A (los bestand) Doordat in veel dialecten de ... - Flytande svenska

A (los bestand) 

Doordat in veel dialecten de aanvangs-h niet wordt uitgesproken beginnen een aantal woorden 

met de klinkerfonemen [a, aa, aai en au], waar die in het A.N. met de medeklinker [h] 

beginnen. Deze woorden staan echter niet onder de letter a maar onder de h, niet enkel 

vanwege de herkenbaarheid van het woordbeeld maar ook omdat in bepaalde streken de [h] 

wel degelijk wordt aangeblazen. 

a I. (pers. vnw) (voorwerpsvorm) u, jou: ik zien a gèren - ik hou van je; zet a - gaat u zitten - B, 

A. - Vgl. ou, astablief. 

a II. (bezitt. vnw; verb: aân, awe, ave) uw, jouw: a kind, a vrouw, aân hond, a schoenen, da’s ’t 

awe- A, B. - Vgl. ouw. 

à peine (bw) (Fr) - nauwelijks, ternauwernood. - B. 

à peu près (bw) (Fr) - ongeveer. - Gent [appepree], mW [apperprè], B. 

à point (bw) [appweñ] (Fr) - (v. vlees) doorbakken. 

aacht (v) (v) (

aan II. (bw) - (ook) moe, afgemat, “op”: ich ben hiel aan - Maas. 

aan III. (v) [ôn] - eend - zL. - Vgl. aande. 

aanbieën (booi aan, angebojen) - aanbieden - B. 

aanbiènen [onbiène] - aanbranden - zL. - Vgl. biènen. 

aanbollen - aanrijden, komen aangereden - L, A, B. - Vgl. bollen, uitbollen, afbollen. 

aandampen - beslaan - O. - Var: aandoempen (B, A). 

aandacht! (tw) – 1. (purisme) attentie!; 2. opgelet!, opgepast!, voorzichtig! 

aande (v) – eend: ‘t regent erip lik ip ’n aande – (de kritiek enz.) laat hem totaal onverschillig. // 

aandei (o; mv: aandeiers) – eendenei. // aandengat (o) – (Brg) waggelend persoon. // 

aandenpoten in: aandepoten hebben – op ’n plompe manier lopen - W [aande, ônde]. - Vgl. 

aan III. 

aandoen - (ook) 1. (kleren) aantrekken, (een hoed, een bril) opzetten; 2. in: zich aandoen - 

(Maas) zich aankleden: dooch dich aan - kleed je aan. 

aandragen - (ook) (iem) 1. (W) aangeven, verklikken, aanbrengen ; 2. zich iets aandragen – 

zich iets aantrekken. 

aandraven in: met iets komen aandraven - met iets komen aandragen. 

aandreien [ondrèje] - aandraaien - L. 

aanduiden - (ook) 1. aanwijzen: de temperatuur aanduiden; 2. vermelden: duid uw e-mail adres 

aan. // aanduiding (v) - (ook) 1. aanwijzing; 2. benoeming, aanstelling. – Zie ook aangeduid. 

aaneen- (voorvoegsel) 1. aan elkaar; zie ook bij de hoofdwoorden; 2. handgemeen: 

aaneengeraken, aaneen zijn. // aaneenaan (bw) - (zL) [oneinon, onieënon] – voortdurend; 

vgl. aaneenvast. 

aaneenflikken – aaneenflansen. 

aaneenfokkaderen, aaneenforken - in elkaar flansen - Hass. - Vgl. aanfokkaderen. 

aaneengeraken – beginnen te vechten, handgemeen worden. – Vgl. aaneenzitten. 

aaneenhangen [onieënange] - (ook) 1. aan het ruzieën zijn; 2. aan het vechten zijn - Hasp. 

aaneenkalefateren - stuntelig in elkaar steken - Gent. 

aaneenkrijgen in: de eindjes niet aaneenkrijgen – niet rondkomen, de eindjes niet aan elkaar 

kunnen knopen. 

aaneennechelen (~nagelen) [oneinnechele] - aan elkaar spijkeren - zL. - Vgl. nechelen. 

aaneenvast (bn, bw) – 1. onophoudelijk, aanhoudend; vgl. aaneenaan; 2. aan elkaar geschreven; 

3. aan elkaar vast. 

aaneenzetten – (ook) tegen elkaar ophitsen 

aaneenzitten – (ook) aan het vechten zijn. – Vgl. aaneengeraken, aaneenhangen. 

aanfokkaderen - (kleren) haastig en slordig aantrekken - Hass. - Vgl. aaneenfokkaderen. 

aangaan I. (onovergankelijk ww) - vertrekken, weggaan: da g’ oênging em ’k al lang bekloêgd 

(Crèjateef Complot °24) - (Brs) dat je mij verliet heb ik sinds lang betreurd - B, O, Mech.. - 

Vgl. aanlopen. 

aangaan II. (overgankelijk ww) – 1. (Brg) (iem) uitdagen, aanvallen; 2. (Brg) (iets) aanvatten, 

aanpakken; 3. in: wat... aangaat – wat betreft: wat de boekhouding aangaat – wat de 

boekhouding betreft; 3. in: voor wat hem aangaat... – wat hem aangaat.

aangaans (voorz) [angôns] – betreffende, aangaande: angaans dadde – wat dat betreft – Brg. 

aangebrand - (bn) (ook) 1. (v.e. mop, prent, tekst) gewaagd, schuin; 2. in: dat ruikt (riekt) 

aangebrand – daar zit een luchtje aan. 

aangedaan (bn) – (ook) 1. gekloft, fijn gekleed; 2. slordig aangekleed – Brg. 

aangedampt, zie aandampen. 

aangeduid (bn) – (v.e. persoon) aangewezen: de aangeduide persoon zijn – de geschikte, de 

aangewezen persoon zijn. 

aangekaart in: ergens niet aangekaart zijn - ergens niet welkom zijn: ich ben doa neet 

aangekaart - Maas. 

aangekocheld (bn) – (ongunstig) ingeduffeld, ingepakt – Brg. 

aangekommen (bn) – (va, vlees) bedorven – Brg. 

aangeladen, aangelajen - 1. aangeschoten, tipsy; 2. beslagen; var: aangeslegen (O). - Vgl. 

aanladen. 

aangenaam in: aangename kennismaking! – aangenaam!, aangenaam kennis te maken. 

aangepaterneerd (bn) - weinig smaakvol aangekleed - Gent - Vgl. aangepatroneerd. 

aangepatroneerd (bn) - opgedirkt - Leuu [ongepatroneid]. - Vgl. aangepaterneerd. 

aangeplakt in: aangeplakt staan – 1. (van onroerend goed) te koop staan; 2. vermeld staan op 

een aanplakbiljet (aan kerk of stadhuis ivm rouwbericht of ondertrouw); var: aangeplakt 

hangen, aangeplakt zijn; vgl. in ’t kaske hangen – Brg. 

aangeschroefd (bn) (∼Eng. screwed) – tipsy, aangeschoten. 

aangeschoefeld (bn) – 1. slordig aangekleed, 2. rommelig in mekaar gestoken – Brg. 

aangeslagen (bn) - (ook) 1. (Gent) beschimmeld; 2. (v. ruiten, spiegels) beslagen. 

aangetotterd (bn) – slordig aangekleed – Brg. 

aangestoten (bn) – opzichtig, vreemd aangekleed. 

aangetroeteld (bn) - (Gent, Brg, Kor) raar aangekleed. // ←aangetoorteld (bn) - (Kor) id. 

aangetujjeld (bn) - slordig aangekleed - Maas. - Vgl. tujjelen. 

aangeven in: iemand iets niet aangeven - iemand tot iets in staat achten: ge zoudt heur dat niet 

aangeven - ik had haar daartoe niet in staat geacht. - Vgl. nageven. 

aangevezen (bn) - dronken – Ant, Mech. 

aangewezen in: het is (niet) aangewezen dat... – het is (niet) raadzaam, het verdient (geen) 

aanbeveling, het is (niet) wenselijk dat... 

aanhalen - (ook) onthalen - zL [onhole]. // aanhalig (bn) – (ook) besmettelijk: die ziekte is 

aanhalig. // aanhaletig (bn) [met doffe e] – (zL) aanhalig, aanhalerig. 

aanhang (m) - (ook) 1. aanhorigheden, bijgebouwen, opstal; 2. (Maas) [aanhank] vrienden en 

verwanten - // aanhangen in: hij hangt eraan - hij is erbij, hij heeft verloren, hij is de klos. // 

aanhangwagel (m) – (Leu) [onnangwogel] aanhangwagen; vgl. wagel. // aanhankelijkheid 

(v) – (ook) aanhorigheid, bijgebouw. 

aanhaven [anave] (haafd’ an, anghave) – aanhouden, vreemd gaan. // aanhaver (m) [anaver] – 

aanhouder, minnaar. // aanhaverij (v) - (Mech) buitenechtelijke relatie – B, A. – Zie ook 

onder aanhouden. 

aanhechten - (ook) annexeren. // aanhechting (v) - (ook) annexatie.

aanhogen – (ook) (gewassen) aanaarden. 

aanhoren (aanhoorde, aanhoord) - aanhoren (hoorde aan, aangehoord): zij aanhoorde hem 

aandachtig - zij hoorde hem aandachtig aan. // aanhorigheid (v) in: iemands politieke 

aanhorigheid – iemands politieke gezindheid. // aanhorigheden (mv) – (ook) bijbehorende 

kosten. 

aanhouden - (ook) 1.(met iemand) een buitenechtelijke relatie hebben, vreemd gaan; 2. in: 

rechts, links aanhouden – links, rechts houden. // aanhouder - (ook) man die een bijzit heeft, 

minnaar. // aanhoudingsmandaat (o) – arrestatiebevel: onder aanhoudingsmandaat plaatsen 

– in hechtenis nemen, arresteren. // aanhoudster (v) - bijzit, minnares. // ←aanhoudsterigge 

(v) - (Gent) [aanhewsterigge] id. 

aanjaren (

aannaken– aanraken – Brg [annaken]. 

aanneem (m) in: goed/slecht van aanneem zijn – goed/slecht aanleren, vlug/traag van begrip 

zijn. // aannemen in: goed aannemen – (Brg) goedleers zijn, leerlustig zijn. // aanneembaar 

(bn) – aannemelijk. 

aanpakken – (ook) 1. (fig) aanvallen: iemand onzacht aanpakken – iemand vlakaf de waarheid 

zeggen; 2. ontroeren, aangrijpen. 

aanpapper (m) - mouwveger, vleier - Ant. 

aanpatotteren (

aansteken - (ook) (Gent, Lok, Waas, Brg.) (zijn kleren) aanschieten; var: insteker. // aansteker 

(m) - (ook) (zL) muiltje. 

aanstel (m) - drukte, ophef. // aanstellen in: zich aanstellen – zich inspannen, zich weren. 

aanstoot (m) - (ook) begin, eerste symptomen (v.e. ziekte) - Maas [aanstoêt]. 

aanstoten – (ook) 1. vreemd uitdossen; 2. in: aangestoten komen – komen aanzetten; vgl:. 

aanpekkelen, aanspotteren. 

aanstroppen - (een kledingstuk) vlug aantrekken - W. - Vgl. afstroppen. 

aantakelen – vreemd uitdossen, (met vreemde kleren) toetakelen. 

aantak (v) (

aap I. in: 1. voor de aap houden – voor de gek houden; 2. m’n aap grolt, m’n aptsjie kraait – 

(Brg) mijn maag knort; vgl. beer, aap II. // apencommere (v) – (Brg) – roddeltante; vgl. 

commere. // apenjak, apenfrak (m) - (A) ongemakkelijk zittend jak of jasje; vgl. 

apenkazakje. // apenjaren (mv) – (W) vlegeljaren, puberjaren, puberteit. // apendeksel (o) - 

(Hass) (goedaardig scheldwoord) deugniet. // apenkammer (m) – (Brg) 1. onuitstaanbaar 

persoon, “klier”, kutkammer; 2. deugniet. // apenkazakje (o) – (Brg) [apekazakstjie] – (te) 

kort jasje; vgl. apenjak. // apenkeutel (m) - (Maas) (brutaal) kind, ventje. // apenkramerij 

(v) – (Brg) [apekramerieje] – lulkoek. // apenoten (mv) – pinda’s, aardnoten, apennootjes. // 

apenschijter (m) – (Brg) [apeschiettere] schijterd, schijtlaars. 

aap II. in: 1. groten aap hebben – grote eetlust hebben. // aperig (bn) – happig – Brg. 

aar I. (o), (mv: aren, verklw: aaike) - (Brs) ei. // arenbroei, arendojjer (

aas I. (o) in: 1. z’n aas opdoen – a) (Brg) [ôs] hamsteren, voorraad inslaan; b) (Kor) z’n hart 

ophalen; 2. z’n aas ophalen – voordeel uit iets halen. // azen – (Brg) 1. nieuwsgierig zijn, 

veel vragen stellen; 2. in: azen achter entwiene – (Kor) lonken naar iemand, iemand achterna 

lopen; 3. (v. vogels) – voeren: de vogels azen hun jongen. – Zie ook krommen haas onder 

haas. 

aas II. (v) (

abuseren (

achterdenken (o) – achterdocht. // achterdenkend (bn) – achterdochtig. 

achterdoen (dee achter, achtergedaan) – nadoen, nabootsen, na-apen, imiteren – W. – Vgl. 

achternadoen. 

achterdragen – 1. roddelen, kwaadspreken; 2. (Brg) nabetalen, bijbetalen. 

achterduims (contaminatie) - achterbaks, onderduims – Mech. 

achtereen (bw) - (ook) meteen, dadelijk; straks - A, B, O. - Var: astrie (Mech), astrien (Brs). 

achteren in: ten achteren zijn - (W) achter zijn, achterop zijn, in achterstand zijn; 

achtereergister(en) - vooreergisteren - Hag. 

achtergaan - naar het toilet gaan - Leu. - Var: naar achter gaan. 

achtergalent (o) (

achtersmake (m) (

administratie (v) - (ook, o.i.v. Fr. administration) bestuur, overheid, overheidsdienst, algemeen 

bestuur: de Vlaamse administratie – (ook) de Vlaamse overheid; federale administratie – 

(ook) federale overheid, federaal bestuur, rijksdienst; gemeentelijke administratie – (ook) 

gemeentebestuur, gemeentelijke overheid, gemeentedienst; provinciale administratie – (ook) 

provinciebestuur, provinciale overheid. // administratief (bn) in: 1. administratieve dienst 

(leenv.

afdoppen – 1. (Mech) dokken, afdokken; 2. afbetten. 

afdorsen – aftuigen, afrossen. 

afdraaien in: zijn botten, zijnen nikkel, zijn nestel, zijn ziel afdraaien – zich afsloven, zich 

afbeulen, peunen. – Opm: ook met woorden: zich afsloven om iets uit te leggen. 

afdretsen - aflopen, afdraven - W. - Vgl. dretsen. 

afdrogen - (ook) (bij het kaartspel) een klinkende nederlaag bezorgen. 

afel I. (o) (

afgeven 1. in: niet afgeven - volharden, volhouden, niet opgeven; 2. in: afgeven op iem. – 

bekritiseren, afbreken, afkraken; 3. in: afgeven tegen iem. – (Mech) iem. duchtig de waarheid 

zeggen, zijn vet geven, de oren wassen, op zijn nuller zetten; 4. in: de zot afgeven - de gek 

uithangen. 

afgieten in: zijn patatten afgieten – (scherts) (v. mannen) plassen, wateren – Mech. 

afhagen - met een haag omheinen, met een haag afsluiten. 

afhaken (leenvert.

afkorten - (ook) 1. afbetalen, aflossen; 2. in: het kort niks af - het baat niet, het helpt je niet 

vooruit, het heeft geen zin, het is verloren moeite. // afkorting - terijnbetaling, afbetaling: 

betalen met maandelijkse afkortingen – in termijnen betalen; op afkorting kopen – op 

afbetaling kopen.. – Vgl. bekorten. - Vgl. A.N. korten, korting. 

afkrabsel (o) – 1. schaafkrullen, zaagmolm, schraapsel, zaagmeel; 2. in: afkrabsel van 

mettekou(’s) kluten - (Brs) (zware belediging) afschraapsel van martikokloten; zie mettekou; 

3. in: afkrabsel van de moel (of: de mul) - (Leu, Mech) laatstgeborene, nakomertje; zie moel. 

afkramen (

afmotsen - afrossen - Hass. 

afnemen – (ook) (geld) opnemen. 

afneuzelen – afneuzen. 

afnijpen – (ook) 1. afpingelen; 2. gierig zijn. // afnijper (m) – gierigaard. // afnijpertje (o) – 

nakomertje. 

afnussen (

afschaffen in: afgeschaft worden – 1. uitvallen, vervallen, verdwijnen: die trein is afgeschaft – 

die trein valt uit; 2. afgelasten: de wedstrijd is afgeschaft – is afgelast, gaat niet door, vindt 

niet plaats. 

afscheidspremie (v) - opzeggingsvergoeding, gouden handdruk, afvloeiingsregeling. 

afschieten - 1. verschieten, verkleuren; 2. afdokken, dokken; 3. (iemand) aan de dijk zetten, 

uitrangeren; 4. (een voorstel) verwerpen; 5. in: de hoofdvogel afschieten – a) de eerste prijs 

winnen; b) (iron) een flater begaan; zie hoofdvogel. 

afschrepen - afkrabben, afschrapen - W, O. - Vgl. schrepen. 

afschrijven – (ook) spieken. 

afslaan – (ook) 1. (iem) neerslaan; 2. (een ruimte) afschutten, omheinen, (met een beschot) 

afschieten. 

afslachten – (ook) (één dier) slachten. 

afslag (m) - (ook) 1. korting; 2. in: in de afslag - in de aanbieding, in de reclame. 

afsloven – (ook) afritsen, afrissen, van de rist afstropen. – Vgl. sloof. 

afslidderen - afglijden - Gent. - Vgl. slieren, sleiren, uitslidderen, slidderbaan 

afsmaken - hartig, pittig smaken: dat smaakt goed af - dat smaakt hartig - Ant. 

afsmijten - (een gebouw, een bouwsel) slopen, afbreken - O. 

afsnijden – (ook) (het haar) knippen. 

afsmodderen - veelvuldig kussen, “aflikken” - Leu. 

afsmoren [afsmoere] in: het afsmoren - ophoepelen - Ant. 

afsnakken - afsnauwen - W, Gent. - Vgl. snakken. 

afsneuken - afbedelen - Hass. - Vgl. sneuken. 

afsnijden - (ook) (z’n haar, nagels) knippen, afknippen. 

afspannen – (ook) (een weg) afsluiten. // afspanning (v) - 1. omheining; 2. uitspanning, oude 

herberg, stalhouderij.. 

afspelen in: hem afspelen (hem = de penis) - zich aftrekken, zich afrukken. 

afspeuren – (ook) (iem) afloeren, bespieden. 

afspraak in: op afspraak – na afspraak, volgens afspraak. 

afstappen - (ook) 1. (v. reizigers) uitstappen; 2. (leenvert.

afstroppen - afstropen - W. - Vgl. aanstroppen. 

afstuiven – (ook) afstoffen. 

aftabakken - aftroeven, afranselen - Hass. - Vgl. tabak geven, tabakken, toebakken. 

aftakelen – (ook) (iem) afrossen, toetakelen. 

aftasten - (ook) fouilleren. 

aftekenen – (ook) kwiteren, voor voldaan ondertekenen. 

aftekken - afranselen. - Hass. - Vgl. toeken, aftoeken. 

afterten (tort af, afgetorten) - 1. (W) (grond) afstappen, afpassen, stappend opmeten; 2. in: het 

afterten - (Gent) weggaan, opstappen, vertrekken - W. - Vgl. terten, misterten, beterten. 

aftoeken - 1. een pak rammel geven; 2. (bij het kaartspel) een nederlaag bezorgen. - Brs - Vgl. 

toeken, aftekken. 

aftranten (

afvreilen - (weg)dringen, (af)duwen - Hag. 

afwachten - (ook) (iemand) opwachten. 

afwandelen in: komen afwandelen – komen aanwandelen, aangewandeld komen. 

afwenden – (ook) (gelden) achterhouden, verduisteren. // afwending (v) – verduistering: 

afwending van gelden, van fondsen. 

afwerpen - (ook) (een bom) gooien, laten vallen. 

afwezigheid in: de afwezigheden aantekenen – de absenten aantekenen, de absenten ophalen, 

afwezigen opschrijven. // afwezigheidslijst (v), afwezigheidsregister (o) - (purisme voor) 

absentielijst. 

afwonen – (een huis) uitwonen. 

afzagen in: iemand z’n oren afzagen – aan iemands kop zeuren, iem. vervelen met kletspraat, 

met gezeur. 

afzanen (

ajuin, arjuin (m) (

aksje (o) - hele hoop, menigte: een aksje volk – Brg [akstsjie], Ost. 

akst (m) – aks, zware bijl – Ost. 

akster (m) – 1. (W, O) ekster; 2. (Brg, mW) deugniet, levendig kind; 3. (mW) [akstre] 

verwoede verzamelaar. // aksteroge (o) -– (Gent [âksteruge],W) eksteroog, likdoorn. 

akt (m) (

alledaags (bn, bw) - (ook) doordeweeks, dagelijks: voor alledaags gebruik – voor dagelijks 

gebruik. 

allee I. (tw) (

allonge (v) (Fr) – verlengstuk, verlengsnoer – W. 

alludje (v) [allùdje, arlùdje] – horloge – mW. 

allumet(teke), allumetje (

amangel (m) – 1. amandel; 2. amangels (mv) – teelballen, ballen – Brg. 

amat (v) (

amigo, amigo (m) (

andersweer (m & v; mv: andersweers) (

annonciaden (mv) (

appareil, apparel (m) - 1. toestel, apparaat, (in het bijzonder) fototoestel. 2. (Brs, O, W) (

aranje (v) (

artakke (v) (

assiette (v) [assiete] (

aubette [obet] (

averulle (m) (

B 

ba (versterkend partikel) (

abe (v) – sullige vrouw – Brg. 

bâche (v) (Fr) [basj, basje] - dekzeil, huif; grondzeil. – Var: basse (Brg). 

bachten (vz) (

akhuis (o) (

aloorde, baloordig (bn) (

arvoets (bw) - (

azaar (m) (

edriegerij (v) – bedrog – W. 

bedot in: bedot spelen - verstoppertje spelen - Ant. 

bedretsen - 1. bespatten, bevuilen; 2. (fig) (iem) besmeuren; 3. uitschelden. - W. - Vgl. drets, 

dretsen, dretsig 

bedrijvigheid (v) - (purismle voor) activiteit. 

beduveld (bn) – in: beduveld zijn voor (= om) – gedreven, zeer geneigd om: z’ is beduveld vo’ te 

kommen – Brg. 

bedwasemen - beslaan, bewasemen. - Vgl. dwasem. 

bee (m) (

eest II., beeste (v!) (

eheerraad (m) - raad van beheer. 

beien (

ekwanselen (

eneden II., beneen (m) – begane grond, benedenverdieping, gelijkvloerse verdieping, 

gelijkstraatse woning: up den beneen weunen – W [beneen]. – Vgl. boven. 

beneficie (v) – (ook) voordeel, winst – Brg [binnefiesie] 

beniesd (

ermhertig (bn) – barmhartig – W. 

beroeren (

estakt (bn) – (v.e. zitplaats) bezet – Brg. – Vgl. stak. 

besteed in: ’t is wel besteed - (met leedvermaak) dat is verdiend; eigen schuld! - Var: wel 

besteekt (Gent). 

besteeksel, zie bestiksel onder besteken. 

bestellen - (ook) bedienen (in een winkel): alleman besteld? - iedereen voorzien? 

bestemmeling (v) - (purisme voor) geadresseerde. 

besten (bost-gebosten) (

etong (m!) – beton. // betongbane (v) – (W) betonweg. // betonneur (m) – betonwerker. // 

betonneuse (v) (Fr) – betonmolen. – Var: bedong, bidong (W). 

betrachten – (ook) nastreven, beogen, wensen te bereiken. // betrachting (v) – (ook) wens, 

verlangen. – Vgl. trachten. 

betrape (v) (

evoordeligen – bevoordelen. // bevoordeliging (v) – bevoordeling. 

bevroen (bevroedde, bevroed) [bevroeën] (

ier in: dat is geen klein bier (leernvert. van Fr. ce n’est pas de la petite bière) – dat is geen 

appelepap, dat is geen kleinigheid. // bierbalg (m) [bierbolg] – bierzuiper. // bierkaartje (o) 

- viltje, bierviltje. // bierkete (v) – (Brg) kroegje, keet. // bierlèze (m, v) (

ijvijzen (vees bij, bijgevezen) - 1. aanschroeven; 2. (Ant) een pak slaag geven; 3. berispen. - 

Vgl. vijs, vijzen. 

bijzonderste (bn) - (ook) voornaamste, belangrijkste. 

bil I. (m) - (ook) 1. dij; 2. bout: kiekenbil - kippenbout. // billenkletser (m) 1. wapenstok, 

gummiknuppel; 2. pandjesjas, slipjas, jacquet; vgl. batseklatser, kontenkletser; 3. (

innenrijven (reef -, -gereven) - 1. (een overwinning) behalen; 2. (winst) opstrijken; 3. 

bemachtigen. 

binnenscheren (scheerde binnen - binnengescheerd) – (geld) opstrijken – Brg. 

binnensmoefelen – opsmullen – Brg. 

binnenspelen - (voedsel) naar binnen slaan, naar binnen lappen, verorberen. 

binnenspringen - langskomen: spring eens bij ons binnen. 

binnenstuiken (stuikte/stook binnen, binnengestuikt/gestoken) - (ergens) binnenvallen, komen 

binnenwaaien. - Vgl. stuiken, instuiken, neerstuiken. 

binnensturen - inzenden, insturen. 

binnenwalsen - binnenvallen - Gent. 

binnenwegel (m) – 1. binnenwegje; 2. (Brg) (scherts) beginnende kaalheid – W. 

binnerooie (m) (

laas (v) - (ook) 1. (zeep)bel: het regent bloskes - pijpestelen; 2. blaar, bloedblein; vgl. blein; 3. 

(Brs) oorveeg; 4. in: iemand blaaskes wijsmaken - iem. iets op de mouw spelden; 4. (Brg) 

[blôëze] blaaskaak // blaaskesmaker (m) - snoever, pocher, blaaskaak. // ←blaashoofd (o) - 

(Gent), blaaskop (m) (Brg) id. 

