiken.<br />
Annemans, Gerolf & Filip Dewinter<br />
1988, Dossier gastarbeid.<br />
1991, Dossier vreemdelingen, deel 1: Gastarbeid.<br />
Annemans, Gerolf<br />
1989, Media.<br />
1989, Dit leven is in gevaar: een Vlaams Blok-brochure over abortus.<br />
1992, Abortus en 24 november 1991.<br />
Annemans, Gerolf e.a.<br />
1992, Europa ja, Maastricht neen.<br />
Annemans, Gerolf & Willy Smout<br />
1992, De kostprijs van België: Noord-Zuid-tranferten in België anno 1992.<br />
Ceder, Jurgen & Luc Dieudonné Luc<br />
1994, De Hetze van 24/11/91 tot 24/11/93.<br />
De Lobel, Eric<br />
1985, Nationalistische bedenkingen bij het VSO.<br />
1985, Vrijheid en veiligheid.<br />
De Man, Filip<br />
1993, Aids: geen paniek? Het actieplan van het Vlaams Blok tegen de Aids-epidemie (nr.<br />
1 in de reeks Programmaschriften).<br />
De Man, Filip & Filip Dewinter<br />
107 () Alarm, 1978/4. Geciteerd in: VERSTRAETE P.J., Karel Dillen, portret van een rebel, 1992, p. 110.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 192
1991, Dossier vreemdelingen, deel 2: Politieke vluchtelingen.<br />
Dewinter, Filip<br />
1989, Zwartboek 'progressieve leraars'.<br />
1989, Eigen volk eerst: Antwoord op het vreemdelingenprobleem, Brecht, De Roerdomp.<br />
1991, Weg met ons? Antwoord aan Paula D'Hondt, Antwerpen, Tyr.<br />
Dewinter, Filip & Jan Penris<br />
1988, De Derde Wereld in nood? Over de desinformatie van 11.11.11 en de alternatieve<br />
ontwikkelingshulppolitiek van de VBJ.<br />
1993, Zwartboek werkloosheid: het aandeel van de vreemdelingen in de werkloosheid.<br />
Dewinter, Filip & Karim Van Overmeire<br />
1993, Eén tegen allen, opkomst van het Vlaams Blok, Antwerpen, Tyr.<br />
Dillen, Karel<br />
1987, Wij, marginalen, Antwerpen, AMU.<br />
1991, Vlaanderen in Straatsburg, Brussel, Technische Fractie Europees Rechts.<br />
1991, Europese gedichten, Brussel, Technische Fractie Europees Rechts.<br />
1992, Vlaams Blok: partij van en voor de toekomst.<br />
1994, Voor U geschreven: 21 brieven aan een jonge Vlaming en Europeaan, Brussel,<br />
Technische Fractie Europees Rechts.<br />
1994, Vlaanderen in Straatsburg: Tussenkomsten in het Europees Parlement, deel 2,<br />
1991-1993, Brussel, Technische Fractie Europees Rechts.<br />
Joris, Marc<br />
1984, De 'vrede' der dictators.<br />
Lowie, Ignace<br />
1994, Hebben de provincies nog een toekomst? (nr. 4 in de reeks Programmaschriften).<br />
Peeters, Jaak<br />
1985, Drugs? Verslaving doodt beschaving!<br />
1986, Vlaanderens onafhankelijkheid: nu doordrijven.<br />
Smout, Willy<br />
1989, Van crisis en werkloosheid naar volledige werkgelegenheid in een organischsolidaristische<br />
staat.<br />
Van de Wal, Dirk<br />
1980, Dossier gastarbeid.<br />
1982, Dossier Komen.<br />
Van Overmeire, Karim<br />
1994, Dossier Oost-Europa (nr. 5 in de reeks Programmaschriften).<br />
Van Walleghem, Roeland<br />
1994, Het penitentiair regime (nr. 3 in de reeks Programmaschriften), 1994.<br />
Verreycken Wim<br />
1992, Voeren is geen pasmunt.<br />
1993, Amnestie.<br />
1994, Republikeins Pamflet.<br />
1994, Europa Barst?, Antwerpen, Tyr.<br />
Vlaams Blok<br />
Grondbeginselen: Manifest van het rechtse Vlaams-nationalisme (verschillende versies,<br />
de recentste dateert van 1990).<br />
