Catalogus archeologie gemeente Best

Catalogus archeologie gemeente Best 

1. Archeologische monumenten ........................................................................................2 

2. Archeologische onderzoeken.........................................................................................4 

3. Vindplaatsen op basis van historische bronnen ........................................................15 

4. Archeologische vindplaatsen.......................................................................................16 

5. Vondstgegevens amateurs ...........................................................................................27 

6. Literatuurlijst archeologie gemeente Best ..................................................................28 

Vondsten uit het grafveld op de Aarlese Heide 

De nummers in deze catalogus zijn terug te vinden op de archeologische basiskaart en de 

archeologische verwachtingen- en waardenkaart. 

Catalogus archeologie gemeente Best augustus 2010 

1

1. Archeologische monumenten 1 

 

Monumentnummer/ CMA –NR: 249/51B-003 

Waarde: 

Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd 

Rijksmonumentennr: 45077 

Coördinaten: 154.221/389.179 

Toponiem: 

Aarlesche Heide; Oirschotse Heide 

Plaats: 

Best 

Datering: 

Bronstijd 

Complextype: 

Grafheuvel, onbepaald 

Toelichting: 

Terrein met sporen van begraving (grafheuvel) uit de (Midden-)Bronstijd. 

De diameter van de tumulus bedraagt circa 14 meter, de hoogte circa 1 meter. 

Waarschijnlijk gaat het om een grafheuvel die opgeworpen is in de (tweede helft 

van de) Midden-Bronstijd (ca.1575-1200 v.Chr.) en die ooit omgeven was door 

een paalkrans. De heuvel is zwaar gedeformeerd en grotendeels vergraven, 

vermoedelijk als gevolg van het gebruik van het terrein als militair oefenterrein 

(graven van schuttersputjes en dergelijke). 

Literatuur: 

- Gaauw, P.G. van der & C. M. Soonius, 1992: Militair Oefenterrein Oirschot; 

archeologische inventarisatie en booronderzoek in het kader van de MER (= 

(RAAP-rapport, 56), Amsterdam. 

LOpmerking: 

Voorheen (voor 2004) waren twee andere grafheuvels als archeologisch 

monument aangewezen (Archis nrs. 33249/33250). Het "oude" monument vlak 

bij het hek van Philips Medical Systems is een gewone stuifduin. Het tweede 

"oude" monument, zou volgens de exacte coördinaten 20 meter zuidelijker 

moeten liggen; hier ligt nog een heuvelrestant bestaande uit wat los stuifzand 

met piketpaaltjes. Hierbij is de vraag of er nog wel iets van een grafheuvel over 

is aangezien hele generaties dienstplichtigen er schuttersputjes in hebben 

gegraven. De heuvel ligt namelijk op militair oefenterrein. Het huidige monument 

betreft een fraaie heuvel bij de zuidwestelijke punt van het nieuwe 

parkeerterrein. Tijdens de aanleg hiervan is deze toevalligerwijs netjes bijna op 

zijn archeologisch gecoupeerd. Volgens de heer Emmery uit Son 

(amateurarcheoloog) is dit eveneens een stuifduin en is er geen spoor van een 

grafheuvelstructuur te ontdekken. 

Monumentnummer/ CMA –NR: 251/51B-001 

Waarde: 

Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd 

Rijksmonumentennr: 45078 

Coördinaten: 155.030/388.013 

Toponiem: 


Plaats: 


Datering: 

Bronstijd laat-IJzertijd vroeg 

Complextype: 

Urnenveld 

Toelichting: 

Terrein met sporen van begraving (urnenveld) uit de late bronstijd en vroege 

ijzertijd. Behalve een urnenveld is hier een vuursteenconcentratie uit het 

Mesolithicum en het Neolithicum, alsook neolithisch aardewerk aangetroffen. 

Het terrein is verstoord door rabatten, aangelegd in de jaren '30, door 

archeologisch onderzoek in 1933 en 1934, en door verploeging naderhand. Ter 

hoogte van het heideterrein is de bodem nog grotendeels intact, maar het staat 

niet vast dat het urnenveld zich tot dat gebied uitstrekt. Het westelijke deel 

bevindt zich in redelijke staat, het oostelijk deel in slechte. 

Literatuur: 

- Beex, G. 1966: Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond 

64. 

- Beex, G. 1979: Overzicht van de archeologische vondsten in de voormalige 

gemeente Woensel , in: W.H.A. Renders (red.), Bijdragen tot de geschiedenis 

van Woensel, 7-12. 

- Bursch, F.C. 1942: Onze urnenvelden, Oudheidkundige Mededeelingen uit het 

Rijksmuseum van Oudheden te Leiden 23, 48-77. 

1 Naar Monumentenlijst van de RCE. 


2

- Gaauw, P.G. van der & C. M. Soonius, 1992: Militair Oefenterrein Oirschot; 

archeologische inventarisatie en booronderzoek in het kader van de MER (= 

(RAAP-rapport, 56), Amsterdam. 

- Holwerda, J.H. & J.P.W.A. SMIT, 1917, in: Catalogus der archaeologische 

verzameling van het Prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in 

Noord-Brabant, ’s Hertogenbosch, 41. 

- Provinciaal Genootschap in de Provincie Noord-Brabant 1903. Verslag der 

65e Vergadering, Handelingen van het Provinciaal Genootschap in de provincie 

Noord-Brabant 1897-1903, 76. 

- Willems, W. 1936: Een bijdrage tot de kennis van de vóór-Romeinse 

urnenvelden in Nederland, Maastricht, 93-120. 


3

2. Archeologische onderzoeken 2 

 

Onderzoeksmelding: 7274 

Coördinaten: 157.738/383.633 

Plaats: 

Best en Eindhoven 

Toponiem: 

A2 randweg Eindhoven 

Type onderzoek: Archeologisch: booronderzoek 

Jaartal uitvoering: 2004 

Uitvoerder: 

BAAC 

Motief: 

Infrastructurele werken 

Toelichting: Bureauonderzoek en Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek (IVO), uitgevoerd in 

het kader van de verbreding van de randweg Eindhoven. Opgemerkt dient te worden 

dat het weergegeven tracé niet geheel is onderzocht, maar slechts zones hiervan. 

Literatuur: 

P.J.M. Koop, januari 2004. Eindhoven. Verbreding Randweg. Inventariserend 

archeologisch veldonderzoek. Karterende fase. BAAC-rapport 03.138. 

Selectieadvies: onbekend 

Selectiebesluit: onbekend 


Coördinaten: 154.811/391.409 

Plaats: 


Toponiem: 

Dijkstraten zuid 



Uitvoerder: 

RAAP 

Motief: 

Bouwwerkzaamheden 

Toelichting: Tijdens het booronderzoek is, voornamelijk op de top en de noordelijke flank van de 

pleistocene zandopduiking, middeleeuws aardewerk aangetroffen aan de basis van het 

esdek of in de overgangslaag vlak daaronder. De overgangslaag is waarschijnlijk 

ontstaan ten gevolge van bodemvorming die naderhand is verstoord door een eerste 

aanzet tot esvorming of door bioturbatie. Tijdens de oppervlaktekartering is 

archeologisch materiaal uit diverse perioden aangetroffen. Het betreft een fragment van 

een neolithische bijl, een scherf prehistorisch aardewerk en verschillende fragmenten 

(laat-)middeleeuws aardewerk. Het bijlfragment is waarschijnlijk een losse vondst. 

Opvallend is dat het prehistorisch aardewerk juist in het hoogste deel van het 

plangebied is aangetroffen, terwijl het middeleeuwse aardewerk ook in de lagere delen 

is verzameld. Het prehistorisch aardewerk is mogelijk afkomstig van een 

nederzettingsterrein. Het middeleeuwse materiaal is mogelijk afkomstig van of één of 

enkele middeleeuwse boerderijen die op de dekzandopduiking hebben gestaan, maar 

kan ook met bemesting op de akkers zijn terechtgekomen. 

Literatuur: 

van Dijk, drs. X.C.C., 2002: Plangebied Dijkstraten Zuid, Gemeente Best, Een 

inventariserend archeologisch onderzoek. Raap-rapport 832 




Coördinaten: 156.541/392.223 

Plaats: 


Toponiem: 

Sonseweg 



Uitvoerder: 

Bureau Interdisciplinaire Landschapsanalyse 

Motief: 


Toelichting: Plangebied (8,8 ha) heeft een (middel)hoge archeologische verwachting (hoge zwarte 

enkeerdgronden en veldpodzolgronden). In het gebied met het esdek (8,4 ha) werden 

50 boringen gezet met een 7 cm-edelmanboor. In het oostelijke deel (0,4 ha) 

2 Naar onderzoeksmeldingen Archis, d.d. 01-01-2010. 


4

Literatuur: 

Selectieadvies: 

Selectiebesluit: 

 

veldpodzolgronden) werden 3 boringen gezet met een megaboor (20 cm). Uit het 

veldonderzoek bleek dat zich in een smalle strook in het centrale deel van het 

plangebied onder het esdek restanten van het oorspronkelijke podzolprofiel bevinden. 

Tevens werden er verspreid over het plangebied in enkele boringen een podzolprofiel 

aangetroffen. In de overige boringen was het oorspronkelijke bodemprofiel door ploegen 

in het esdek opgenomen. Er werden geen relevante archeologische indicatoren 

aangetroffen. 

Boer, E. de, 2006: Best (NB), Sonseweg. Archeologisch vooronderzoek (= BILANrapport 

2006/48), Tilburg. 

Het karterend booronderzoek heeft onvoldoende informatie opgeleverd voor een 

archeologische waardering van het plangebied. Archeologisch onderzoek in het 

verleden heeft meermaals uitgewezen dat hoge zwarte enkeerdgronden archeologische 

vindplaatsen hebben afgedekt en dat er een duidelijke relatie bestaat tussen gebieden 

waar de vroegere nederzettingen lagen en waar later zich esdekken hebben ontwikkeld. 