Blaasveld (dorp, gem. Willebroek, in de provincie Antwerpen) in: hij komt van Blaasveld - hij is 

een blaaskaak. 

blad (o) - (ook) tong. // blaadjes (mv) - (ook) vensterluiken, rolluik - Ant [bloikes, blaaikes] 

blaffer (m) - (ook) bankje van duizend frank - Ant. - Vgl. baard. 

blaffetuur (v) (

leisteren – afbladderen - Kemp. 

bleiten, blèten - wenen, huilen, schreien, bleren. // bleiter, blèter (m) - (v.e. baby) huilebalk - 

W, A. 

blek (o) - (stofnaam) blik. // blekken (bn) - blikken, van blik. // blekwinkel (m) (collectief) - 

(fig) ijzeren voorwerpen, “ijzerwinkel” - W. 

blekken (~blaken; ~blik) - 1. (vd zon) steken; 2. boos kijken; 3. te kijk staan // blekker, blekpot 

(m), blektele (v) - zwartkijker, knorpot - W. 

blekker (m) (

loempens (v) (

obonne II., zie bonbonne. 

boddelkar (v) (

oer in: voor de boeren komen – voor de dag komen, te voorschijn komen. // boeren – (ook) 1. 

luidruchtig brassen; 2. in: erdoor boeren – (W) 1. (zijn geld) verdoen, opmaken; 2. failliet 

gaan. // boerenblomme (v) – (Brg) goudsbloem. // boerenbuiten (m) - platteland: ze weunen 

op den boerenbuiten; vgl. buiten I. // boerendrul (m) (

okkenbaard (m) - (ook) (spottend) aankomende jongeling, halfvolwassen jongen - Gent. 

boks I. (m) - (W) vuistslag, duw: iemand nen boks geven. // boksauto (m) - botsauto. // bokseur 

(m) (

omma, boma (v) (

oreling (m), borelingske (o) – (ook gewone spreektaal voor) zuigeling, baby. – Var: 

boorling(ske). 

borendevol (bn) – boordevol – O. – Opm: ook Hollandse spreektaal. 

bornput (m) (

ougie (v) (Fr) [boezjie] - (ook) 1. (was)kaars: misschien een lamp of twee of hooguit een bougie 

beschijnen nog zijn wit gezicht. (Wannes van de Velde °06); 2. (Brs) pils met cola. 

bougnoul (Fr) [boenjoel] - (scheldvoord voor) Afrikaanse of Aziatische immigrant 

bouilli, boelie (m) (

ake (v) (

ek (m) - 1. brak, drijfhond; 2. straatjongen, bengel. // brekken (ww) - rondzwalken - Mech. - 

Vgl. brakke, brakken, rondbrekken. 

breekspel (m) – spelbreker, ruziezoeker – Brg [brikspil]. 

brekkenier (m) (

ink (m) (

okkelen - knoeien, prutsen. // brokkelaar, brokkeleer (m) – knoeier. // brokkelinge (v) – 

(Kor) knoeister. // brokkelingen (mv) - brokjes, stukjes, kruimels. // brokkeverscheen (bn) 

(

uizel (m) [bruuzzel] (∼Du. Brösel; ~Kil. broseme = broodkruim) - kruimel. // bruizelen (∼Du. 

bröseln) – (ver)kruimelen. // bruizelingen (mv) - kruimeltjes. // bruizeltje, bruizelke (o) - 1. 

kruimeltje; 2. (fig) greintje: geen bruizeltje hoop - W. – Vgl: brijzel, breusem, breuzelen. 

brulbeer (m) – 1. brulbek; 2. (Brg) vitter. – Vgl. busbeer, binnenbeer. 

brulokke, zie breloque – Brg. 

Brusseles (v) - Brusselse. 

bru (m) – brij. 

bruin in: dat ziet er bruin uit- dat is bedenkelijk, dat is niet pluis. // bruinsel (o) – beits, 

bruineersel – W [bruun, bruunsel, met korte uu]. 

bruusschen (bruuste, gebruust) [korte uu] – bruisen – W. 

bruutzak (m) - bruut – Gent, Brg. 

bubbel I. (m) – (ook) 1. bobbeltje, muggenbeet; 2. (Brg) dreumes; vgl. buggel. // bubbelachtig 

(bn) – (W) 1. hobbelig, bultig, oneffen; 2. golvend. 

bùbbel II. (m) - (ongunstig) mond, “babbel”: haafd aân bùbbel - (Brs) hou je snater. - Vgl. 

bebbel 

bùcht (m) – 1. (W, O, A) bocht, slechte waar; var: boecht (A); 2. in: den bucht hebben – (Brg) 

de maandstonden hebben, ongesteld zijn. // buchterij (v) – (Brg) [buchterieë] – ’n hoop 

rommel. 

bùddelen (

uischen [buusschen, buuste, gebuust, met korte uu] – slaan – W. – Vgl. ruischebuischen. 

buiten I. (m) - (ook) platteland: op den buiten wonen - op het (platte)land wonen, buiten wonen, 

op de boer wonen; we gaan naar den buiten - we gaan naar buiten, de stad uit, naar het 

platteland. 

buiten II. (bw) - (ook) eruit: de slaven, die geven de slaven de schuld, en willen de Turken 

buiten. (Wannes van de Velde °03); Walen buiten! - Walen eruit!, weg met de Walen! – Opm: 

buiten vormt onbeperkt samenstellingen met werkwoorden van beweging, met de betekenis 

naar buiten, eruit: buitengaan, buitenlopen, buitenschoppen, buitenwippen, buitengooien, 

buitenrijden, buitenjagen, buitenlaten enz. 

buiten III. in: buiten dat (voegw) - behalve dat – O, W. 

buiten IV. (voorz) in: 1. buiten ordenans (

uk (m; mv: buks) (~Eng. buck) - 1. bok; 2. mannetjesdier: keunenbuk, schapenbuk, geitenbuk; 

3. (Ost) soort garnaal; 4. in: bij den buk gezet zijn – bedrogen worden: ’k ben altyd by den 

buk gezet (Willem Vermandere °15); 5. in: den buk zijn – de pineut zijn, de klos zijn. // 

bukken - bokken, bokkig zijn - W. 

buktem (m) - bukshag - Ant. 

bul (v) (

ùst (m) - (A, B) borst. // bùstvallinge (v) - (Gent) borstverkoudheid, bronchitis. 

buste (v) - borst - Gent. 

bùstel (m) – 1. borstel; 2. kwast; 3. bezem; 4. stoffer. // bùstelen (

cableur (m) (Fr.) - kabellegger. 

cabosske (o) (verkorting van cacaoboon) – zoete likeur op basis van cacaobonen – Ant (2001). 

cache-pot (m) [kasjpo, kaspo] (Fr) - (ook) sierpot, overpot. 

cadee, cadet, zie kadee. 

cadena (m) [kaddena, met doffe e] (

carot, carotte (v) (

chance (v) - [sjans] (Fr) – 1. mazzel, geluk, bof; meevaller, buitenkansje: we hebben vijf minuten 

chance g’had - we hadden eventjes geluk; 2. in: per chance (bw) - (Hass) gelukkig, ’n geluk 

dat… // chançard (m) [sjansaar] (Fr) – geluksvogel, bofkont, boffer. 

chandel (v) (

chiqué (m) [sjikee] (Fr) - 1. bluf, kouwe drukte, grootspraak: mo vi ne gewuunen Brusseleir es al 

dei luks truut en sjikei (Crèjateef Complot °4) - maar voor een gewone Brusselaar is al die 

luxe flauwekul en aanstellerij; 2. (Gent) nep, afgesproken spel. // chiquémadam (v; mv: - 

madams) - (Gent) (spotn) kakmadam, pretentieuze welgestelde vrouw; vgl. chichimadam. 

chique, sjiek (v, m) [sjiek] (Fr) - 1. tabakspruim; 2. kauwgom; 3. in: gene rotte chique meer 

hebben - geen rooie duit meer hebben, blut zijn. // chiquen, chikken, sjieken - 1. pruimen; 2. 

kauwgom kauwen. // chiquenbak (m) - (Gent) kauwgomautomaat. - Vgl. sik, sikken. 

choco (m) - chokopasta, chokoladepasta. // chocomelk (m) - chokolademelk. 

choensdag, zie goensdag. 

choesels, zie sjoezels – Brs. 

chomage (m) [sj-] (

clignoteur (m) (Fr) - richtingaanwijzer, knipperlampje, knipperlicht. - Zie ook pinker & 

pinklicht. 

coca (m) [koka, koka] - cola: ne coca met een strooitje - een cola met een rietje. 

cockpit (Eng) - (ook) (scherts) kut - Ant. 

coco (m) [koko, koko] (Fr) - kwibus, kwant. 

coffre-fort (m) [koffrefôr] (Fr) - brandkast, kluis. // coffreren (

compassie (

corvee in: van corvee zijn - thuiswacht houden, huiswacht hebben - Ant. 

Costa Terrassa (quasi-Spaans) - (scherts) fictieve vakantiebestemming - Gent. - Vgl. 

Nieverance. 

coté (m) (Fr) - buurt, wijk: zij weunt in mijnen coté - Gent. 

cotillons (mv) (Fr) - (papieren) feestartikelen: guirlandes, serpentines, confetti enz. 

couche (v; mv: couchen) [koesj] (Fr) - laag(je): een eerste couche geven - in de grondverf zetten. 

coupe (v) [koep] (Fr) - snit. - Gent. 

coupeke (o) [koepeke] (

culot (m) (Fr) [kulo] - lef, durf. - Gent, Brs. 

cumul (m) (Fr) - 1. cumulatie (van banen); 2. bijbaan, bijbetrekking. // cumuleren - twee of 

meer functies, ambten, banen uitoefenen. // cumulard [kumulaar], cumuleur (m) - wie 

cumuleert; baantjesjager. 

curieus (bn) - (ook) nieuwsgierig. // curieuzeneus, curieuzeneuze, curieuzeneuzemosterdpot 

(m, v) - 1. nieuwsgierig Aagje; 2. (als antwoord op een vraag) “hussen met je neus 

ertussen!”. 

D 

De [d]-klank is instabiel tussen een lange klinker of tweeklank en een uitgang of achtervoegsel. 

In die positie verdwijnt hij vaak of wordt hij vervangen door een [j]-klank: braden > braan, 

nijdig > nijg; moeder > moejer, brodekes > brooikes, raden > raaien. 

De anlauten dj, dz en dzj - die als foneem in het A.N. niet voorkomen - zijn in sommige 

dialecten onderling verwisselbaar. Vindt men een woord niet onder dj, dan zoeke men onder 

dz of dzj, en mutatis mutandis. In bepaalde gevallen treft men het gezochte lemma onder de 

letter zj of j aan. 

d’abord (bw) [daboor, dabôr] (

dadde (aanwijzend vnw) – dat – W. – Vgl. wadde. 

dafluis (bw) [da-fluis, do-fluis] (

darse (v) (Fr) – 1. kanaalhaven; 2. havendok – Gent, Vilv. 

dasjteren - 1. ploeteren; 2. morsen, vuil werk afleveren; 3. prutsen; 4. treuzelen. // dasjtereir 

(m) - ploeteraar enz., zie dasjteren: Zedde na op eemand kwoêd, hoo mokte daane dèn oeit: 

dikkenek of dasjtereir? (Crèjatief Complot °3) - Brs. 

dat (voegw) – (ook) indien, als: da'k het zeker wiste; da'k nog joeng ware – W. 

dateur (m) (Fr) - datumstempel - zL. 

datten I. (mv) (

deer I. (m) - 1. schade, letsel; 2. hinder: ergens deer van hebben. - Vgl. deren. 

deer II (m) - durf. Zie derren. 

deerlijk (bn) [dêrlik] - (ook) ziekelijk, zwak, deerniswekkend, tenger, bleek. // Deerlijk 

(gemeente in West-Vlaanderen) in: ze komt van Deerlijk - ze ziet er ziekelijk uit - W. 

dees, deis (aanwijzend vnw) - 1. dit: met dees weer blijf ik binnen ; 2. deze: op deis manier los-te 

probleimen op (Crèjatief Complot °6); op dees moment – voor het ogenblik, op dit moment. // 

de dees (zelfst. vnw) - deze: een kans gelijk de dees, welnee, zo vind ’k er vast geen drij 

(Wannes van de Velde °1) - A, B. 

deesdag - dinsdag - L. 

deesreeg, dezereeg (bw) – zo-even - zL - Vgl. estreeg 

défaut (m) [deffo] (Fr) - 1. (fabricage)fout; 2. lichamelijk of geestelijk gebrek. 

defel (m) - brij, modder - W. 

defrent, zie diffrent. 

deftig (bn, bw) - (ook) 1. fatsoenlijk, net, netjes, keurig: een deftige kuisvrouw; deftige 

werkkledij; deftig eten; 2. (zL) terdege, ronduit, rechtuit: deftig zijn gedacht zeggen. 

deggeren - (in water of slijk) plonzen, ploeteren - Mech. 

degoutant (bn) [degoettant] (

delis (m) [delies] (

derpel (m) (metathesis van *dreppel) - drempel - Leu. - Vgl. dorpel, dùrpel, delper. 

derren, dorren, durren, daren, doren - durven - W [derren], oB, L - Opm: de vervoeging kan 

zijn: dost, gedost - dest, gedest - dust [dùst], gedust [gedùst] - dos, gedos. // deural (m) 

(

dezeke (o) (< Jezus) - kindje Jezus: in, van dezekes tijd - (van) heel lang geleden - Ant, Mech. - 

Vgl. Sies, Tsjiezeke, jezuke. 

dibbe (v) - kwezel - nW. 

dich (pers; vnw) - 1. jij: dich bes jonger es ich; 2. jou - Maas. Zie ook doe. 

dichtdraaien - 1. vastschroeven, vastdraaien; 2. (de radio, de tv) uitdoen. 

dictionair (m) [diksjenêr] (

dik (bn) - (ook) 1. (versterkend ongunstig) groot: dikke zevereer, dikke lameer, dikken 

ambrasmaker enz.; dikke leugeneer - gepatenteerde leugenaar; 2. in: daarmee ben ik dik - 

(Brs) daar ben ik vet mee; 3. in: dik staan - dik gezaaid zijn; 4. in: ergens dik lopen - veel 

voorkomen; 5. in: dik zitten - (Mech) z’n woede opkroppen. 

dik, dek (bw) - dikwijls, vaak - L. 

dikeur, zie dikoor – Kemp. 

dikkels, dikkers, dikkes (bw) - dikwijls, vaak: en ei trok dikkes no ’t bordeel (Crèjatief 

Complot °17) - W, O, A, B. 

dikkenek (m) - dikdoener, poehamaker: me kraaige wel de noêm van gruute smool en 

dikkenekke, mo blaave in de fon toch sumpel duudgewune kette (Crèjatief Complot °3) - we 

krijgen wel de naam van grote smoel en dikdoener, maar blijven in de grond toch simpele 

Brusselse straatjongens - B, A. 

dikkerasie (v) [dikkerôse] - decoratie, ereteken. 

dikkop (m) - (ook) 1. hoge piet; 2. (zL) rond borrelglas; 3. (Ant) opschepper, ijdeltuit. 

dikoor (v!) - bof. – Var: dikeur (Kemp). 

dik-op (bw) - ruim: dat is dik-op zijn gewicht - zL. 

diks (bw) - dikwijls, vaak - Maas. 

diksjeneir, diksjenèr - zie dictionnaire. 

dil, dilt, deltj (o), dilte (v) - hooizolder, planken vloertje boven stal - W, wO. – Vgl. hooidelte. 

dimmen - (ook) het kalmer aan doen: dim ’s efkes! - kalmpjes aan! - Ant. 

ding, dinge (tw) - dinges. 

dingen (enkelvoud; mv: dingens) – ding: dat is een kostelijk dingen. // dingen (mv) - (ook) 

kleren, ’spullen’: hij heeft zijn werkdingen aan. 

diplom (m!, mv: diploms) (

djest (m) (

doen I. (hulpwerkwoord) (~Eng. I do, you don’t, he does, she doesn’t, enz.) - (W, O) (als tegensprekelijke 

reactie op een bewering, met in ontkennend geval het negatief partikel en [met 

doffe e]): het vriest niet - ’t doet (~Eng. it does); het regent - t’en doet (Eng. it doesn’t); ik 

lieg niet - ge doet (~Eng. you do); zij drinkt veel - z’en doet (~Eng she doesn’t); gyder lult - 

m’en doen (~Eng. we don’t); wyder staan vroeg up - g’en doet (~Eng. you don’t); zyder 

kommen niet - ze doen (~Eng. they do). - Opm: soms versterkt met het partikel ba, aba: aba 

‘t doet [abbatoet], ba ‘k en doe [bakkendoe], ba me doen [bammedoen] enz. // doender (m) - 

doener, actieveling: Den Doender (songtitel Walter de Buck °2). – W, O. 

doen II. (vgw, bw) (

donder in: donderijzer (o), donderscherm (o), donderroei (v) - bliksemafleider. // 

dondertoren (m) - (zL) donderkop, onweerswolk, donderwolk. // dondervlaag, -vlage (v) - 

donderbui, onweersbui. 

donkel (bn) (~Du. dunkel) - donker - Maas. - Vgl. doenkel. 

donkere(n) (m) - het donker: in den donkere(n), in den donker. - Vgl. pikkendonker. 

dons, donst (m) (~Eng. dust = stof, ~ Du. Dunst = mist) - bloem van meel. 

dood in: Pietje de dood (m) - Magere Hein. // doodbeulen - (W) afbeulen. // dooddoen - 1. 

doodmaken; 2. (vuur) doven, (sigaret) uitdrukken; 3. uitvoeren: ze hebben niet veel 

doodgedaan. // doodgaarne, doodgeren, doodgraag (bw, bn) - dolgraag. // doodhuiske (o) - 

(Brs) dodenhuis, mortuarium. // doodjaloers (bn) – (W) [dooësjaloes] vreselijk jaloers. // 

doodongerust (bn) - zeer, buitengewoon ongerust.; vgl. A.N.. doodsbenauwd, doodsbang.. // 

doodsbeeldeke(n), doodsbilleke(n) (o) - bidprentje, doodsprentje; vgl. doodssantje. // 

doodsbrief (m) - rouwbrief, rouwkaart, overlijdensbericht. // doodselijk (bn) - (zL) doods. // 

doodsbreet (o) (

doorperen, doorpieren - 1. doorzwoegen; 2. doorrazen (met voertuig); 3. (zL) hard slaan. 

doorpiepen - zeuren, doordrammen, lullen - zL. 

doorrijden - (ook) doorvrijen, onbelemmerd vrijen - Brs [duiraaie]. 

doorsjikken - doorsturen - zL. - Vgl. sjikken. 

doorstampen - (fig) doortrappen - Brs. 

doorsteken - op bedekte wijze verwijten: iemand iets doorsteken. 

doorstuiven [durstieve] - vlug voorbijlopen - zL. 

doortenken [durtenke] - doorrekenen, een hoge prijs aanrekenen - zL. 

doorvlammen - (ook) doorrazen (met voertuig). 

doorwinterd (bn) - doorgewinterd, uitgeslapen. 

doos, doze (v) - (ook) 1. conservenblik, blikje: een doos tomatenpuree, neen doosje kattenvoer; 

2. (Ant, Mech) (ongunstig) vrouw: een â does - een oud wijf, oude vrijster. // doosopener, 

dozenopener (m) - blikopener. // dozenvoer (o) - blikvoer. // dozenmelk (v) - blikjesmelk. 

dooslowe (bw) (~Eng. dead slow) - zeer langzaam - Ost. - Vgl. slowe, uitsluweren, aansluweren. 

doow (verl. tijd van duwen-doow-gedowen) – duwde – mW. 

dop I (m) - 1. priktol, draaitol; 2. (~Du. Topf) denappel. // doppen - tollen, met een to l spelen - 

A. 

dop II (m) - 1. werkloosheidsvergoeding: aan den dop zijn, van den dop trekken - 

werklozensteun krijgen; - 2. stempelbureau: ik moet naar den dop. // doppen - (ook) 1. 

stempelen; 2. steun trekken; 3. soppen: brood in de melk doppen; 4. (Kemp) betten. // 

dopper, dopster - steuntrekkende: ge hèt hee werkmans en oek doppers (Crèjatief Complot 

°2). // dopgeld (o) - steun, stempelgeld. // dopkaart (v) - stempelkaart. // doplokaal (o) - 

stempellokaal. // dopping (v) - (Ant, Mech) onderdompeling, het kopje-onder-duwen. 

dopen, zie onder doop. 

doperen (

dot (m) - (ook) vuistslag - Ant. 

douan (v) [doewan] - douane. 

douche (m!) - (ook) kookketel voor de was - Brs. Zie ook doets. 

doure (m) - eierdooier - zL. - Vgl. dorre, door II. 

doveman in: 1. aan dovemans deur kloppen - (fig) geen gehoor, geen hulp vinden; voor de 

ganzen preken; 2. in dovemansoren vallen - het ene oor in, het andere uit. // 

dovemansgesprek (o) - hopeloze dialoog. 

dovigheds (v) [douvichets] - doofheid - zL. 

dovver (bw) - daarvoor, daarom - zL. 

downloaden (

drapeau (m) [drappo] (Fr) - vlag. 

draperie, drapperie (v) (

dril (

drummen - (ook) 1. dringen, duwen: opeen gedrumd staan - opeengepakt zijn; vgl. 

wegdrummen; 2. drommen, zich in drommen voortbewegen, samenstromen: de supporters 

drumden voor de stadiumpoorten; vgl. samendrummen. 

drup, druppel, dreupel (m) - (ook) jenever, borrel, keiltje, drupje. // druppelkot, dreupelkot – 

(Gent) jeneverkraam. // drupke (o) - (zL) likeurglaasje op voet. 

drupke (o) [drùpke] - borrel, keiltje, drupje - Maas. - Vgl. druppel, dreupel. 

druver (bw) - erover - Maas. 

du, dzje, dzjee (pers. vnw) - jij - L. 

dubbel I. (bn) in: 1. nen dubbelen bruine (m) - soort bokbier; 2. dubbel en dik - dubbel en 

dwars; 3. iets in dubbel hebben - iets dubbel hebben, in duplo, in tweevoud. // dubbelaar, 

dubbeleer (m) - zittenblijver. // dubbelen - zittenblijven, doubleren, overzitten. 

dubbel II (o) - doorslag, afschrift 

dubbel III (m) - dubbel gegist (paters)bier: garçon, twee dubbels alstublieft. - Vgl. tripel. 

duchtig (bn) - (ook) tochtig, ritsig - zO 

duffelcoat (m) (

dum (m) - tepel - zL. - Vgl. diem, dijm. 

dumpel (m) (~Du. Dümpel) - deuk, bluts - Maas. 

dumsteren - schemeren. - Vgl. deemsteren. 

dunder, dundervlage, zie donder & samenstellingen – W. 

dunnigheid (v) - (ook) dunne substantie, dun voedsel: de zieken krijgen alleen dunnigheid te 

eten - Ant. 

dupke (o) [dùpke] - dreumes, kereltje, hummel - Hass, Maas. - Vgl. doppeke, dabber. 

dupper (m) - doorslagbeiteltje - zL. 

dur-de-comprenuur (predikatief bn) (pseudo-Fr.) - (meestal scherts.) hardleers, onwillig, 

eigenzinnig, ongezeglijk - Brs, Ant. 

durigheds (v) - duurte - zL. 

dùrp (o) [dùrp] - dorp - A, B, L. 

dùrpel (m) [dùrpel] (

dwazerik, dwazekloot (m) - dwaas. 

dweers, dwiers (bn) [dwê(r)s, dwie(r)s] - dwars, onhandelbaar. // dwierskop, dwiersnak (m) - 

(Maas, zL) dwarsdrijver. 

dzj- , zie ook zj-. 

dzjaan (m) - ui. // dzjaanpijp (v) - zeurkous. // dzjaansaas; dzjaansop - uiensaus; uiensoep - 

zL. - Vgl. juin, ajuin. 

dzjek (m) (

editoriaal (o) (

eenzamig (bn) - eenzaam - Waas. 

eenze (v) - tamme eend. // eenzenkruid, eenzenvuil (o) - eendenkroos - Waas. - Vgl. endvogel, 

eenj, onzje, enzendenzig. 

eenzije (bn, bw) - naar een kant overhellend - Meet. 

eerbaar (bn) - (ook) fair, eerzaam, eervol.: een eerbaar vergelijk. 

eerbees, eerbier, zie onder eerd. 

eerbiedigen - (ook, als leenv.

effen (bn) - (ook) 1. quitte: we staan effen, we zijn effen; 2. op zijn effen (komen, zijn) – op zijn 

plooi komen, in de plooi vallen, (weer) in orde zijn. // effenaan (bw) - 1. geleidelijk, 

opeenvolgend; 2. zonder haast // ef fenaf - 1. (bw) onverbloemd, gladweg, ronduit, zonder 

omwegen; 2. (bw) werkelijk, echt, helemaal: ’t is effenaf schoon weer; 3. (bn) (Ant) stug: een 

effenaffe vent; 4. (Waas) zie effenop. // effentoe (bw) - (Waas) volop, zeer: effentoe zot; ’t 

regent effentoe. // effenop (bw) - één na één; zoals het uitkomt; zonder te kiezen. // van 

effenop - (W) van dezelfde komaf. // effenbrengen - (Waas) 1. (schulden) vereffenen; 2. 

(ruzie) bijleggen. // effenklappen - (Meet, Kor) (een geschil) uitpraten. // effenrekenen - 

(Waas) (huur, loon, kosten) afrekenen. // vaneffentijd (bw) - (Gent) soms; vgl. vantijd. 

effort (m) [effôr] (Fr) - inspanning: nen effort doen. // efforke, efforreke (o) - kleine inspanning: 

een efforke doen. 

efkens, efkes (bw) - even, eventjes: z’hebben zo weinig kansen om nog efkes blij te zijn. 

(Wannes van de Velde °9) - A, B. - Var: ùfkes (B). 

egalig (bn) - egaal (van kleur, van vorm) - Ant, Waas. 

ei (o; mv: eieren, eiers) in: 1. eieren of jongen - (Ant).[aren of joeng], (Brs) [aren of joengene] 

kiezen of delen; 2. met een ei in z’n gat zitten - angstig zijn. // eierkoek(e) (v) - (ook) omelet, 

eierstruif. // eierpotje (o) - (O) eierdopje. // eierschelp(e) - (v) eierschaal. // eirentrapper 

(m) - (Ant) behoedzaam persoon. // eiertertere (m) (

einde in: 1. einde reeks, eindereeks (leenv.

elkendeen (onbep. vnw) (

encadreren (

entrepreneur (m) [añterpreneur] (Fr) - 1. aannemer; 2. ondernemer. // entreprise (v) [añterprize] 

(Fr) - 1. aanneming: in entreprise werken – (W) bij aanneming, als aannemer; 2. (W) 

aanbesteding: in entreprise geven. 

entraineren (

erm II. (m) - (B, A, L) arm. // ermvol (o) - (B) armvol. 

ernstig (bn) - (ook) (mbt personen) serieus. 

erpel I. (m) (

etalagist (m), etalagiste (v) [-zj-] (

ezel (m) - (ook) uitklapbed. // ezelarij (v) - stommiteit, domme streek. // ezelsdracht (v) - 1. 

(spottend) ongewoon lange zwangerschap; 2 (vandaar) schijnzwangerschap. // ezelsstamp 

(m) - oneervol ontslag: den ezelsstamp krijgen, geven. 

ezen (mv) (

fak IV (v) – (stud) 1. faculteit; 2. faculteitscafé. // fakbar (m) – faculteitskroeg, 

(studenten)sociëteit: de fakbar letteren – het stamcafé van de studenten Taal- en Letterkunde. 

// fakmeubel (o) – kroegtijger (in een faculteitscafé) – Leu. 

faker (m) [feeker] (

fatigant (bn) (

ferm (bn, bw) - (ook) 1. (Mech) mooi, welgevormd: een ferme poes [’n ferm poos] - een mooie 

meid; 2. (W, Waas) zeer: ferm schoon, ferm heet, ferm goed gezeid. 

fermerie (v) (

fifelamoer (m) (

filet in: 1. filet d’Anvers (m) [filêdanvêr, fileedanvers] (Fr) - gerookt paardenvlees, rookvlees: 

Den helen tableau van krabsalaad, filet d’Anvers, en bloemekes voor de show. (Wannes van 

de Velde °72); 2. filet américain (m) (Fr) - gehakte biefstuk, tartaar: pistolet américain - 

broodje tartaar. - Opm. vaak verkort tot américain (m): américain préparé of américain 

natuur - al of niet aangemaakt; 3. filet de boeuf (m) [filêdebùf] (Fr) - ossenhaas; 4. filet pure 

(m) [filêpuur] (Fr) - haas, reepjes biefstuk; 5. filet de veau (m) [filêdevo] - kalfshaas. 

filou (m) [filoe] (Fr) - 1. schelm, valsaard, bedrieger, afzetter; 2. (kindertaal) deugniet, ondeugd. 