1986, Wie maakt jou wat wijs?<br />
1990, Zeggen wat u denkt (voorstellingsbrochure).<br />
1990, Vereniging van Vlaams Blok-Mandatarissen (voorstellingsbrochure).<br />
1992, 10 Vooroordelen tegen het Vlaams Blok.<br />
1993, Open uw ogen (voorstellingsbrochure).<br />
1994, Grote Kuis (voorstellingsbrochure).<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 193
Vlaams Blok Jongeren<br />
1991, Zwartboek Paula D'Hondt.<br />
C. CONGRESSEN VLAAMS BLOK<br />
1980, 'Naar Vlaamse onafhankelijkheid' (Leuven):<br />
Meulepas, Ernest, Van slechte staatshervorming tot slechte<br />
staatshervorming.<br />
Truyens, Edwin, Vlaams-nationale ekonomie: Financiële perspektieven<br />
voor een zelfstandig Vlaanderen.<br />
1981, 'Brussel, hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen' (Brussel):<br />
Truyens, Edwin, Onafhankelijkheid, Vlaanderens laatste kans.<br />
Valkeniers, Bruno, Brussel, hoe is het zover gekomen.<br />
Van Linter, Etienne, Brussel, vandaag en morgen.<br />
1982, 'Solidarisme en gemeentepolitiek' (Beveren) (niet gepubliceerd):<br />
De Knijf, Daniël, Doel en werking van het OCMW.<br />
Mulder, Pieter, Intercommunales en maatschappijen voor huisvesting.<br />
Truyens, Edwin, Solidarisme en gemeentepolitiek.<br />
Van der Krieken, Bert, Natuur en milieu in de gemeente.<br />
Wymeersch, Frans, Kultureel en financieel beleid in onze gemeenten.<br />
1984, 'Gastarbeidersproblematiek' (Brussel):<br />
Deleu, Erik, Feiten, cijfers, oplossingen.<br />
De Lobel, Eric, Nationalistische benadering van het gastarbeidersprobleem.<br />
Raes, Roeland, Enkele algemene vaststellingen.<br />
Partijbestuur, Het Vlaams Blok en het vraagstuk van de gastarbeid.<br />
Vlaams Blok, Praktische voorstellen ter oplossing van het<br />
gastarbeidersprobleem.<br />
1986, 'Nationalisme nu' (Roeselare) (niet gepubliceerd):<br />
Van Severen, Jo, Konkrete eisen.<br />
Wouters, Geert, Nationalisme.<br />
1990, 'Onafhankelijkheid moet en kan' (Stroombeek-Bever):<br />
Annemans, Gerolf, Onafhankelijkheid moet.<br />
Smout, Willy, Onafhankelijkheid: ook sociaal-economisch mogelijk.<br />
Van Hauthem, Joris, Brussel.<br />
Verreycken, Wim, De Vlaamse Republiek: staatsvorm.<br />
1991, 'De gezinspartij' (Gent):<br />
Annemans, Gerolf, Grondslagen van een gezinspolitiek.<br />
De Man, Filip, De demografische tijdbom.<br />
Dillen, Marijke, Specifieke problemen in verband met gezinsvorming.<br />
Smout, Willy, Een economie voor het gezin.<br />
1993, 'Criminaliteit: harde aanpak' (Leuven):<br />
De Man, Filip, Drugs, onveiligheid en slachtofferhulp.<br />
Dillen, Marijke, Bestraffing.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 194
Penris, Jan, Preventie.<br />
Van Overmeire, Karim, Algemene grondslagen van het strafrecht.<br />
1993, 'Arm Vlaanderen ?' (Hasselt):<br />
Annemans, Gerolf, Grondslagen van een sociale politiek.<br />
Meeus, Paul & Gerolf Annemans, Onderwijs.<br />
Van den Eynde, Francis, Het rookgordijn van de kansarmoede.<br />
Van der Sande, Philippe, Gezondheid en gezondheidszorg.<br />
Van der Sande, Philippe, De toegankelijkheid van rechtsbedeling.<br />
Van der Sande, Philippe, Besteding en bestedingspatronen.<br />
Van Hauthem, Joris & Frans Wymeersch, Tewerkstelling.<br />
Van Nieuwenhuysen, Luk, Huisvesting.<br />