Bovendien komen verspreid over het plangebied ABC-profielen voor, waardoor een 

vervolgonderzoek door middel van proefsleuven geadviseerd wordt. In eerste instantie 

dient dit onderzoek zich te richten op het centrale deel (6,6 ha), waar deels verspreid de 

podzolprofielen zijn aangetroffen (zie fig. 9; fase 1). Blijkt dat hier archeologische sporen 

aanwezig te zijn, dan dient ook in het westelijke deel (2 ha) proefsleuvenonderzoek 

plaats te vinden (zie fig. 8; fase 2). Dit vervolgonderzoek dient uitgevoerd te worden op 

basis van een door het bevoegd gezag geaccordeerd Programma van Eisen. 

onbekend 


Coördinaten: 153.630/391.533 

Plaats: 


Toponiem: 




Uitvoerder: 

Oranjewoud BV 

Motief: 


Toelichting: Tijdens het booronderzoek werd in twee boringen een restant B-horizont aangetroffen 

en in de overige zeven boringen een AC-profiel, met plaatselijk een menglaag tussen de 

A- en de C-horizont. Op basis hiervan werd geconcludeerd dat het terrein verstoord is 

en dat verder onderzoek niet noodzakelijk is 

Literatuur: 

Marinelli, M.G., Oude Rengerink, J.A.M. 2006: Bureauonderzoek en inventariserend 

veldonderzoek kadastraal perceel K244 aan de Kapelweg te Best. (Oranjewoud 

2006.27 Projectnr. 164534-3.), Heerenveen. 




Coördinaten: 156.890/392.160 

Plaats: 


Toponiem: 

Oude Schuurweg 



Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: - 

Literatuur: 

K. Gheysen, E. de Boer & S. De Vos. 2006: Best (NB), Oude Schuurweg. Archeologisch 

vooronderzoek (= BILAN-Rapport 2006/68), Tilburg. 

Selectieadvies: geen vervolgonderzoek 

Selectieadvies: Geen vervolgonderzoek 

Selectiebesluit: Onbekend 

Onderzoeksmelding: 18187/vondstmeldingnr. 409891 

Coördinaten: 154.562/390.730 

Plaats: 



5

Toponiem: 

Naastenbest 



Uitvoerder: 

Becker en Van de Graaf 

Motief: 

Overige grondwerkzaamheden 

Toelichting: Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat het plangebied op de noordflank van een 

dekzandrug ligt, waarin zich een podzolbodem heeft ontwikkeld die vanaf de Late- 

Middeleeuwen grotendeels bedekt is geraakt met een esdek. De bodemopbouw is in 

grote delen van het gebied (totaal ongeveer 73.775 m 2 ) verstoord, waardoor eventuele 

archeologische resten onder het esdek vergraven of verdwenen zullen zijn. Er zijn 

echter vier terreindelen waar de bodemopbouw onverstoord is en die daardoor kansrijk 

zijn voor de aanwezigheid van archeologische resten. Ook is er één terrein waar vrijwel 

zeker een archeologische vindplaats aanwezig is. 

-Deelgebied I, oppervlakte ± 7.200 m 2 

Hier komt een esdek voor van 80 tot 110 cm afgewisseld met een hoge rug met een 

ongestoorde laarpodzol. In een van de boringen is onder het esdek houtskool 

aangetroffen. Daarnaast kent het terrein een zelfde positie in het landschap als het 

centrum van Best en ligt het ingeklemd tussen twee beekdalen. 

-Deelgebied II, oppervlakte ± 9.650 m 2 

In dit gebied is een esdek aanwezig van ongeveer 60 tot 80 cm dik. Er zijn geen 

archeologische indicatoren aangetroffen. 

-Deelgebied III, oppervlakte ± 12.250 m 2 

In dit gebied is een esdek aanwezig van 50 tot 110 cm dik en rondom boring 44 en 45 is 

houtskool en metaal aangetroffen in de B en C-horizont. 

-Deelgebied IV, oppervlakte ± 3.900 m 2 

Dit gebied is kansrijk vanwege de dikte (60-110 cm) van het aanwezige esdek. Er zijn 

geen archeologische indicatoren aangetroffen. 

-Deelgebied V, oppervlakte 725 m 2 

Hier liggen de resten van een boerderij uit mogelijk de 17e of 18e eeuw. 

Literatuur: 

Wilbers, A., 2006: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, Naastenbest in 

Best, gemeente Best. CIS-code: 18187 (= Intern-rapport, Becker & van de Graaf), 

Katwijk. 

Selectieadvies: Geadviseerd wordt daarom een karterend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven 

uit te voeren in de vijf hierboven genoemde deelgebieden. 

Selectiebesluit: Vervolgonderzoek proefsleuven 


Coördinaten: 154.817/390.441 

Plaats: 


Toponiem: Prinses Beatrixstraat 27 

Type onderzoek: Archeologisch: proefsleuven 


Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: 

Het betreft het terrein achter Sporthal Naestenbest. Tussen en achter de geasfalteerde 

handbalveldjes zijn 7 proefsleuven gepland. Er werden op drie plaatsen 

bewoningssporen aangetroffen. De datering en de duiding van de structuren is echter 

onduidelijk! 

Literatuur: 

Graaf, W.S. van de 2007: Inventariserend veldonderzoek waarderende fase 

Naastenbest, deelgebied I, II, III, V te Best (Becker- Van de Graaf 2007.1). 

Selectieadvies: Door de aanleg van de proefsleuven en uitbreidingen zijn alle archeologisch 

behoudenswaardige vindplaatsen opgegraven. 

Selectiebesluit: niet behoudenswaardig 

Onderzoeksmelding: 20889/vondstmeldingnr.: 409889 

Coördinaten: 154.150/391.245 

Plaats: 


Toponiem: 

Zessprong 



6


 


Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: Het plangebied ligt op de noordflank van een grote dekzandrug en wordt doorsneden 

door twee kleinere beekdalen. Als er archeologische resten aanwezig zijn in het 

plangebied, dan zullen die zich bevinden onder de humeuze bovenlaag (het esdek) op 

een diepte van 40 tot 90 cm onder het maaiveld. De bodemopbouw in het plangebied 

bestaat uit een 0,2-2,4 m dik leempakket dat bedekt is met een laag dekzand waarin 

oorspronkelijk een podzol ontwikkeld is. Door de aanwezigheid van een esdek moet de 

bodem tegenwoordig in de meeste gevallen geclassificeerd worden als zwarte 

enkeerdgrond. In verscheidene delen van het plangebied is de bodemopbouw 

verstoord. Tijdens het veldonderzoek is geconstateerd dat het plangebied op de 

noordflank van een dekzandrug ligt met in de ondiepe ondergrond een leempakket en 

aan de oppervlakte vrijwel overal een esdek. 

Literatuur: 

Wilbers, A., 2007: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, Zessprong, Best, 

Gemeente Best (= Becker & Van de Graaf-rapport 20889), Katwijk. 

Selectieadvies Op basis van de resultaten van het Inventariserend Veldonderzoek wordt geadviseerd 

om vervolgonderzoek uit te laten voeren op die terreinen die niet verstoord zijn maar 

waar in de toekomst nieuwbouw zal plaatsvinden. 

Selectiebesluit: Vervolgonderzoek proefsleuven/opgraving 


Coördinaten: 154.522/390.765 

Plaats: 


Toponiem: 

Naastenbest 

Type onderzoek: Archeologisch: proefputten/proefsleuven 


Uitvoerder: 


Motief: 



Literatuur: 

Hoven, E., Wilbers. A.W.E., Graaf, W.S. van de, Inventariserend veldonderzoek, 

karterende en waarderende fase Naastenbest deelgebied IV te Best, Becker & Van de 

Graaf / 2007 

Selectieadvies: Onbekend 

Selectiebesluit: Onbekend 


Coördinaten: 155.530/391.164 

Plaats: 


Toponiem: 

Molenstraat 



Uitvoerder: 

Bilan 

Motief: 


Toelichting: 4 karterende boringen 

Literatuur: 

onbekend 

Selectieadvies: geen vervolg 

Selectiebesluit: vrijgave 

Onderzoeksmelding: 23003/ vondstmeldingnummer: 410068 

Coördinaten: 155.611 / 391.699 

Plaats: 


Toponiem: 

Oranjestraat 



Uitvoerder: 

BAAC 

Motief: 


Toelichting: BAAC heeft van 13 tot 14 juni 2007 een inventariserend veldonderzoek (IVO) door 

middel van proefsleuven uitgevoerd te Best. Aanleiding tot het onderzoek vormen 

7


 

nieuwbouwplannen in het plangebied Best-Oranjestraat. Het nieuwbouwplan bestaat uit 

een appartementencomplex met parkeerkelder. Het onderzoeksterrein is gelegen aan 

de Oranjestraat, ten noordoosten van de dorpskern van Best. Het terrein ligt 

grotendeels braak door de sloop van een voormalige drukkerij. 

- Structuur 1 

Structuur 1 is gelegen in het centrale deel van werkput. Het gaat om een vierkante 

structuur van 1,75 bij 1,75 meter, bestaand uit vier paalkuilen, een spieker. De 

paalkuilen hebben een diameter van 30 centimeter en een diepte van 36 centimeter. In 

de coupes van de paalkuilen is de kern van de palen te zien. Deze hebben een 

diameter van ca. 20 centimeter. De spieker is niet te dateren, aangezien dateerbaar 

vondstmateriaal ontbreekt. 