// filoustreken (mv). - B, A. 

fils à papa (m) [fiezzappappa] (Fr) - rijkeluiszoon(tje), verwend kereltje. - Zie ook fis II & 

fiscadin. 

finalement (bw) [finalemañ] (Fr) - ten slotte - Brs. 

fineren (

flamboos (v) - framboos - Ant. 

Flamender (m) (∼Fr. flamand) – Vlaming – Voer. 

flamoes (v) - kut - Ant, Brs. 

flan (m) [flañ] (Fr) - (ook gewone spreekt. voor) vla, eierpudding, vlataartje. 

flanellebenen (mv) - wankele, slappe benen - Brs. 

flap (m) (

flentig (v) - futloos. // flentigheid (m) - moedeloosheid - W. 

fleps (bn, bw) - 1. flets, zwak: er fleps uitzien; 2. flauw smakend: de soep is flets - Ant. - Vgl. 

flets. 

flerecijn, flecijn (o) (

flimpen - gappen, jatten - W. 

flink (m) (

fluit, fluite (v) - (ook) 1. pik, lul; 2. (Maas) gek vrouwmens: dij gekke fluit!; 3. (Mech) flop: ’t is 

een fluit; 4. in: geen fluit - (Brs, Mech) niks, geen moer: den verstoin’k doevan gien floeit 

(Crèjateef Complot °1) - dan versta ik daar geen jota van; 5. in: fluite zijn - (Maas) foetsie, 

pleite, ervandoor zijn. // (o) [Ant. flotsje; Brs. floike] - (ook) smal bierglas: een fluitje of een 

bolleke? // fluitebenen (mv) - (W) spillebenen. // fluitenier (m) - 1. (meestal scherts) 

scheidsrechter; 2. (

foetermasseren - kwellen, de duivel aandoen - W. 

foetie (bn) - 1. foetsie, weg, pleite, poter; 2. kapot, verbrod; verloren - Mech. 

foffelen, zie foefelen - Maas. 

foggelefones (m) - achterlijke man - mL. 

fok (v) - (ook) (scherts) bril. // ←fokker (m) - (Mech) id. 

fokkaderen, zie aaneenfokkaderen - Hass. 

fokker in: rijke fokker (m) (

fosfoor (m) - fosfor. // fosfoorke (o) - lucifer. 

fosjel [

freezer (m) [friezer] (Eng) - 1. diepvriezer, vriezer; 2. vriesvak. 

frein (m; mv: freins) [frèñ, frêng] (Fr) - rem. // freinen [freinen], freineren (

froezelen - fronsen - Mech. 

frompelen (

G 

In het Maaslands wordt de intervocale gg uitgesproken als de stemloze [g] in het Duitse woord 

sagen, en in sommige dialectboeken als gk gespeld: regkestrank, schogkelpeerd, sigkeljare 

enz. Omdat deze schrijfwijze bij niet ingewijden kan leiden tot een verkeerde 

spellinguitspraak behouden wij hier gg, en voegen er tussen rechte haakjes aan toe: [met 

Duitse g] 

Verleden deelwoorden beginnend met het voorvoegsel ge- zijn niet opgenomen als de infinitief 

van het werkwoord dezelfde betekenis heeft: gechromeerd - chromeren. Ditzelfde geldt voor 

frequentatieve naamwoorden: gegabber - gabberen. 

ga (

gaillard (m) [gajjaar, galjaar] (Fr. = kerel) - 1. kanjer, joekel; 2. forse kerel, branie; 3. vrolijke 

kwant. 

gaine (v) [gêne] - step-in. 

gajool (v) (

garnaat, garnaart, zie gernaard. 

garneren - (ook) stofferen. // garneerder (m) - (ook) stoffeerder. // garnieren - 1. garneren; 2. 

stofferen; 3. (met bloemen) versieren. // garnierder (m) - 1. garneerder; 2. stoffeerder. Zie 

ook gegarnierd. 

garnot, zie garnaat - Ant. 

garre, zie gerre - Ost. 

garregole (v) (

gatspie! (tw) (

gebubbeld (bn) (~Eng. bubbled) - met bobbels, gebobbeld: gebubbeld glas. 

gebuild (bn) - gedeukt - W. 

gebuisd (verl.dw) - gezakt. Zie onder buis. 

gebur (m & v; mv: geburs) – buur, buurman, buurvrouw – Brg. 

gebuur, gebeur (m & v) (

geel (bn, bw) [geël] (

geit (v) - (ook) 1. 2-CV, lelijk eendje, “eend”; 2. (Ant) vrouw, meisje: ’n ferme geit - “een stuk”; 

3. (Ant) dwaze vrouw; // geitepoepers (mv) [geëtepoeppers] – (Brg) overschoenen. 

gejogen (verl.dw. van jagen-joeg/joog-gejogen) – 1. gejaagd; 2. (Brg) gehaast: z' is gejogen om 

nor huus te goan. - W. 

gekabast in: gekabast lopen - arm in arm lopen - Ant. - Vgl. kabassen. 

gekabbeld, zie kabbelen. 

gekalandeerd (bn) (

gelijk (bw) - (in verbinging met een vnw of een bw): gelijk waar, wat, wie, wanneer, welk, hoe - 

waar ook, wat ook enz.: gelijk wie ge tegenkomt - wie je ook tegenkomt. - Vgl. eender waar, 

wat, wie enz. 

gelijk (dat) - (voegwoord) 1. zoals: gelijk (dat) ge weet; gelijk gebruikelijk; 2. terwijl: gelijk 

(dat) ik voorbij kwam. 

gelijkaardig (bn) (

genaaid (bn) - (ook) ingenaaid, gebrocheerd: genaaide pockets. 

genaved, genavend (tw) - goedenavond - W. 

gendarm (m) [zjañdarm] (

gepijnd in: gepijnd zijn - bang zijn - mW [gepient zien, met korte ie’s] 

gepint (bn) (

gerieken - 1. (W.O.) ruiken: ’t is goed, zei Pier, ’k gerieke ’t al, ge moet gij mij niet plagen. 

(Walter de Buck °18); 2. in: niet kunnen gerieken - (W, O) niet kunnen luchten: ik kan hem 

niet geluchten of gerieken; 3. in: zijne stal gerieken - (Waas, W) vlug naar huis lopen. 

geriemte (o) (met umlaut uit raam;

geschier (o) (

gestopen (verl. dw. van stuipen, z. ald.) – W,O. 

gestuikt (bn) (

gevierlijk (bn) (met umlaut van gevaar) (~Du. gefährlich) - gevaarlijk - Maas. 

gevijven (telw) - met z’n vijven. - Vgl. A.N. getweeën, gedrieën. 

gevlast (bn) - 1. bedrogen; 2. in: gevlast zijn op iets of iemand - tuk zijn - Ant. 

gevlerkt (bn) - gevleugeld. 

gevoegzaam (bn) - inschikkelijk. - Vgl. gevolgzaam. 

gevoelig (bw) (leenvert.

gezegd in: ’t is niet gezegd dat (leenvert. van Fr. ce n’est pas dit que) – het is niet zeker dat, het 

staat niet vast dat. 

gezessen (telw) - met z’n zessen. - Vgl. A.N. getweeën, gedrieën. 

gezet (bn) - (ook) 1. welgesteld: de gezette burgers; 2. rustig, kalm: op gezette leeftijd; 3. in: ver 

gezet zijn - a) bijna stomdronken; b) de dood nabij. 

gezeur, zie zeuren - W. 

gezevenen (telw) - met z’n zevenen. - Vgl. A.N. getweeën, gedrieën. 

gezever (o) - gelul, geleuter, gezanik. 

gezien I (bn) in: gezien zijn (leenvert.

gijlder, gijle (pers. vnw mv) (

glorie (v) - (ook) pronkzucht, ijdelheid: z’ is zot van glorie. // gloriëren - (ook) (Ant) 

leedvermaak hebben, triomferen. // glorieus (bn) - (ook) (Ant) hovaardig: ne glorieuze zot. // 

gloriole (v) [gloriol], gloriool (v) - (ook) (Ant, Brs) eer, glorie: zij zingt voor de gloriole; 

allien vi de prestiezj en de gloriol t’ aksentueire, vi as Capitale d’Europe te paradeire! 

(Crèjateef Complot °4) - enkel om het prestige en de eer te accentueren van het paraderen als 

Hoofdstad van Europa. 

gloven (gloofde, gegloofd) - geloven - W. 

gluk (o) (~Du. Gluck) - geluk - W. 

gobbelen, zie gùbbelen. 

gobelet (m) [gobelê] (

goor (o) - 1. moeras, drassig land; 2. slijk, modder; 3. kroos. // goorpaling (m) - slijkpaling. // 

goren - baggeren. 

gorre (m) - gierigaard. // gorrig (m) - gierig - nW. 

gotelink, zie geuteling – zO, W. 

gourde (v) [goerde] (Fr) - veldfles. 

gouvernement (o) - (ook) 1. regering; 2. provinciaal bestuur. 

gozet, gozette (v) (

gridzel (o) - gruizel, brokje - Maas. 

gries (

grond in: van de grond gaan, van zijne/hare grond komen - (Ant) (bij het vrijen) klaarkomen; 

vgl van zijn vloer komen. // grondsmaakske (o) [-smokske] - (scherts) kleine vrouw - Ant. 

gronzig (bn) - godgans: de gronzigen dag - de godganse dag - Ant. 

groot in: groothans (m) - pocher, praalhans, snoever. // grootneef (m), grootnicht (v) - 

achterneef, achternicht. // grootoom (m), groottante (v) - oudoom, oudtante. // grootstad (v) 

(

H 

haag in: 1. haagschool, hagenschool houden, achter de haag lopen - de school verzuimen, 

spijbelen. // haagweduwe, haagweeuw, -weef (v) - (Leu, Hag) 1. ongehuwde moeder, 

bedrogen meisje; vgl. weif. 2. (Ant) alleenstaande getrouwde vrouw; var: haagweif (Leu, 

Hasp). // haagweveneer (m) - (Ant) aleenstaande getrouwde man. – Vgl. haakweeuw. 

haag in: 1. haagschool, hagenschool houden, achter de haag lopen - de school verzuimen, 

spijbelen, stukjes draaien. // haagweduwe, haagweeuw, -weef (v) - (Leu, Hag) 1. 

ongehuwde moeder, bedrogen meisje; vgl. weif. 2. (Ant) alleenstaande getrouwde vrouw; 

var: haagweif (Leu, Hasp). // haagweveneer (m) - (Ant) aleenstaande getrouwde man. // 

hagekutte (v) – (Brg) 1. heggenmus; 2. hoer. // hageweve (v) [ageweive] – (Brg) zie 

haagweduwe. – Vgl. haakweeuw. 

haagte (v) (

haar II. (o) in: 1. iem. van haar noch pluim kennen - iemand helemaal niet kennen; 2. (een taal) 

met haar op spreken - slecht, gebroken: zij spreekt Frans met haar op; 3. in zijn haar zijn - 

(W) gezond zijn; 4. aan/bij ’t haar getrokken - (O, W, A) overdreven, onjuist voorgesteld. // 

haarkapper (m & v) - kapper, kapster. // haarkepluk in: haarkepluk doen - plukharen. // 

haarklieven (haarkliefde, gehaarkliefd) - haarkloven. // haarkliever (m) - haarklover. // 

haarklieverij (v) - haarkloverij. // haarpellen, haarpelletjes (mv) - roos. // haarpijl (m) - 

haartje. // haartist (

halt II. (m) – halte: den eersten halt afstappen – bij de volgende halte uitstappen – A, B. 

hambustel, zie handborstel - nW. 

hamel (m) - (ook) hamer - zL. 

hamellappen (mv) - (Ant) schapenragout. 

hamer in: een klop van de hamer (gekregen) hebben - 1. verbluft, overdonderd zijn; 2. (Gent) 

doodop zijn; 3. niet goed wijs zijn. 

hammenvlees (o) - ham zonder de schenkel - nW. 

hand (v, o!) in: 1. een handje toesteken - een helpende hand toesteken; 2. van de hand Gods 

geslagen zijn - als van de bliksem getroffen; 3. zonder handen - met losse handen (fietsen): 

kijk, mama, zonder handen!; 4. bij handgeklap - bij acclamatie. // handborstel (m) - veger, 

stoffer, handveger, handstoffer. // handblek, handblik (o) - blik: handborstel en handblik - 

blik en veger. // handdoek (m) – (ook) theedoek, vaatdoek. // handeloze (v) [angelôze] – (Brg) 

onhandige vrouw. // handfring (m) (

hap in: 1. een hap en een snap - (ook) een grauw en een snauw; 2. happen en snappen - grauwen 

en snauwen. 

haperen – (ook) (Brg) (ergens, m.n. in een café) blijven hangen. // hapering (v) - (ook) 

probleempje, moeilijkheid, storing: zonder hapering - zonder moeilijkheden, zonder hinder. 

// hapertje (o) – (Brg) [apertsjie] kroegje (waar men makkelijk blijft hangen): Café ’t 

Apertje. 

happe (v) - grote bijl - W. 

happig (bn) (~Eng. happy) - (ook) 1. lief, aardig, bevallig; 2. kras, kwiek 3. bitsig, snauwerig. 

hapsjaar (m) (?

hebbinge (v) - gading - nW. 

hechten - (ook) (vast)nieten. // hechter (m) - nietmachine, nieter. 

heelder (bn, meervoudsvorm) - hele: heelder dagen - dagenlang, hele dagen; heelder kisten - 

hele kisten, kisten vol. 

heen in: heen en terug (bw) - (ook) retour: Oostende heen en terug - retourtje Oostende, heenen-weertje 

Oostende. // heenendweer (bw) (

helm (m) (

hernemen – (ook) (werkzaamheden, lessen) hervatten, weer opnemen, voortzetten. // 

herneming (v) - 1. hervatting, herhaling; 2. reprise, wederopvoering. 

hernieuwen - (ook) vernieuwen, verlengen: een abonnement hernieuwen. 

heropening (v) - (ook) hervatting (vd lessen). 

herpakken - 1. hervatten: de moed herpakken - weer moed vatten; 2. in: zich herpakken - zich 

herstellen, weer beter worden 

herre! (tw, bw) (

heuvrouw (v) (

hoekschapraai (m) - 1. hoekkast; 2. bultenaar. 

hoelle (v) [hoeille] (

hoofd in: hoofdbrekinge (v) - (nW) hoofdbreken(s). // hoofding (v) - briefhoofd, titel, opschrift, 

hoofd, kopje. // hoofdhuis (o) - hoofdkantoor, hoofdvestiging. // hoofflakke (v) - (Gent) zie 

hoofdvlakke // hoofdmeester (m) - schoolhoofd. // hoofdnagel (m) - kopspijker. // 

hoofdstuk (o), hoofdvlakke, hoofdvlak (v) (

hot, hotte (v) (

hulder I. - 1. (pers.vnw) hen; 2. (bezitt.vnw) hun; 3. (wederk.vnw) zich - O. - Vgl. hunder, 

zulder. 

hulder II. (m) (∼Eng. udder) - uier - Gent. – Vgl. elder, alder. 

hulentuul, zie heulenteer - Maas. 

hulle (v) (~Eng. hull) - 1. hoofd; 2. (W) deksel; 3. in: an d’hulle (bw) - (Ost) per slot van 

rekening, uiteindelijk. // hullewupper, hullewipper (m) - (Ost, Brg) kroonkurkwipper, 

wippertje // hulletje - putje. 

hulte (v) - hobbel: een weg met hulten en bulten. - Gent. 

hum, humme (o; mv: hummes) - hemd - Brs [uum, met korte uu], Maas [humme]. - Var: him 

(Leu). 

humaniteiten (mv) (

De Nl. tweeklank [ei] - gespeld als ij of ei - wordt in diftongerende dialecten meestel als [aai] of 

[aae], soms als [oi] uitgesproken. Terwille van de herkenbaarheid van het woordbeeld 

behouden wij in alle gevallen de spellingen ij en ei. 

In de regel beantwoordt aan Nl. ij in het midden- en noord-West-Vlaams een korte gesloten 

(scherpe) ie-klank. In de benaderende uitspraakweergave gebruiken wij daarvoor het 

schriftteken [ie], om de klank te onderscheiden van de lange, lichtjes gediftongeerde [iê] 

enerzijds, en van de korte open [i] anderzijds: [zien] (= zijn) , [kieken] (= kijken) tegenover 

[ziên] (= zien), [kiêken] (= kuiken) en tegenover [zin], [kikken]. 

ich (pers.vnw) [ich, iech] - ik - L. 

idder (bw) - 1. eerder, vroeger; 2. liever, veeleer, eerder - nW. 

identifiëren (

ievallig (bn) (

impije in: impije zijn [impieje zien] - ruzie hebben, overhoop liggen - nW. 

impotenteling (m) (

ingel (m) - (W, O) engel. // ingeltjesmaaksterigge (v) - (Gent) - engeltjesmaakster. 

Ingeland, Ingels, zie Iengeland, Iengels. 

ingeschipt (

inrichten - (ook) organiseren i.a.b.: een festival, een expositie, een wedstrijd, een examen 

inrichten. // inrichtend (bn) 1. organiserend: het inrichtend comité - het organisatiecomité, 

de organisatoren; 2. in: de inrichtende macht: het bestuur, de overheid. // inrichter (m) - 

(ook) organisator. // inrichting (v) - (ook) het organiseren, de organisatie (van een festival 

enz., zie bij inrichten). 

inroepen - (ook) zich beroepen op (iets): een getuigenis, een voorbeeld inroepen; 2. aanvoeren, 

opperen: argumenten, bezwaren inroepen. 

inrùssen - inwrijven: z’n rug laten inrùssen – Ant. 

ins (bw) - eens, eenmaal. // inins (bw) - opeens - Maas. 

inschrijven, zich - (leenvert. v. Fr. ’s inscrire à) abonneren: 1. zich op een maandblad 

inschrijven; 2. (leenvert. v. Fr. s’inscrire dans) passen bij, in de lijn liggen van, horen bij: 

abortus schrijft zich in in de ontvoogding van de vrouw. 

inschùdden (∼Du. einschütten) - inschenken – Maas. – Vgl. schùdden II. 

insingelen [insiengeln] (

invetten - (ook) 1. afrossen; 2. (Ant) berispen, een bolwassing geven. 

involgen, invollen - (iemands) wensen inwilligen, (iem) zijn zin geven, (aan iem) toegeven, 

(voor iem) toegeeflijk zijn: je moet dat kind niet zo involgen! - W. 

inwats (bw) - binnenwaarts - zL. - Tegenst: uitwats. 

inwendig in: 1. inwendig weten - (nW) in de grond weten, wel beseffen; 2. in: reglement van 

inwendige orde (

ja’k (ja + ik) - aanhechting (enclise) van een persoonlijk voornaamwoord in een bevestigend 

antwoord met verwijzing naar het onderwerp in de vraagzin: ga je mee? - ja’k. Zo ook: ja’g, 

ja’j (ja hij), ja’s (ja zij), ja’t, ja’w [jaaw, jow], ja’m (me = wij): regent het nog? - ja’t. - 

Opm: Niet-afgekorte enclise in het Gents: joajèk (ja ik), joajè (ja hij) enz. - W, O. - Vgl. neenik. 

jaad (v) (

janet, janette (v) [zjanet] (

jenoefel, jenoffel (v) (

jij II. (tw zonder betekenis): zo est ’t jij de mode van Gent (Walter de Buck °34) – dat is mode in 

Gent. 

jijsgat (o) - aarsgat - Mech. 

jijzen - azen, voeren - Mech. 

jik!, jiks!, jikkebus! - (kreet van walging, van afkeer) jakkes! - nW. – Vgl. èke. 

jimmig! (tw) (

jong, jonk I. (bn) [jong,joeng, jonk, joenk] - (ook) ongehuwd, vrijgezel: zij is jong gebleven - zij 

is nooit getrouwd - O, W. // jongde (v) - (W) jonge jaren, jeugd. // jongedochter (v) 

ongehuwde jonge vrouw, vrijster. // jongens (mv) - (ook) kinderen, koters, blagen. // jongers, 

joengers (mv) - (W, Zws) (gezamenlijke) kinderen (van één gezin of familie). // jongske, 

joengske (o) - 1. (W) meisje; 2. (van een dier) jong, jonkie: kattenjongskes. // jongst (bn, 

bw) - 1. onlangs, jongstleden; 2. in: de jongste tijd - de laatste tijd. // jonkheid (v) - 1. jeugd; 

2. (Brg) jongeman, jongevrouw. // jonkman (m) - vrijgezel; var: oude jonkman. // jonk volk 

(o) - jongeren, jeugd: en ’t jonk volk, God, mag dat daar vrijen? (Willlem Vermandere). 

jong, jonk II. (o) [joeng, joenk, jonk] - (ook) 1. groot meisje: een schoon jong; 2. (minachtend) 

jong persoon: da joenk zou beter zwijgen; 3. (Leu) [junk] jongen. // jong, joeng (collectief 

mv) - (Ant, Hass) kinderen, kroost, koters, blagen: nen hielen hoop joeng - een hele bende 

kinderen; ne nest mee joeng - een kroostrijk gezin, z’hemme vier joeng. // jongelen (ww) - 

(Leu) [jungele] jongen werpen, jongen. // jongelen (mv) - (Leu) [jungele] kinderen, koters, 

blagen. // jongene [joengene] - (Gent) (aanspreking) - 1. (vriendelijk) jong, beste man, m’n 

beste, ouwe jongen; 2. (onvriendelijk of minachtend) kereltje, ventje. 

jonkeren - (v. hond) - janken - Maas. 

jonnen - gunnen; var: onnen (zL); jeunen (W, O). // jonst (v) gunst; var: jeunste. - Vgl. jeunen. 

jos (m) [zjos] (

junder, zie julder - W. 

jup (v) [juup, zjuup] (

kabol (o) – kabaal – Brg. 

K 

kabots (m; dim: kabotseken) (∼Du. Kapuze

kadrang, zie cadran – Brg. 

kadrilee, zie quadrillee – Brg. 

kadukelijk, kadukig (bn) – 1. kaduuk; bouwvallig; 2. (van personen) zwak, ziekelijk – Brg. 

kadul I. (bn) - 1. (Hass [kedeel], A) van de wijs, van slag, ontregeld, krom, dol: z’n tong slaat 

kadul - slaat dubbel; de klok slaat kadul; zijn hart slaat kadul; 2. in: (iem) kadul houwen - 

(Hass) lam slaan, in mkaar slaan; 3. (Ant) in: een kadul huwelijk – een ruzieachtig huwelijk. 

kadul II. (m) - 1. (A) kameraad, makker, gezel: als kadullekes ondereen - gezellig bijeen; 2. (A) 

vent, kerel: nen zatte kadul. // kadulje, kadulletje (o) (dim) – 1. (Kor, Brg) oud vrouwtje; 2. 

(Brg) verwend kind; (Brg) lapjespop. // kadullen (ww) - (W) vertroetelen. 

kadul III. (m) - puree met karnemelk - Kor. - Var: stampekadul. 

kaf in: kort als kaf - (fig) driftig, opvliegend. 

kafaar, zie cafard. 

kaffe, kaffie (m) - koffie; var: kafje, kaffee // kaffeeklasj (m) 1. (

kakke(r)nestje, kake(l)nestje (o) (

kallen, zie onder kal - L. 

kallepee, kannepee (m) - paardjesmolen - zL. 

kalletsjoetten (bn) (

kapel - vlinder - Ant. 

kapelien(tje), zie kappelien. 

kapelleke, kapelletje (o) - café, kroeg - B, A, // kapellekesbaan (v) - 1. (oorspronkelijk) tocht 

langs bedehuisjes; 2. traject met veel kroegen; 3. kroegentocht. - A, B, Aal, Paj. 

kapikkel (m) (

kardas (

kas I. (v) - (ook) 1. kast; 2. buik, lichaam, bult, kanis: op z’n kas geven, krijgen - op z’n kop; ervan 

langs geven, krijgen; 3. in: in z’n kas krijgen - (Brs) verliezen (bij ’t spel); 4. in: z’n kas vullen, 

in z’n kas slaan: verorberen; 5. in: z’n kas opfretten: (Gent) wrok koesteren; 6. in: en dat in uw 

kas! [en dad’in a kas] - (Brs) raak!, pak vast!; 7. kist, kistje: een kaske sigaren. // kashanger 

(

kat (v) - (ook) 1. kut; 2. in: zijn kat sturen - niet komen opdagen; 3. in: er was geen kat (leenvert. 

kazemat (v) - (ook) bedstee: in zijn kazemat kruipen. 

kazjoeberen (geringschattend voorvoegsel ka) - vodden rapen; vuilnisbakken doorzoeken. // 

kazjoebereer (m), kazjoeberes (v) - voddenraper, voddenraapster - Brs. - Vgl. zjoeberen. 

kazzewante (v) - oorveeg - O. 

kebabbel, zie kababbel - Hass. 

kebber, zie kobber. 

keddelen (

kemp (m,v) (

kersten (bn) (

kevie, keve (v) (∼Du. käfig;

killefits, kirreflits (m) - flut (wijn, bier, koffie, thee). 

killeschaai (m) [killesjoj] (

klabots! (tw) - pats!, klets! plof! // klabots (m) - hevige slag. // klabotskop (m) - 1. dikkopje; 2. 

dikkop, domkop. 

klacht in: klacht indienen (o.i.v. Fr. porter plainte) - een aanklacht indienen, aangifte doen (tegen 

iemand). 

klad (v) - (ook) 1. kleine hoeveelheid, kliek, restje; 2. vloei(blad); 3. in: achter iemands kladden 

aanzitten – (oB) (fig) achter iemand aan lopen; 4. in: een klad Engels – een mondje Engels; 5. 

