JUNI 2022
3
ENERGIETRANSITIE BTG kraakt pyrolyse-olie om biobased grondstoffen te maken BEURS Reductie waterverbruik speerpunt op aanstaande Drinktec MENGEN EN ROEREN Nieuwe procesapparatuur voor productie choco-omhulde snacks FLU003_01_cover.indd 1
25-05-2022 16:13
LET US OPTIMIZE YOUR SURFACE Besmetting? Bacteriegroei? Salmonella? Lysteria? Biofilm? Fouling? Beilby layer? Reinigbaarheid? Zwartverkleuring? Corrosie? Pitting? Aankleven? Aanbakken? Verstopping? Aanladen? Geurbederf? Smaakbederf? Rouging? Oxidatie? Roest? Uitstekende eigenschappen voor uw RVS met: - Amorfiseren - Micro-ondulatie - Elektrochemisch ontzwarten - Elektropolijsten - Derouging
A VERDER COMPANY FP003_Packo_230x310.indd 22FLU003_ADVERTENTIES.indd 2 2
Cardijnlaan 10 B8600 Diksmuide T +32 (0) 51 51 92 80 www.electropolish.be surface@packo.com
12-04-2022 25-05-2022 08:51 08:32
Fotografie: Finn Hentzepeter
| EDITORIAL
WATERVERSTANDIGE, INDUSTRIËLE TOEKOMST ater van hoge kwaliteit is in de procesindustrie onmisbaar, en een van de belangrijkste grondstoffen in het productieproces. De beschikbaarheid van water – in overvloed – is voor velen in de lage landen een vanzelfsprekendheid, maar tijden veranderen. Want zo vanzelfsprekend is water als onuitputtelijke bron niet meer. Waterschaarste is iets waar veel landen met een droog klimaat altijd al gekampt hebben, maar ineens lijkt dit hier ook actueel. De voornaamste reden is natuurlijk klimaatverandering. Hoewel er nog altijd mensen in de ontkenningsfase zitten, moet je toch echt wel onder een steen leven om niet aan den lijve te ervaren hoe hard de opwarming doorzet met alle neveneffecten van dien.
W
Dit jaar – en ja ik weet ‘t, het weer is geen klimaat – beleven we opnieuw een absurd voorjaar voor Nederlandse en Belgische begrippen. Sinds eind februari schijnt de zon vrijwel onophoudelijk en is er behoudens een zondvloed van enkele dagen begin april nauwelijks een druppel gevallen. Het is iets wat we vaker zien de laatste jaren, de extremen nemen toe. Ofwel het is lang droog, ofwel er valt zo veel regen ineens dat het nauwelijks te verwerken is. De recordregenval van vorig jaar juli met extreem hoge waterstanden in Zuid-Limburg en de Duitse middelgebergten ligt nog vers in het geheugen. Wat heb je aan zoveel neerslag ineens? Niet echt veel, een groot deel wordt snel afgevoerd. Dat gebeurde dit jaar ook weer begin april toen er plaatselijk over de 100 mm neerslag in een week viel. Voor aanvulling van de grondwaterstanden gaat dat te snel. Als het vervolgens zes weken lang droog is en de temperaturen lopen op, krijg je een droogteprobleem. Zaaigoed komt dit voorjaar op veel plekken matig op. Met de eerste beregeningsverboden in april in Brabant zit er voor veel boeren weinig anders op dan opnieuw inzaaien of een magere oogst voor lief te nemen. Met de huidige recordhoge dieselprijzen is besproeien trouwens onbetaalbaar.
De zeer droge grond leidt er op zijn beurt toe dat de temperaturen sneller oplopen dan in een normaal voorjaar. Er valt niets te verdampen en alle zonnewarmte gaat direct zitten in het opwarmen van de lucht. Een zichzelf versterkend effect, wat ook op 25 juli 2019 mede de oorzaak was dat de maximumtemperatuur voor het eerst door het 40 graden-plafond schoot. Het opwarmende klimaat zal naar verwachting voor steeds meer problemen gaan zorgen in de drinkwatervoorziening, het is dus zaak tijdig rekening te houden met schaarste door veel zuiniger en slimmer met deze belangrijke grondstof om te gaan. De Drinkwaterbedrijven rolden begin mei de blauwe loper uit om aandacht te vragen voor de ‘Toekomst van ons drinkwater’. Niets te vroeg, want de beschikbaarheid en kwaliteit van drinkwaterbronnen staan onder toenemende druk. Het watersysteem loopt volgens de drinkwatersector tegen zijn grenzen aan door droogte, verzilting en een toenemende watervraag. ‘Vervuiling vanuit landbouw, industrie en huishoudens verslechtert de kwaliteit van de bronnen. Het kost steeds meer moeite en geld om voldoende en schoon drinkwater beschikbaar te hebben.’ Kortom, werk aan de winkel industrie! Er zijn genoeg technologische mogelijkheden om verstandiger met drinkwater/gezuiverd proceswater om te gaan. Een tip: laat uw licht schijnen over wat u nu al kunt doen en bezoek de Drinktec die 12 – 16 september in München gehouden wordt. Een waterverstandige, industriële toekomst is zelfs de focus tijdens deze editie. Gaat ’t zien, en investeer in nieuwe waterbesparende technologie. ● Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_03_editorial.indd 3
3
25-05-2022 11:20
OP DE VOORPAGINA
INHOUD
08 ENERGIETRANSITIE FRACTIONEREN PYROLYSE-OLIE BASIS VOOR BIOBASED GRONDSTOFFEN Pyrolyse van biomassastromen kan stevig bijdragen aan de fossielvrije ambities van bedrijfsleven en overheid. Naast bio-olie is de scope inmiddels verbreed naar biobased grondstoffen. Technologie-ontwikkelaar BTG zit bij de koplopers.