- Structuur 2 

Structuur 2 bestaat uit een oost-west georiënteerde greppel. De greppel is 1,5 meter 

breed en ca. 0,6 meter diep. De greppel snijdt door het esdek. Het vondstmateriaal uit 

de greppel dateert vanaf de 15e tot en met het begin van de 20e eeuw. De greppel 

komt op de kadastrale minuut van 1830 nog voor als perceelscheiding. De greppel heeft 

mogelijk een postmiddeleeuwse oorsprong en is in het begin van de 20e eeuw 

gedempt. 

-Structuur 3 is mogelijk een deel van een gebouwplattegrond, waarbij de sporen 21, 26 

en 27 waarschijnlijk staanders zijn. De overige sporen betreffen wandpalen. Het zou om 

een tweeschepig noord-zuid georiënteerd gebouw kunnen gaan. De breedte bedraagt 

4,2 meter, de volledige lengte kon niet worden vastgesteld. Dergelijke boerderijen 

kunnen tussen 14 en 20 meter lang zijn. In de nabijheid van de structuur is 11 e - of 12 e - 

eeuws aardewerk geborgen. 

- Structuur 4 

Structuur 4 is een waterput, die zich deels in de wand van werkput 2 bevindt. Samen 

met de insteek heeft de put een diameter van 4,8 meter. De kern is vierkant. Uit de 

insteek is aardewerk uit de 11e/12e eeuw geborgen. 

- Structuur 5 

Structuur bestaat uit een rij van drie palen (spoor 33-35), oriëntering komt overeen met 

die van structuur 3. Mogelijk gaat het om een perceelsafscheiding die gelijktijdig heeft 

gefunctioneerd met dit gebouw. 

- Structuur 6 

Structuur 6 bestaat uit een greppel die wordt doorsneden door een aantal recente 

sporen. De datering is onduidelijk aangezien vondstmateriaal ontbreekt. Omdat de 

greppel onder het esdek is gelegen, is de structuur op zijn jongst in de Late 

Middeleeuwen te dateren. 

- Overige sporen 

Naast boven genoemde structuren is er een viertal paalsporen gevonden die niet aan 

een structuur zijn toe te schrijven. De paalsporen zijn gelegen in het centrale deel van 

het onderzoeksgebied en zijn niet te dateren. 

Tijdens het onderzoek is een geringe hoeveelheid vondstmateriaal geborgen. Vijf 

vondstnummers zijn afkomstig uit sporen, de overige 4 nummers zijn geborgen tijdens 

het aanlegen van de vlakken. De vondsten uit de sporen zijn voornamelijk van belang 

geweest voor de datering. Naast een enkele stukken tefriet bestaat het vondstmateriaal 

uit aardewerk dat in het onderstaande overzicht behandeld zal worden. 

- Aardewerk 

Het aardewerk is voor het grootste deel in de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd te 

dateren. Slechts een van de 24 scherven is te dateren in de Romeinse Tijd, het gaat om 

een randfragment van een ruwwandige wrijfschaal. De scherf is afkomstig uit de 

subrecente greppel S2. Een deel van het laat-middeleeuwse aardewerk is te dateren in 

de 11e en 12e eeuw en bestaat uit Zuid-Limburgs- en kogelpot-aardewerk. Het 

aardewerk uit de 15e tot met de 17e eeuw bestaat uit roodbakkend aardewerk. Tijdens 

het onderzoek zijn de resten van een nederzetting uit de 13e eeuw aangesneden. Het 

gaat mogelijk om één boerderij erf bestaand uit een hoofdgebouw, waterput, spieker en 

een erfafscheiding. Tijdens het proefonderzoek kon maar een klein deel van de 

plattegrond worden onderzocht. Het is dan ook nagenoeg onmogelijk om aan de hand 

van de voorliggende gegevens een parallel te zoeken. Nederzettingen uit de zelfde 

periode zijn onder andere opgegraven in Dommelen en Lieshout . Het gaat hier in de 

regel om boerderijen met een bootvormige plattegrond. Naast de middeleeuwse resten 

8

Literatuur: 

Selectieadvies 


 

is niet uit te sluiten dat in af nabij het plangebied nederzettingssporen uit de Romeinse 

tijd zijn te verwachten. Tijdens het onderzoek is slechts één scherf uit de Romeinse tijd 

gevonden. 

Mark, R. van der, 2007: Best Oranjestraat. Inventariserend veldonderzoek door middel 

van proefsleuven (BAAC-rapport project A07-0249), Deventer/’s-Hertogenbosch. 

Op basis van het onderzoek en de daaruit voortvloeiende waardering is de vindplaats 

behoudenswaardig. Gezien de bouwplannen komt dat neer op behoud ex-situ. Dat wil 

zeggen dat de resten opgegraven en gedocumenteerd dienen te worden vóór er 

bodemverstorende ingrepen plaats gaan vinden. Archeologische resten zijn met name 

aangetroffen in het zuidwesten van het plangebied op een oppervlakte van 30 bij 60 

meter. Daarnaast is niet uitsluiten dat er zich in het oostelijk deel van het 

onderzoeksgebied meer sporen bevinden, dit deel ligt hoger op de dekzandrug. 

Aangezien er nog geen duidelijkheid bestaat over de bouwplannen op de locatie kunnen 

er geen aanbevelingen gedaan worden ten aanzien behoud van de vindplaats in-situ. 

Opgraving 


Coördinaten: 154.927/391.707 

Plaats: 


Toponiem: 

Spoorweglaan 

Type onderzoek: Archeologisch: bureauonderzoek 


Uitvoerder: 

Synthegra 

Motief: 


Toelichting: Hoge verwachting 

Literatuur: 

Hagens, D.T.P., Bureauonderzoek: Spoorweglaan gemeente Best. Synthegra rapport, 

ISSN 1874-9771, Dordrecht 2007. 

Selectieadvies: Hoge verwachting; advies is vervolg in vorm van booronderzoek 

Selectiebesluit: Vervolgonderzoek 


Coördinaten: 154.125/391.277 

Plaats: 


Toponiem: 

Zessprong 



Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: 

Er zijn in alle deellocaties sporen aangetroffen van bewoning uit de IJzertijd Late 

Middeleeuwen en Nieuwe tijd. 

Literatuur: 

Graaf, W.S. van de: Inventariserend veldonderzoek karterende fase Zessprong te Best 

(Becker- Van de Graaf), Nijmegen 2007. 

Selectieadvies: Proefsleuven en opgraving in de vorm van archeologische begeleiding in deelgebied 

Selectiebesluit: Opgraving in deelgebied in de vorm van archeologische begeleiding; rest onbekend 


Coördinaten: 154.939/391.697 

Plaats: 


Toponiem: 

Spoorweglaan 



Uitvoerder: 

Synthegra 

Motief: 


Toelichting: Gezien de afwezigheid van een gaaf esdek is de kans klein op de aanwezigheid van 

geconserveerde archeologische waarden. De bodem is tot in de C-horizont geroerd en 

er werden geen archeologische indicatoren aangetroffen. 

Literatuur: 

Liefferinge, N. van, 2008: Verkennend booronderzoek Spoorweglaan te Best 

(Synthegra: P0502282). Doetinchem. 

Selectieadvies geen vervolg 


9


 

geen vervolg 


Coördinaten: 154.167/391.902 

Plaats: 


Toponiem: 

Aarle-Hokkelstraat 

Type onderzoek: Archeologisch: bureauonderzoek 


Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: Het plangebied had op basis van het bureauonderzoek een middelhoge tot hoge 

verwachting voor het aantreffen van archeologische waarden uit de steentijd tot Nieuwe 

tijd. In het plangebied werden hoge zwarte enkeerdgronden, laarpodzolgronden en 

beekeerdgronden verwacht. 

Uit het veldonderzoek bleek dat in het plangebied hoge zwarte enkeerdgronden (al dan 

niet met een begraven podzolprofiel of beekeerdgrond), laarpodzolgronden, 

akkereerdgronden (al dan niet met een begraven beekeerdgrond) en 

veldpodzolgronden werden aangetroffen. Een deel van de bodems in de boringen was 

dermate sterk beïnvloed door antropogene processen, dat ze niet nader konden worden 

geclassificeerd. In de ondergrond werd plaatselijk leem aangetroffen. 

Literatuur: 

Boer, E. de. 2007: Best, Aarle (NB), Noordwest. Archeologisch bureauonderzoek, 

Tilburg. 

Selectieadvies Op grond van het bureauonderzoek wordt aan het volledige plangebied een middelhoge 

tot hoge archeologische verwachting toegekend. Geadviseerd wordt een verkennend 

booronderzoek uit te voeren. 

Selectiebesluit De gemeente Best heeft het selectieadvies omgezet in een selectiebesluit. 

Selectieadvies: Op basis van het vastgestelde bodemtype- en gaafheid, de huidige landschappelijke 

ligging, het bodemtype voor de ruilverkaveling en locatiekeuze in het verleden is aan het 

plangebied een gespecificeerde archeologische verwachting toegekend. Voor de 

gebieden met een middelhoge tot hoge archeologische verwachting wordt een 

vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven geadviseerd. Voor de gebieden met 

overwegend lage archeologische verwachting en gebieden die reeds eerder 

archeologisch onderzocht werden, wordt geen vervolgonderzoek geadviseerd. 

Selectiebesluit: Vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven 


Coördinaten: 154.693/391.467 

Plaats: 


Toponiem: 

Dijkstraten 



Uitvoerder: 

BAAC 

Motief: 


Toelichting: Voorlopige interpretatie 

De sporen hebben betrekking op 5 vindplaatsen het betreft delen van 

nederzettingsterreinen uit de IJzertijd tot de Nieuwe Tijd. Er zijn in elk geval delen van 

twee boerderij plattegronden en een aantal spiekers aangetroffen. De vindplaatsen zijn 

gelegen op de randen van een dekzandrug, aan de randen van het plangebied. Sporen 

van een beekdal zijn vooralsnog niet aangetroffen. Het nederzettingsgebied is in de 

Volle Middeleeuwen en Nieuwe Tijd in gebruik genomen als akker. 