(van vogels) vlucht, troep; 6. klont: een klad boter. // kladder (m) – (W) klodder, kluit; vlek, 

spat. // kladpapier (o) - (ook) vloeiblad, vloeipapier. // kladpot, kladpotter (m) - 

kladschilder, kladderaar. // kladpotten - kladderen, kladschilderen. 

klak I. (m, klakske) - kliekje, restje; kleine hoeveelheid: een klak boter. 

klak II., klakke (v) - 1. pet; 2. in: er met de klak naar gooien - met de pet. 

klakkaart (m) - wentelteefje - mW. - Vgl. klakker. 

klakkebus, klakkebuis (v) - proppenschieter. 

klakken (mv), zie klik. 

klakker (m) - 1. wentelteefje; vgl. klakkaart; 2. (W) soort vrouwenmuts. 

klamanderen - kletsen - Maas, Hass. 

klamb (bn) - klam - Hasp. 

klammig (bn) - klam. // klammigte (v) - vochtigheid - Ant. 

klamot, klammot (v) (

klater (m) (

kleutertuin (m) - kleuterschool. 

klever (m) - sticker, zelfklever. 

klevver, zie clever. 

klibber (bn) [klibbre] (~Eng. clever) - bijdehands - mW. 

kliënteel (o): het kliënteel – de cliënteel, de clientèle, de klandizie. 

klijfer (m) [klieffre] - modderklont - mW. 

klijster, klister (m) - bol (van bolgewassen). 

klijte (v) [kliette] - klei - mW. 

klikje (o) - (ook) kliek, kliekje. 

klikken I (ww) – kantelen, omkieperen, omkiepen, omslaan, 

klikken II (mv) in: met z’n klikken en klakken - met z’n hebben en houden, met pak en zak. 

kliniek (v) - (ook) ziekenhuis. 

klink (m) - (ook) 1. (Brs) slag: eemand ne klink geive; 2. (Gent) [klinke] kut. 

klinktrappen - 1. mistrappen; 2. (fig) er naast grijpen - Ant. 

klippe (v) (

klommel (m) (~klomp = kluit) prul. // klommelen - prutsen - oB. - Vgl. verklommelen. 

klonk (m; dim met umlaut: klienkske) [kloenk] - klomp, holleblok - Hass. - Vgl. klotsklonk. 

kloon (m) - (ook) klomp, holsblok. 

kloot in: 1. het hangt mijn kloten uit – ik heb er tabak van, het hangt mij de keel uit, ik ben het 

kotsbeu; 2. ‘t is van mijn kloten – ’t is droevig, ’t is knudde, ’t is knudde met ’n rietje, ’t is 

knudde met de bijl; 3. (iets of iemand) van mijn kloten – van niks. // klootmajoor (m) - 

oneerlijk zakenman. // klootvis (m) 1. (Brs) bedriegerij, bedrog: ’t es kluutvis; 2. (Ost, Brs, 

Vilv) flauwe praat, flauwiteiten: klootvis verkopen. // klotemanswinkel (m) - warboel. // 

kloterij (v) - 1. bedriegerij; 2. beuzelpraat, onzin, prietpraat; 3. pesterij; 4. warboel. // 

klotezjeraar (m) (

kneuk (m) [kneek] - 1. knook; 2. bult; 3. buil; 4. lijf: e stek èn m’n kneek - een stuk in mijn kraag - 

Hass. 

kneukel (m) - knoedel, gekookte deegbal - Gent. - Vgl. knibbel. 

kneur (v) - 1. homp knorvlees; 2. jukebox; 3. tv-toestel; 4. oude vrouw - Ant. 

kneure, zie knùrre. 

kneut, knut (v) - 1. kin; 2. kwezel; 3. mopperaarster, mopperaartje - Ant, Gent. - Vgl. knoteren. 

knibbel (m) - 1. (Kor) knoedel, gekookte deegbal; vgl. kneukel; 2. klepel; 3. dikke boterham; 4. 

gedrongen man; 5. (Brg) stok - W. 

knibbelen - (v. knikkers) stoten - Brg. 

knienen (mv. van knie) - knieën - Brs [knene]. 

kniespinse (m & v) - plaaggeest - mW. 

kniezen - (ook) 1. (v. kiezen) knagend pijn doen; 2. (iem) aan z’n kop zeuren. 

kniezer (m) - (ook) gierigaard. 

knijn (o) (~Fries knyn) - konijn. 

knipke in: op ’t laatste knipke - op ’t laatste nippertje - Gent. 

knippen - (ook) neuken. 

knipperke (o) - 1. schakelaartje, schakelknopje; 2. knippertje, schaartje - Ant. 

knobbel (m) - (W) knoop (in draad, band, touw). // knobbelen - 1. knobbels vertonen; 2. (W) 

knopen, een knoop maken. - Vgl. vastknobbelen. // knobbelkont (v) - (W) gedrongen vrouw. 

knoddig (bn) (~Rijnl. knöddig) - 1. (Ant, L) koddig, grappig; 2. (W) (mbt tot vrouwen en 

vrouwenkleren) bevallig, mooi. - Vgl. knottig. 

knoebel (m) - knobbel - Ant. 

knoef (m) (

knop (m) - (ook) 1. knoop; 2. in: geen knop - geen bal; geen rooie cent; 3. in: naar de knoppen 

zijn – (ook) ‘m gesmeerd zijn, ervandoor zijn, pleite zijn. // knopsgat (o) - knoopsgat. // 

knopsgatje (o) - (Ant) lief vrouwtje. 

knopper (m) - 1. takkenschaar; 2. gierigaard; 3. vrouwenloper - Hass. 

knor, knorre (v) (~Eng. knar) - homp, klomp. 

knorraart (m) - knorhaan - W. 

knospen, knosperen (~knisperen; ~Du. knuspern) - knabbelen, knagen - W. 

knossel (m) - 1. (O) knoop; 2. in: in de knossel - (Waas) in de war. // knosselen (mv) - (Lok) 

wargaren, warboel, verwarde zaak. // knosselen (ww) - (Lok) knoeien. // knosseleer (m), 

knosselas (v) - (Waas) 1. knoeier, knoeister; 2. sjoemelaar, sjoemelares; var: knosselasse 

(Lok). 

knoteren - mopperen, kneuteren, kniezen. // knoterere, knoterpt (m) - brompot, knorrepot. // 

knoteringe (Kor), knoterkonte (v) - mopperaarster - W. 

knots (m) - (ook) 1. knobbel; 2. slag, klap. // knotsen (mv) - poen. // knotsen (ww) - (ook) 1. 

(Ant) razen, scheuren: door het rode licht knotsen; 2. (W) knoeien. 

knottig (bn) - koddig - Hass. - Vgl. knoddig. 

knuddelen - 1. knoeien; 2. verknoeien, vermallemoeren. // knuddelen (mv) - mislukt gerecht, 

verknoeide eetwaren: da’ zain knùddele - Brs. 

knuf (m) - (W) kuch. // knuffen - 1. (v.e. varken) knorren; 2. (W) kuchen. 

knuist (m) - (ook) 1. knoest, kwast, noest; 2. homp, brok; 3. (been)stomp; 4. (Kor) [kneus] schat, 

lieveling. 

knùrre (m) - knorvlees, stuk vlees met veel knorren, met veel kraakbeen - Brs, Ant. 

knuts (m) - klein bruin brood met rozijnen - W. 

knutteren - (v. baby) zachtjes schreien - mW. 

ko in: van ko gebaren – zich van den domme houden, doen alsof zijn neus bloedt, niets laten 

blijken – W. 

kobbe (v) (

koekdenang (m) (

kolere, kolerig, koleriek, zie colère. 

kollebloem(e) (v) - klaproos - W, O. 

kollee, kolei, zie collee. 

kolleur (v) (

konterverkeerd (bn,bw) (

kordeel (o) (

kotiënt (o) [kosjent] - quotiënt. 

kottewagel (m) - woonwagen - Hass. - Vgl. wagel. 

kottier, kotteer, zie kwartier - Ant, Brs. 

kotteren (frequentatief van Mnl. coten = stoten) – 1. poken; 2. peuteren. // kotterare (m) - (W) 

pook. – Vgl. koteren, aankotteren. 

kottraalje (v) - bijgebouwen - mW. - Vgl. koterijen 

kou in: koudetje (o) [koeddetsjie] - (Brg) lichte verkoudheid. // kouschijter (m) – koukleum, 

kouwelijk mens, kouwelijke Dries. 

kousenband (m) - (ook) (Brs) schuimkraag (op een glas bier). // kousenbroek (v) - panty. // 

kousvoeteling (m) - voet van een kous. 

kouten [koetten] - (ook) (in ’t algemeen) spreken, praten. // kouter (m) [koetter] - prater, 

babbelaar - koutenantiën (mv) [koettenañsjn], koutenantie (v) - gepraat, gesprekken, 

gepalaver; vgl klappenanse. // kouterke (o) [koterke] - babbeltje, praatje - W. 

kouter (m) (

kraker (m) - (ook) neus. 

krakkeluren (mv) (

kreool (m), kreoltje (o) (

krisjelen - krassen, knarsen - Brs. 

kriskoek (m) (

krote (v) (

kujen (kuujde, gekuujd) (

kwaken - (ook) onzin uitkramen, kwekken. 

kwakkel (m) - 1. kwartel; 2. loos of verzonnen bericht, canard. 

kwakkelberd (o) [kwakkelbriëd] (

kweern (m) (~Zw. kvarna = molen; Eng. quern = stenen handmolen; Deens kværn = molensteen) 

- 1. handmolen; 2. (scherts) gebit - W. 

kweetzonder, zie bij onder - W. 

kweipap (m) – boekweitpap (Kor). 

kweipeer (v) – kweepeer (Kor). 

kwekelen, kwekkelen - kwebbelen, kwekken - mW. 

kwekker (m) - kwebbel. // kwekstem (v) - kwaakstem, piepstem - Gent. 

kwel (m) (~Du. Quelle = bron) – kwelwater, insijpeling – Brg. – Vgl. kwelm. 

kwelm (m) - welwater, grondwater. // kwelmader (m) – (Brg) waterdader. // kwelmachtig (bn) - 

(van grond) zompig, drassig. // kwelmeerde (v) (

kwink in: een kwink kwijt zijn - niet goed snik zijn - Ant. 

kwispel (m) - 1. (Brs, W) kwast, wijwaterkwast; 2. (Brs) kwibus, losbol, wispelturig iemand . 

kwis-taks (m) (

labber (bn) - (Waas) slap, flauw: labbere koffie; // labberlot, labberloet, labberlut (m & v) - 

(ook) 1. slordig persoon; 2. (Hasp) trage, willoze vrouw. // labberlotten - slordig te werk gaan. 

// labberlottig, -luttig (bn, bw) - slordig. 

labberint (v) (

lakken, lakker, zie lekken, lekker - Ant. 

lakkerke, lakkertje (o) (

lanciers, zie lansiers onder lans. 

landvette (v) - 1. mest, landmest; 2. (Ost) visguano. 

landziek (bn) - (ook) heemziek, vol heimwee. 

lang in: langblad (o), langetonge (v) - (nW) [langetoenge] langtong, babbelaar(ster). // langde (v) 

- (nW, Kor) lengte. // langen (ww) - 1. (∼Du. längen) langer worden; langer maken, verlengen; 

2. (a) (Hass, Maas, Hasp) aanreiken; b) (Hass) geven: een poen langen - een kus geven; vgl. 

lengen; 3. (Waas) (∼Du. langen = grijpen) pakken, halen, stelen; 4. (Hasp) lenen. // langen (m, 

geen mv) - (nW) paling, aal. // langerape, langerebbe - (W) (kindert) middenvinger. // langes 

in: in langes (bw) - (Leu) sinds lang, allang. // langmuil (m) [langmaal] - (Hasp) verklikker. // 

langmuilen - (Jhasp) verklikken. // langsommig (bn) - (Lok, Waas) langwerpig. 

langs in: van langsom, van langstom meer (verbastering van hoe langs zo meer) - hoe langer hoe 

meer; van langsom groter, schoner enz. - hoe langer hoe groter, mooier enz. // langshier 

(leenvert.

lappen in: iemand erin lappen - 1. erin laten lopen, iem. beetnemen; 2. (bij het spel) doen 

verliezen. 

lapperken (o) - soort knikker - Waas. 

lapsaus (v) - ruzie - Dend. - Var: lepsaus. 

lapzak, zie onder lap. 

laqué-schoen (m) - lakschoen - Gent, Waas, Kor. - Var: lakkeischoen. 

large (bn) (Fr. = breed) - 1. ruimdenkend; 2. vrijgevig - Kor. 

laspost (m) - (leenvert.

lavet (v) (

leers, leerze, lizze (v; dim: leerskes, leersjes) - 1. laars: met zijne leren leersjens aan. (volkslied 

Het loze visserke); 2. (scherts) maag - W. 

leertjesteker, zie lirtje - nW. 

leest(e) - (ook) lijst - Waas. 

leeuwerk (m), leeuwerke (v) (~Eng. lark) - leeuwerik. - Vgl. lerke. 

legaard, zie onder leeg. 

leggen, zich - gaan liggen, zich neerleggen: leg je! // legsel (o) - (ook) (Hasp) kastplank. // 

legginge (v) - (Waas) id. 

legumen (mv) [leguumme] (

lempes (m) - slungel - Maas, Hass. 

lendelam (bn) - (ook) (v. meubel) wankel, onvast - Maas [lenjelaam] 

lenen I. - leunen. // leen, lene, leninge (v) (~Du. Lehne) - leuning - W. 

lenen II. in: lenen en rotsen - sjacheren - nW. 

lengen (~Du) - (Hasp) aanreiken, (de hand) reiken; vgl. langen. // lengsel (o) - verlengsel, 

verlengstuk. // lengstuk (o) - verlengstuk. 

lengs, lens (vz) - langs - Hasp. 

lente in: lange lente, lange lette (v) - opgeschoten meisje - W. - Vgl. lette. 

lenteren (

letter in: 1. kop of letter - kruis of munt; 2. op de letter spreken - algemeen Nederlands spreken. 

letter(e) (bw, bn) (~Eng. little) - luttel, weinig: letter of vele? - (W) een beetje of veel?; da’s letter 

- (Waas) dat is weinig. - Vgl. letje, luttel, lutje. 

leugen in: leugenachtig (bn) - (ook) verdacht: iemand leugenachtig maken - over iemand liegen. // 

leugemete (v) - (Gent) leugenaarster. // leugenasse (v) - (Waas) id. // leugenes - (Brs) 

[luigenes] id. // leugenos - (St.T) [luigenos] - id. 

leugers (mv. van leugen) - leugens. // leugsje (dim. van leugen) - leugentje - Ost, Brg. 

leulek (bn) - lelijk. // leulekaard (m) - lelijkerd. - Waas. 

leumeren - smeulen - zL [luimere] - Vgl. sleumeren. 

leun (v) - leuning - Hasp. - Vgl. leen. 

leuper (m) - lepel - zL. [luiper]. 

leuren - (ook) 1. rondsleuren; 2. zeuren. // leurderskaart(e) (v) - vergunning voor straathandel. // 

leurhandel (m) - straathandel, venterij, colportage, negotie. // leuringe (v) - (Kor) 

straatventster; // leurster (v) - id. 

leute (v) - pret, plezier, vermaak, vrolijkheid; zie ook boerenleute. // leutemakinge (v) - (Kor) 

pretmaakster. // leutemaker (m) - (Brg, Ost) matras. // leutig (bn, bw) - (W, Waas, Gent) 

grappig, vrolijk, vermakelijk, plezierig, prettig. // leutigaard (m) - (W, Gent) grapjas, vrolijk 

mens. 

leuteren - (ook) peuteren - Gent. 

Leuven in: Leuvense stoof, stove (v) - platte buiskachel. 

leuzig (bn) - 1. (Waas) lui, loom; 2. (zL) [luizig] vies smakend, vies riekend. // leuzigaard (m) - 

(Waas) luierik, luiaard, luiwammes. 

levaard (m) (

lichelik (bw) (

liggen in: 1. iemand (goed) liggen hebben - iem. beetnemen, bedotten; 2. er gelegen hebben - het 

onderspit delven, verliezen: de thuisploeg heeft er gelegen. // ligzetel (m) - ligstoel. // 

liggende-ziek (bn) - (Ant) bedlegerig. 

lijfelijk (bn) - (ook) (~Eng. lively = druk, bedrijvig) - onafgebroken: het sneeuwde lijfelijk. 

lijfgeur, lijfreuk (m) - lijflucht, lichaamsgeur. 

lijfje, lijveke (o) - (ook) flanelletje, onderhemd. 

lijk I., lik (voegw) (~Eng. like) [lijk, lik, laik, lak] - 1. gelijk, evenals, zoals: ’t zijn just zo’n 

proleten lijk gij en lijk ik (Wannes van de Velde °86); wit lijk sneeuw; 2. zo te zien: ’t heeft lijk 

gevrozen; 3. als het ware: ze was lik zot van verdriet. // lijk of (voegw) - (W) gelijk, zoals: lik 

of ’n kind; lik of een zwyn // lijk dat (voegw) - zodra. // lijk of dat (voegw) - (Brg, Ost) alsof: 

lik of dat ie doof is. 

lijk II. in: lijkberrie (v) - lijkbaar. // lijken (lijkte, gelijkt) - (een dode) afleggen, met een lijkwade 

bedekken. // lijker (m), lijkster (v) - aflegger, aflegster (v.e. dode). // lijkzantje (o) - (Waas) 

bidprentje; zie zantje, zentje. 

lijklaken (m) (

limpe (v) - 1. dievegge; 2. bedelaarster; 3. ezelsoor. // limpen - jatten, wegmoffelen. // limper (m) 

- (kruimel)dief, zakkenroller, pickpocket - W. - Vgl. libberen. 

limpen (~Rijnl. limpen; ~Eng. limp = buigzaam) - rekken - Hass. - Vgl. lumpen. 

ling (

locht I, loecht (bn) - (A, B, L, Gent) licht: was ’m jong of oud van jaren, was ’m loecht of was ’m 

zwaar (Wannes van de Velde °18); komme ’k ik soms ne keer van de café mee een locht stukske 

in mijne gilet. (Walter de Buck °30). // lochte, lochtekes, lochtelijk (bw) - (Gent) lichtelijk, 

lichtjes. 

locht II. (m) - lucht: we gingen gaan genieten van den gezonden buitenlocht. (Walter de Buck °28) 

- L [loch], A, B 

lochting (v) (

loet I. (v) - (ook) gril, nuk, kuur, kwade luim: zijn loeten hebben - slechtgemutst zijn. // loetachtig 

(bn) - grillig. // loeten (m) - (W) dwaze vent. // loetie (m) - oen, lomperd - zO, Kor. 

loetse (v) (

lonte (v) – 1. lont, lampenwiek, lampenkousje; 2. in: lonte geven – ‘m van jetje geven, er kracht 

achter zetten; 3. in: het geeft lonte – (van het weer) het geeft ‘m van jetje, het stortregent 

geweldig, het stormt ontzettend, het dondert hard, het sneeuwt zwaar, enz. 

loochenen - (ook) (in kaartspel) verzaken. 

loof (o) - (ook) rapen: loof trekken - O, zW. 

loog (o, m), loge (v) - (ook) (Waas, Gent [luug], Waas [luuëge]) zeepsop. // logen - (Kor) in het 

zeepsop doen: de waste logen. 

looikes (mv) (

lossenuedzweir (v) (

luiperd (m) - gluiperd - Maas. 

luipie (m) [laapie] - nietsnut - Hasp. - Vgl. lappebie. 

luirikken - luieren, luiwammesen - O. 

luis (m) - (ook) (Ost) [luus] soort kleine garnaal. // luiszak (m) (

luts, lutske - zie lets - Gent. 

lutse I. (bn) - los, niet vast. // lutsen - los zitten - Kor. - Vgl. loteren. 

lutse II. (v) - trage vrouw. // lutsen - treuzelen - Kor. 

lutsen, lutselen - 1. (Gent) wrikken, wrikkelen; 2. (Waas) (door te wrikken) vangen: pieren lutsen; 

vgl. litsen. // lutsepoepe (v) - (Gent) lillende pudding, drilpudding; vgl. hutsepoepe; vgl. 

litsepoepe. 

lutte, zie lut - Gent, Kor. 

luttebedee (v) - kwezel. // luttekalle (v) - trut - Kor. 

luttel (bn) (~Eng. little) - 1. klein: is Vlaanderen luttel, zijn villa’s zijn groot (Wannes van de 

Velde °92); voor een luttel bedrag; 2. weinig, gering: na luttele dagen - Vgl. letje, letter. 

luttelen - talmen, dralen, treuzelen - Kor. 

lutteren (lutteerde, gelutteerd) [luteren] (

ma (bw) - maar i.a.b. 

maag in: dat ligt op haar maag - dat zit haar dwars, dat ligt haar zwaar op de maag. 

maagdeke(n) (o) - bruidje (in processie). 

M 

maagt (v) (

macaron (m) [makaroñ, makarong, makrong] (Fr.) - makron, bitterkoekje. 

machien (o) [sj] 1. machine: het machien - de machine: de mode is een raar machien - Wannes 

van de Velde °25); 2. (Ant) (o.i.v. Fr. mâcher = kauwen) mond. 

machoechel, machoefel (v) - 1. logge vrouw, machochel, pieremachochel; 2. kut - Ant. 

macht (v) - (ook) (lichamelijke) kracht: die vent heeft veel macht. // machtig (bn, bw) - (ook) 1. 

krachtig, sterk; 2. (zW) (ongunstig) erg, zeer: machtig lelijk, machtig slecht. 3. (nW) (vh weer, 

vd lucht) bevangen, laf, drukkend; benauwend. - Vgl. mechtig. 

macro, macrelle, zie makro, makrelle. 

macron, zie macaron. 

madam (v, mv: madammen, madams)- (ook) 1. (aanspreking) mevrouw: dag madam; 2. (gewone 

spreekt. voor) vrouw: de madam van hiernevens; 3. dame, mevrouw: maar madam de 

predikant heeft liever een eind saucie. (Walter de Buck °25). 4. in: madam kaka, madam pipi - 

(Brs, Gent) toiletjuf, toiletjuffrouw, hygiënische assistente. // madammeke (o) - (aanspreking) 

mevrouwtje. // madammen (ww) - de mevrouw uithangen, de bazin spelen. - Var: medam, 

medammeke. 

madolle (v) - (A, B) medaille, decoratie // madollevent (m) - (Ant) wie tuk is op het dragen van 

medailles, lintjesjager. - Var: madoalde (Gent). 

maf (bn, bw) - (ook) 1. (Ant) traag van begrip; (nW) dronken. 

maft (bn) - (v. personen) gek, onwijs; 2. (van zaken) zinloos, absurd, onbegrijpelijk. 

magazijn (o) - (ook) (

maks, zie max. 

mal (v) (

manchon (m) [mañsjoñ] (Fr) - mof. 

mandaat (o) - (ook) postwissel. // mandataris (m & v) (

marcheren - (ook, o.i.v. Fr. marcher) - 1. (v.e. toestel, machine enz.) functionneren, werken, 

draaien: dien appareil marcheert niet - dat toestel werkt niet; 2. (v.e. bedrijf, zaak, café enz.) 

draaien, goed beklant zijn, floreren: die winkel marcheert goed; 3. in: schuin(s) marcheren - 

onwelvoeglijk, onzedelijk leven; vgl. A.N. schuinsmarcheerder. 

marebol, zie marbel - Ant. 

marellen - prutsen; uitspoeken - Hasp. 

maren - 1. (Hasp) pijn doen, knagen: dat maart aan mijn hart; marende pijn; 2. (Maas) moeizaam 

werken aan iets; 

Marie Laconte (v) - (schertsende woorspeling) vrouw met dikke kont - Gent. 

marin (m) (Fr) - matroos: een marinkostumeke - een matrozenpakje - Hasp. 

marjijn, marjop (m) - muilpeer - Ant. 

mark (o) (~Du. Mark) - merg. // markpupe (v; dim: markpuuptje, maktpuupke) - mergpijp - W. 

markeren - (ook, o.i.v. Fr. marquer) scoren. 

markeur, zie marqueur. 

marmel, zie marbel - Maas. 

marmite, marmiet (v) [marmiette, marmiet] - 1. (grote) kookpan, kookpot: 2. (W) koperen 

wasketel, waskuip. 

marmot (v) - (ook) vlinder - O. 

marollen (mv) (

maske (o) (

maximum (o) - (ook als bn en bw) maximaal: een maximum aantal; maximum twee dagen. 

mazeren (mv) - mazelen - Hasp. 

maziek, zie muziek - W. 

mazout, mazoet (m) [mazoet, met korte oe] (

meescheren [-scharen] - (Ant) meepakken. 

meest in: om ter meest - om het meest: we verbruiken om ter meeste, ik en gij, om ’t even wie 

(Walter de Buck °8). Zie ook onder om. 

meester (m) - (ook) dokter; vgl. mismeesteren, oogmeester, oormeester, paardenmeester. // 

meesteren - (ook) 1. geneeskundig behandelen; 2. (Maas) iets moeilijks verrichten; vgl. 

mismeesteren. // meesteres (v) - (ook) onderwijzeres, schooljuf. // meestergast (m) - 

ploegbaas, meesterknecht, onderbaas. // meesterjan (m & v) [meisterjan] - (Maas) bazige 

kerel, bazige vrouw. // meesterwoning (leenvert.

melk in: 1. van zijn melk zijn - (Gent, Ant) de kluts kwijt, aangedaan; 2. Russische melk (m) 

(leenvert.

mergen II. (m) - 1. ochtend, morgen; 2. in: van de mergen - vanochtend. // ’s merges (bw) - ’s 

morgens: ’s merges vruug - B. 

méringue (m) (Fr) - schuimpje, nonnenfortje. 

merrebol, zie marbel - Brs. 

merremit, zie marmite - Hasp. 

mert (v) - markt - L. - Vgl. mort, met. 

merveilleuke (o) (

meuren (

miezeren - (ook) (o.i.v. misère) - zich niet lekker voelen. // miezerig (bn) - (ook) onwel; 

slechtgeluimd. 

mijen [mêên] - 1. mijden; 2. zich hoeden: mijd u - [mêêd oech] uit de weg!, ga opzij! - zL. 

mijol (v) [mizjol] (

mis- III. (voorvoegsel). - Opm.: het voorvoegsel mis (= verkeerd) is in veel dialecten productiever 

dan in het A.N.: misleren, mislezen, misspelen, mistreden, mistypen, miszien; zich mispakken, 

zich misrijden, zich misspreken, zich misschrijven enz 

misaarden (~Du. mibarten) - ontaarden, niet aarden naar zijn ouders: die misaardt niet - Hasp. 

misachten, misachten (misachtte, misacht) (

mister (m) (

moef III (m) - onvriendelijk mens, nurk - Gent. 

moefel (m) - 1. mof; 2. oorveeg - A, L. - Vgl. moffel. 

moefke in: moefkes maken - nodeloze drukte maken. // moefkesmaker (m) - druktemaker - Gent. 

moeial (m & v) - 1. bemoeial; 2. in: Mie moeial (v) - (Brs) bemoeizieke vrouw. 

moeienoks (bn) (

moezen - (ook) smoezen - Ant. 

moffel (m) - mof. 

moffelen I. - induffelen, instoppen. 

moffelen II. (~Middelduits Muffel = hapje) - smullen - Maas. 

mogelijks (bw) - mogelijk, wellicht, mogelijkerwijs. 

mogen [mogen, meugen] - (ook) lusten: geen spruitjes mogen. - Opm: soms versterkt met geren (z. 

ald): die spekken mag ik geren. 

mok I. - (ook) 1. gecarameliseerd koekje: Brugsche mokke - taaie ronde koek met anijszaad; 

Gentsche mokken; 2. stroopkoekje - Brg, Gent, oB. – Var: mokke. 

mok II. (v) - haarbos, pluk haar - Hasp. 

mokke I. (v) (~Eng. mug, Ndd. mokke, mukke) - mok, drinkbeker - W. 

mokke II. (v), mokske (o) - 1. (bevallig) meisje; 2. (Brs, Leu) (vrouwelijk) liefje. 

moksel, zie maaksel - A. 

mol (m) - bof (oorziekte) - W, O. 

moldeneer (m) - (Ant) meikever. // ←molder (m) - (Hasp) id. // ←molenaar (m) [meulenare, 

meulenêr] - id. 

molendam (m) - molenberg. 

mollenjong in: ’t regent mollenjongen - ’t regent pijpenstelen, ’t regent ouwe wijven met klompen 

- Brg [trint mollejoengn]. 

molleslot (o) (

mook (v) - 1. (v. vis) moot; 2. kut - Ant. 

moolj, zie moel - Maas. 

moor I (m) - (ook) modder; var: more (W). // moorschelp (v) - (O) spatbord. – Vgl. moos, 

mooslap. 

