Antwerpen, 5 februari 1940 - Sint Maria Oudenhove, 14 december 2019
Panamarenko werd geboren als Henri Van Herwegen. Zijn vader was een scheepshersteller van wie hij waarschijnlijk de liefde voor mechanica erfde. Hij studeerde schone kunsten in Antwerpen en via zelfstudie begint hij zich te verdiepen in de natuurwetenschappen.
Panamarenko is Assemblage-kunstenaar en een van de voornaamste moderne Belgische beeldhouwers van de 20ste eeuw. Zijn naam is een pseudoniem en een samentrekking van "Pan American Airlines andCompany" en ook van een gelijknamige Russische generaal in de Koude Oorlog.
Panamarenko heeft liever dat je zijn werk catalogeert onder poëzie dan onder kunst. Het woord kunst is voor hem meestal te beladen en zwaar. Eigenlijk moeten mensen gewoon voor enkele seconden/minuten met verwondering kunnen kijken naar kunst. Voor mijzelf zijn die enkele seconden al snel minuten en uren.
Hij ziet zichzelf ook eerder als ingenieur, fysicus en visionair. Hier is de gelijkenis met Leonardo da Vinci dan weer niet ver weg. Wat mij aantrekt in het werk van Panamarenko is de combinatie van artistiek en technologie. Voor mezelf staat de man symbool voor de fusie tussen kunst en wetenschap. Wat ook bij Leonardo het geval is.
Zijn spectaculaire werken hebben een vreemde combinatie van schoonheid en techniek welke resulteren soms imposante constructies (en daar hou ik echt wel van). Zijn ‘kunst en vliegwerk’ met ontwerpen voor helikopters, zeppelins en onderzeeërs spelen bij mij, maar waarschijnlijk bij iedereen, enorm tot de verbeelding. Voor Panamarenko zijn deze voertuigen vooral poëzie. Toch zouden ze volgens zijn eigen berekeningen ook wel echt moeten werken. Ook al doen ze dat niet echt. Ze zijn het resultaat van een magische kronkeling in de man zijn hersenen. Ikzelf als toeschouwer was/ben op mijn beurt aan het dromen om ze te gebruiken en om ze in werking te zien treden.
Panamarenko haalt, net als mijn andere inspiratiebron, zijn ideeën dikwijls hij uit de observatie van insecten, vogels en andere natuurkundige verschijnselen. Het leuke ten opzichte van Leonardo Da Vinci is dat de uitvindingen van Panamarenko gebeuren terwijl er reeds raketten en vliegtuigen bestaan en dat deze perfect naast elkaar een eigen leven kunnen lijden. Ze zijn eerder een utopische benadering van wat had kunnen zijn. Net als mijn andere inspiratiebron Leonardo da Vinci heeft ook Panamarenko een ruime bibliotheek aan studietekeningen en schetsen.
Mijn liefde voor de fusie van oud en nieuw, verleden en toekomst is trouwens ook iets wat je kan terugvinden in het werk van Panamarenko, maar dan wel van een iets extremer tijdverschil. Een Voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld zijn "Archaeopterix". Deze 'vogel' is een combinatie van een robotkip op het model van de prehistorische vogel.
Ook is veel van zijn werk beïnvloed door de opkomende sciencefiction in strips en films uit de jaren zeventig. Zo is de ‘Barada jet’ duidelijk geïnspireerd door Star Wars. Mooi ding, al ben ik toch wel eerder een trekkie.
Dat de fantasie van Panamarenko echt wel hoge toppen scheert blijkt uit het feit dat hij oorspronkelijk het idee had om echt te gaan wonen in de cabine van zijn Aeromodeller en om er mee naar nederland te vliegen om hem daar ten toon te stellen.
Eind oktober opende in het Louvre in Parijs een grote overzichttentoonstelling van Leonardo da Vinci. VRT NWS maakt ook zelf de vergelijking met Panamarenko. Lees hier het artikel.
Update 15 december 2019 : Helaas is Panamarenko gisteravond onverwacht overleden. We wensen bij deze de familie en nabestaanden veel sterkte toe.