Literatuur: 

Mark, R. van der, Boshoven, E.H., Best, Dijkstraten. Inventariserend veldonderzoek 

(IVO) door middel van proefsleuven, BAAC rapportnr. A-07.0447, ’s-Hertogenbosch 

2007. 

Selectieadvies: Vervolgonderzoek in de vorm van opgraving vindplaatsen indien behoud niet mogelijk 

is. 

Selectiebesluit: Nog onbekend 


Coördinaten: 158.917/390.658 


10

Plaats: 


Toponiem: 

Kanaaldijk 



Uitvoerder: 

RAAP 

Motief: 

Overige grondwerkzaamheden 

Toelichting: grotendeels verstoord 

Literatuur: 

Verhoeven, M., 2008: Plangebied Kanaaldijk Noord, gemeente Best; archeologisch 

vooronderzoek: een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (verkennende 

fase), RAAP notitie 2538, Weesp. 


Selectiebesluit: geen vervolg 


Coördinaten: 154.222/391.288 

Plaats: 


Toponiem: 

Zessprong 

Type onderzoek: Archeologisch: opgraving 


Uitvoerder: 


Motief: 



Literatuur: -- 

Selectieadvies: nvt 

Selectiebesluit: nvt 


Coördinaten: 154.162/391.898 

Plaats: 

Aarle 

Toponiem: 

Aarle Noordwest 



Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: -- 

Literatuur: 

Boer, E. de, Best, Noordwest. Archeologisch booronderzoek (verkennende fase). 

BILAN-rapport 2009-56, Tilburg 2009. 

Selectieadvies: Vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven in gebieden met hoge/middelhoge 

verwachting 



Coördinaten: 155.606/391.690 

Plaats: 


Toponiem: 

Oranjestraat 

Type onderzoek: Archeologisch: opgraving 


Uitvoerder: 


Motief: 



Literatuur: - 




Coördinaten: 155.495/392.297 

Plaats: 


Toponiem: 

Bosseweg, Wilg 

Type onderzoek: Booronderzoek 


11


Uitvoerder: 

RAAP Archeologisch Adviesbureau 

Motief: 


Toelichting: Op basis van het verkennend booronderzoek is vastgesteld dat in het westelijke deel 

van het plangebied een hogere en drogere dekzandkop gelegen is, terwijl het oostelijke 

deel van het plangebied bestaat uit natte fluvioperiglaciale afzettingen met sterk siltig 

zand of leem in de ondergrond. Op de dekzandkop zijn hoge zwarte enkeerdgronden 

gevormd, met plaatselijk een begraven oude akkerlaag en een restant van het 

oorspronkelijke podzolprofiel. In de natte laagte is de oorspronkelijke bodem, 

waarschijnlijk een goor- of beekeerdgrond, opgehoogd met humeus materiaal om de 

bodem droger te maken. 

De dekzandkop wordt geselecteerd als een kansrijke zone voor vindplaatsen van jagerverzamelaars, 

vroege en late landbouwers, terwijl de natte laagte een kansarme zone is 

voor resten uit alle periodes. 

Literatuur: 

Janssens, M., 2008: Plangebied Bosseweg/Wilg te Best. Gemeente Best. 

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek 

(verkennende fase) (= RAAP-notitie), Weesp. 

Selectieadvies Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt aanbevolen om aanvullend 

archeologisch onderzoek te laten verrichten in het westelijke deel van het plangebied 

(de dekzandkop), waar gave hoge zwarte enkeerdgronden zijn aangetroffen. 

Geadviseerd wordt om dit vervolgonderzoek te laten plaatsvinden in de vorm van een 

karterend/waarderend proefsleuvenonderzoek. 



Coördinaten: 154.648 / 390.125 

Plaats: 


Toponiem: 

Willem de Zwijgerweg 



Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: Tijdens het veldonderzoek is geconstateerd dat het plangebied op een dekzandrug met 

een enkeerdgrond gelegen is waarvan het plaggendek verstoord is geraakt. 

Literatuur: 

Berkhout, M., 2008: Archeologisch bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek 

(IVO), verkennende fase. Heerbeeckcollege, Best, gemeente Best, (Becker & Van de 

Graaf bv), Noordwijk. 

Selectieadvies: Op basis van de resultaten van het Inventariserend Veldonderzoek wordt geadviseerd 

om geen vervolgonderzoek uit te laten voeren. 



Coördinaten: 155.173/390.983 

Plaats: 


Toponiem: 

Spoorstraat 



Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: Bij het veldonderzoek is in alle 5 de boringen een nagenoeg intacte veldpodzol 

aangetroffen. 

Literatuur: 

Hoven, E., M. Berkhout, Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend 

veldonderzoek (IVO) d.m.v. boringen en proefsleuven: Spoorstraat, Best, gemeente 

Best. Becker & Van de Graaf rapport (Breda 2009). 

Selectieadvies In overleg met het SRE is besloten in plaats van een conceptrapportage een 

Programma van Eisen in te dienen voor proefsleuvenonderzoek om de voortgang van 

het project te bevorderen. 

Selectieadvies: Vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven 



12


Coördinaten: 156.715 / 392.282 

Plaats: 


Toponiem: 

Klaverhoekseweg 



Uitvoerder: 


Motief: 


Toelichting: -- 

Literatuur: 

Boer, E. de, 2009: Best (NB), Klaverhoekseweg. Archeologisch bureau- en 

inventariserend veldonderzoek, Tilburg. BILAN 2009 (concept). 




Coördinaten: 153.919/395.085 

Plaats: 


Toponiem: 

A2 en A58 

Type onderzoek: Archeologisch: verwachtingskaart 


Uitvoerder: 

Vestigia 

Motief: 

Infrastructurele werken 

Toelichting: Uitbreiding A2: 's-Hertogenbosch-Eindhoven. Uitbreiding A2: Eindhoven-Valkenswaard. 

Uitbreiding A58: Oirschot-Batadorp. 500 m aan weerszijden van de wegdelen zijn 

middels een bureaustudie onderzocht. 100 m aan weerszijden van de wegdelen zijn 

voor de MER-studie op meer detailniveau middels een bureaustudie onderzocht: zones 

op kaarten gepresenteerd aan de hand van bodemkundige en archeologische 

gegevens: geen verwachting, lage verwachting, gematigde verwachting, specifieke 

(beekdalen) verwachting, hoge verwachting, AMK-terreinen (onbeschermd) en AMKterreinen 

(beschermd). 

Literatuur: 

Eimermann, E./Schrijvers, Archeologische aspectrapportage MER/OTB verbreding A2 

en A58. Tracédelen: A2 ‘s-Hertogenbosch-Eindhoven, Eindhoven-Valkenswaard en A58 

Oirschot-Ring Eindhoven, Vestigia-rapport V622, Amersfoort 2009. 




Coördinaten: 155.151 / 391.027 

Plaats: 


Toponiem: 

Spoorstraat 



Uitvoerder: 


Motief: 



Literatuur: 

Hoven, E., M. Berkhout, Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend 

veldonderzoek (IVO) d.m.v. boringen en proefsleuven: Spoorstraat, Best, gemeente 

Best. Becker & Van de Graaf rapport (Breda 2009). 

Selectieadvies Op grond van de gedane vondsten (Bronstijd aardewerk, plattegronden) wordt 

aangeraden om de vindplaats te behouden. 

Selectiebesluit: Behoud in situ dmv aanpassing funderingsplan 


Coördinaten: 154.511/391.955 

Plaats: 


Toponiem: 

Broekstraat 




13

Uitvoerder: 

BAAC 

Motief: 



Literatuur: 

Krekelbergh, N.J., Best Plangebied locatie Stabel. Bureauonderzoek en inventarisernd 

veldonderzoek (verkennende fase). BAAC rapport V-09.0099, ’s-Hertogenbosch 2009. 




Coördinaten: 157711 / 392285 

Plaats: 


Toponiem: 

Oude Baan 



Uitvoerder: 

Becker en van de Graaf 

Motief: 


Toelichting: Tijdens het onderzoek is geconstateerd dat in het zuidelijke deel van het plangebied 

(boringen 1, 2, 3 en 4) een grotendeels intact podzolprofiel aanwezig is. In deze zone 

kunnen derhalve archeologische waarden vanaf het Laat-Paleolithicum worden 

aangetroffen. In het noorden van het plangebied is, vanwege ontgrondingen, de kans op 

het aantreffen van archeologische waarden in situ zeer klein. 

Literatuur: 

Blom, J.M., 2009: Archeologisch Bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek 

(IVO), verkennende fase( d.m.v. boringen), Oude Baan 36, Best, Gemeente Best, 

Noordwijk. 

Selectieadvies Proefsleuven in zuidelijk deel van het terrein (opp. ca 6000 m2) 


Onderzoeksmelding: zonder nummer 

Coördinaten: 154.165/390.420 

Plaats: 


Toponiem: 

Heuveleind 



Uitvoerder: 

RAAP 

Motief: 



Literatuur: Dijk, X.C.C.van 2006: Plangebied Heuveleind-Heidevelden te Best, gemeente Best : 

archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, (RAAPnotitie 

1562 0925-6369), Amsterdam. 