moor II. (m) - (ook) 1. (Gent) neger, zwarte; 2. (W, O, A, L) waterketel, fluitketel; // more (v) - 

(Hasp, Brs) [mure] id. // moorke (o) - fluitketel. - Var: muur, muurke. 

moorzielig (bw) in: moorzielig allein - moederzielalleen - Maas. - Vgl. moer. 

moos I (o) - (witte, rode) kool - Maas. 

moos II (m) - modder. // moosgat (o) - afvoergat. // mooslap, moosplaat (v) - (A, L) spatbord, 

spatlap. // moospas (v) - (Hasp) - drab, slijk. – Vgl. moor, moorschelp. 

mooschen, mosen (~moos = modder) - (W, O) 1. ploeteren; 2. broddelen, prutsen, knoeien; 3. 

verkwisten, verspillen: met geld mooschen. // mooscher (m) - verkwister, knoeier. // 

mooschkonte (v) - spilzuchtige vrouw. // mooskrabber (m) - (Hasp) [mous-] knoeier. - Var:: 

muuschen, muuscher, muuschkonte (O). - Vgl. bemozen, vermooschen. 

mopsmuile (v) - gedrongen gezicht - Gent. - Vgl. A.N. mopsneus. 

mor (bw) - maar (i.a.b.) - A. 

more I. (v) - modder - W, O. - Vgl. moor I. 

more II. (m) - waterketel, fluitketel - Hasp, Brs. - Vgl. moor II. 

morel, morelle (v) - (ook) zoete zwarte kers. 

morgen I., morgend (m) (= ochtend) in: 1. deze morgen (bw) - vanochtend, vanmorgen; 2. van 

de morgen (bw) - id. // morgen(d)maal (o) - ontbijt. // morgenkoerier (m) (

mot III. (v) - (ook) vlinder. // mottevijver (m) - id. - O. 

motard (m) [motaar] (Fr) – 1. motorijder; 2. motoragent. 

moteur (m) (Fr) - motor. - Opm: niet in de betekenis van motorfiets. Zie hiervoor moto. 

moto (m) [moto, motto, mottou] (

muil I, muile (v) - (ook) (ongunstig) 1. mens (als spreker): franke muil, stoute muile, lelijke muil; 

2. mond: een grote muil opzetten; 3. (Gent) tong: nie op zijn muile gevallen zijn; 4. in: muilen 

trekken - lelijke gezichten trekken; 5. in: een muile trekken - (Gent) pruilen; 6. in: mee een 

muile lopen - (Gent) slecht geluimd zijn. // muileman (m) - (Hasp, Gent) opschepper; 

luidruchtigpersoon. // muilement (o) - (Gent) smoelwerk. // muilen - (Hass) een grote bek 

opzetten. // muilentrekker (m) - hypocriet, huichelaar. // muilentrekkerije (v) - (Gent) 

schijnheilig gedrag, hypocrisie, huicherarij. 

muil II. (m) [muulle] (= muildier) in: met de muil gaan – manillen (soort kaartspel) – W. 

muis (v) – 1. (ook) kutje; 2. in: muishond (m) – a) (W) [muuzzont] – wezel; b) hermelijn; 3. in: 

slapen 'lijk de muizen in 't meel – (Brg) schijnbaar slapen. // muisoor (v!) – (Brg) muizenoor, 

langharig havikskruid (phytia myosotis). // muizenbrilletje (o) – oogje, ringetje (voor het 

haakje). // muizenslaapje (o) - (Ant) hazenslaapje. // muizenkeutelkes (mv) - (Maas) 

suikertjes op beschuit. // muizenpietje (o) [muuzzepietje] – (mW) (fig) speldenknop: ’t is maar 

e muuzzepietje groot; ’t schilt maar e muuzzepietje. // muizenstrontjes (mv) - (W) 

[muuzzestroentjes] chokoladehagelslag. – Zie ook muizen (ww). 

muizelen – (Brg) [muuzzeln] verkruimelen, aan kruimels wrijven: brood muizelen. // muizeling 

(v) – (Brg) [muuzzelienge] (verzamelnaam) kruimels. 

muizen in: eruit muizen, er vanonder muizen - ertussenuit knijpen 

muit I., muite (v) (oorspronkelijk ruikooi

murf, murref (bn) - murw - L. 

mùrg, mùrreg I. (bn) - 1. (A, L) murw: 2. (van aardappelen) gaar; 3. afgepeigerd; 4. lam 

(geslagen), krachteloos; slapjes; 5. dronken; 6. (zL) jong: dao best dich nog te mörg veur - 

daar ben je nog te jong voor. 

mùrg, mùrreg II (o) - 1. merg; 2. in: het op zijn mùrg hebben - slechtgeluimd zijn; 3. in: het in 

zijn meurg hebben - ergens een voorgevoel van hebben, het aan zijn water voelen - Ant. 

mùrgen - morgen i.a.b. - L. 

murre (v) - 1. merrie; 2. dik wijf - Hasp. 

mùrrege, mùrreget, zie morgen, morgend - L. 

mus (v) - (ook) (Hasp) pik, penis. // mussche (v) - (W, O) mus: zo zot of een mussche - uitgelaten 

van vreugde, dolblij; var: muske (Dend). // mussenbek (v) - (Hasp) aangepikte kers. 

musee (m, o) (

N 

n’importe (bw) (Fr) [nemport] - onverschillig (wat, wie, welk, hoe, wanneer): n’importe wanneer - 

wanneer dan ook; n’importe wa - wat dan ook - B, Mech, Gent, mW, Leu, Kor. 

na I. (tw) [korte a] - ziedaar, kijk ’s an, kijk nu, voilà - B. - Var: nê (Brs, W). 

na II. (bw) [lange a] (

naast (bn) (~Eng. next, Du. nächst) - (ook) 1. (W) volgend: tot de naaste keer; naaste week, 

naaste jaar; te naaste weke, te naaste maande, te naaste jare - volgende week, volgend jaar; 

var: t’naaste weke enz.; 2. (Kor) dichtstbij: je staat het naast - je staat er het dichtste bij; 3. in: 

naast de deur - in het huis hiernaast; 4. in: t’ naasten bij(n) - (Waas) ten naaste bij, ongeveer. 

5. in: dat is naast de kwestie - daar gaat het niet om; 6. in: de naaste keer (bw) [nôsteké, met 

korte é] - (W) de volgende keer. // naastbestaanden (mv) - nabestaanden. // naastheen (vz) - 

naast, naast... heen. // naasteen (bw) - naast elkaar. // naasthoger (bn) - onmiddellijk: mijn 

naasthogere chef. 

naatje (o) (metanalyse van ’n aatje) - aaitje - Kor. – Vgl. aatje, ake. 

naber [nôber], zie nabuur - Maas. 

nabsjaar (m) (?

nagel II. (m) - navel. // nagelbandje (o) - (Leu) navelbandje; vgl. nagelschro. // nagelbèèntsje (o) 

(met umlaut van band) (zL) - navelbandje. // nagelbuik, nagelenbuik (m) - (Brs 

[noegelemboik], Ant, Leu, Hasp [nôgeleboek] navel; var: nagelbuik (nW). // nagelvees (v) 

(

naschirreg, naschurreg (bn) - nieuwsgierig - Hasp. 

naschools (bn) - (ook) (o.i.v. Fr. postscolaire) - vervolgonderwijs, voortgeztte opleiding, 

bijscholing. 

nasem (m) (metanalyse van den asem) - adem. // nasemen - ademen - Kor. 

nasjaar (

ne, nen (onbep. lidw) (

neffen, neffens, neffes, neffest (vz) - 1. naast: want ach, onzen Benny ligt zeek neffest uir 

(Crèjateef Complot °16) - want ach, onze kleine Benny ligt ziek naast haar in bed; var: neferst; 

2. in: d’r neffen(s) zijn, d’r neffen(s) slaan - het mis hebben, zich vergissen, de bal misslaan; 3. 

in: d’r neffe vallen - (Ant) niet in de prijzen vallen; 4. in: d’r neffe kloppen (Ant) - doorslaan, 

gek zijn. // neffeneen - naast elkaar. - Var: neven(s); neffe; neferst (Gent); neffenst (W); 

neffers (nW); naasteen, nefersteen (Gent). - Zie ook de samenstellingen onder nevens.f+ 

nefrite [nefriet] (v) (

nemport, zie n’importe. 

nen (lidw), zie ne. 

neofiet (m & v) - (ook, o.i.v. Fr. neophite) (vooral in de sport) nieuweling, niewkomer, groentje. 

nepe, zie neep - W. 

neppetig (bn) - astrant, onaardig - Maas. 

nere I. (bw) - neer - W, O. - Ook in samengestelde werkwoorden: neresmyten, nereslaan, 

nerestuiken, nerezetten, nerebuuschen, nerestekken, nerepoefen enz. 

nere II. (v) - nering, vertier - Kor. 

nere III. (m) (metanalyse van den ere

netzak, zie onder nette. 

neu I. (v) (~Deens nude = genieten; ~Zw. nöje = genoegen) - genoegen, plezier: een neu he’n - 

pret hebben, zich amuseren - nW. - Var: neute, nutje, nui. 

neu II. (m), zie noeud. 

neuf (bn, verb: neuve) [neuf, met lange eu] - nieuw - Brs. - Var: nief. 

neuk (m) - 1. stomp, stoot; 2. in: iemand nen neuk draaien - (Ant) iem. benadelen, iemand kwaad 

berokkenen. // neuken - (ook) 1. stoten, stompen, slaan: iets kapotneuken - stuk maken; 2. 

verneuken, foppen; 3. (Gent) zaniken, zeuren; 4. (Maas) zich inspannen: een heel geneuk - een 

heel karwei; 5. (nW) vallen, tuimelen, “lazeren”, “donderen”: van den trap neuken; 6. (Maas) 

donderjagen; 7. in: geneukt zijn - (Kor) verwekt zijn: z’ is van den duvel geneukt. // neuksel (o) 

[nuiksel] - (zL) klein vrouwtje. 

neuke (o) (dim. van neu

neven, nevens, nevenst (vz) (metanalytisch uit Mnl. in even; ~Du. neben, nebst) - naast: madam 

van hierneven - de vrouw van hiernaast. // neveneen, nevenseen (bw) - naast elkaar. // 

nevenjob (m)[-dzjop] - bijbetrekking. // nevenjobber (m) [-dzjobber] - bijklusser. - Var: 

neffen(s); nevest (Waas); neves (Kor); neffest. - Zie ook de samenstellingen onder neffen. - 

Vgl. A.N. nevengeschikt, neveneffect. 

nevralgie (v), nevralgiën (mv) [-zjie] (

nieuw in: in ’t nieuw (staan, zijn) - nieuwe kleren aanhebben; vgl. A.N. zich in ’t nieuw steken. // 

nieuwkuis (m) - 1. reiniging, chemische reiniging, het stomen; 2. stomerij, chemische wasserij. 

// nieuwkuisbedrijf (o) - stomerij. // nieuwjaren (nieuwjaarde, genieuwjaard) - een 

nieuwjaarsbezoek afleggen, gaan nieuwjaarwensen. // nieuwkuisen (alleen infinitief) - stomen, 

chemisch reinigen. // nieuwlopte (bn) - (W) aangetrokken tot al wat nieuw (in de handel) is: 

myn vrouwe is nieuwlopte. // nieuws-, zie ald. // nieuwwas, nieuwwassen - zie nieuwkuis(en). 

- Var.: nief (A, B, nW), neuf [lange eu] (Brs). 

nieuws in: nieuwsgezind (bn) [niefsgezind, neusgezind] - (Ant, Brs) altijd belust op nieuwe 

spullen, nooit lang met iets tevreden. // nieuwsje (o) - nieuwtje. 

Nieverance (quasi-Frans) - (scherts) fictieve vakantiebestemming, Nergenshuizen - Gent. - Vgl. 

Costa Terrassa. – Zie volgend trefwoord. 

nieverans (bw) (

nijver in: nijverig (bn, bw) - nijver, arbeidzaam, naarstig. // nijveraar (m) - industrieel, 

ondernemer, fabrikant. // nijverheid (v) - (nog gebruikelijk voor) industrie: nijverheidsgebouw; 

nijverheidsgrond - industrieterrein. 

nik I. (m) (

nobbelewitjes (mv) - 1. poffertjes; 2. in: naar de nobbelewitjes - naar de haaien, dood, kapot, 

verloren - Ant. 

nobel (bn) (

noes, noesch (bn, bw; verb: noesche, noeske) - (W, Waas) 1. schuin; 2. overhoeks, diagonaal; 3. 

in: noes en neers, noes en naas, noes en nèès (bw) - (W, Waas) om en om, afwisselend, 

gekruist; vgl. neus en neers; var: nuus (Ant); noens (Zws); noes en ens (nW). // noeschen, 

noezen – (schuin) oversteken: de straete noeschen; een weide noezen; vgl. nieschen 

noesdage (bijwoordelijke bepaling van tijd) (door metanalyse uit den oensdag) - op woensdag, nu 

woensdag - Ost. - Zie oensdag. 

noeud (m; dim: neuke) [neu] (Fr. noeud papillon) - strikje, vlinderdasje - Ant, Leu, Mech. 

nof! (tw) - (geringschattend) och! (= ’t doet er niet toe) ) Waas. 

nog in: dat smaakt naar nog - naar meer. 

nogabollen, zie onder noega. 

noike I. (o) (

nooi I., noei, noi (bw) (

nou (bw) - nu - Waas. 

nougat, zie noega. 

novolges, zie naarvolgens - W. 

nowwers (bw) (~Eng. nowhere) - nergens - W. - Var: nowwerst, nowwersten (nW); niewers; 

nievers, z. ald.. 

noyauteren [nwajoteren] (

nutten, nut (o) (Mnl. noote = vee) - kalf - O. 

nuuf (bn, verb: nuve) - nieuw. // nuvejaar (o) - nieuwjaar. // nuvelink (m) - nieuweling. // 

nufkommer (m) - nieuwkomer, nieuweling. - Vgl. nuus II. 

nuun, nuën, zie noden - Hasp. 

nuunt (bw) (

O 


met de klinkerfonemen [o, oo, oe, ou, oei en ooi] waar die in het A.N. met de medeklinker [h] 

beginnen. Deze woorden staan echter niet onder de letter o maar onder de h, niet enkel 

vanwege de herkenbaarheid van het woordbeeld maar ook omdat in bepaalde streken de [h] 

wel degelijk wordt aangeblazen. 

De Nl. tweeklank [ou] - gespeld als ou of au - wordt in sommige dialecten als [aa] of [ê] 

uitgesproken. Terwille van de herkenbaarheid van het woordbeeld behouden wij de spellingen 

ou en au, waarbij we ons laten leiden door verwante Nederlandse erfwoorden. 

De spelling ö die soms gebruikt wordt voor de korte [ù]-klank in Limburgse en Brabantse dialecten 

wordt vervangen door ù: ùrges, mùrg, bùzze, ùpke, trùk, nùsterke. 

o [oo] in: in ’t o doen - bedriegen - Dend. - Vgl. A.N. ’in ’t ootje nemen.’ 

o, ot (voegw) [korte o] - als (vaak in verbinding met pers.vnw): oj fraai zyt - als je braaf bent; 

omme mo thuus zyn - als we maar thuis zijn; otten komt - als ie komt; ot de wind keert - als de 

wind draait. - W. 

obbeneu (

oebe (m) (klanknabootsend; ~Fr. hibou) - (Leu) 1. uil, domkop; 2. lul, pik; var: hoeben, houben 

(L); hoebik. // oebeke (o) - (Mech) steenuiltje: gelijk als een oebeke zijn - woelig, zenuwachtig 

zijn. // oebekeskoek (m) - (Leu) domkop, onbenul. 

oech (pers.vnw) - jou, je; var: oeche (met nadruk), ech [dofffe e] (onbeklemtoond). // oechlies, 

oechlings (pers.vnw, mv) (

oese! (tw) - oei!, ai! - Waas. 

oesschaart (m) - kwelduivel, kwelgeest: (zonder lidw) pas op voor oesschaert! - Waas. 

oest! (tw) (

olie in: oliebaai (m) [ooljebôj] - (nW) geoliede visserskiel; vgl; baai. // olieboon (v) - slecht 

smakende koffieboon. // oliekazak (v) [ooljekazakke] - (nW) 1. oliejekker, oliejas; 2. geoliede 

jumper. // olieplak (Ant), olieplekke (O,W) (v) - olievlek. // oliepulle (v) - 1. (W, O) oliekan, 

oliefles; var: oliepolle (Waas); 2. (Gent) zatlap. / olievarwe (v) - (Kor) olieverf. // oliewagen 

(m) - (Kor) petroleumwagen. - Var: oolje (W), ole (B, A, Waas). 

oliëtte (v) (

omme (bw, voorv.) - om, omver: ommezien, ommevallen, ommeblazen enz. - W. 

ommedoen - 1. omspitten; 2. omploegen - Kor. 

ommegang (m) (

omstuiken (stuikte om, omgestoken of omgestuikt) - omvervallen, omstoten. – Vgl. stuiken. 

omswille (vz) - ter wille van: de joengers omswille - vanwege de kinderen - Ost. 

omter-, zie om ter. 

omthoud (m) [omtoet, met korte oe] - 1. geheugen: goed van omthoed zyn - een scherp geheugen 

hebben; 2. herinnering: ’t is van myn langsten omthoed - het behoort tot mijn eerste 

herinneringen; var: onthoud (Kor), zie ald.; // omthouden - onthouden - nW [omtoeddn], 

Waas. 

omtoer, zie ommetoer - W. 

omtrekken - omringen, omgeven: met prikkeldraad omtrekken. 

omtuisen [omtouse] (~Du. tauschen] - omruilen - Maas. – Vgl. tuisen, vertoesen. 

omvaar (bw) - (Ant, zL) omver. // omvar (bw) - (Waas) 1. omver; 2. bedlegerig, ziek: omvar 

liggen, omvar geraken. 

omvaart in: lange omvaart (m) (leenv.

onderakkeren (

onderschrijven - (ook, o.i.v. Fr. souscrire) 1. intekenen op, inschrijven op: leningen 

onderschrijven; aandelen onderschrijven; 2. voltekenen: een onderschreven lening - een 

voltekende lening. // onderschrijver (m) - intekenaar. 

ondersjongelen - (de kaarten) schudden - Maas. 

onderslagen (ondersloeg, onderslagen) - seksueel inwijden, initiëren - Ant. 

onderstaan - doorstaan, verduren, uitstaan: ’k kan het niet langer verzwijgen van ’t verdriet dat ik 

heb onderstaan (Walter de Buck °21) - Gent, Hasp. 

onderstaboven (bw) - ondersteboven - mW. 

ondersteken (onderstak, heeft onderstoken) - (de kaarten) wassen, schudden - Brs, Hasp. 

ondertas (leenvert

ongeluk in: een ongeluk doen - 1. iem. verrot slaan; 2. zich een ongeluk doen - zich van kant 

maken. // ongelukkiglijk (bw) (leenvert.

onnozel (bn) - (ook) 1. tureluurs, hoorndol: ik werd er onnozel van; 2. onschuldig; 3. (Brs) dom, 

achterlijk: nen onnuzele kluut - een dommekloot; onnozel doen - zich van den domme houden; 

4. onbeduidend, futiel; var: onnuzel, onnoezel. // onnozelas (v) [onnuëzelasse] - (Waas) 

onnozele vrouw. // onnozelderij (v) - (Brs, Leu) [onnuuzelderaa, onnuezelderoë] onzin, 

flauwekul; prietpraat, kletspraat. // onnozele (m) - onnozelaar. // onnozeleir(e) (m) - (ook) 1. 

(Kor) zwakzinnige; 2. (Hass) de dupe, de klos, de sigaar. // onnozelgeweg (bw) - (Waas) 

domweg. // onnozelhoofd [onnuzelhuuft], onnozelekloot (m) [onnuzelekluut] - (Gent) 

dwazerik, onnozelaar. // onnozeles (v) - (Leu) onnozele griet. // onnozeleteiten (mv) - (Ant) 

onnozelheden; futiliteiten; dommigheid; flauwelul // onnozelkloterij (v) - (Brs) ergerlijke 

prietpraat. – Zie ook annozel. 

onnut (o) (~Ndd. Unnötz) - nietsnut, waardeloos persoon - Maas. 

onnut II. (m) - (Tong) vuilnis. // onnuttig (bn) - (ook) onzindelijk, vies, vuil, morsig. // 

onnuttigheits (v) - vuiligheid. // onnutterik (m) - viezerik, smeerpoets - Tong, StT, Hass. 

onomstootbaar (bw) - onomstotelijk. 

onooglijk (bn) - (ook) nietig, onbeduidend: een onooglijk dorpje. 

onophoudend (bw) - aanhoudend, onafgebroken, onophoudelijk. 

onovertreffelijk (bn) - weergaloos, ongeëvenaard, onovertroffen. 

onoverzichtelijk (bn) - (ook) eindeloos, onafzienbaar. 

onpaar (bn) [onpaar, onpaar] (leenvert.

ontlenen - (ook letterlijk) (van iemand, uit een bibliotheek) lenen, te leen vragen, in leen krijgen: 

een boek ontlenen. // ontlening (v) - 1. (ook letterlijk) uitlening; 2. uitleenbureau, uitleendienst, 

uitleenbalie. 

ontletten (

ontwekken [ontwekn, antwekn] - 1. (iem) wekken; 2. ontwaken - Kor. 

ontweunen (

oog, oge (v): d’oog, d’oge - het oog. // ogenpit (m) (

opademen, opasemen - herademen. 

opbewaren (

openhouden - (ook) (van winkel, horeca enz) runnen, uitbaten. 

openingstaks (m) (

opgeschept - opgescheept: met iemand (of iets) opgeschept zitten - Waas. 

opgesmeten (bn) - 1. (Brs) boos, kwaad; 2. (Leu) ingenomen: ze is opgesmeten met dat 

compliment. - Zie ook opsmijten. 

opgestopt (bn) - hardlijvig, geconstipeerd. 

opgetalloord (bn) (

opleg (m) - toeslag, bijbetaling. // oplegpot (m) - weckglas, inmaakpot. // opleggen - (ook) 1. 

bijbetalen, bijleggen; 2. (v. eetwaren) inleggen, inmaken: opgelegden harink; 3. (Gent) 

bedriegen. // oplegger (m) - (Gent) bedrieger. 

opleiden - (ook) (een verdachte) voorleiden, opbrengen. 

oplengen - aanlengen, verdunnen - Waas. 

opleren - 1. africhten; 2. (iem. in iets) oefenen, trainen. - Zie ook opgeleerd. 

opleven - opmaken, verteren: hij heeft heel zijn fortuin opgeleefd. 

oplopen - (ook) 1. hoog oplopen (met iem) - erg ingenomen zijn, erg weglopen met, veel ophebben 

(met iem); 2. een blauwtje oplopen - een blauwtje lopen; 3. hoog oplopende ruzie - 

hooglopende ruzie; 4. in: ge kunt oplopen - (Gent) je kan opdonderen. 

oplopen - (ook) opzwellen - L. 

opmaken - (ook) 1. (Gent, Waas) opstoken, opruien, ophitsen: laat u niet opmaken; 2. in: ’t is 

opgemaakt spel - ’t is een doorgestoken kaart. // opmaker (m) - (Gent) opruier. 

opneem-, zie onder opnemen. 

opneidsel (o) (

oprijven - opharken. - Zie ook rijven. 

oproeien - (ook) 1. oprispen; 2. (Mech) [oepruie] naar onweer neigen: ’t roeit op; 3. (Waas) 

[oproen] - opgooien. 

oproepen - (ook, o.i.v. Eng. to call) - opbellen. // oproepnummer (o, m) - telefoonnummer. 

opruststellen - pensioneren: een oprustgesteld ambtenaar. // opruststelling (v) - pensionering. 

opscharen - 1. opscharrelen; 2. (een ziekte) opdoen, oplopen - zL, Ant, Mech. - Var: opscheren 

(Hasp). 

opscharrelen - (ook) opdoen: de griep opscharrelen - griep opdoen. 

opschep (m) - (Ant) inbeslagname (v. inboedel). // opscheppen - (ook) (Ant, Waas) in beslag 

nemen, (inboedel) opladen. 

opscheren, zie opscharen - (Hasp). 

opschik in: opschikkamer (m) - toiletkamer. // opschikmiddel (o) - toiletartikel, make-up. 

opschikken (~Du. aufschicken) - opsturen, verzenden - zL. 

opschorsen - 1. (contaminatie van schorsen en opschorten) (fig) opschorten, schorsen, uitstellen; 2. 