Verreycken, Wim, OCMW.<br />
D. COLLOQUIA<br />
1992, 'Immigratie: het Westen voor de keuze' (Antwerpen):<br />
De Man, Filip, Immigratie: de demografische tijdbom.<br />
Dewinter, Filip, Immigratie: de oplossingen.<br />
Elst, Koen (gastspreker), De dreiging van de islam.<br />
Haye, Marguerite, Immigratie: de lokroep van de sociale zekerheid.<br />
Penris, Jan, Filip Dewinter en Pieter Huybrechts, Immigratie: de kostprijs.<br />
1992, 'Vlaams-Brabant en de taalgrens' (Linkebeek):<br />
Van den Eynde, Francis, Culturele homogeniteit en territorialiteit:<br />
een fundamenteel recht.<br />
Van Hauthem, Joris, Europa, Maastricht, Brussel: Handen af van<br />
Vlaams-Brabant.<br />
Van Nieuwenhuysen, Luk, Taalgrens of gebiedsgrens:<br />
Communautaire pacten in het verleden (ontstolen gebieden), heden (dialoog) en<br />
toekomst (Vlaanderen onafhankelijk).<br />
1987, 'Rechts zonder complexen' (Deurne):<br />
Carpels, Hans, Veiligheid.<br />
Smout, Willy, Economie.<br />
Vanhecke, Frank, Europa.<br />
E. CONGRESSEN VLAAMS BLOK JONGEREN<br />
1989, 'Europa aan de Europeanen' (Berchem):<br />
Ceder, Jurgen, Media en Cultuur.<br />
Huybrechts, Jan, Europa der Volkeren.<br />
Leen, Dirk, Milieu.<br />
Penris, Jan, Economie.<br />
Vanhecke, Frank, Immigratie en Demografie.<br />
Van Tichelt, Eric, Europa en Defensie.<br />
VBJ, Europees Jongerenmanifest.<br />
1990, 'Naar een nieuw Europa' (Antwerpen):<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 195
Penris, Jan, Heeft de NAVO nog zin?<br />
Vanhecke, Frank, Europa tussen Washington en Moskou.<br />
Van Overmeire, Karim, Glasnost en perestrojka: failliet van het<br />
communisme ?<br />
1990, 'Een andere jeugd, een ander ideaal' (Aalst):<br />
Claeys, Philip, Demografie.<br />
Laeremans, Bart, Jeugd en cultuur.<br />
Staveaux, Reinhard, Jeugd en politiek.<br />
Van der Sande, Philippe, Milieu.<br />
1991, 'SOS-Identiteit' (Overijse):<br />
Laeremans, Bart, Brussel, de Rand en Europa.<br />
Lootens, Dominiek, Immigratie en identiteit.<br />
Van der Sande, Philippe, Politiek banditisme, de burger is het slachtoffer.<br />
1992, 'Weg met de politiek!?' (Mechelen):<br />
Penris, Jan, Het referendum.<br />
Staveaux, Reinhard, De kloof.<br />
Van Overmeire, Karim, De rol van de overheid.<br />
1993, 'Vrij Vlaanderen-sterk Europa' (Wilrijk):<br />
Van Overmeire, Karim, Vrij Vlaanderen, Sterk Europa.<br />
Werkgroep 'Europa der volkeren':<br />
Buysse, Yves, Maastricht: 5 x neen!<br />
Deckmyn, Johan, Europa door de eeuwen heen.<br />
Sustronck, Emanuel, West-, Midden- en Oost-Europa.<br />
Staveaux, Reinhard, Nationalisme en oorlog.<br />
Werkgroep 'Europa in de wereld':<br />
Van Malderen, Lea, Europa en Afrika.<br />
Van Steenberge, Gerd, Europa en de islam.<br />
Voorspoels, Bert, Europa en de Verenigde Staten.<br />
Werkgroep 'Onafhankelijkheid':<br />
Erens, Frederic, Recuperatie van Brussel.<br />
Lootens, Niek, Sint-Michielsakkoord: nefast voor Vlaanderen.<br />
Veys, Tanguy, Het Tsjecho-Slovaakse voorbeeld.<br />
1994, 'Baas in eigen hoofd' (Aalst):<br />
Ceder, Jurgen, Moeten we straks ondergronds?<br />
Gerits, Ludo, De meester doet het nog steeds.<br />
F. KADERVORMINGSTEKSTEN<br />
Buisseret, Xavier<br />
1993, Handboek van de militant.<br />
De Lobel, Hilde<br />
1994, Provincie en gemeente.<br />