Selectiebesluit: geen vervolg 


14

3. Vindplaatsen op basis van historische bronnen 3 

Aan de hand 19 e -eeuwse kadaster- en historische kaarten gelokaliseerde historische gehuchten en linten: 

1. Vleut 

2. Prinsenhoef 

3. Verrenbest 

4. Best 

5. Naastenbest 

6. Aarle 

7. Hagelaar 

8. Heuveleind 

9. Mosselaar 

10. Kapel Aarle 

11. St. Odulphuskerk 

12. Molen 

13. Windmolen 

Toelichting: 

Best bestond uit drie herdgangen die dateren uit de Late Middeleeuwen: 

1. Naastenbest 

2. Verrenbest 

3. Aarle 

Tot Naastenbest hoorden: 

- de Odulphuskapel 

- Melcrot naar hoeve Melcrode (1484) bij Malkertse Steeg 

- het Cremselaer 

- ’t goed Ter Capellen (1400) lag naast de Odulphuskapel 

Verrenbest bestond uit de volgende gehuchten/hoeven: 

- ’t goed Gunterslaar (1335) was in de Middeleeuwen erg groot en bestreek niet alleen deel van Best, maar ook 

St. Oedenrode 

- de Vleut (latere naam van Gunterslaar?, 1428) 

- Hoeve ten Hout, gelegen onder Vleut: oorspronkelijke hoeve van adbij van St. Truiden, later leenhof van 

Cranendonck 

Aarle bestond uit: 

- de Heuvel met ’t goet Ten Hoevel (Heuveleind, 14 e eeuw) 

- het Maarselaar of Mosselaar 

- het Hagelaar met de hoeve Nuwenrot (voorheen Audenrode, 1339), gelegen aan de Hagelaarweg die liep van 

de Hagelaarweg door de Hagen in de richting van de Mosselaarweg 

- de Schoot met de hoeve Ten Schoot, 15 e eeuw, omgeving Mosselaar 

- ’t goed te Aarle of Armenhoef (1312): oorspronkelijke hoeve van adbij van St. Truiden, later leenhof van 

Cranendonck 

- Hoeve Ten Rodeken, gelegen nabij hoeven Aarle en Stadecker, mogelijk nabij toponiem Reuter 

3 Bronnen: o.a. Coenen, historische atlassen, heemkundekring en kadasterkaart 1832. 


15

4. Archeologische vindplaatsen 4 

 

Archis-waarnemingsnummer: 14339 

Coördinaten: 155.700 / 390.900 

Toponiem: 

Naastenbest 

Plaats: 

Naastenbest 

Datering: Paleolithicum laat: 35000 BP-9000 v.Chr., Mesolithicum: 9000 – 4200 

v.Chr. 

Neolithicum ca. 4200-1900 v.Chr.; Bronstijd: ca. 2000-800 v.Chr. 

IJzertijd: ca. 800-12 v.Chr.-Romeinse tijd: 12 v.Chr.-450 A.D. 

Complextype: 

Onbekend 

Nederzetting, onbepaald 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

De vondsten zijn verzameld in de periode 1972-1980. Het perceel is 

thans bebouwd. Volgens de vinder bestaat het vondstcomplex 

voornamelijk uit mesolithisch materiaal. Daarbij enig materiaal uit het 

Neolithicum: vuursteen (spits), IJzertijd/Romeinse tijd: glas (kraal) 

keramiek (spinklos/spinschijf/spinsteen) 

Literatuur: --- 

Geomorfologie: 

Bebouwing 

Bodem: 

Bebouwing 

GWT: 

Bebouwing 


Coördinaten: 155.340 / 391.780 

Toponiem: 


Plaats: 


Datering: 

Neolithicum: ca. 4200-1900 v.Chr. 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

een stuk compleet vuursteen gereedschap: pijlpunt 



Bebouwing 

Bodem: 

Bebouwing 

GWT: 

Bebouwing 


Coördinaten: 158.030/389.625 

Toponiem: 

Ekkersrijt 

Plaats: 


Datering: 

Neolithicum: ca. 4200-1900 v.Chr. 

Complextype: 

Nederzetting, onbepaald? 

Cultuur: 

Michelsberg-cultuur? 

Omschrijving: 

Stenen bijl gevonden langs de Ekkersreijt. Op hetzelfde perceel werd 

in 1968 een stenen bijl en een vuurstenen schrabber gevonden.” 

Volgens KNOB 1968 gaat het om een “reeds jaren geleden gedane 

vondst van het snijvlak was afgebroken. De resterende lengte 

bedraagt 11 cm. De beitel heeft een ruitvormige doorsnede (breed 4 

cm, dik 2 cm). De schrabber is 5 cm lang en 3,5 cm breed en heeft 

een zeer steile schrabberkap. Uit een tekening blijkt dat het om een 

duntoppige vuurstenen bijl gaat. 

4 Archis-waarnemingen en Archis-vondstmeldingen, d.d. 01-01-2010. 


16

Literatuur: 


Bodem: 

GWT: 

 

BEEX, G. 1968: Best, Bulletin van de Koninklijke Nederlandse 

Oudheidkundige Bond 64, 44. 

Dalvormige laagte, zonder veen 

Gooreerdgrond 

V 


Coördinaten: 157.225/389.200 

Toponiem: 

Ploegje 

Plaats: 


Datering: 

Mesolithicum: ca. 9000-4200 v.Chr. 

Complextype: 


Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: “Groot aantal vuurstenen artefacten” Opm.: op basis van brief van G. 

Beex 19660601 



Lage landduinen met bijbehorende vlakten en laagten 

Bodem: 

Water 

GWT: 

Water 


Coördinaten: 156.200/389.170 

Toponiem: 

Batafabrieken 

Plaats: 


Datering: 


Complextype: 


Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Volgens fiche-Beex:"Concentratie van mesolithische 

vuursteenartefacten en afslag. Oppervlakte-vondsten op 

geploegde akker." 



Bebouwing 

Bodem: 

Bebouwing 

GWT: 

Bebouwing 

Archis-waarnemingsnummer:29829 

Coördinaten: 154.150/391.245 

Toponiem: 

Kerkakkers 

Plaats: 


Datering: 

Neolithicum 4900-1900 v.Chr. 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Registratieformulier A. Verlinde (ROB):"Bruinachtig grijze vuursteen. 

Spitsovale doorsnede. Grotendeels geslepen,hier en daar 

met kapsporen. Klokvormig [duntoppig] bijllichaam met gewelfde, 

scherpe, gebutste snede. L. 17,5 cm, Br. 7 cm, D. 3,8 cm. 

Gevonden: omgeving Best bij oppervlakte, ca. 1930." 



Bebouwing 

Bodem: 

Bebouwing 

GWT: 

Bebouwing 

Archis-waarnemingsnummer: 29836/29838 


17

Coördinaten: 156.640/388.775 

Toponiem: 

Aarlesche Heide 

Plaats: 


Datering: 


Complextype: 


Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Volgens G. Beex, ca. 1966:"Vindplaats van mesolithisch 

vuursteenmateriaal. Heide met vliegdennen en plaatselijk 

zandverstuivingen." 

Literatuur: 

Beex, G., 1966: Oirschot, Bulletin van de Koninklijke Nederlandse 

Oudheidkundige Bond 62, 88*. 



Bodem: 

Veldpodzolgrond 

GWT: 

VII 


Coördinaten: 155.600 / 391.000 

Toponiem: 

Naastenbest 

Plaats: 


Datering: 

Paleolithicum laat: ca. 35000 BP-9000 v.Chr. 

Mesolithicum: 9000-4200 v.Chr. 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Volgens de vinder bestaat het materiaal voornamelijk uit mesolithisch 

materiaal 



Bebouwing 

Bodem: 

Bebouwing 

GWT: 

Bebouwing 


Coördinaten: 157475 / 389425 

Toponiem: 

Tracé A2 

Plaats: 


Datering: 

Bronstijd laat: 1100 - 800 vC - IJzertijd midden: 500 - 250 vC 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Nvt 

Omschrijving: 

Twee proefsleuven op een terrein waar in het verleden sporen van 

een urnenveld zijn aangetroffen. Sporen van het urnenveld werden 

niet aangetroffen 

Literatuur: 

W.J.H.VERWERS 1988 best (p. 164), in: Jaarverslag van de 

Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 1987 



Bodem: 

Veldpodzolgronden 

GWT: 

VII 


Coördinaten: 154.230/389.180 

Toponiem: 


Plaats: 

Batadorp 

Datering: 

Bronstijd vroeg: 1900-1600 v.Chr. 

Complextype: 

Grafheuvel, onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 


18

Omschrijving: Grafheuvel, uit heideplaggen opgebouwd; diameter 25 m, hoogte 1,2 

m. 




Bodem: 


GWT: 

VII 


Coördinaten: 154.160 / 389.220 

Toponiem: 

Voormalig AMK-terrein; Aarlesche Heide; Oirschotse Heide 

Plaats: 

Batadorp 

Datering: 

Bronstijd vroeg: 1900-1600 v.Chr. 

Complextype: 

Grafheuvel, onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: Grafheuvel, uit heideplaggen opgebouwd; diameter 14 m, hoogte 0,8 

m. 

Literatuur: 

Gaauw, P.G. van der & C. M. Soonius, 1992: Militair Oefenterrein 

Oirschot; archeologische inventarisatie en booronderzoek in 

het kader van de MER (RAAP-rapport, 56), Amsterdam. 



Bodem: 


GWT: 

VII 


Coördinaten: 157440 / 389325 

Toponiem: 

Bestste Bergen 

Plaats: 


Datering: 

Bronstijd laat: ca.1200-800 v.Chr. 

Complextype: 

Urnenveld 

Cultuur: 

Nederrijnse grafheuvelcultuur 

Omschrijving: 

Terrein waarop urnenveld. In 1847 bij aanhogen van de Rijksweg zijn 

hier reeds 8 urnen gevonden. Ook werden hier een bronzen randbijl 

en een bronzen hielbijl en een bronzen naald gevonden. Lit. C.R. 