(een kledingstuk) opstropen - Mech [oepschùsse]. 

opschotsen - (de mouwen) opstropen - Hasp. 

opschùdden [opschùdde] - (ook, ~Du. aufschütten) - opgieten - Maas - Vgl. inschùdden. 

opsenadig, zie opstenadig. 

opsinjoorken (o) (folkloristische poppenfiguur

opstoot (m) - uitbarsting (v. ziekte). // opstoten - (ook) (zL) opdringen, aansmeren, opzadelen. 

opstoven - (ook) 1. (Ant) (iem iets) wijsmaken; 2. (Ant) (iem) opstoken; 3. (Hasp) opstappen. 

opstroefelen (frequentatief van stroef)- 1. (v. haar) samenklitten; 2. (v. kleding) opfrommelen, 

oprimpelen - Hasp. - Vgl. stroef. 

opstroppen - 1. opstropen; 2. opstoppen. // opstropping (v) - verkeersopstopping. 

opstuiken - opstoken. // opstuiker (m) - opstoker - Hasp. 

opstuken, zie opsteken - Maas. 

opsturen - (ook) (iem. ergens heen) sturen - Hasp. 

optalloren, optaloeteren, zie opgetalloord - Ant, Mech, Gent. 

optelefoneren (contaminatie) – opbellen, telefoneren, bellen. 

opternief (bw) - opnieuw - Ant [oepternief], Mech [oepterneef]. - Var: oppenief. 

optevers, oppevers (bw) [oepteves, oeppeves] (

ordonneren - (ook) (o.i.v. Fr. ordonner) - 1. (L) schikken, regelen, organiseren, leiden; 2. (Ant) 

bevelen, opdragen. 

ore (v) (~oer = ijzerhoudende grond; ~Du. Ur) - slijk, modder: moenie in d’ore terten - loop niet 

door de modder. // oordijk (m) [oordiek] - moddersloot - mW. 

ore-, oren-, zie onder oor. 

orebeeste, zie orenbeest onder oor. 

orekens (o) (

otto (m) - auto. // ottokar, ottostop, ottostopper, zie autocar, autostopper. 

ou (v) (mv: ui; dim: uike) - ooi, vrouwelijk schaap - Tong, StT. 

ou (pers. vnw) (voorwerpsvorm) u, jou: ik ken ou; is dien boek van ou? // ouw (bezitt. vnw) - uw, 

jouw: waar staat ouwen otto? - A. - Vgl. a, awe. 

oubollig (bn) – (ook) ouderwets. 

ouch (bw) (~Du. auch) - ook - Maas. 

oud in: 1. oude jonge dochter, zie hieronder; 2. oude jonkheid (m) - vrijgezel, jonggezel; 3. oud 

vuil, zie onder vuil; 4. oud zot, zie onder zot. 2. oudejongedochter (v) - ongehuwde vrouw, 

jongedochter, ouFde vrijster. // oudeman (m) - rachitis. // oudemannenhuis - bejaardentehuis, 

bejaardencentrum; var: oudemannekenshuis, oudemanhuis. // oudpekensgesticht (o) (

overblijven - (ook) (Kor) [overbleuvn] - (van onweer) voorbijtrekken, overgaan. 

overboeffen, zich - (A, Dend,Waas) zich te barsten vreten, zich overeten. // overboeffinge (v) - 

(Waas) indigestie. 

overbuffelen - (iem) overdadig doen eten; syn: overstompen - Mech. 

overbuiken, zich [overbuukken] - zich overeten - mW. 

overcontent (bn) - zeer tevreden - Gent 

overdaan, zie overdoen. 

overdanig (bn) - overdreven - W. 

overdenken, zich - zich bedenken. 

overdoeffen - overbluffen: zij hei niks vi mei te stoeffen as ne lach vi al d’ander ’t overdoeffe 

(Crèjateef Complot °20) - zij heeft niets om prat op te gaan tenzij een lach om al de anderen te 

overbluffen - Brs. 

overdoen, zich - in enige activiteit door overdrijving zichzelf schaden, te veel van zichzelf vergen: 

zich overeten, zich overwerken, te hard trainen, te lang sporten enz.: ik heb mij overdaan. // 

overdaan in: overdaan zijn - (Mech) oververzadigd zijn, te veel gegeten hebben. 

overdood (bn) - zo goed als dood, half dood (ook van planten): overdood liggen - voor dood 

liggen, op sterven liggen - W. 

overdragen - (ook) klikken, verklikken, oververtellen. // overdrager (m), overdraagster (v) - 

(kinderen jongerentaal) klikspaan, verklikker, verklikster. // overdragerij (v) - geklik. 

overdunnig (bn) (

overinklaaien, zie overeenklaaien - nW. 

overjaar (bw) - verleden jaar - mW. 

overjaars, overjaars (bn) - 1. ouder dan één jaar: een overjaars kalf; 2. overjarig: een overjaarse 

hippie, een overjaarse hit. // overjaarszwijn (o) - (nW). 

overjeunen - (W) niet gunnen, misgunnen: overjeunde brokken smaken het best. // overjunstig 

(bn) - (mW) afgunstig - Vgl. jeunen. 

overkafzakken (

overpampelen - 1. (uitgestald fruit, groente enz) beduimelen; 2. (iemand) betasten, bevingeren - 

Dend. - Vgl. bepampelen, pampelen. 

overpeizen, zich (overpeisde-overpeisd) - zich bedenken - W. 

overpoeft zijn - te veel gegeten hebben - W. 

overpoosd (bn) [ouverpoeëst] - afgebeuld, bekaf, overwerkt. 

overpotelen - bevingeren, betasten. 

overroepen - (een zaak) overtrekken, opblazen, overschatten. 

overrokken (verl.dw. van overrekken, overrok, overrokken) - overrekt: ’k heb mijn schouder 

overrokken. 

overrompeling (v) - (ook) overmatige drukte, toeloop, bestorming. 

overschakelen - (ook) (telefonisch) doorverbinden. 

overscheute (v) - overschot - mW, zW. 

overschietinge (v) - granaatbeschieting, bombardement - W. 

overschoeffelen - 1. (Dend) te vluchtig afwerken; 2. (Ant) zich overeten; 3. (Ant, Waas) (iem) 

beïnvloeden, domineren: laat u niet overschoeffelen. 

overschot in: 1. op overschot hebben - over hebben; 2. in (of: op) den overschot zitten - niet 

meetellen, haar zeg niet mogen doen; 3. overschot van gelijk hebben - meer dan gelijk hebben. 

overschrijven – (ook) (iem) schriftelijk aanklagen – Kemp. 

overschrikkelen - overslaan, laten voorbijgaan: een bladzij, een aflevering, een week, een rondje 

overslaan. - Vgl. schrikkelen. 

overshoop (bw) - overhoop - Kor. 

overslagen (sloeg over, overgeslagen) - overslaan - A. 

overslapen, zich (~Eng. oversleep) - zich verslapen. 

oversnijden - doorsnijden: de keel oversnijden. 

overst in: t’overst de kop (bw) - (Waas) over de kop. - Vgl. overkop. 

overste (m & v) - (ook) meerdere, chef, superieur; directeur, -hoofd: bureeloverste, dienstoverste, 

afdelingsoverste. 

oversteek (m) - (zW) overzet, veer. // oversteekgeld (o) - veergeld. // oversteeksel (o) - (nW) 

[overstiksel] oversteekplaats: dat kruispunt is een gevaarlijk oversteeksel. // oversteken (stak 

over, overgesteken/overgestoken) - (ook) (W) 1. langs komen, een bezoek brengen; 2. inhalen, 

voorbijrijden, voorbijlopen, passeren. // oversteker (m) - (zW) veerman. 

overstiel in: overstiel zijn - (met haar maandstonden) over tijd zijn: zij is al vier weken overstiel - 

Ant. - Vgl. overstier zijn. 

overstier in: overstier zijn - te laat zijn, over tijd zijn, later dan voorzien aankomen: je zy’ weeral 

overstier - je bent alweer over tijd – Ost, Brg. - Vgl. overstiel zijn, buiten stier. 

overstraat in: goed overstraat kunnen met iemand - goed overweg kunnen, het goed met iemand 

kunnen vinden - nW.[overstrôte]. 

overstring in: overstring liggen met iemand - niet overweg kunnen met iemand - nW 

[overstrieng]. 

overstroopsel (o) [overstropsle] - kussensloop. 

overtijd (bw) - 1. (W, O) vroeger, destijds, eens: overtijd, nen onderpaster had een spiegelkas 

gekocht. (Walter de Buck °19); 2. (Mech, Gent) onlangs; 3. in: (met zijn auto) overtijd staan - 

(Gent) zijn parkeertijd overschreden hebben: ik sta bijkanst overtijd! - Var: overtijds (betekenis 

1 en 2). 

overtlest, zie overlest - Mech. 

overtreding in: in overtreding nemen - bekeuren, op de bon zetten, verbaliseren. 

overtrek (m) - (ook) sloop.

overtrekken - 1. betrekken: de lucht overtrekt; 2. (Mech, mW) (iem) een pak slaag geven. // 

overtrokken (bn) - (vh weer) betrokken. 

overvliegen (overvloog, overvlogen) - vliegen over: wij overvlogen de Alpen 

overwegen - (ook) overbelasten (ook fig) - nW. 

overwelmen (

pa (m) - (ook) (als aanspreking) kameraad - Brs. 

paak! (tw) - (uitroep van afkeer of walging) - ajakkes, jakkes. 

paaldjen (v) [pôldjen] (

paggelen - waggelen. 

paggenoten (mv) [met Duitse g] (

pallieter (m) - levensgenieter: ’k kom uut ne nest van sloebers en snoepers en foefelaars, pallieters 

en arme schlemielen (Willem Vermandere °50). // pallieteren - (A) de dag plukken, zorgeloos 

van het leven genieten, er de kantjes aflopen. // pallieterke (o) 1. (A, Lier) levenslustig kind; 2. 

(Mech) klein ventje; 3. (kindert) pink; vgl. patieterke. 

palmares (ook o) [palmares, o.i.v. Fr]: het palmares - de palmares: we zullen nooit of nimmer 

vragen naar naam, adres en palmares van die de schuld zijn van die plagen (Wannes van de 

Velde °103). 

palmenhout (m) - (in een rooms ritueel) palmtak; (collectief) palmtakken. // palmen (ww) – 

(Kemp) (op palmzondag) palmtakjes aanbrengen. // palmenhouten (Ant) 1. (bn) houterig; 2. 

(m) houten Klaas. // palmenzondag (m) - palmzondag. 

palmmuts, zie pulmmuts. 

palodderen - (met iemand) de draak steken - Mech. 

paloeten (m) - bedriegen. // paloeter (m) - bedrieger. 

palto (m) (

panne I. (v) - (W, O, Brs) pan; 2. (Brs) kont: een dikke panne; in zijn panne krijgen. // panharing 

(m) - (ook) mager persoon, kakebeenhuishouden. // panneke-vet (o) [penke vet] - (Maas) 

lekker eten, goed eten: det is dô altijd penke vet. // pannenbruinder (m) [pannebruundere] - 

(mW) 1. pottenkijker, keukenpiet; 2. muggenzifter, kommaneuker, punaisepoetser, haarklover. 

// pannenflikker (m) (

pardonneren (

partie (v) (

paswerker (m) (leenv.

patron, patroon (m) (Fr) - 1. baas, werkbaas, werkgever, eigenaar (v.e. bedrijf), patroon; 2. 

kroegbaas, waard, kastelein: hij vroeg in ’t zuiver Brabants de kastelein om drank, maar de 

patron die zei pardon, je ne comprends pas flamand (Wannes van de Velde °14). // patronaal 

(bn) - van de werkgever(s): patronale bijdrage - werkgeversbijdrage. // patronaat (o) - (ook) 

de (gezamenlijke) werkgevers. // patronage (m) (Fr) - patronaat (r.-k. jongens- of 

meisjesvereniging). 

patsj (m) - pet, muts - Maas. 

pauwedette (v) - pagadet, opgedirkte vrouw. 

Pauwel (

peerd (o; dim: pertje, pjekke) [pêêrt, pèèt, pjet] - 1. paard: ...en ze pakken naar hun zweerd en ze 

kruipen op hun peerd (Wannes van de Velde °12); var: piëd (L), pjed, pjè èd (B), pèèd; 2. in: 

wreed op zijn peerd zitten - (Gent) zich erg druk maken (over iets). // peerdenboever (m) (~Fr. 

boeuf = rund) - (W) voerman, paardenkrecht// peerdenchique, peerdensjiek (m) (

peizen (peisde, gepeisd) - (ook) denken: gij peist zeker dat ik zot ben?; ge zegt mij dat’t zo moeilijk 

is te peizen en te weten dat iedereen zijn waarheid heeft (Walter de Buck °46). // peizen op - 

denken aan: - peist tons maar niet te vele op uw eigen! (Walter de Buck °57); maar als ik nu 

nog peize op Piere, de beeste... (Willem Vermandere °20); ik druum van aa, ik paas op aa, ik 

aaf van aa allien - (Crèjateef Complot °24) - ik droom van jou, ik denk aan jou, ik hou van jou 

alleen; vgl. napeizen. // peizachtig, zie peinzachtig. 

pek (o) - (ook) asfalt. // pekker (m) - (Ant) asfaltwerker. 

peke, pekes, zie peeke onder pee. 

pekelen - (ook) 1. berispen; 2. afrossen, slaag geven. - Vgl. pikken II. 

pekelhoer (v) - verlepte hoer. // pekelteef, pekelteve (v) - 1. (Ant, L, Mech) kreng, feeks, 

helleveeg; 2. (Gent) [pekelteve] vitster, albedil; zuurmuil. 

pekkel (m) - 1. bikkel; 2. (van meubelen) poot; vgl. pikkel. 3. (van mens en dier, inform) been, 

poot. // pekkelen - 1. bikkelen; 2. pikkelen, trippelen. - W. 

pekken, pekking, zie pikken II. 

pekkendonker (m) in: in den pekkendonker - in het pikdonker - Gent. - Vgl. pikkendonker. 

pekker, zie onder pek. 

pel, pelle (v) - (van groente en fruit) schil, vel, peul; vgl. peel. // pellenpatatten, pelpatatten (mv) 

- aardappelen in de schil (gekookt). // pellen (ww) - (ook) 1. schillen; 2. (bij zonnebrand) 

vervellen. // pellekes, pelletjes (mv) - hoofdroos, schilfertjes. 

pelder (m) (

peper I. in: peper geven - 1. (Gent) er kracht achter zetten, ’m van katoen geven, ‘m van jetje 

geven; 2. (Gent) neuken: hij heeft van z’n leven veel peper gegeven (Walter de Buck °21); 3. 

iem. peper geven - afturven, aftroeven, iem. van katoen geven, iem. van jetje geven, “afdrogen. 

// peperbol (m) - (ook) pepernoot. // pepergullekes (mv) - (Mech) haagdoornbessen. // 

peperkoek (m) - (ook) 1. snijkoek, ontbijtkoek, honingkoek; 2. gemberkoek. // peperkoren (o) 

(

permanence [permanañs, permanense], permanentie (v) (

pertig (

peut (m) - 1. kikker, kikvors; 2. bangerik, schijtlaars - Ant. - Vgl. puid (W, O) 

peutertuin (m) (leenv.

pier in: 1. piere zijn - (Brs) [piere met korte ie] a) voor de pieren zijn; b) lazerus zijn; 2. zo dood of 

ne pier, zo dood as ne pier - morsdood; 3. naar de pieren - (informeel) voor de pieren, naar de 

haaien. // pieren (ww) - pieren vangen; vis vangen met pieren als aas; // pierenland in: naar 

het pierenland gaan - doodgaan, begraven worden; naar (het) pierenland zijn - dood zijn, dood 

en begraven zijn; voor de pieren zijn, naar de haaien zijn. // piernaakt, pierenaakt - 

poedelnaakt, spiernaakt, moedernaakt. // pierenverdriet (o) - (Ant) mager mens, bonenstaak, 

kakebeenhuishouden. 

pierel, zie perel - Maas. 

pierelen I. (~Fries pjerre = sarren; ~Noors pirre = prikkelen) - plagen. - Vgl. pierig. 

pierelen II. - (Kor) plassen; vgl. pierewiere. // piereloeke (o) - (Brs) 1. (liefkozende aanspreking 

voor kindje); 2. (kindert.) pikkie, plassertje - Vgl. perluutje. 

pierelke (o) - klein stukje, klein beetje - mW. 

pieremegoggel (v) - pieremachochel, logge lompe vrouw - Ant. 

pieren I. - (ook) 1. gooien; 2. doen in: goed gepierd - (Brs) [goe gepeet] flink gespeeld, knap 

gedaan; niks pieren - (zL) niks uitsteken, niets verrichten; 3. bedriegen, foppen; 4. kotsen. - Zie 

ook wegpieren, opgepierd. 

pieren II. - (~Ndd. piren, ~Eng. to peer) - scherp toekijken, turen - A, O. 

pierewiep (m) - slappe koffie, flut - W. - Vgl. pizzewis, pislawa, pisseloe. 

pierewiere (v) - kut - W. - Vgl. pierelen II. 

pierewietje (o) – steekkarretje, stekwagentje – Ant. – Var: pirrewitje. 

pierig (bn) (~Fries pjerre = sarren; ~Noors pirre = prikkelen) - boos - Kemp. - Vg. pierig. 

piering (m) (contaminatie van tetting en pier) - pier - zL. 

pierjanklaas (m) - meeloper, zwakkeling, iemand die zijn eigen mening niet durft te uiten - Gent. 

Pierke in: 1. (Gent) Pierke Just (o) [zjuust] - Pietje Precies, Pietje Secuur; 2. (Ant) [pierreke] een 

onderkomen mannetje; 3. in: verlaten van God en klein Pierke - (Gent) moederzielalleen, van 

God en alle heiligen verlaten. 

pierlala (m) (

pieter (m) (

pikdraad (m) - (ook) prikkeldraad. 

piket I. (

pin I. (bn) - schriel, gierig. // pin, pinne (v) - (ook) gierige mens, krentenweegster, “krent”. // 

pinnig (bn) - gierig, schriel, zuinig. // pinnekendun (bn) (

pis I. in: piske (o) - plasje: een piske doen, een piske placeren - een plasje doen. // piskous (v) - 

(ook) 1. (Ant) bangelijke vrouw, bangelijk meisje; 2. (Gent) [piskijsse] “bakvis”, tienermeisje. 

// pissebloem, pisseblomme (v) (~Fr. pissenlit = pissebed) - (W, O, A) paardebloem; var: 

pisbloem; pisblom; pisblomme (Gent). // pisseloe, pislawa (v) - (Ant) slappe koffie; bocht; vgl. 

pizzewis, pierewiep. // pissemuis (v) - (Ant) 1. kutje; 2. klein meisje. // pissen in: loop pissen! - 

(Maas) ga weg! // pissewieteren - (Ant) (kindert. of gemoedelijk) - plassen; vgl. pizzewiet. // 

pissijn (v, o) (

pizzewis (m) - 1. (kindertaal) plasje: pizzewis doen - een plasje doen; vgl. pissewieteren, wiske; 2. 

(Ant) slappe koffie; vgl. pisseloe, pislawa, pierewiep. 

pjaad, pjaad, zie peerd, paard - Hass, Hasp, StT. 

pjèd, pjèèd (o; mv: pjère) - paard. // pjère- (in samenstellingen) - paarden-: pjèrestront, pjèrekop, 

pjèrefretter enz. // pjèruug - paardenoog, zie ald. - B, A, L. - Var: pjaard (Hasp). 

pjeetsj, zie pêche - zL. 

pla, zie plat II. 

plaagsteert (m) - W - plaaggeest. // plaagstok (m) id. 

plaai (v) (

plakken - (ook) 1. poffen, op krediet kopen; vgl. plak II.; 2. (v. echtgenoten) in de steek laten, laten 

zitten. 3. aanplakken: verboden te plakken. 4. in: blijven plakken - (ergens, m.n. in een café) 

blijven hangen; vgl. plakkot; 5. (Gent) klappen, applaudisseren: in d’ handen plakken. // 

plakbrief (m) - (purisme voor) affiche, aanplakbiljet, poster. // plakijzer (o) - (A) magneet; vgl. 

trekijzer. // plakkaat (o) - (ook) affiche, aanplakbiljet. // plakkage (m) (

plat I. (bn, bw) - (ook) 1. (o.i.v. Fr. plat) lek: ne platten band; mijnen band is plat; 2. (van drank) 

verschaald, niet schuimend: plat bier; 3. (leenv.

plekken - (B, L) 1. kleven, plakken, lijmen; 2. (Brs) bepleisteren; 3. (L) plakkerig zijn; 4. in: 

blijven plekken - (v.e. persoon) (ergens) blijven hangen. // plekijzer (o) - (Brs) magneet. // 

plekleer (

plooi II. (m) (

poei (v) - (kindert.) paard. // poeike (o) - kechie, keggetje, sneetje brood, boterhammetje - zL. 

poeier in: poeieren - (Brs) afranselen. // poeiering (v) - (Brs) pak rammel. // poeierdoos (v) - 

(ook) (Gent) fel opgetutte vrouw, tuttebel. // poeierdroog (bn) - kurkdroog. - Zie ook poer. 

poek (m) - slaag - Maas. 

poekel (m) - bochel, rug. // poekelen - (een kind) op de rug dragen - zL. - Vgl. pochel(en). 

poel (v) [korte oe] (

poet I. (v) [lange oe] - 1. part, deel: ek loêt on kozaainen en on nichte elk za poêt van d’erfenis 

(Crèjateef Complot °27) - ik laat aan neven en nichten elk hun deel van de erfenis na; 2. in: 

poet getweenet (bw) - fifty-fifty - Brs. - Vgl. paart. - Zie ook part. 

poet II. (m) - (kindert) scheet, wind: een poet laten - W. 

poet III (v) - kut - zL. 

poetrel (v) (

pollevieën (mv) (

poot I. in: poten af! - handen thuis! // pootje (o) - 1. in: iem. pootjelap zetten - (Ant) een pootje 

lappen, een pootje zetten, een pootje draaien, een beentje lichten, tackelen. 2. in: iemand (een) 

pootje steken - id.; 3. in: ’t pootje hebben - (informeel) podagra, voetkramp, voetjicht hebben; 

var: peutje (zL); vgl. pootziekte. // pootkruid, potenkruid (o) [-kraud] - (zL) armkracht, 

lichaamskracht, handarbeid. // pootziekte (v) - (ook) (

post II. (v) in: postbedeling (v) - postbestelling. // postbediende (m & v) - postbeambte, 

postambtenaar. // postcheck (m) - 1. postcheque; 2. postgirodienst, postchequedienst, 

girodienst; 3. girorekening. // postchecknummer (o) - gironummer, postgironummer, 

girorekening. // postcheckrekening (v) - postrekening, girorekening. // postcollo (m; mv: 

postcolli) (

potterij, potuil, zie onder pot. 

potvent (m) - homo, “nicht”, “poot”- Gent [potvint]. 

potverdekke (tw) - (bastaardvloek) potverdorie. // ←potverdekelinge (tw) – (Gent) id. 

poudelen - schrobben - Maas. 

poulain (m) (Fr) - (ook) 1. (in een sportwedstrijd) favoriet; 2. (politiek) beschermeling. 

poule (v) (Fr. = hen) - (in duivensport) inzet. 

poupeschijterke (o) - flink baasje - Maas. 

pousseren - (ook, o.i.v. Fr. pousser) aanporren - Gent. 

poussette (v) [poesset] (Fr) - 1. wandelwagentje, buggy; 2. shopper, caddie, 

boodschappenwagentje. 

pout, potbiene, zie poort - Brs. 

poutrel (v) [poetrel] (

preferentie (v) (

prezzekant (m) (met dentale d/z-wisseling uit predikant.) meikever - oB. - Vgl. preekheer, 

kapucijn. 

prezong (o) [met doffe e] (

probabel (bn) (

proost (m) (syncope van Lat. propositus = vooraan geplaatst) - aalmoezenier, geestelijke belast 

met de zielzorg bij een vereniging of instelling. 

prop in: met iets voor de proppen komen (contaminatie) - voor de pinnen komen, op de proppen 

komen. 

propaganderen - propageren. 

proper (bn) - (ook) 1. verzorgd, keurig, netjes; 2. zindelijk; 3. (ironisch) ongepast, onbetamelijk: 

awel, ’t is proper! - het is me wat moois! // propericheds (v) - (zL) netheid./ / properteit (v) 

(

prutvarken (o) - nietsnut. 

publiciteit (v) - (ook, o.i.v. Fr. publicité) 1. reclame; 2. advertenties, het adverteren. // 

publiciteitsagent (m & v) - advertentiecolporteur, advertentieacquisiteur. // publiciteitsblad (o) 

- 1. advertentieblad; 2. reclameblad. // publiciteitskantoor, publiciteitsbureau (o) - 1. 

reclamebureau; 2. advertentiebureau. 

publiek in: in publiek (bw) (

punt II. (v) - (ook, o.i.v. Fr. pointe) in: 1. punt aan de lijn, punt andere lijn, punt aan de regel, punt 

andere regel – en daarmee uit, punt uit; 2. op de punt van zijn tenen (leenv.

Q 

quadrillee (bn) [kadrilee] (

a (bn; verb: raaf, rave; raver, raafst) - rauw - B. 

raad (o; dim: rèèdsje; mv: rajer) (

aak I. (bn) - (ook) (scherts) zwanger: het is raak of: ze heeft raak - Ant. 

raak II. (m) (~Du. Rachen = keelholte) - gehemelte - nL. 

raak III (m) (~Eng. rake) - hark; var: rake (W). // raken (~Eng. to rake) - harken. - Vgl. reek, 

reken. 

raal (bn) [rool] (met r-dissimilatie uit raar) - 1. raar, zonderling; 2. schaars, zeldzaam, zelden - 

Leu. 

raam (m) - mep. // ramen (naar iem.) - iem. slaan, een vuistslag geven. 

raan (radde, gerad) (syncope van raden) - raden - W. 

raanfelen - rafelen - nW. 

raap I. (v) - 1. (ook) (mW) [rôpe] (spotn) kaalkop; 2. in iemands rapen zitten - iem benadelen, iem. 

schaden; 3 in iemands rapen schijten - onder iemands duiven schieten, zich met iemands zaken 

bemoeien, iem. een pad in de korf zetten, iem. in zijn kruis tasten; in iemands rapen gescheten 

hebben - het verkorven hebben bij iem. // raapsmout (o) - raapolie. // raapsoep in: raapsoep 

gegeten hebben - slim, gewiekst zijn. // rapengroeze (v) (~gras) - (nW) raaploof; vgl. groeze. 

raap II. in: raapappel (m) - afgevallen appel; vgl. A.N. raapfruit. // raaphout (o) - sprokkelhout. // 

rapelijk (bn) - (mW) besmettelijk; var: raaplijk; vgl: betrapelijk. // rapeling (m) (meestal mv:) 

rapelingen - afgevallen vruchen, raapfruit; var: raaplinge (mW). // rapen - (ook) (o.i.v. Fr. 

attraper) vatten, opdoen: een ziekte rapen, een kou rapen; vgl. betrapen. 

raar (bn) - (ook, o.i.v. Fr. rare) 1. zeldzaam, schaars; var: raal (Leu); 2. in: raar of zelden (bw) - 

zelden of nooit; 3. in: rare Marus (m) - (Ant) zonderling; 4. in: raren tist (m) (

affinerij, raffinerie (

amponeu (m) (

assurant (bn) (

azend (bn) - (ook, o.i.v. Fr. enragé) (van honden) dol. // razentig (bw) - (nL) razend: razentig 

kwaad; vgl. raastig. // razernij (v) - (ook, o.i.v. Fr. rage) hondsdolheid. // razig (bn, bw) - (Brs 

[roezeg], nW [rôzig] razend. - Zie ook raastig. 

reaal (bn, bw) (

ecolletten, recolettinen (mv) (

eewaal (m) - 1. rakker, bengel; 2. kwajongen, vandaaltje // reewalen - (v. kinderen) slordig, 

onzorgvuldig zijn - Ost. 

referte, referentie (v) - (ook) (op brief) kenmerk. 

reflet (m) [reflê] (Fr) - glans, weerglans, afglans, weerschijn - Kor. 

refter (m) (syncope en assimilatie van Lat. refectorium) - (ook in fabriek, bedrijf, instelling enz.) 

eetzaal, restaurant, kantine. 

refuseren [refezere] (

ein I. (bn) - (ook) netjes, zuiver, schoon. 

rein II, reen (m) (~Du. Rain) - grens tussen twee akkers, akkergrens; var: reem, riem. // reinen, 

renen - grenzen, palen. // reengenoot [reingenuut] - eigenaar van aangrenzend land. // 

reensteen (m) [reinstein] - grenssteen (op bouwland) - nL. 

reinen - regenen. - Vgl. rennen, rinnen, rengeren, regeren. 

reip, reipen, zie reep, repen - L. 

reis I. in: reisduif (v) (leenv.

emmelentijd (m) (

eproche (v) [reprosje] (Fr) - verwijt. // reprocheren - verwijten - Kor. 

reps (m) (Fr

éussite (v) (Fr) - (ook) soort van patience, 52-en - Gent, Kor. 

reutelaar (m) - (ook) 1. ratelaar, ratelpopulier, trilpopulier, ratelabeel, esp; 2. espenhout. 

reuteteuten - 1. tegenstribbelen; 2. inbrengen, zijn mening geven: hij heeft hier niks te reuteteuten 

- Waas. 

reuve (v) - roof, roofje, wondkorstje - W. - Vgl. roefke, reifke, rap II. 

reuze, zie ruze - Brs. 

reuzelen - 1. (Waas, Kor) ritselen; 2. (mW) gruizelen, in gruis afbrokkelen; 3. (nW) (v. graan e.d.) 

wegglijden, vallen - Vgl. ruizelen, reuzen. 

reuzen (ww), zie reuzelen 3 - nW. 

revanche in: revanche pakken - wraak nemen, revanche nemen - W. 

reve, zie reef - Kor. 

reveille (v) [revije, revêlle, revilje, revildje] (

ieken - (ook) 1. ruiken: da riekt lekker; 2. in: iem. niet kunnen rieken (of zien) - niet kunnen 

luchten, uitstaan; 3. in: dat kan er niet aan rieken - (Brs) [reeke] dat kan er niet aan ruiken, dat 

haalt er niet bij; 4. in: er het rieken naar hebben - (Waas) er het raden naar hebben. 