Dewinter, Filip<br />
1991, De organisatie van een afdeling.<br />
1991, Politieke communicatietechnieken, deel 1: de persoonlijke campagne van de<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 196
kandidaat.<br />
Verreycken, Wim<br />
1991, Spreken in het openbaar, deel 1: de discussie.<br />
1991, Spreken in het openbaar, deel 2: de toespraak.<br />
1991, Huisbezoeken en vergadertechnieken.<br />
1993, Solitair of solidair? Adviezen voor nieuwe mandaterissen.<br />
Vlaams Blok<br />
1992, Politiek Zakboekje.<br />
II. PUBLIKATIES OVER HET VLAAMS BLOK<br />
Deze lijst bevat een overzicht van Nederlands- of anderstalige publikaties over het Vlaams<br />
Blok of de bevriende groepen (ook in dit boek niet-gebruikte publikaties) in al zijn dimensies<br />
en perspectieven (geschiedenis, achtergronden, standpunten, kiezers, enzovoort). Literatuur<br />
over extreem-rechts waarin het Vlaams Blok niet ter sprake komt en artikels uit<br />
dagbladen, weekbladen en ledentijdschrijften werden evenwel niet opgenomen.<br />
A. BOEKEN<br />
Anthierens, Johan e.a.<br />
1987, De Vlaamssche Kronijken, Berchem, Epo/Halt.<br />
Catherine, Lucas<br />
1993, Vuile Arabieren, bedlectuur voor Vlaams Blokkers, Antwerpen, Hadewijch.<br />
De Bock, Walter (e.a.)<br />
1981, Extreem-rechts en de staat, Berchem, Epo.<br />
De Schampheleire, Hugo & Yannis Thanassekos (eds.)<br />
1991, Extreem-rechts in West-Europa. Acta van het colloquium te Antwerpen (29 maart<br />
1990), Brussel, VUB-press.<br />
De Witte, Hans<br />
1992, 'Racisten of apathici? Een empirische analyse van de politieke en<br />
maatschappelijke opvattingen van kiezers van het Vlaams Blok in 1989 en van de<br />
motivering van hun stemgedrag', in: Deslé, Els & Albert Martens (eds.), Gezichten van<br />
hedendaags racisme, Brussel, VUB-Press.<br />
Duranton-Crabol, Anne-Marie<br />
1991, L'Europe de l'extrême droite de 1945 à nos jours, Bruxelles, Complexe.<br />
Elbers, Frank & Meindert Fennema<br />
1993, Racistische partijen in West-Europa: tussen nationale traditie en Europese<br />
samenwerking, Leiden, Stichting Burgerschapskunde.<br />
Gaus, H. (red.),<br />
1994, Repertorium van vzw's: (3) Vlaamse en Vlaams-nationale structuren, Gent,<br />
Steunpunt Sociopolitiek Systeem.<br />
Gijsels, Hugo (e.a.)<br />
1988, De Barbaren: migranten en racisme in de Belgische politiek, Berchem,<br />
Epo/Halt/Celsius.<br />
Gijsels, Hugo & Jos Vander Velpen<br />
1989, Het Vlaams Blok 1938-1988: Het verdriet van Vlaanderen, Berchem, Epo/Halt.<br />
Gijsels, Hugo<br />
1992, Het Vlaams Blok, Leuven, Kritak.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 197
1994, Open je ogen voor het Vlaams Blok ze sluit, Leuven, Kritak.<br />
Huyse, Luc e.a.<br />
1992, 24 november 1991: de betekenis van een verkiezingsuitslag, Leuven, Kritak.<br />
Knack<br />
1992, In het Blok, Zellik, Roularta Books.<br />
Piryns, Piet (samenst.)<br />
1992, Zwarte zondag. Beschouwingen over de democratie in België, Antwerpen,<br />
Dedalus.<br />
Spruyt, Marc<br />
1995, 'Le Vlaams Blok', in: Delwit, Pascal, Jean-Michel De Waele & Xavier Mabille (eds.),<br />
Les partis politiques en Belgique, Bruxelles, Complexe (te verschijnen).<br />
1995, 'Les stratégies contre le Vlaams Blok et les réactions et contre-stratégies du<br />