Hermans,Noordbrabants Oudheden, 's-Bosch 1865. In begin deze 

eeuw werden hier opnieuw veel urnen gevonden door de heer 

Renders, Hoofd der School te Acht(bij Eindhoven). Het urnenveld 

strekte zich uit zowel westelijk als oostelijk van de rijksweg. Het terrein 

is gedeeltelijk vergraven (vooral oostelijk v.d. Rijksweg). Op het punt 

der opgegeven coördinaten ligt nog een duidelijk waarneembaar rond 

heuveltje. Het materiaal berust grotendeels in het Museum te 's- 

Hertogenbosch. Het terrein bestaat grotendeels uit heide met 

vliegdennen'. Op het Monumentenraad-fiche staat vermeld: 'In het 

Museum van het Prov. Genootschap te 's-Hertogenbosch worden nog 

een veertigtal urnen van deze vindplaats bewaard. Zij behoren tot de 

oudere fase der urnenvelden periode. Datering: Late Bronstijd'.De 

hierboven gehanteerde beschrijving is gebaseerd op Hermans 1865 

(zie Literatuur), waarnaar ook op beide fiches alsmede op een tweetal 

onder de coördinaten 156/389 in het Oud Archief geplaatste oranje 

ROB-fiches verwezen wordt. 

Literatuur: 

- Felix, P.,1945: Das zweite Jahrtausend vor der Zeitrechnung in den 

Niederlanden: Studien zur niederländischen 

Bronzezeit, Rostock, 192. 

- Beex, G. 1979 Overzicht van de archeologische vondsten in de 

voormalige gemeente,in: Renders, W.H.A. 


19


Bodem: 

GWT: 

 

(red.), Bijdragen tot de geschiedenis van Woensel, Eindhoven, 7-17 

(speciaal 12-13). 

- Hermans, C.R. 1865, Noordbrabants Oudheden, ’s-Hertogenbosch, 

90-93. 

- Willems, W. 1936: Een bijdrage tot de kennis van de vóór-Romeinse 

urnenvelden in Nederland, Maastricht 

- Holwerda, J.H. & J.P.W.A. SMIT 1917 (p. 41)., in: Catalogus der 

archaeologische verzameling van het Prov. genootschap van kunsten 

en wetenschappen in Noord-Brabant, 's Hertogenbosch. 



VII 


Coördinaten: 157000 / 389000 

Toponiem: 

Bestse Bergen 

Plaats: 

Batadorp 

Datering: 

Bronstijd vroeg: 2000 - 1800 vC -Bronstijd midden: 1800 - 1100 vC 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend, Hilversum-cultuur 

Omschrijving: 

Melding "Oud Archief".Op de verwijzing in het CAA naar bovenstaand 

archief staat de tekst: '156/389 Twee bronzen randbijlen 

gevonden op de heide te Best'. Onder genoemde coördinaten bevindt 

zich in het Oud Archief een oranje ROB-fiche met de tekst: 

'Jaarvergadering 1931 in Handelingen v.h. Prov. Gen. in de 

prov.Noord-Brab., blz. 41: Twee zeer fraaie bronzen randbijlen 

aangekocht, gevonden in de heide te Best'. De bijlen worden 

eveneens genoemd op een fiche onder CAA: 51BZ-4 

(waarnemingsnummer 33252), alwaar ze omschreven worden als 

binnen een urnenveld gevonden randen hielbijl. 

Literatuur: 

- Felix, P., 1945: Das zweite Jahrtausend vor der Zeitrechnung in den 

Niederlanden: Studien zur niederländischen Bronzezeit, Rostock, 192: 

nrs. 49-50. 

-Provinciaal genootschap in de provincie Noord-Brabant 1931 

Jaarvergadering 1931, Handelingen van het Provinciaal Genootschap 

in de provincie Noord-Brabant, 41. 

- Beex, G., 1979: Overzicht van de archeologische vondsten in de 

voormalige gemeente Woensel in: W.H.A. Renders (red.), Bijdragen 

tot de geschiedenis van Woensel, Eindhoven, 7-17 (speciaal 13). 



Bodem: 

Water 

GWT: 

Water 


Coördinaten: 156.260 / 389.060 

Toponiem: 

Batafabrieken 

Plaats: 


Datering: 

Bronstijd laat: ca.1200-800 v.Chr.-IJzertijd: ca. 800-12 v.Chr. 

Complextype: 


Cultuur: 

Nederrijnse grafheuvelcultuur 

Omschrijving: De documentatie in het CAA bestaat uit een door G. Beex d.d. 14-3- 

1970 ingevuld CAA-fiche met de tekst: 'Urnscherven. 

Waarschijnlijk behorend tot een nederzetting uit de IJzertijd. 

Determinatie door G. Beex d.d. 13-11-1969. Oppervlaktevondsten. 

De vindplaats ligt tussen het door Willems onderzochte urnenveld te 

Best en het urnenveld langs de Rijksweg tussen Besten 


20

Literatuur: 


Bodem: 

GWT: 

 

Acht. Veldcontrole door G. Beex 27-2-1970'. In Beex 1970 (zie 

Literatuur) wordt deze vondst eveneens gemeld, maar meteen 

andere datering, namelijk Late Bronstijd. 

-Beex, G. 1970: Best, Nieuwsbulletin van de Koninklijke Nederlandse 

Oudheidkundige Bond 66, *43. 

Bebouwing 


VII 


Coördinaten: 157.160/390.990 

Toponiem: 

Best II 

Plaats: 


Datering: 

Mesolithicum midden: ca. 8000-7000 v.Chr. 

Complextype: 

Nederzetting onbepaald. 

Cultuur: 

Niet van toepassing 

Omschrijving: Opgraving van BAI in 1960 

Literatuur: 

Bohmers, A., 1961: Best, Bulletin van de Koninklijke Nederlandse 

Oudheidkundige Bond 57, *241. 

14 



Bodem: 

Haarpodzolgronden 

GWT: 

VII 


Coördinaten: 156.900/388.910 

Toponiem: Acht 1 

Plaats: 

Bestse Heide 

Datering: 

Mesolithicum midden: ca.8000-7000 v.Chr. 

Complextype: 


Cultuur: 


Omschrijving: Volledig opgegraven, oppervlakte 370 m 2 

Literatuur: 

Price, D.T., 1975: Mesolithic Settlement Systems in the Netherlands, 

Ann Arbor, 416. 



Bodem: 

Water 

GWT: 

Water 


Coördinaten: 154.130/389.150 

Toponiem: 

Oirschot V 

Plaats: 


Datering: 

Mesolithicum midden: ca. 8000-7000 v.Chr.; Mesolthicum Laat: ca. 

7000-4200 v.Chr. 

Complextype: 

Nederzetting, onbepaald; crematiegraf 

Cultuur: 


Omschrijving: 

onbekend aantal vuursteen. 

Opmerkingen: 

Volgens Arts & Hoogland (1987; cf. Arts 1988) heeft de vindplaats 

Oirschot V een oppervlak van ca. 12.000 m 2 en zijn minstens 30 

artefactconcentraties aanwezig. Naar het zich laat aanzien, behoren 

deze concentraties typologisch tot dezelfde fase. Ter plaatse werd 

onderzoek uitgevoerd door Bohmers 1957 en 1959, waarbij vijftien 

concentraties opgegraven werden en in negen andere proefkuilen 

werden aangelegd. Rozoy (1978, 165-170) vermeldt dat in 1957 een 


21

Literatuur: 


Bodem: 

GWT: 

 

lange proefsleuf werd aangelegd, waarbij verscheidene 

vuursteenconcentraties en twaalf haardkuilen werden aangetroffen. 

Arts & Hoogland hebben een crematiegraf (ca. 2,5 x 1 m) 

gepubliceerd dat in 1983/84 ontdekt werd in concentratie 21. 

Houtskool uit drie haarden werd gedateerd, met als resultaten (lanting 

& Van der Plicht 1997/1998, 148): 

7510 ± 60 BP (GrN-1510); 

8030 ± 50 BP (GrN-1659); 

6230 ± 60 BP (GrN-2172). 

Terwijl de eerste twee dateringen op het Midden-Mesolithicum wijzen, 

duidt de derde op het Laat-Mesolithicum. 

Houtskool uit het crematiegraf werd eveneens 14 C-gedateerd: 7790 ± 

120 BP (GrN-14506). Lanting & Van der Plicht (1997/1998, 148) 

tekenen hierbij aan dat de datering te jong zal zijn. 

- Arts, N., 1988; Best, Oirschot V, in: W.J.H. Verwers, Archeologische 

kroniek van Noord-Brabant 1983-1984, Waalre, 13-15. 

- Arts, N. & M. Hoogland 1987: A Mesolithic settlement area with a 

human cremation grave at Oirschot V, Municipality of Best, the 

Netherlands, Helinium 27, 172-189. 

- J.-G. Rozoy, 1978, Les derniers chasseurs. L'Épipaléolithique en 

France et en Belgique, Bulletin de la Société Archéologique 

Champenoise, numéro spécial juin 1978, 3 tomes. 



VII 


Coördinaten: 154.780/391.430 

Toponiem: 

Plangebied Dijkstraten Zuid 

Plaats: 


Datering: 

Middeleeuwen laat: 1050 - 1500 A.D. 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Bureauonderzoek, een oppervlaktekartering en een karterend 

booronderzoek. Vondstmateriaal bestaat uit keramiek (gedraaid 

aardewerk en Elmpt). 

Literatuur: 

Dijk, X.C.C. van, 2002: Plangebied Dijkstraten Zuid, Gemeente Best, 

Een inventariserend archeologisch onderzoek (RAAP-rapport 832), 

Amsterdam. 


Dekzandruggen (+/- oud bouwlanddek) 

Bodem: 

Hoge zwarte enkeerdgrond 

GWT: 

V 


Coördinaten: 154810 / 391430 

Toponiem: 

Plangebied Dijkstraten Zuid 

Plaats: 


Datering: 

Neolithicum: 5300 - 2000 vC- IJzertijd: 800 - 12 vC 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Bureauonderzoek, een oppervlaktekartering en een karterend 

booronderzoek. Vondstmateriaal bestaat uit keramiek uit het 

Neolithicum/IJzertijd (Handgevormd aardewerk) en vuursteen 

(geslepen bijlafslag). 