riekoord (v) (

ijp in: rijpigheid (v) - (Gent) rijpheid. // rijpte (v) - (W) 1. rijpheid; 2. (Kor) hoofduitslag. 

rijs (m) (

ippelment (o) (

oe (v; mv: roen) (

oete, zie route. 

roeve (v) - kras, groef - nW. 

roewe (v) - roede i.a.b. - nW. 

rof! (tw) - roef! - nL. 

roffel (m) - (ook) rammeling, pak ransel, pak slaag. // roffelen - (ook) 1. slaan; 2. overhaast 

werken. - Vgl. roefel, roefelen, roefeling. 

roffen, zich (rovde, gerof) - zich losrukken - nL. 

rogel (m) - kuit (v. vis) - Leu [rougel] 

rogge in: roggekant (m) (

onddabberen - rondslenteren - Leu. 

ronddasschen - doelloos rondlopen - nW. 

ronddragen - (ook) (reclame, kranten) rondbrengen. // ronddrager (m) - 1. bezorger; 2. 

sandwichman. - Vgl. rondgaan, rondkomen. 

ronddretsen - rondzwerven, op een drijvende kiel zijn - nW. 

ronddweilen – rondzwerven, door de straten slieren - Waas; var: ronddwillen [W] - Vgl. A.N. 

langs de straten dweilen. 

ronddzjollen - ronddwalen - Waas. - Vgl. tjolen. 

ronde (v) - (ook) 1. rondte: in de ronde zitten - in de rondte, in een kring; 2. het rond: in de ronde 

spatten - in het rond; 3. omtrek: die boom is twee meter in de ronde - heeft twee meter omtrek; 

3. rondje: een ronde geven; 4. (W) ring, cirkel. // rondje (o) - (ook) (Kor) wondkorstje. // 

rondering (m) - (Hass) ronde, kring, cirkel. 

rondeel, zie rondel - Gent. 

rondel (v) (

onk (m) - 1. geronk, het ronken; 2. (Ant [roenk], Kor) praatje, gerucht: ik hoorde daar ne ronk 

van. // ronken - (ook) 1. (v. katten) spinnen; 2. in: iets horen ronken - (een gerucht over) iets 

opvangen; 3. (Gent, W) snurken; 4. (Kor) mopperen, morren. // ronkedekoer (m) 

[roenkedekoêr] - (nW) mopperaar, brompot. // ronker (m) - 1. snurker; 2. (Waas, nW) 

bromvlieg; 3. (Kor, nW) meikever; 4. (Kor) mopperaar. // ronkinge (v) - (Kor) mopperaarster. 

ronsen, ronselen - 1. knorren, snorken; 2. mompelen; 3. morren. // ronseneer (m) [ronsenêre] - 

brompot. // ronspot, ronselpot (m) - brompot. // ronskont (v) [ronskonte] - mopperaarster - 

Kor. 

rontelom - 1. (bw) rondom; 2. (m) grond rondom een woning, erf - nL. 

roodbaard (m; mv: roodbaars) [robaart] - poon - W. 

roodendig (bn) - roodachtig - Eek, Kor. 

roodjonk (o) [roeëjonk] - roodvonk - Waas. - Vgl. roojoenk. 

roodsel (o) - (ook) lippenrood - W. - Vgl. rosel. 

roof (m) (~Eng. to rove = grofspinnen, voorspinnen) – 1. streng wol, streng garen; 2. (Kemp) (bij 

een schaap) jaarlijkse hoeveelheid wol. 

roofing (m) (

ost (bn) - 1. roest, verroest, roestig; 2. ros, rossig, rosharig, roodharig: ne rosten - een rosse man; 

’n roste: een rosse vrouw; geen roste klute - geen rooie duit; zie klute; 3. (Kor) [roste] schor, 

hees. // rostekop (m) - roskop, roodkop. // rosten - roesten. // rostgat (m) - strontvlieg. // 

rostigheid (v) - roest - W, O. 

rosteel (o) - ruif - nW. - Vgl. rasteel. 

rot in: rottekop I. (m) (

uchtig (bn) (~gerucht

ul (m) - 1. gesnor, geronk, gespin; 2. meikever; 3. gebabbel. // rullen (~Ndd. rallen = babbelen) - 

1. spinnen, snorren, ronken, zoemen; 2. (W) kletsen, lullen; 3. (W) mopperen, morren; 

opspelen; 4. (Ost) mokken; 5. (W) mompelen. // rulder (m) - bromvlieg - Vgl. manerulder. - 

Vgl. berullen, rulle. 

rulle (v) - 1. worm (in vruchten); 2. meikever; 3. (vrouw) liefje: kom, myn rulletsje - Ost. - Vgl. rul. 

rummededum (bw) - omver, overhoop (lopen, rijden) - Leu. 

rummel (m) - rommel. // rummelen - rommelen - Leu. 

rumulte, zie ramult - Kor. 

runken, zie ronken - Leu. 

runnen (

S 

Aan de Nederlandse klankgroep [sch] beantwoorden in bepaalde dialecten andere klankgroepen: 

[schoon] klinkt in Limburg vaak [sjoon], in West-Vlaanderen [sgoon] of [sjhoon], in diverse 

plaatsen in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Brabant [skoon]. In bijna alle gevallen 

spellen wij dergelijke woorden met sch, ook als er geen verwante vorm ervan in de 

standaardtaal voorkomt. 

De [sj]-beginklank komt zowel voor in Nederlandse erfwoorden als in woorden van nog 

herkenbare Franse oorsprong. Eerst genoemde spellen we met sj, de laatst genoemde met ch. 

saai (m, o) (

salu I. (m) (

sarzje, sarzjie (v) (

schabletter (m) (

schap (o) - (ook) 1. legkast, plankenkast; 2. (in café) flessenrek: een trappist, van ’t vat of van ’t 

schap?; zie ook schab. // schapraai (o, m) (

schaverdijn (~schaven) - (W) schaats. // schaverdijnen (ww) - 1. (W, Gent) schaatsen; 2. (Brs) 

[schoeverdaaine] glijden (op een glijbaan). - Var: skaverdien. 

schavies (m) - schoorsteenveger - Ant. 

schavijn (m & v) - vulgair persoon - Ant. 

schavot (o) (

Scheld in: ’t Scheld - de Schelde - Ant. - Opmerking: door proclise van het lidwoord ontstaat 

d’Scheld, door assimilatie uitgesproken als [tscheld]. Scheld is dus geen (onzijdig) het-woord, 

hetgeen duidelijk wordt als er een bijvoeglijke bepaling voor wordt geplaatst: de machtige 

Scheld (niet: het machtige Scheld), de Westerschelde (niet: het westerscheld). De 

dialectspelling ’t Scheld is dus niet verantwoord. Etymologisch correcter zou zijn: d’Scheld. - 

Zie ook de opmerking bij stad en bij school. 

schelf, schelve, schelft (v) - (ook) hooizolder, strozolder. 

schellen in: er ene gaan schellen - een borrel gaan drinken - Gent. 

schelp (v) (ook) 1. eierschaal; 2. in: uit zijn schelp, in zijn schelp kruipen - uit, in zijn schulp 

kruipen; var: uit zijn schelp komen. // schelploos (bn) in: een schelploos ei - een windei. // 

schelpslekke, schelpslak (v) - huisjesslak. 

schemel (bn, bw) - schamel - nL [sjemel]. 

schemelen (~schemer) - (v. licht) flikkeren. 

schendeventen (

scheut, scheute (m, v) - 1. afschot, helling; 2. pijnscheut; 3. (A, Gent) (van puber) groeischeut: ze 

is in heur scheut - in haar groei. 4. in: zijn scheut kwijt zijn - (Ant) uit zijn gewone doen zijn; 5. 

(Maas) [sjuut], zW [skeute] (geweer)schot; 6 in: geen scheute poer weerd zijn (~Du. keinen 

Schuss Pulver wert sein) - (Kor) nergens voor deugen, geen knip voor de neus waard zijn; 7. in: 

scheut geven – (A) er vaart achter zetten, ‘m van katoen geven. 

scheutelvlees (o) – spek – mW: 

scheutig in: niet scheutig zijn op iets - niet gebrand, niet belust zijn op iets - O, A. 

schieloos (bn, bw) - roekeloos, onbezonnen. 

schien (schiede, geschied) (

schillen (schilde/schol, geschild/geschollen) - (ook) schelen i.a.b.: het kost heur nie schillen - het 

kon haar niet schelen; het schilde geen haar; wat schilt er?; dat schilt honderd gram. - Vgl. 

verschillen. 

schinde (v) (

schoffel (m) - (ook) spade. // schoffelen - (ook) overhaast te werk gaan. 

schoft (v) - (ook) (informeel) rug (v.e. mens) - Ant [schoeft]. 

schoften - schaften. // schofzak (

school in: ’t school - de school - A, B. - Opmerking: door proclise van het lidwoord ontstaat 

d’school, door assimilatie in Antwerpen en Brabant uitgesproken als [tschool]. School is dus 

geen (onzijdig) het-woord, hetgeen duidelijk wordt als er door de dialectspreker een bijvoeglijk 

naamwoord of een aanwijzend voornaamwoord bij wordt geplaatst: de beste school (niet: ’t 

beste school), die school (niet: dat school). De dialectspelling ’t school is dus niet verantwoord. 

Etymologisch correcter is d’school, met het weglatingsteken na de d. - Zie ook de opmerking 

bij stad en bij Scheld. - // schoolbestuurder (m) - schoolhoofd; directeur. // schoolgerief (o) - 

schoolbehoeften, schoolartikelen. // schoolieffer (v) (

schoul (m) - regenbui - Maas. – Vgl. schouer, schoer. 

schout (m; mv: schouts) [schout] - scout, padvinder. 

schouw I. (v) - (ook) schoorsteen. // schouwblad (o) – (Brg) schoorsteenmantel. // schouwboord 

(m), schouwbord (o) - schoorsteenblad, schoorsteenmantel, schoorsteen. // de 

schouwgarnituur (v) - het schoorsteengarnituur. // schouwkleed (o) – (Brg) schoorsteenkleed. 

// schouwstik (o) (

schrijf in: schrijfboek (m, o) - (ook) schrift. // schrijfgerief (o) - schrijfbehoeften, schrijfgerei, 

schrijfbenodigdheden. // schrijfmachien (o) - schrijfmachine. // schrijfsterigge (v) - (Gent) 

schrijfster. // schrijvelaar (m) (

schuif, schuive (v) - (ook) la; vgl. schof. // schuifachtig (bn) - glad, glibberig. // schuif-af (m) - 1. 

(Brs, O, nL) glijbaan; 2. (nL) [sjievaaf] appelmoes. // schuifke (o) 1. plakje (beleg); 2. in: in 

schuifkes - (B, A, Gent) stapsgewijze, met tussenpozen, in afleveringen, stap voor stap, 

gespreid; 3. in: het schuifke krijgen - (Ant) afgewezen worden. // schuiven - (ook) 1. (v. 

jaargetijde) vorderen; 2. in: beginnen te schuiven - (Brs) (v. voorraad) opraken, slinken. // zich 

schuiven - (Brs) opzij gaan, plaats maken, opschuiven: schoft a (letterl. = schuift u); vgl. schiet 

u. 

schuifel in: schuifeltje (o) - (W) [schuuffeltsje] fluitje: den arbiter z’n schufeltje. // schuifelen - 

(ook, o.i.v. Fr. siffler) (W, O) fluiten, gieren: hoort de wind, ie schuuffelt an ’t raam (Willem 

Vermandere °16). // schuifelette (v) (W) [schuuffelette] (contaminatie van schuifeltje en Fr. 

sifflet = fluit) - fluitje - W. 

schuilhokje (o) - (bij halte o.v.) abri, wachthuisje, bushokje, tramhokje. // schuilhuisje (o). 

schuim in: schuimen - (ook) 1. roven; 2. klaplopen. // schuimer (m) - (ook) 1. rover; 2. (Ant) 

landloper, avonurier; 3. (Ant) klaploper, nietsnut. 

schuin in: ne schuine Gérard [zjeraar] - een achterbaks persoon - Gent. 

schuiven, zie onder schuif. 

schuiveren, zich - rillen, huiveren - Maas [schouvere]. 

schuldhond (m) - schuldenmaker - Ant. 

schulp (v) - schelp - Maas. - Vgl. A.N. in zijn schulp kruipen. 

schummel (m) - schimmel - Ant. 

schup I., schuppe (v) - 1. schop i.a.b.; 2. spade; 3. (Brs) [schùp] schep; 4. (Vilv) hachee, gestoofd 

vlees; 4. in z’n schup afkuisen - a) ermee nokken, aftaaien, afnokken; b) z’n laatste adem 

uitblazen: ’k wil as ek man schup afkosj bai aa en plosj (Crèjateef Complot °8) - ik wil, als ik er 

het loodje bij neerleg, bij jou een plaats. // schuppen (mv) - (kaartspel) schoppen. // 

schùppengek (m) in: voor schùppengek staan - (nL) de klos, de dupe zijn. // schuppenzot (m) 

- 1. schoppenboer; 2. in: voor schuppenzot staan - (Ant) de klos, de dupe zijn. // schuppenaas 

in: van schuppenaas gebaren - (Brs) doen alsof z’n neus bloedt, zich van den domme houden; 

vgl. van krommenaas gebaren. // schuppenzevenoog (m) - (Hass) sul; vgl. koekenvijfoog. // 

schupstoel in: op z’n schupstoel zitten - (Ant) op zijn schopstoel zitten. 

schùp II. in: schùpkees (m) [schùpkeis] - (Brs) schepkaas. // schùppen (ww) [schùppe] - (Brs) 1. 

scheppen; 2. (een dief) aanhouden; 3. in: d’r ene schùppen - er eentje (= ’n biertje) drinken. 

schuppes in: schuppes zijn - er vandoor zijn, er vandoor gaan, pleite zijn, z’n biezen pakken, ’m 

smeren - Brs, Ant. [schuuppes]. - Vgl. schubbes. 

schùppig (bn) (~Du. schäbig) - sjofel - nL. 

schurde, schurdig (bn, bw) - 1. (W) onstuimig, wild; 2. (mW) gortig. 

schuren - (ook) (de vloer) schrobben. 

schùrgen [schùrge] - sjouwen, kruien - Maas, nL. 

schurre (m) - woesteling. // schurrevel (o) - ruwe huid - Gent. 

schurremurre (o) [schùrremùrre] - schorremorrie - Ant. 

schutkring, zie schutskring. 

schutsel (o) - 1. schutting; 2. schot, tussenschot; 3. kamerscherm. 

schutskring (m) – (bij besmettelijke veeziekte) bufferzone, kordon. – Zie ook cordon sanitaire. 

schuttersmaatschappij (v) - schuttersvereniging, schutterij. 

schuurdeur (v) - (ook) (scherts) - gulp: dijn sjeerdier steit upe - je gulp staat open - nL. - Opm: het 

woord is allicht beïnvloed door het verkeerd geïnterpreteerde Maaslandse schruursgat. 

schuw, zie schouw II. 

sciatique (v, o) [siatiek] (

sebben (m) - zebedeus, sukkel, weerloos persoon, stakker. 

sebedeus (m) [subbedeejes] (

serre (v) - (ook gewone spreekt. voor) kas, broeikas. // serrecultuur (v) - glastuinbouw, 

glascultuur. // serreplant (m) - kasplant. // serrist (m) (

siggel (m) [siggel, met Duitse g] - sukkel. // siggeleer (m) - sukkelaar. // siggelen - sukkelen. // 

siggelgengske (umlaut

sjanfoeter, sjamfoeter (m) (

sjonkelen [sjoenkele] - struikelen. // sjonkelknieën (mv) [sjoenkelkniene] - X-benen. // 

sjonkelpoot (m) [sjoenkelpuut], sjonkelvoet (m) [sjoenkelvoot] - horrelvoet - Brs. 

sjonken - drenzen - Hass. 

sjopke (o) - topje: ’t sjopke van mijn tenen - Brs. 

sjosset, zie chaussette. 

sjot (o, m) (

slaphanger (m) [slappanger] - (Ant, Brs, Gent) 1. (lett. & fig) slappe lul; 2. slapjanus, lapzwans. // 

slaptituud, slappitude (v) (

slink, slinks (bn, bw) (

sluizenier (m) - sluiswachter; sluisgaarder, ontvanger van sluisgelden. 

sluise (v) (

smokkelen - (ook) 1. snoepen; 2. motregenen. // smokkelregen (m) - motregen. 

smook (m) - (ook) mist; nevel. // smoken (ook, ~Fries smoke, ~Eng. to smoke) - (tabak) roken. 

smoor (m) - (ook) 1. rook; 2. damp; 3. (Gent) [smuur] mist. // smoorder (m) - roker. // smoren - 

(ook) 1. (tabak) roken; 2. (v.e. kachel) walmen; 3. (Gent) [smuren] (onpers) misten: ’t is aan ’t 

smoren. 

smots (v) - slet - Leu. 

smos (m) (~Du. Schmutz = vuiligheid; ~Fries smots = moes, pap) - 1. (Ant, Gent) gevarieerd 

broodjesbeleg (ham, kaas enz) met sla, rauwkost en mayonaise: ne pistolet, ne sandwich mee 

smos; 2. (Ant) broodje “smos”. // smoskont (v) - morsige vrouw, morspot, morsepot. // 

smossen - 1. (Gent, Ant) smotsen, morsen; 2. (Gent) knoeien - Vgl. sjmosteren. 

smout (o) (

sneuven - steken onder water geven - Kor. 

snibbelke (o) - kruimel - Gent. 

snief (m) - sneeuw. // snieven - sneeuwen - Brs. - Vgl. snee, sneven, sniffelen, besneefd. 

snieren [sneiere] - rondstrooien. // sniersel (o) [sneiersel] strooisel - Hass. 

sniffelen (frequentatief van sneeuwen) - stuifsneeuwen - Maas. 

snifke (o) - snuifje - Hass. 

snijboon (v) - (ook) mager persoon, kakebeenhuishouden, “bonenstaak”, “lat” - Brs. 

snijder (m) - 1. coupeur; 2. (~Du. Schneider) kleermaker. // snijster (v) - coupeuse, naaister. // 

snijschool, snijles (v) - naaischool, knipcursus. 

snijkoren (o) – rogge (als groenvoer) – Kemp. 

snijf (m; dim: snefke) - reep, reepje, schijf: e snefken appelsien; e snefke pattattefrut - Mech. 

snik (m) - (ook, ~Fries de snik hawwe) hik: de snik hebben. // snikken - (ook) hikken. 

snikkeren - schaven - W. - Vgl. onbesnikt. 

snit in: snit en naad - naai- en kniplessen, -cursus. 

snitselke (o) (

snutsel (m) - kluns - Ant. 

snutten - snuiten - B. 

snuus (bw, bn) - scheef, schuin - Ant. - Vgl: nuus, noes. 

sociaal in: sociaal assistent(e) (leenvert.

soort (v) - (ook) (Brs) [sout], (Ant.) tuig, rapaille. // soortje (o) - (Gent) [soortse] id. 

sortie (v) (

spark (m) (metathesis van sprank; ~Eng. spark) - vonk: ’n sparke vier - Kor [sparke]. 

spasel (m) (

spellen in: iem. de les spellen - iem. de les lezen, de levieten lezen. 

spen, spennen-, zie spin - Maas. 

spenderen - (ook) (tijd) doorbrengen - Gent. 

spene, zie speen 2 - Wh. 

spengel (v) (met umlaut uit spang) - speld - zL. - Vgl. toespengel, toespang. 

speractie (v) (~Du. Sperre) - versperring, wegversperring, politieversperring. 

sperre (v) - spar - O, W. 

sperte (v) in: een sperte van een griep hebben - een beetje griep hebben - Ost. 

sperzie (v) (procope van *asperzie) - asperge. 

spete (v) - speld. // speten (ww) (

spinhoer, zie onder spin – Hag. 

spinjoel (m) (

spronk (m) (

stamp (m) - 1. schop, trap; 2. stoot. 3. in: stampes vol (bn) (~Lux. gestampte voll) - (Brs) tjokvol, 

propvol, stampvol. // stampen - (ook) schoppen, trappen, stoten.. // stampie (m) - (zO) puree 

met karnemelk; vgl. stomp. 

stand in: standlicht (o) (

stekezot (bn) (

stil in: 1. stil spreken – zachtjes praten, zacht spreken; 2. stillekes aan (bw) a) (zo) langzamerhand, 

(zo) langzaamaan; (b) gaandeweg; 3. stille film (leenvert. v. Eng. silent film) – stomme film, 

zwijgende film. // stilleggen - (ook) (een motor) afzetten. // stillekes, stilletjes (bw) - (ook) 1. 

(als antwoord op vragen als hoe gaat het?) rustig aan, matig, niet te best, zo en zo; 2. in: het 

wordt stillekes tijd - het wordt zo langzaamaan tijd; 3. in: in ’t jaar stillekes - (Gent, A) met 

juttemis. // stilstand (m) - (ook) halte (o.v.): met stilstanden te Essen en Roozendaal. // stilte in: 

de stilte bewaren (

stoof I., stove (v) (

strabantie (v) (

stringmuil in: het stringmuil hebben/krijgen - gek doen - Mech. 

strippendeur (v) - vliegengordijn. 

stritsen - spuwen, spritsen - Hass. 

stroef (v; dim: strifke) (~Du. Strobel) - bosje, stroevel (haar, gewas) - Hass. - Vgl. opstroefelen. 

stroelen - 1. (v. water) ruisen, murmelen, stromen; 2. (Brs, Gent) (v. vrouwen) wateren: Mieke 

Stroel is de vrouwelijke tegenhanger van Manneken Pis. 

stroffel (m) (~Rijnl. struffen) in: stroffel krijgen - slaag krijgen - Hass. 

stroinje (m; mv: stroinjes; dim: stroinke) - stront - Leu. - Vgl. hoinje, koinje. 

stronkelen (

stuik I. (m) - (ook) mof (voor de handen) - Maas [stouk]. 

stuik II. (m) - (W) [stuuk] stoot, duw. // stuiken (stuikte/stook, gestuikt/gestoken) - (ook) 1. (W 

[stuukn], O) duwen, stoten, een duw geven; 2. vallen, neerstorten: hij stuikte voorover; 3. 

neertellen, afdokken. - Vgl. neerstuiken, gestuikt. - Vgl. A.N. verstuiken. 

stuipen in: zich stuipen (stoop, gestopen) (~Eng. to stoop; ~Zw. stupa = hellen) - zich bukken, 

vooroverbuigen: stuup je – (W) buk je - W. [stuupn], O. 

stuit (v) [stuutte, stùtte](~Ndd. Stuten) - 1. boterham; 2. in: droge stute - snee brood. // stuitenzak 

(m) [stuuttezak, stùttezak] - boterhamzakje - W 

stuiten - 1. snoeven, opsnijden, pochen, bluffen; 2. stuiten over iets - tevreden zijn over iets, 

roemen, hoog van iets opgeven. // stuiter (m) - opschepper, bluffer - Maas. 

stuiven in: het gaat er stuiven - het zal er heftig toegaan. 

stuk in: 1. zeker van zijn stuk zijn - zelfverzekerd zijn; 2. stukken van mensen kosten - een fortuin 

kosten; 3. op het stuk van (vz) - inzake, op het punt van; 4. stukkelinge vaneen (bw, predikatief 

bn) - (Brs) aan diggelen, helemaal stuk. 

stukkeren (

superette (

Door proclise is het voorzetsel te soms versmolten met het hoofdwoord: thope, takkoord, tenden, 

tenemaal, tenegare, thalvent, enz. Bij twijfel zoeke men het hoofdwoord op. 

In West- en Oost-Vlaanderen en in westelijk Brabant hoort men vaak een [t] als anlaut van de 

tientallen veertig tot en met negentig (tfeertig, tfijftig), en verschijnt de [z] van zestig en 

zeventig soms als [s], [ts] of [tsj] (tsjeventig). Dit verschijnsel is een relict uit het Oud- 

Nederlands waarin de tientallen werden gevormd door het plaatsen van het voorvoegsel hant 

(=handen, d.i. 10 vingers) vóór de eenheden: *hant-vier (40), *hant-zes (60), *hant-negen (90). 

Later sleet het voorvoegsel af, maar de t-klank bleef in bepaalde dialecten behouden. In het 

algemeen Nederlands is dit enkel het geval bij tachtig (uit *hant-acht-ig). 

Het foneem tj klinkt nu eens [tj], dan weer [tsj] en wisselt als anlaut ook af met het foneem sj. 

Woorden die men niet vindt onder tsj zoeke men dus onder tj en omgekeerd, ofwel bij sj onder 

de letter s. 

taalde (v) - taille, middel - Gent. 

taalman (m) (

tak II (o) (proclise van ’t dak) [taak] - dak - Maas. 

tak III. (v) (

tantelaffairkes (mv) - (Gent) tierlantijntjes - Vgl. tantelafeieren. 

tantemanjes, tantemannekes (mv) (?

te, ten in geijkte uitdrukkingen: zie het hoofdwoord. 

tebie (bw) (

tegeneen (bw) - 1. tegen elkaar; 2. in: tegeneen op (bw) - om strijd; 3. in: tegeneen aan (bw) - 

dicht tegen elkaar. 

tegengoeste, tegengoesting (v) - 1. tegenzin; 2. (L) afkeer, weerzin - Zie ook goeste, goesting. 

tegenkommen (kwam tegen, tegengekommen) - (ook) (iets) beleven, meemaken: komt dat tegen! - 

het zal je maar overkomen; vgl. A.N. ’een mens komt wat tegen in zijn leven.’ // tegenkomst 

(v) - tegenslag. 

tegenlaten - op een kier laten staan. - Vgl. tegenaan. 

tegenpreutelen - tegenpruttelen - Ant. 

tegenruttelen - tegenpruttelen, mopperen - mW. - Zie ruttelen 2. 

tegensprekelijk (bn) - (purisme voor) contradictoir, openbaar, op tegenspraak: een tegensprekelijk 

debat, een tegensprekelijk vonnis. 

tegensteken - (ook) 1. de keel uithangen, tegenstaan, niet in de smaak vallen, vervelen: die cursus 

steekt haar tegen; 2. tegenwerken. 

tegenstrijden - (ook) op de maag blijven liggen: dat eten strijdt mij tegen - zL. 

tegentekenen - (purisme voor) contrasigneren, medeondertekenen. - Var. tegenondertekenen. 

tegenvoeter (m) - (ook) tegenhanger, pendant. 

tegenwringen - (Gent) tegendraads zijn, tegenwerken. // tegenwringer (m) - (zL) dwarsdrijver, 

dwarsligger, dwarskop. 

te goei (bw) (

teljoor, telloor, talloor (v, m) (

tenteren (~tempteren

tert (m), terte (v) (metathesis van tret) - 1. trede, opstapje; 2. voetzool (van voet of schoeisel); 3. 

tred, stap: ne wankelen tert - een onvaste stap. // terten (tort/tertte, getorten/getert) (metathesis 

van *tretten) - trappen, treden: moenie ip het bloembed terten! - trap niet op het bloemperk!; 

vgl. misterten. 2. treiteren; 3. krenken, op de ziel trappen. // tertjen-af (o) - trapje af, trede. // 

tertjen-op (o) - (bij de voordeur) opstapje, trede. - W, O. 

tertij (bw) - (

tettelen (~Ndd. tüttele) - talmen, treuzelen - zL, Maas. 

tetten-, zie onder tet. 

tetter (m) - 1. (v. personen) waffel, snater, toeter, ratel, klep: van zijnen tetter maken; 2. dom 

pratend mens: nen onnozelen tetter. // tetteren - (ook) 1. (mW) overbrieven, verklappen; 2. 