Vlaams Blok', in: Le Paige, Hugues (eds.), L'extrême-droite en Belgique francophone,<br />
Bruxelles, Labor (te verschijnen).<br />
Swyngedouw, Marc, Jaak Billiet, Ann Carton & Roeland Beerten (red.),<br />
1993, Kiezen is verliezen, onderzoek naar de politieke opvattingen van Vlamingen,<br />
Leuven, Acco.<br />
Van den Brink, Rinke<br />
1994, De internationale van de haat: extreem-rechts in West-Europa, Amsterdam, SUA.<br />
Vander Velpen, Jos<br />
1992, Daar komen ze aangemarcheerd: Extreem-rechts in Europa, Berchem, Epo.<br />
Van Doorslaer, Rudi e.a.<br />
1992, Herfsttij van de 20 ste eeuw: Extreem-rechts in Vlaanderen, 1920-1990.<br />
Van Eycken, Francis & Staf Schoeters<br />
1988, Het Vlaams Blok marcheert, Deurne, Imprint.<br />
Verhoeyen, Etienne & Frank Uytterhaegen<br />
1981, De kreeft met de zwarte scharen: 50 jaar rechts en uiterst rechts in België, Gent,<br />
Masereelfonds.<br />
Verstraete, Pieter Jan<br />
1992, Karel Dillen: Portret van een rebel, Bornem, Aksent.<br />
B. TIJDSCHRIFTARTIKELS<br />
Bex, Frieda en Hans De Witte (red.)<br />
1993 (september), 'Dossier uiterst-rechts in Vlaanderen', Bareel, nr. 55.<br />
Billiet, Jaak, Mark Swyngedouw & Ann Carton<br />
1992, Stemmen voor Vlaams Blok of Rossem, de kiezer zelf aan het woord, Leuven,<br />
KUL, Departement Sociologie-ISPO.<br />
1993, 'Protest, ongenoegen en onverschilligheid op 24 november en nadien', Res<br />
Publica, nr. 2, 221-235.<br />
Billiet, Jaak & Hans De Witte<br />
1995, 'Attitudinal dispositions to vote for a 'new' extreme right-wing party: the case of<br />
Vlaams Blok', European Journal of Political Research, nr. 2.<br />
Clijsters, Edie<br />
1976 (november), 'Uiterst-rechts in Vlaanderen', De Nieuwe Maand, 550-558.<br />
Deprez, Kas<br />
1992 (april), 'Talen moet men zuiver houden: een gesprek met het VNJ over jeugd,<br />
nationalisme en taal', De Nieuwe Maand, 22-27.<br />
Derieuw, S.<br />
1992, 'Analyse van het 70-puntenprogramma van het Vlaams Blok', Nieuw Tijdschrift<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 198
voor Politiek, nr. 5-6, 81-114.<br />
De Witte, Hans<br />
1992 (januari), 'Waarom stemmen kiezers voor het Vlaams Blok?', De Nieuwe Maand,<br />
19-23.<br />
1992, 'Over de kiezers en de militanten van het Vlaams Blok en de (onderzoeks)vragen<br />
die ze oproepen', Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, nr. 1, 73-75.<br />
1993, Vormt extreem-rechts een gevaar voor de democratie? Een confrontatie van de<br />
politieke denkbeelden van het Vlaams Blok met deze van haar kiezers, Leuven, HIVA.<br />
1994, 'Schijn bedriegt. Over de betekenis en de strategie van het Vlaams Blok', De Gids<br />
op Maatschappelijk Gebied, nr. 3, 243-268.<br />
De Witte, Hans, Jaak Billiet & Peer Scheepers<br />
1994, 'Hoe zwart is Vlaanderen? Een exploratief onderzoek naar uiterst-rechtse<br />
denkbeelden in Vlaanderen in 1991', Res Publica, nr. 1, 85-102.<br />
De Witte, Hans & Georgi Verbeeck<br />
1994, 'Extreem-rechts: achtergronden en feiten', De Gids op Maatschappelijk Gebied, nr.<br />
3 (themanummer).<br />
Faucompret, Erik<br />
1992, 'Het Vlaams Blok en de mensenrechten', De Gids op Maatschappelijk Gebied, nr.<br />
8-9, 711-715.<br />
Govaert, Serge<br />