22

Literatuur: 


Bodem: 

GWT: 

 

Dijk, X.C.C. van 2002 Plangebied Dijkstraten Zuid, Gemeente Best, 

Een inventariserend archeologisch onderzoek., in: RAAP rapport 

(Regionaal Archeologisch Archiverings Project, Amsterdam) 832 


Hoge zwarte enkeerdgrond 

V 


Coördinaten: 155.380/387.680 

Toponiem: 

Achtse Heide 

Plaats: 


Datering: 

Neolithicum midden A: 4200-3400 v.Chr. 

Complextype: 

Depot 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Vuurstenen bijl gevonden in een laaggelegen vlakte nabij een 

beekdal, tijdens het aardappelrooien. De gepolijste bijl is van rood 

gepatineerd vuursteen. Onder de verweringslaag grijs van kleur. 

Mogelijk een depotvondst. Periode midden-laat Neolithicum. 

Literatuur 

Arts, N & T. de Jong, 2001: Archeologische vondsten. Vuurstenen bijl 

uit Best, Nieuwsbrief Archeologie Kempen- en Peelland, 5 (3), 11. 



Bodem: 

Leek-/woudeerdgronden 

GWT: 

V 


Coördinaten: 155.000/391.000 

Toponiem: 

Broekstraat/Treinspoor 

Plaats: 


Datering: 

Onbekend 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

15 e eeuwse steengoed geglazuurd trechterhallsbeker (kan: Siegburg). 

Literatuur --- 


Bebouwing 

Bodem: 

Bebouwing 

GWT: 

Bebouwing 


Coördinaten: 154.165/390.420 

Toponiem: 

Heuveleind-heidevelden 

Plaats: 


Datering: 

Nieuwe tijd B: 1650-1850 A.D.- Nieuwe tijd C: 1850-1950 A.D. 

Complextype: 


Cultuur: 


Omschrijving: 

Gedraaid aardewerk 

Literatuur: Dijk, X.C.C.van 2006 plangebied heuveleind-heidevelden te Best ( 

RAAP-notitie, ) Amsterdam 



Bodem: 

Hoge zwarte enkeerdgronden 

GWT: 

VII 


Coördinaten: 156.700/393.200 

Toponiem: 

De Vleut, de Vleutsche Kampen 


23

Plaats: 


Datering: 

Nieuwe tijd A: 1500 - 1650 nC 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 


Omschrijving: 

1x zilveren Drie Kreuzerstuk van Lotharingen 1593-1607, Karel van 

Lotharingen. geslagen te 

Straatsburg (bisdom). 



Dekzandruggen (+/- oud bouwlanddek 

Bodem: 


GWT: 

V 


Coördinaten: 154.510/391.100 

Toponiem: 

Oirschotseweg 

Plaats: 


Datering: 

Onbekend 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

De bewoner van het huis aan de Oirschotseweg heeft verteld dat bij 

de bouw van zijn nieuwe huis onder de zuidoostelijke hoek 

van het huis een waarschijnlijke waterput werd aangetroffen. Het ging 

om een ronde donkerbruin-zwart lemige opvulling in het 

geel-witte dekzand van de C-horizont. Er werden geen stenen 

omheen aangetroffen. De waterput is grotendeels verwijderd om 

mogelijke verzakkingen van het huis te voorkomen. Voor de bouw van 

het huis stond er al een boerderij van zijn vader en 

grootvader. Mogelijk stamde deze boerderij uit de 17e eeuw. Deze 

boerderij was gebouwd over de locatie van de waterput. 

Bij de bouw van de garage werden in het witte zand van de C-horizont 

twee parallellopende donkere banen gevonden. Mogelijk 

betreft het hier de resten van greppels. 




Bodem: 

Laarpodzolgronden 

GWT: 

V-VI 

Archis-Vondstmeldingen 

Vondstmeldingsnr: 409889 (onderzoeksmelding 20889) 

Coördinaten: 154.150/391.245 

Toponiem: 

Zessprong 

Plaats: 


Plaats: 


Datering: 

Onbekend 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Booronderzoek met als conclusie dat het plangebied is gelegen op de 

noordflank van een dekzandrug met in de ondiepe ondergrond een 

leempakket en aan de oppervlakte vrijwel overal een esdek. Op basis 

van de resultaten van het Inventariserend Veldonderzoek wordt 

geadviseerd om vervolgonderzoek uit te laten voeren op die terreinen 

die niet verstoord zijn, maar waar in de toekomst nieuwbouw zal 

plaatsvinden. 


24

Literatuur: 


Bodem: 

GWT: 

 

Wilbers, A.,2007: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, 

Zessprong, Best, Gemeente Best, in: Becker & Van de Graaf-rapport 

20889 

Dekzandrug/dekzandplateau 

Hoge zwarte enkeerdgronden 

VII 


Coördinaten: 154562 / 390730 

Toponiem: 

Naastenbest 

Plaats: 


Datering: 

Onbekend 

Complextype: 

Onbekend 

Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Booronderzoek met als conclusie: plangebied ligt op de noordflank 

van een dekzandrug waarin zich een podzolbodem heeft ontwikkeld 

die vanaf de Late Middeleeuwen grotendeels bedekt is geraakt met 

een esdek. Op basis van de resultaten van het IVO is vastgesteld dat 

grote delen van het plangebied verstoord zijn. Desalniettemin zijn er 

vier terreinen aanwezig met een ongestoorde podzolbodem bedekt 

met een esdek en vrijwel zeker één archeologische vindplaats uit de 

Nieuwe tijd. Op de vier terreinen met een ongestoorde bodem onder 

het esdek (deelgebieden I tot en met IV) kunnen nog archeologische 

resten aanwezig zijn uit de periode Paleolithicum tot en met Nieuwe 

tijd. De exacte locatie, aard en omvang van de mogelijk aanwezige 

archeologische resten zijn echter onbekend. Ook van de 

boerderijresten is weinig bekend. Geadviseerd wordt daarom een 

karterend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven uit te voeren in 

de vijf hierboven genoemde deelgebieden. 

Literatuur: 

Wilbers, A., 2006: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, 

Naastenbest in Best, gemeente Best (Becker & Van de Graaf-rapport, 

18187), Katwijk. 



Bodem: 

enkeerdgronden 

GWT: 

divers 


Coördinaten: 155.611/391.699 

Toponiem: 

Oranjestraat 

Plaats: 


Datering: 

Romeinse tijd – Late Middeleeuwen 

Complextype: 


Cultuur: 

Onbekend 

Omschrijving: 

Tijdens een proefsleuvenonderzoek zijn de resten van een 

nederzetting uit de 13e eeuw aangesneden. Het gaat mogelijk om één 

boerderij erf bestaand uit een hoofdgebouw, waterput, spieker en een 

erfafscheiding. Tijdens het proefonderzoek is maar een klein deel van 

de plattegrond onderzocht. Het gaat hier in de regel om boerderijen 

met een bootvormige plattegrond. Niet uit te sluiten is dat in af nabij 

het plangebied tevens nederzettingssporen uit de Romeinse tijd 

gelegen zijn. Tijdens het onderzoek is één scherf uit de Romeinse tijd 

gevonden. 

Literatuur: 

Mark, R. van der 2007: Oranjestraat Best. Inventariserend 

veldonderzoek door middel van proefsleuven (= BAAC-rapport A07- 

0249), Deventer/’s-Hertogenbosch. 


25



Bodem: 

Enkeerdgrond 

GWT: - 

 


26

5. Vondstgegevens amateurs 

 

Nummer: 1001 

Coördinaten: 153170/392220 

Toponiem: 

De Mortelen 

Plaats: 


Datering: 

Midden-Romeinse tijd: 70-270 nC & Nieuwe tijd A-B: 1500 – 1850 nC 

Complextype: 

onbekend 

Cultuur: 

nvt 

Opmerkingen: - 

Literatuur: - 

Omschrijving: 

Bronzen of kopen munt, waarschijnlijk een Romeinse as van 

Domitianus, en een onbekende munt uit de Nieuwe tijd. 

Geomorfologie: - 

Bodem: - 

GWT: - 

Nummer: 1002 

Coördinaten: 155311/391417 

Toponiem: 

Naastenbest 

Plaats: 


Datering: Late Middeleeuwen (1437) 

Complextype: 

kerk 

Cultuur: 

nvt 

Opmerkingen: - 

Literatuur: 

Coenen, J., 2000: Te Best Wart. De geschiedenis van Best en zijn 

vroegere grondgebied, Best. 

Omschrijving: 

In 1981/82 werden bij een opgraving door de heemkundekring van 

Best de fundamenten van de oude St. Odulphus parochiekerk 

teruggevonden. De contouren van de oude kerk zijn in het huidige 

straatbeeld (bestrating) opgenomen. 

Geomorfologie: - 

Bodem: - 

GWT: - 


27

6. Literatuurlijst archeologie gemeente Best 5 

Aerts-Bijma, A., e.a., 2000: Een verrassende wending: gecremeerd been blijkt wel 14C-dateerbaar!, 

in: Paleo-aktueel, p. 64-67. 

Arts, N., 1975: Aardewerk met rietindrukken en andere versieringen uit Best, in: Brabants Heem 27, p. 

147-149. 

Arts, N., 1988: Best, Oirschot V, in: Archeologische Kroniek van Noord-Brabant 1983-1984, Waalre, p. 

13-15. 

Arts, N., en Hoogland, M., 1987: A Mesolithic settlement with a human cremation grave at Oirschot V, 

municipality of Best, the Netherlands, in: Helinium, revue consacrée à l'archéologie des Pays-Bas, de 

Ia Belgique et du Grand-Duché de Luxembourg, p. 172- 189 (I.P.P. publicatie 473). 

Arts, N., 1999: Nieuwsbrief Archeologie Kempen- en Peelland, p. 12-13. 