(Ant) babbelen., ouwehoeren. // tetterwijfke (o) [tetterwefke] - (Ant) babbelkous - Vgl. tùtter, 

tateren. 

Tetterewettere, zie Tùtterewùttere onder Tùtteren . 

tettibus (m) (

tieger (m) (

time (m) [taim] (Eng) - 1. speelhelft: eerste time, tweede time; vgl. tijd; 2. in: extra time - 

verlenging (v.e. wedstrijd); 3. in: ’t is time - (Brs) het is de hoogste tijd, het heeft nu lang 

genoeg geduurd. 

timmer (m) (

tjoep (m) (~top) - (Ant) tepel. // tjoepke (o) - 1. (Brs) topje, tipje, puntje; 2. (Ant) kroonkurk. // 

tsjoepentrekker (m) - (Ant) wippertje, kroonkurkwippertje, flesopener. - Vgl. tsjoepke. 

tjoepen - gappen, jatten - Ant. - Vgl. sjippen. 

tjok (m) (~Fries tsjok, Zw. tjok = dik) - tronk, stronk. // tjonk (m) id. 

tjolen - 1. dolen, rondzwerven, ronddolen: waar zyn de trimards nu gebleven, te voete naar 

Vrankryk getjoold?(Willem Vermandere °27); 2. sukkelen. // tjoolder (m) - zwerver: wat bleef 

er dan nog van my over, van dien tjoolder zonder dak. (Willem Vermandere °7) - W. 

tjool (m) - taats - Hass. 

tjulders (bw) (

toelebuis (m & v) - dwaas - zL [toelebaus]. 

toem (v) (

toesturen - (ook, o.i.v. Fr. envoyer) in: 1. iemand een vraag (een bemerking enz.) toesturen - een 

vraag (enz) tot iem. richten; 2. verwijten toesturen - verwijten maken. 

toet I. (m) - (ook) 1. hoorn; 2. (Maas, Hass) puntzakje, puntje:’n toet frit; 3. oud wijf; vgl. toert 2. // 

toethuiske (o) (

tons (bw) - dan, toen: en tons krijge ’k nen toes en heel mijn poortje (= steegje) es jaloes (Walter 

de Buck °26) - Gent. - Vgl. ton. 

toog (m) (

tournevis, tournavies (m) [toernevies, toernavies ] (

transatlantieker (m) (

trek (m) - (ook) 1. slag, klap, oorveeg; 2. tocht, luchtstroom: in den trek staan, zitten - op de tocht, 

op de trek; 3. (A, L) geld dat men beurt, loon: (woordspeling) ’t is van den trek dat ge moet 

leven; 4. in: in één trek - in één ruk; 5. (in een lichaamsdeel) trekking, stuiptrekking. // trekgat 

(o) - (ook) (v. straat, gebouw) tochtgat, windhoek. // trekkot [trekkoet] (zL). // trekijzer (o) - 

(W, B) (kleine) magneet; vgl. plakijzer. // trekmuts (v) (oorspr. soort vrouwenmuts) in: ouwe 

trekmuts - (Ant) (spotn) oude vrouw. // trekneus, treksnoet (v) - (zL) laatdunkend persoon. // 

trekken - (ook) 1. lijken: op iemand trekken - op iem. lijken; het trok op niks - het leek nergens 

naar; 2. goed draaien, veel klandizie hebben, goed beklant zijn, succes hebben: dat café trekt 

goed; 3. in: het niet lang meer trekken - niet lang meer leven; 4. fotograferen, kieken: hij gaat 

het hele gezelschap trekken; zich laten trekken; een foto trekken – een foto, een kiekje nemen; 

5. in: ervanonder trekken - ertussenuit knijpen; 5. (o.i.v. Fr. tirer) drukken: ik laat die bundel op 

vijfhonderd exemplaren trekken - in 500 exemplaren drukken/kopiëren // trekorgel (o) - 

harmonica, accordeon. // trekulger (m!) (metathesis) (zL) id. // trektang (v) - nijptang. // 

trekschuit (v) - (ook) (Ant) (scherts) opzichtige dameshoed. // trekzak (m) - 1. (Ant, Gent) 

(inform) trekharmonica, accordeon; 2. (Ant) (spotn) jongen die zich vaak aftrekt. 

trekel (m) (~trakel = treklijn) - trekketting - Hass. 

treme, zie treem. 

tren (vnw.bw) (

triestig in: triestige plant - (Ant) droogstoppel, saaimans. // triestigaard (m) (A, O). // 

triestigheid (v) - triestheid, droefheid. 

trigu, tregu (m) (

tromperen (

tserewoordig (bw) (

tuf II. - (vooral kindert) speeksel - Ant. 

tuimelaar (m) - (ook) tuimeling, buiteling. // tuimelette (v) [tuummelette] - (W) buiteling, koprol. 

tuin in: tuingerief (o) - tuingereedschap. // tuinzetel (m) - tuinstoel. 

tuisen, tuischen (~Du. tauschen, Ndd. tuusche) 1. (L) ruilen; 2. verhandelen; 3. (Ant, Brg) gokken, 

voor grof geld spelen; 4. (Gent) dobbelen. // tuiser (m) – 1. handelaar: paardentuiser – 

paardenkoopman; 2. (Gent) dobbelaar. – Vgl. vertoesen, omtuisen. 

tuit (v) - (ook) schenkkan. // tuitelen - zuipen - Maas. 

tuiten - (ook) toeten, toeteren, claxonneren: in myn dorp is ’t akelig stille en in de stad word ik 

wakker getuut. (Willem Vermandere °15) - W [tuten]. 

tujjelen - slordig kleden - Maas. - Vgl. aangetujjeld. 

tuke (o) (dim. afko van Tuborg) - glas Tuborg-bier - Ant. 

tulpes (predikatief bn) - stapelgek: die is zeker tulpes!- zL. 

tummen - temmen - zL. 

tummeren - timmeren - Maas. 

tumperke (o) (

tute, tuter, zie tutter I. - Gent. 

tutter I. (m) (

U 


met de klinkerfonemen [u, uu en ui] waar die in het A.N. met de medeklinker [h] beginnen. Deze 

woorden staan echter niet onder de letter u maar onder de h, niet enkel vanwege de 

herkenbaarheid van het woordbeeld maar ook omdat in bepaalde streken de [h] wel degelijk 

wordt aangeblazen. 

Het schriftteken ù duidt de beklemtoonde klinker aan die vergelijkbaar is met de doffe, 

onbeklemtoonde e van je, de klinker in het Duitse woord Köln of in het Franse oeuf, o f in het 

Luxemburgse Lëtzeburg. In Brabantse en Limburgse dialecten is het een veelvuldig 

voorkomend foneem dat zich onderscheidt van de korte gesloten [u] en van de lange [eu] 

ubbel in: z’n ubbel trekken - zich uit de slag trekken, zich weten te redden - Leu. 

uchel (m) - struik - Leu. 

uchtend (m) - ochtend: van den uchtend tot den avond dat ellendige geblaf (Willem Vermandere 

°47) - W. - Vgl. nuchtend. 

ùffe, zie effen - Brs. 

uffra (v) (procope van juffra

uitbrieven - rondbazuinen. 

uitdoen - (ook) 1. uitgommen, uitvegen, uitwissen, doorhalen; 2. (straf) uitzitten, (studie) afmaken; 

3. (grondvruchten) rooien. 

uitdoven - (ook, als leenvert.

uitkant (m) - (W) 1. uithoek; 2. in: ten uitkante (bw) (datief) [uutkante, ùtkante] - (mW, Kor) 

afgelegen, op het platte land. 

uitkappen - uitgieten, uitstorten - Brs. 

uitkeren - uitvegen (met een bezem of luiwagen) - A, B. - Vgl. keerborstel. 

uitkippen (

uitscheên (syncope van uitscheden) - uitscheiden, ophouden - W [uutscheen], O [uitschiën]. 

uitscheiding (v) - (ook) opheffing: opruiming wegens uitscheiding van bedrijf. 

uitschieten - uitvaren, schelden, uitvallen - W. 

uitschijten - (ook, informeel) 1. (Brs, W, Gent) (iem) bespotten, uitlachen, belachelijk maken, 

beschimpen; 2. (Ant, W) (iem) uitschelden, uitkafferen. // uitschijting (v) - (Ant) vermaning. // 

uitschijterij (v) - (Brs) spotternij. 

uitschrankelen - uitglijden - Hass. 

uitschreepsel (o) (

uitverkiezen - (ook) selecteren (voor een wedstrijd). // uitverkiezing (v) - selectie. 

uitverkoopke (o) - (scherts) muurbloempje. 

uitvijzen (vees uit, uitgevezen) (

unief (v) (

vaam (v) (

vanals (voegw) [vannas] - zodra. 

vandaag (bw) in: de dag van vandaag - vandaag de dag, tegenwoordig. 

vandage (bw) (datiefvorm van dag) - vandaag: hé luilak snuut uw neuze, ’t is vandage geen 

karnaval (Willem Vermandere °43) 

vanderachternoenend (bw) (

vas I. (verb: vassche) - vers: vassche vis - Brg, Ost. - Vgl. vos. 

vas II. (m; mv: vasse/ves) (

vegen in: 1. (iem) de mouw vegen (leenvert.

verarmoeien (verarmoeide, verarmoeid) - (Ant) verarmen, armoedig worden. - Vgl. A.N. 

verarmoed. 

verassureren (contaminatie van verzekeren en assureren) - verzekeren, assureren. 

verbabbezakken (

verdestruweren (contaminatie van vernielen en destrueren Fr. détruire) - 

verknoeien, beschadigen, vernielen, vermallemoeren, verwoesten - L. - Var: verdesteleweren 

(Gent), verdisterweren (Brs). 

verdiep (o) - 1. verdieping: op het derde verdiep - drie hoog; 2. (Ant) ’t schoon verdiep - de beletage, 

de mooie kamer; ’t Schoon Verdiep - de raadszaal van het stadhuis. 

verdieren (

vergrùzzelen (frequent. van Mnl. gresen = gruwen, rillen) - huiveren, rillen, trillen: ik vergrëzzel 

van antroêse as ’k in ’t neut gestouke wër (Crèjateef Complot °1 - ik tril van opwinding als ik 

in ’t nieuw gestoken word - Brs. 

verhaard (bn) (

verkoeveren (

vermilveren (

verplaatsing (v) - (ook) 1. dienstrit, dienstreis; 2. in: op verplaatsing spelen - uitspelen, een 

uitwedstrijd spelen; 3. in: op verplaatsing werken - buitendienst hebben; 4. (mv) reiskosten: 

verplaatsingsvergoeding. // verplaatsingskosten (mv) - 1. reiskosten; 2. (v. reparateur) 

voorrijkosten. 

verplichten - (ook, o.i.v. Fr. obliger) 1. dwingen: de storm verplichtte haar te schuilen; 2. in: zich 

verplicht voelen - zich genoodzaakt voelen. // verplichtend (bn) - (ook) verplicht, 

voorgeschreven: verplichtende rijrichting. 

verproperen, zich (

versjikken - verzenden - L. - Vgl. sjikken. 

versjloensteren - verwelken - Brs. - Vgl. verslenzen, verslijeren. 

verslakken (~Eng. slack = slap) – verslappen – W. – Vgl. slak, slakken. 

verslanken - 1. slanker worden, afslanken, vermageren; 2. slanker doen lijken: dat pak verslankt 

hem. 

verslechten - 1. verslechteren, slechter worden; 2. slechter maken. 

verslenzen (verslensde, verslend), verslensen (verslenste, verslenst) - (ook gewone spreekt. voor) 

verwelken, verflensen - W, zL, Ant. - Vgl. versjloensteren. 

verslijeren - verwelken, verflensen - zL [verslaaieren]. 

verslijt (m, o) - sleet, slijtage - zL. 

versloeren - verslempen, verdoen. 

versluieren - (ook) 1. verwaarlozen; 2. verflensen, verleppen. 

versmachten - (ook) 1. stikken, verstikken; 2. doen stikken. 

versmoren - (ook) 1. verdrinken: hij versmoort!; 2. (doen) verdrinken: hij heeft zijn kattenjongskes 

versmoord - W, O. 

versmossen - verspillen, verbrassen - Ant. - Vgl. smos. 

versnoefd (~snuf-snuf; ~snipverkouden; ~Du. Schnupfen = verkoudheid) - verkouden: versnoefd 

zijn - een neusverkoudheid hebben. - Var: versnuifd; versnoft (Brs). 

versnurken - verschroeien, versmeulen - Maas. - Vgl. snurken. 

verspelen - (ook) verspillen: ge verspeelt uw tijd; ze verspeelt haar geld aan snoep. 

verstaan - (ook) 1. begrijpen, snappen: hij verstaat er niks van; 2. in: doen verstaan, laten verstaan 

- duidelijk maken; 3. in: zich aan iets niet verstaan - er niets van snappen: ik versta er mij niet 

aan. // zich verstaan - 1. (o.i.v. Fr. s’ entendre) afspreken, overeenkomen; 2. in: dat verstaat 

zich (leenvert.

vertellement (o) - verhaal, vertelsel: ’t is nonkel Pier zijn schuld met al zijn vertellementen 

(Willem Vermandere °46); zonder al mijn vertellementen, ach ik stierve van verdriet. (Willem 

Vermandere °7). 

vertestamenteren - bij testament overmaken - W. 

vertiebeltobeld - onthutst, ontsteld, verbouwereerd - zL. - Var: vertiepeltopeld, verstiepelstopeld. 

vertoesen - versjachelen - zL. – Vgl. tuisen, omtuisen. 

vertraging in: in vertraging zijn (leenvert.

verwezenlijken - (ook, als purisme voor realiseren) 1. tot stand brengen; 2. maken, construeren, 

bouwen; 3. presteren; 4. volbrengen: een prestatie verwezenlijken. 

verwijlinteresten (mv) - moratoire interesten. 

verwijtsel (o) - verwijt - Gent. 

verwikkeling (v) - (ook purisme voor) complicatie (bij een ziekte). 

verwittigen - (ook) waarschuwen: een verwittigd man is er twee waard - een gewaarschuwd man 

telt voor twee. // verwittiging (v) - 1. waarschuwing; 2. kennisgeving, mededeling. 

verzaken in: verzaken aan iets (o.i.v. Fr. renoncer à) - 1. iets verzaken, iets niet nakomen: aan zijn 

plicht verzaken; vgl. A.N. aan de zonde verzaken; 2. van iets afstand doen, van iets afzien: aan 

een plan verzaken. 

verzameling in: verzameling blazen - ’verzamelen’ blazen. 

verzekeren - (ook, o.i.v. Fr. assurer) onderhouden, verrichten: de dienst wordt verzekerd - de dienst 

wordt onderhouden, voor de dienst wordt gezorgd; de aansluiting is verzekerd - er wordt 

voorzien in aansluiting. // verzekeringsmakelaar (m) - verzekeringsagent. 

verzekers(t) (bw) (

vets (v) (~Du. Fetzen = vod) - pluisje, flard: geen vets - geen greintje - zL, Hass. 

vette (v) - mest, meststof. // ←landvette - L, O. 

vettevarken (o) - pissebed - Ant. 

veugel (m) - vogel: wat was ik zonder instrumenten, ’k was ne veugel zonder lied. (Willem 

Vermandere °7). // veugelen - neuken. // veugelke, veugeltje (o) - vogeltje: de veugelkes zyn zo 

gauwe kontent, ze dragen noch broekske noch vestje (Willem Vermandere °45). // veugelmuit 

(v) - vogelkooi: een veugelmuit en nen kattenbak (Willem Vermandere °54). // veugelschijt (o) 

- (Gent) buikloop - W, O. - Zie verder onder vogel. 

veul (bn, bw) - veel - B, L, A. 

veur (vz) - voor i.a.b.: de werkman heeft gestreden veur leven en veur recht, en hij heeft veel 

geleden deur bazen en gerecht (Walter de Buck °58) - O, B, A, L. 

veurallevalleveur (bw) (

vijf in: 1. te vijven - om vijf uur; 2. met vijf zijn - met z’n vijven. // vijfdagenweek (v) - vijfdaagse 

werkweek, vijfdaagse studieweek, vijfdaagse week. // vijfenhalf (telw) - 1. vijf en een half; 2. 

(W, O, B) half zes. // vijfentwintiger (m) - (Ant) bierglas van 25 centiliter. 

vijftiger (m) - (ook) vijftigfrankstuk - Ant. 

vijg in: zo plat als een vijg - als een luis, als een botje, als een dubbeltje. 

vijlen - (ook) zaniken, zeuren - Brs [vaile]. 

vijs, vijze (v) (

vivelamoer (m) (

vliegen - (ook) 1. in: aan de deur vliegen, buiten vliegen - a) eruit vliegen, eruit gegooid worden, 

op straat worden gezet; b) ontslagen worden, de bons krijgen; 2. in: erin vliegen - geestdriftig 

of vol moed aan iets beginnen. // vlieger (m) - (ook) vliegtuig. // vlieghaven (v) (~Du. 

Flughafen, Zw. flyghamn) - vliegveld, luchthaven. // vliegmachien (o, mv: vliegmachienen, 

vliegmachines) (~Deens flyvemaskine, ~Zw. flygmaskin) - (nog gebr. voor) vliegtuig: maar 

ook met een vliegmachien kom j’er niet op... (Willem Vermandere °13). // vliegplein (o) - 

vliegveld. 

vliegenbout, vliegewouter (m) - vlinder - O. - Vgl. flieflotter, vliefouter. 

vliem (v) - vlijm. // vliemen (ww) - vlijmen: vliemende pijn - vlijmende pijn. 

vliefouter (m) - vlinder - O. - Vgl. flieflotter, finkflotter, vliegewouter. 

vloed (m) - (ook) menstruatie: met de vloed zitten - ongesteld zijn - Gent. 

vloer I. in: van zijne/hare vloer komen - (bij het vrijen) klaarkomen - Ant. - Vgl. van zijn grond 

komen onder grond. // vloerke (o) (

voeren - (ook) (v. personen, met een auto) brengen: kun je mij naar huis voeren? // voerder (m) - 

(ook) 1. (Ant) chauffeur (v.e. personenauto): de voerder van de wagen met nummerplaat… 

gelieve zijn voertuig te verplaatsen; 2. vrachtrijder; 3. (trein-, tram)bestuurder. 

voesj (bw) (

vonte, zie vunte - W. 

voogdijminister (m) – toeziend minister. // voogdijoverheid (v) – toeziende overheid. 

vooi, zie voei. 

voois (v) (

voorsmaakje (o) - voorproefje. 

voorsteken - (ook) voordringen, voor zijn beurt gaan, voorkruipen, voorpiepen (in een file, in een 

rij van wachtenden). // voorsteker (m) – voordringer, voorkruiper. - Brg [vorensteken, - 

stekere], Gent [veuresteke, -steker]. – Vgl. voorbijsteken, voorstoten. 

voorstellen - (ook) presenteren: een nieuwe dichtbundel, een cd voorstellen. - voorstelling (v) - 

(ook) presentatie: een boekvoorstelling - en boekpresentatie, een boekenpresentatie. 

voorstoten - (ook) (iem) begunstigen, voortrekken, bevoordelen. 

voort in: van nu voort - van nu af aan, voortaan. 

voortdoen - 1. wegdoen, afdanken, afschaffen; 2. (L) aborteren, laten wegnemen: zij heeft het 

(kind) voortgedaan; 3. doorgaan, doorwerken, opschieten. 

voortgaan - (ook) 1. weggaan, heengaan; 2. voortgaan op iets, op iemand - zich verlaten, staat 

maken, rekenen op iets, op iemand. 

voortjassen (?

vouwmeter (m) - (ook) duimstok. 

vozen - (ook) 1. minnekozen, flikflooien; 2. (van sigarettenpeukje) smeulen. 

voyageur (m) (

vrump (bn; verb: vrumde) - vreemd - zL. 

vuder (bw) (

waarde (v) in: (v.e. persoon) een gevestigde waarde - een verdienstelijk mens, een vaste waarde. 

waarrond (vnw. bw) - waaromheen. 

wabliefje? (tw) – kom nou, ben je mal, ga fietsen! – Brg. 

wacht in: 1. van wacht zijn (leenvert.

wapen in: het hoog in de wapens hebben – (Brg) een hoge dunk van zichzelf hebben. // 

wapendracht (v) (leenvert.

weer I. (m, o) (~Mnl. werte, ~Eng. wart = wrat) - 1. (in hout) knoest, kwast, noest; 2. in: op ’n 

weer zitten - a) besluiteloos zijn, niet kunnne beslissen; b) (Ant) [wier] zeuren, (fig) in 

herhaling vallen; 3. eeltknobbel; 4. wrat. // weerborstel (m) - (Ant, mW, Gent) weerspannig 

haar - Vgl. weeroog, wèt. 

weer II. (v) (

wegdeemsteren (

wellere, zie welhere – W. 

wellicht (bw) - (ook) weldra. 

wellukken (o): het wellukken - het welslagen. 

Welsch (bn) [welsj] – Waals – Voer. 

welstellend (bn) - welgesteld, gegoed, bemiddeld. 

welweter (m) - betweter - W, O. 

welwijs in: niet welwijs zijn - niet goed snik, niet goed wijs, niet goed bij het hoofd zijn. 

wemelen - (ook) wriemelen, wiebelen. // wemelgat, wemelkont (m & v) - (Ant, Gent)) onrustig 

persoon, zenuwpees. // wemelere (m) - (Gent) id. 

wenden, zich in: (als opschrift of in advertentie) zich wenden tot - te bevragen bij. 

wennen (won, gewonnen) - winden - Hass. 

wenschen (mv. van wens) - wensen. // wenschen (ww) (wenste, gewenst) - wensen - W, O. 

wepel (bn) (

westerwind (m) - westenwind. 

wet in: wetgevende verkiezingen - parlementsverkiezingen. // wetsdienaar (m) - (ironisch) 

politieagent. // wetsgeneeskunde (v) - gerechtelijke geneeskunde. // wettelijk (bn, bw) - (ook) 

1. wettig: een wettelijk kind - wettig kind; 2. erkend: een wettelijke feestdag - een erkende 

feestdag; 3. in: wettelijke zelfverdediging - noodweer. 

wèt (v) (

wijf (o) (~Eng. wife, ~Du. Weib) - (W, Whk) (ook) 1. (neutraal) vrouw; 2. echtgenote. // wefke (o) 

- (Ant) vrouwtje, meisje. // wijventoeker (m) - (Ant) vrouwenbeul; zie toeken. // 

wijventreiterke (o) - (Ant) dun stekelig snorretje. // wijvenzot (m) - vrouwengek. // wijver 

(meervoud van wijf) (~Du. Weiber) - (Hass) wijven: et begos aa wèver te rieëgene - het begon 

ouwe wijven te regenen. - Zie ook wuuf. 

wijlder, wijle (pers. vnw) (

wisselagent (m) - (ook) effectenmakelaar. // wisselmeerderheid (v) - alternatieve meederheid. // 

wisseloplossing (v) - alternatieve oplossing. // wisselstuk (o) (leenvert.

wringen - (ook) 1. (fig) dwars liggen, dwarsdrijven, tegenwerken; 2. wrang smaken, zuur smaken. 

// wringer (m) - (Ant) dwarsdrijver. - Vgl. wrong. 

wrocht (verl. tijd van werken, wrocht, gewrocht) (~Eng. to work, wrought, wrought) - werkte - W. 

wrochten (wrochtte, gewrocht) (

X Y 

x-stralen (mv) (~Eng. X-rays, ~Fr. rayons X) - röntgenstralen. 

yachting (m) [jachting] (

De beginklank [zj] wordt in trefwoorden van Franse origine gespeld als g of j. 

Z 

zaad (o) in: 1. op droog zaad zitten - op zwart zaad zitten; 2. zaad in het bakske - geld in het laatje. 

zaag (v) - 1. zeurkous; 2. in: een zaag spannen - (Brs) mieren, zeuren, zaniken. // zaagachtig (bn) 

- (Gent) zeurderig. // zaagkont (v) - zeurderige vrouw. // zageman, zagevent (m) - (

zantje (v) (

zeg (m) in: 1. zijn zeg hebben - z’n zegje hebben; 2. weinig van zeg zijn - kort van stof zijn. // 

zeggen in: 1. ’t is te zeggen (leenvert.

zetten - (ook) (Brs) inzetten (bij weddenschap): zettiet? (letterl: zet du iets?) - wedden? // zich 

zetten, zich neerzetten - (ook, o.i.v. Fr. s’asseoir) gaan zitten: zet je (neer) - ga zitten, neem 

plaats; zet u (neer) - gaat u zitten, neemt u plaats. – Vgl. neerzitten. 

zeun, zeune (m; mv zeuns) - zoon: ’t es mijne zeune, hij heeft zoveel verstand en ’k kweek hem 

naar mijn hand (Walter de Buck °29). 

zeupe (v) (

zikkel (m) - sikkel - W. 

zikkelen - 1. (mW) waggelen; 2. (Ost) met tegenzin lopen, rijden. 

zille, zie zulle - W. 

zilme (m) - zenuw - mW. - Vgl. zemelen, zenen. 

zilt (m) - 1. hoofdkaas, zult; 2. (W) eczeem, huiduitslag. - Vgl. zelte. 

zimperput (m) - zinkput - Kor. 

zindelijk (bn) - (ook) kieskeurig - Kor. 

zindre (m) - sintel - mW. - Vgl. zenders. 

zinken - (ook) (~Eng. to sink = neerlaten) – (Kemp) (een lichaam) begraven. // zinking (v) - 1. 

teraardebestelling, begrafenis; 2. laagte, inzinking; vgl. zonk. 

zinneke (o) (

zjwikzjwak (m & v) - lang, mager persoon, lange slungel, kakebeenhuishouden, “bonenstaak”, 

“lantaarnpaal”: ne lange zwikzwak - Brs. - Vgl. zwikzwak. 

zjwoenk (m) (

zooien (zooide, gezooien) (

zund in: da’s zund - dat is jammer, dat is zonde - Ant. - Vgl. zunne II. 

zundag (m) - zondag - W. - Vgl. zunne. 

zunder (pers. vnw. mv) - zij - W. - Vgl. ziender, zulder. 

zunne I. (v) - zon - W. – Opm: zie voor samenstellingen onder zon. 

zunne II. enkel in: ’t es zunne dat…- ’t is zonde dat… - Brs. - Vgl. zund. 

zùnne III. (tw), zie zulle - A, B. 

zurkel (v, m) - (ook) zuring, veldzuring. // zurkelplets (m) – (Gent) zuringpuree, zuringpap. // 

zurkeltrutte (v) - naïeve vrouw, naïef meisje. – W, O. - Vgl. zulker. 

zuurmoes (o) - zuurkool. 

zwa (v) - ovenpaal, broodschieter - Hag, Hasp. - Vgl. zwouw. 

zwaai (m) (

zwelgen (~Eng. swallow) - (ook) slikken - W. 

zwellever (m) [tweede en derde e zijn dof] - zwaluw - Hass. 

zwelte I. (v) (

Vaktermen. 

Overgankelijk 

Onovergankelijk 

Redactionele afkortingen 

Arab. 

____ 

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 

buisen (buusschen( - slaan - W. 

handmokke (v) - oorveeg, mep - Ost. 

kaksmete (

A (los bestand) Doordat in veel dialecten de ... - Flytande svenska

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?