1992, 'Le Vlaams Blok et ses dissidences', Courrier Hebdomadaire, CRISP, nr. 1365.<br />
Spruyt, Marc<br />
1994, 'Vlaams Blok misleidt de kiezer', De Gids op Maatschappelijk Gebied, nr. 8-9, 647-<br />
658.<br />
1995 (april), 'Antonio Gramsci, leermeester van het Vlaams Blok', De Hoogste Tijd.<br />
Verhoeyen, Etienne<br />
1974, 'L'extrême droite en Belgique (I)', Courrier Hebdomadaire, CRISP, nr. 642-643.<br />
1975, 'L'extrême droite en Belgique (II): L'extrême droite au sein du nationalisme<br />
flamand', Courrier Hebdomadaire, CRISP, nr. 675-676.<br />
Verlinden, Peter<br />
1981, 'Morfologie van de uiterst-rechtse groeperingen in België', Res Publica, nr. 2-3,<br />
373-407.<br />
1981 (september), 'De kwajongensstreken van uiterst-rechts', De Nieuwe Maand, 517-<br />
526.<br />
1981 (november), 'Nut en onnut van de VMO', De Nieuwe Maand, 694-701.<br />
Vos, Louis<br />
1993, 'De rechts-radicale traditie in het Vlaams-nationalisme', Wetenschappelijke<br />
Tijdingen, nr. 3, 129-149.<br />
C. VERHANDELINGEN<br />
Heel wat studenten schreven een licentiaatsverhandeling over het Vlaams Blok. De meeste<br />
bleven echter ongepubliceerd, zodat het bijzonder moeilijk is hun bestaan te achterhalen.<br />
Deze opsomming is dan ook zeker onvolledig.<br />
De Coster, Michel<br />
1984, Het Vlaams Blok, een partij-analyse, VUBrussel.<br />
Moyaert, Nico<br />
1986, De voorgeschiedenis van het Vlaams Blok in de Volksunie, KULeuven.<br />
Rentmeesters, Patrick<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 199
1994, Nieuw Rechts in Vlaanderen: een onderzoek naar de doorstroming van de Nieuw<br />
Rechtse ideologie in het Vlaams Blok, VUBrussel.<br />
Schelfout, Els<br />
1990, Het politiek programma en het imago van het Vlaams Blok in de periode van de<br />
Europese verkiezingen (mei-juni 1989), VUBrussel.<br />
Segers, Veerle<br />
1994, Het volkseigene systeem van de ethische waarden van het Vlaams Blok,<br />
KULeuven.<br />
Semey, F.<br />
1991, De communicatiestrategie van het Vlaams Blok, RUGent.<br />
Spruyt, Marc<br />
1994, De ideologie van het Vlaams Blok, UIAntwerpen.<br />
Quintelier, Pascal<br />
1993, De Nationalistische Omroepstichting, een inhoudsanalyse, VUBrussel.<br />
Verlinden, Peter<br />
1979, Morfologie van de Vlaams-nationale uiterst-rechtse groeperingen, KULeuven.<br />
Vreven, Erik<br />
1992, De extreem-rechtse gedachte en het Vlaams Blok, KULeuven.<br />
III. ANDERE GERAADPLEEGDE PUBLIKATIES<br />
Bardèche, Maurice<br />
1951, Neurenberg het beloofde land, Antwerpen, Adauperta, 1951 (vertaling van<br />
Nuremberg ou la terre promise, 1948).<br />
Blommaert, Jan & Jef Verschueren<br />
1992, Het Belgische migrantendebat, de pragmatiek van de abnormalisering, Antwerpen,<br />
IPrA.<br />
Brinkman, Bart & Bruno De Wever<br />
1988 (mei), 'De verdwenen gaskamers', De Nieuwe Maand, 8-16.<br />
De Benoist, Alain<br />
1979, Les idées à l'endroit, Paris, Ed. Libres-Hallier.<br />
Deschouwer, Kris<br />
1993, Organiseren of bewegen ? De organisatiestructuren van de Belgische partijen na<br />
1960, Brussel, VUB-Press.<br />
Eatwel, R. & O'Sullivan, N. (eds.)<br />
1989, The nature of the right: European and American politics and political thought since<br />
1789, London, Printer Publishers.<br />
Huyse, Luc & Steven Dhondt<br />