Arts, N., 2000: Nieuwsbrief Archeologie Kempen- en Peelland, p. 27. 

Arts, N., en Jong, T. de, 2001:Archeologische vondsten. Vuurstenen bijl uit Best, in: Nieuwsbrief 

Archeologie Kempen- en Peelland, jrg 5, nr. 3, p. 11. 

Beex, G., 1959: Het Neolithicum in Noord-Brabant, in: Brabants Heem 11, p. 2-16. 

Beex, G., 1968: Best, in: Archeologisch Nieuws, NBKNOB, p. 44. 

Beex, G., 1968: Verslag van de provinciaal archeoloog van Noord-Brabant, in: Jaarverslag ROB, p. 

54. 

Beex, G., 1969: Best, in: Archeologisch Nieuws, NBKNOB, p. 69. 


67. 

Beex, G. 1970: Best, in: Archeologisch Nieuws, in: Nieuwsbulletin van de Koninklijke Nederlandse 

Oudheidkundige Bond, p. 43. 


106. 

Beex, G., 1972: Best, in: Archeologisch Nieuws, NBKNOB , p.17. 


105. 

Beex, G., 1979: Overzicht van de archeologische vondsten in de voormalige gemeente Woensel, in: 

Renders, W.H.A. (red.), Bijdragen tot de geschiedenis van Woensel, p.7-13. 


105. 

5 Bronnen: o.a. Coenen, ARCHIS 2009 (waarnemingen, onderzoeken, onderzoeksmeldingen), bibliotheek RCE, Archeologisch 

Centrum Eindhoven, KB Den Haag, DANS, onderzoeksrapporten SRE en archeologisch repertorium Noord-Brabant. 


28

Berkhout, M., 2008: Archeologisch bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek (IVO), 

verkennende fase. Heerbeeckcollege, Best, gemeente Best, (Becker & Van de Graaf bv), Noordwijk. 

Blom, J.M., 2009: Archeologisch Bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek (IVO), 

verkennende fase( d.m.v. boringen), Oude Baan 36, Best, Gemeente Best, Noordwijk. 

Boer. E. de, 2009: Best, Klaverhoekseweg. Archeologisch bureau- en inventariserend 

veldonderzoek. (BILAN-rapport (concept), Tilburg. 

Boer, E. de, 2006: Best, Sonseweg. Archeologisch vooronderzoek. (BILAN-rapport 2006/48), 

Tilburg. 

Boer, E de, Best - Aarle (NB), Noordwest archeologisch bureauonderzoek (BILAN-rapport 2008/018), 

Tilburg. 

Boer, E. de., Best, Noordwest. Archeologisch booronderzoek (verkennende fase). BILAN-rapport 

2009-56, Tilburg 2009. 

Böhmers, A., 1957: Archeologisch Nieuws, in: NieuwsBulletin KNOB, p. 241. 

Bursch, F.C., 1942: Onze urnenvelden, in: Oudheidkundige Mededelingen uit het Rijksmuseum van 

Oudheden te Leiden 23, p. 48-77. 

Coenen, J., 2000: Te Best Wart. De geschiedenis van Best en zijn vroegere grondgebied, Best. 

Dam, M.C van 2008: Best Bata-Fabriek Europaplein 1: bouwhistorische verkenning met 

waardestelling (z.p., zj.,) 

Dijk, X.C.C. van 2002: Plangebied Dijkstraten Zuid, Gemeente Best, Een inventariserend 

archeologisch onderzoek., (RAAP rapport 832), Amsterdam. 

Dijk, X.C.C.van 2006: Plangebied Heuveleind-Heidevelden te Best, gemeente Best : archeologisch 

vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, (RAAP-notitie 1562 0925-6369), 

Amsterdam. 

Eimermann, E./Schrijvers, Archeologische aspectrapportage MER/OTB verbreding A2 en A58. 

Tracédelen: A2 ‘s-Hertogenbosch-Eindhoven, Eindhoven-Valkenswaard en A58 Oirschot-Ring 

Eindhoven, Vestigia-rapport V622, Amersfoort 2009. 

Gaauw, P.G. van der, en C. M. Soonius 1992: Militair Oefenterrein Oirschot; archeologische 

inventarisatie en booronderzoek in het kader van de MER, (RAAP-rapport 56), Amsterdam. 

Gheysen, K, Boer, E de en Vos, S de, 2006: Best, Oude Schuurweg. Archeologisch vooronderzoek. 

(BILAN-Rapport 2006/68), Tilburg. 

Graaf, W.S. van de 2007: Inventariserend veldonderzoek waarderende fase Naastenbest, deelgebied 

I, II, III, V te Best (Becker- Van de Graaf 2007.1). 

Graaf, W.S. van de: Inventariserend veldonderzoek karterende fase Zessprong te Best (Becker- Van 

de Graaf), Nijmegen 2007. 

Hagens, D.T.P., Bureauonderzoek: Spoorweglaan gemeente Best. Synthegra rapport, ISSN 1874- 

9771, Dordrecht 2007. 

Hermans, CR., 1865: Noordbrabants Oudheden, ’s Hertogenbosch, p. 90-92. 


29

Holwerda, J.H., 1917: Catalogus der archaeologische verzameling van het Prov. genootschap van 

kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant, ’s Hertogenbosch, p. 41. 

Holwerda, J.H., 1939: Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Verslag van den directeur over het jaar 

1938, ’s-Gravenhage. 

Hoven, E., Wilbers. A.W.E., Graaf, W.S. van de, Inventariserend veldonderzoek, karterende en 

waarderende fase Naastenbest deelgebied IV te Best, Becker & Van de Graaf / 2007 

Hoven, E., M. Berkhout, Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (IVO) 

d.m.v. boringen en proefsleuven: Spoorstraat, Best, gemeente Best. Becker & Van de Graaf rapport 

(Breda 2009). 

Janssens, M., 2008: Plangebied Bosseweg/Wilg te Best. Gemeente Best. Archeologisch 

vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase). (RAAP 

notitie concept), Weesp. 

Koop, P.J.M., Eindhoven. Verbreding Randweg. Inventariserend archeologisch veldonderzoek. 

Karterende fase. BAAC-rapport 03.138 (’s-Hertogenbosch 2004). 

Krekelbergh, N.J., Best Plangebied locatie Stabel. Bureauonderzoek en inventarisernd veldonderzoek 

(verkennende fase). BAAC rapport V-09.0099, ’s-Hertogenbosch 2009. 

Lanting, J.N. en J. van der Plicht, 1997/1998: De 14 C-chronologie van de Nederlandse pre- en 

protohistorie, II: Mesolithicum, in: Palaeohistoria 39/40, p. 99-162. 

Liefferinge, N. van, 2008: Verkennend booronderzoek Spoorweglaan te Best (Synthegra: P0502282). 

Doetinchem. 

Maas, T., 1991: Nederzettingsgeschiedenis van de Brabantse zandgronden, in: Bijsterveld, A.J., B. 

van der Dennen en A. van der Veen, Middeleeuwen in beweging, ’’s-Hertogenbosch 1991, p. 44-58. 

Marinelli, M.G., Oude Rengerink, J.A.M. 2006: Bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 

kadastraal perceel K244 aan de Kapelweg te Best. (Oranjewoud 2006.27 Projectnr. 164534-3.), 

Heereveen. 

Mark, R. van der, 2007: Best Oranjestraat. Inventariserend veldonderzoek door middel van 

proefsleuven. (BAAC project A07-0249). 

Mark, R. van der, Boshoven, E.H., Best, Dijkstraten. Inventariserend veldonderzoek (IVO) door middel 

van proefsleuven, BAAC rapportnr. A-07.0447, ’s-Hertogenbosch 2007. 

Oost-Brabant, 22 oktober 1957. 

Oosterzee, H.M.C., van, 1852: Inzameling der Lijkasch, in: De Navorscher 2, p. 365. 

Price, D.T., 1975: Mesolithic Settlement Systems in the Netherlands (diss.), p. 416. 

Provinciaal Genootschap in de provincie Noord-Brabant, 1903: Verslag der 65e Vergadering, in: 

Handelingen van het Provinciaal Genootschap in de provincie Noord-Brabant, 1897-1903, p. 76. 

Provinciaal Genootschap in de provincie Noord-Brabant, 1931: Jaarvergadering 1931, in: Handelingen 

van het Provinciaal Genootschap in de provincie Noord-Brabant, p. 41. 

Sprengers, N., Plangebied bedrijventerrein Ekkersrijt te Son, gemeente Son en Breugel. 

Archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek met veldinspectie, RAAP-rapport 1714, Weesp 

2009. 


30

Verhoeven, M., 2008: Plangebied Kanaaldijk Noord, gemeente Best; archeologisch vooronderzoek: 

een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase), RAAP notitie 2538, 

Weesp. 

Wilbers, A., 2006: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, Naastenbest in Best, 

Gemeente Best. CIS-code: 18187.Katwijk. (Intern-rapport, Becker & van de Graaf. Projectnr.: 

02360606/18187). 

Wilbers, A., 2007: Inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, Zessprong, Best, 

Gemeente Best, (Becker & Van de Graaf-rapport 20889), Katwijk. 

Willems, W., 1934: Het grafveld te Best, Noord-Brabant, z.p. 

Willems, W., 1935: Een bijdrage tot de kennis der vóór-romeinsche urnenvelden in Nederland, 

Maastricht, p. 102. 

Willems, W. 1936: De Voor-Romeinsche Urnenvelden in Nederland, p. 41, 93-120. 

Wouters, A., 1956: Vondstmeldingen, in: Brabants Heem 1956, p. 125. 

Ypey, J., 1959: De verspreiding van vroegmiddeleeuwse vondsten in Nederland, in: Berichten van de 

Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 9, p. 101. 


31

Catalogus archeologie gemeente Best

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?