1991, Onverwerkt verleden: collaboratie en repressie in België, Leuven, Kritak.<br />
Ignazi, Piero<br />
1992 (July), 'The silent counter-revolution: hypotheses on the emergence of extreme<br />
right-wing parties in Europe', European Journal of Political Research, 3-34.<br />
Poulain, Michel<br />
1994, 'Migrations en Belgique: données démografiques', Courrier Hebdomadaire, CRISP,<br />
nr. 1438-1439.<br />
Stouthuysen, Patrick<br />
1993, Extreem-rechts in na-oorlogs Europa, Brussel, VUB-Press.<br />
Taguieff, Pierre-André<br />
1984, 'La stratégie culturelle de la Nouvelle Droite en France (1968-1983)', in: Badinter<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 200
R. (ed.), Vous avez dit fascismes?, Paris, Montalba.<br />
Tommissen, Piet<br />
1984, 'Wat is en wat wil de Nouvelle Droite?', Anti-totalitair denken in Frankrijk, Brussel,<br />
EHSA, 1984.<br />
Truyens, Edwin<br />
1985, Mijn Diets geloof, Kontich, Vormingsinstituut Wies Moens.<br />
Van den Berghe, Gie<br />
1990, De uitbuiting van de Holocaust, Antwerpen, Houtekiet.<br />
Vanhecke, Frank<br />
1981, Metapolitieke strategie, organisatie en ideeën van kultureel nieuw-rechts in<br />
Frankrijk: Groupement de Recherche et d'Etudes pour la Civilisation Européenne, 1967-<br />
1981, VUBrussel.<br />
Van Putten, J.<br />
1985, Politieke stromingen, Utrecht, Het Spectrum.<br />
Vos, Louis<br />
1981 (februari), 'Vlaams-nationalisme: de historische dimensie', De Nieuwe Maand, 84-<br />
97.<br />
Witte, Els<br />
1990, Politiek en democratie: omtrent de werking van de westerse democratieën in de<br />
19de en 20ste eeuw, Brussel, VUB-Press.<br />
IV. INTERVIEWS<br />
Filip Dewinter, Brussel, 14 juni 1993.<br />
Karel Dillen, Brussel, 9 juni 1993.<br />
Roeland Raes, Brussel, 25 mei 1993.<br />
Edwin Truyens, Kontich, 6 april 1993.<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 201
LIJST VAN AFKORTINGEN<br />
Agalev Anders Gaan Leven<br />
BB Broederband<br />
CVP Christelijke Volkspartij<br />
DS De Schakel<br />
HJvB Hertog Jan van Brabant<br />
JA Jongeren Aktief<br />
KOSMOS Kring voor Onderzoek naar de Socialistische en Marxistische Ondermijning<br />
van onze Samenleving<br />
NJSV Nationalistisch Jong Studenten Verbond<br />
NOS Nationalistische Omroepstichting<br />
NSV Nationalistische Studenten Vereniging<br />
NVI Nationalistisch Vormingsinsituut<br />
PVV Partij Voor Vrijheid en Vooruitgang<br />
SMF Sint-Maartensfonds<br />
SP Socialistische Partij<br />
TKS Teksten, Kommentaren en Studies<br />
VB Vlaams Blok<br />
VBJ Vlaams Blok Jongeren<br />
Verdinaso Verbond van Dietse Nationaal Solidaristen<br />
VHO Vrij Historisch Onderzoek<br />
VLD Vlaamse Liberalen en Demokraten<br />
VMO Vlaamse Militanten Orde<br />
VNG Vlaams Nationale Groepering<br />
VNJ Vlaams Nationaal Jeugdverbond<br />
VNP Vlaams Nationale Partij<br />
VNV Vlaams Nationaal Verbond<br />
VU-VVD Volksunie-Vlaamse Vrije Demokraten<br />
VVBM Vereniging van Vlaams Blok Mandatarissen<br />
VVP Vlaamse Volkspartij<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 202
PERSONENREGISTER<br />
Anciaux, Vic<br />
Annemans, Gerolf<br />
Anthierens, Johan<br />
Bardèche, Maurice<br />
Blommaert, Jan<br />
Bocken, Piet<br />
Borms, August<br />
Brans, Jan<br />
Brauns, Marcel<br />
Bremans, André<br />
Broeckx, Ledy<br />
Brokken, Bruno<br />
Brouns, Theo<br />
Buisseret, Xavier<br />
Bultinck, Koen<br />
Buysse, Yves<br />
Cauwenberghs, Gunter<br />
Carpels, Hans<br />
Ceder, Jurgen<br />
Claes, Lode<br />
Claes, Willy<br />
Claeys, Philip<br />
Cools, André<br />
Corten, Willy<br />
De Benoist, Alain<br />
Debruyne, Jos<br />
De Bruyne, Arthur<br />
Deckmyn, Johan<br />
De Klerk, Willem Frederik<br />
Deleu, Erik<br />
De Lobel, Eric<br />
De Lobel, Hilde<br />
De Man, Filip<br />
De Muyt, Renaat<br />
De Roover, Raymond<br />
De Schampheleire, Hugo<br />
De Smaele, Ivan<br />
Detiège, Leona<br />
Devriendt, Diets<br />
Dewinter, Filip<br />
De Wispelaere, Bob<br />
D'Hondt, Paula<br />
Dieudonné, Luc<br />
Dillen, Karel<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 203
Dillen, Marijke<br />
Dosfel, Lodewijk<br />
Elbers, Jef<br />
Elbers, Wim<br />
Elst, Koen<br />
Erens, Frederic<br />
Eylenbosch, Frank<br />
Fonteyn, Guido<br />
François, Jef<br />
Gerits, Ludo<br />
Gerritsen, Marcel<br />
Gijsels, Hugo<br />
Goebbels, Joseph<br />
Goovaerts, Frank<br />
Gramsci, Antonio<br />
Happart, José<br />
Haye, Marguerite<br />
Houttekiet, Jan<br />
Huybrechts, Jan<br />
Huybrechts, Pieter<br />
Joris, Marc<br />
Kuylen, Rik<br />
Laeremans, Bart<br />
Laplasse, Irma<br />
Leman, Johan<br />
Le Pen, Jean-Marie<br />
Leuridan, Jeroom<br />
Lootens, Dominiek<br />
Lowie, Ignace<br />
Lubbe, Johan<br />
Mandela, Nelson<br />
Marginet, Werner<br />
Meeus, Paul<br />
Meulepas, Ernest<br />
Mortelmans, Jan<br />
Mussolini, Benito<br />
Nemrod<br />
Orwell, George<br />
Pauwels, Luc<br />
Peeters, Jaak<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 204
Peeters, Walter<br />
Penris, Jan<br />
Picqué, Charles<br />
Raes, Roeland<br />
Raspail, Jean<br />
Rogiers, Jos<br />
Roelants, Eric<br />
Rouhs, Manfred<br />
Sevenhans, Luc<br />
Sleurs, Lode<br />
Smout, Willy<br />
Stalmans, Jan<br />
Staveaux, Reinhard<br />
Steuckers, Robert<br />
Sustronck, Emmanuel<br />
Thatcher, Margaret<br />
Tibau, Wim<br />
Tollenaere, Reimond<br />
Truyens, Edwin<br />
Valkeniers, Bruno<br />
Van Assche, Modest<br />
Van Boghout, Bert<br />
Van Camp, Karl<br />
Van Com, Danielle<br />
Van de Graaf, Henk<br />
Vandenberghe, Lionel<br />
Van den Brink, Rinke<br />
Vandenbroucke, Jan<br />
Van den Eynde, Francis<br />
Vandermoere, Bart<br />
Van der Sande, Philippe<br />
Van de Wal, Dirk<br />
Van Dooren, Peter<br />
Van Eeckhout, Antoon<br />
Van Elsacker, Frans<br />
Van Hauthem, Joris<br />
Van Hecke, André<br />
Vanhecke, Frank<br />
Van Linter, Etienne<br />
Van Malderen, Lea<br />
Van Mol, Carine<br />
Van Nieuwenhuysen, Luk<br />
Van Overmeire, Karim<br />
Van Rompuy, Herman<br />
Van Severen, Jo<br />
Van Severen, Joris<br />
Van Slambrouck, Johan<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 205
Van Steenberge, Gerd<br />
Van Tichelt, Eric<br />
Van Tonder, Robert<br />
Van Walleghem, Roeland<br />
Vatlet, Patsy<br />
Verbeke, Siegfried<br />
Vermeulen, Luc<br />
Verreycken, Wim<br />
Verschaeve, Cyriel<br />
Veys, Tanguy<br />
Voorspoels, Bert<br />
Wattelar, Jean-Yves<br />
Wouters, Geert<br />
Wouters, Leo<br />
Wymeersch, Frans<br />
© Marc Spruyt (1995) '<strong>Grove</strong> borstels' [Download op www.blokwatch.be] 206
Change language