12 BEURS DRINKTEC 2022 FOCUST OP VERMINDEREN WATERVERBRUIK De thema’s water en waterbeheer staan prominent op de agenda van de 4-jaarlijkse
Foto: BTG
Drinktec die van 12 t/m 16 september 2022 plaatsvindt in München. Een bewuste De Pyrocell-fabriek van Setra en Preem in Zweden. Deze draait sinds de opening in juli 2021 op zaagsel uit de houtindustrie en staat pal naast de zagerij van eigenaar Setra. Het houtverwerkingsbedrijf heeft een joint-venture met raffinagebedrijf Preem, dat de pyrolyseolie wil opwerken in zijn olieraffinaderij in Lysekil aan het Skagerak. De fabriek in Zweden is een verbeterde kopie van de Empyro-fabriek die BTG vanaf 2015 in Hengelo bij Nobian heeft ontwikkeld. De feedback die het bedrijf uit de fabriek in Zweden en een zelfde soort fabriek in Finland krijgt, wordt weer gebruikt om de eigen basistechnologie te verbeteren. “Zo versterken deze ontwikkelingen elkaar”, zegt René Venendaal, CEO van BTG Biomass Technology Group. “We kunnen voortdurend optimalisatieslagen aanbrengen.”
een van de belangrijkste ingrediënten bij de productie van vloeibaar voedsel.
16 MENGEN EN ROEREN INNOVATIEVE PROCESAPPARATUUR VOOR CHOCOLADEPRODUCTIE Snackproducent Menken Orlando greep de verhuizing van Den Haag naar Boskoop aan om productie en logistiek op één locatie samen te brengen en het productieproces te verbeteren. Gpi De Gouwe bouwde en leverde de nieuwe hygiënische procesapparatuur voor de producent van met chocolade omhulde noten en gedroogd fruit.
18 BEURS FOTOVERSLAG PUMPS & VALVES ANTWERPEN 2022
Lees het artikel op pagina 8 e.v.
Op 23 en 24 maart 2022 had in Antwerpen Expo de beurstweedaagse Pumps
BTG Biomass Technology Group Josink Esweg 34 7545 PN Enschede +31 (0)53 486 1186 www.btgworld.com
&Valves plaats. Bezoekers konden het beursbezoek combineren met Maintenance Antwerpen 2022 dat gelijktijdig werd gehouden. Op het M+R-gedeelte waren innovaties in meet- en regeltechniek te zien. Een fotoverslag.
Fluids Processing is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.
Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl
Redactieadres Proces Media Marktplein 2 1421 AC Uithoorn +31 (0)297 22 3462 redactie@fluidsprocessing.nl
Vormgeving GiesbersRetail, Velp
Hoofdredactie Vincent Hentzepeter +31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl
4
keuze, omdat water het belangrijkste bestanddeel in de drankenproductie is en ook
Met medewerking van: Pieter van den Brand, Marco Vellinga
Sales Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl
Druk Veldhuis Media, Meppel
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_04_inhoud.indd 4
25-05-2022 15:32
8
12 16
18 EN VERDER
03 Editorial
07 Column
22 Marktnieuws
07 Kort
20 Fluids Processing World
23 Agenda
Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462 Abonnementsprijs 2022 Voor de Benelux: € 126 (excl. 9% btw). Overig buitenland: op aanvraag. Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.
Uitgever: ProcesMedia bv, 1421 AC Uithoorn © 2022, ProcesMedia bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 1874-7914
© Proces Media bv
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_04_inhoud.indd 5
5
25-05-2022 15:32
Kookketel Snel verwarmen en koken van batches
Standaard en op maat gemaakte rvs kookketels Snel verwarmen en koken van batches Inhouse kennis van verwarmen, roeren en mengen
heat it mix it hold it
Zowel handmatige als CIP reiniging mogelijk
enjoy it!
Diverse opties beschikbaar om de kookketel aan te laten sluiten op uw product en proces
PRODUCTEN
Soepen en sauzen Confectionary/Zoetwaren Fruit
+31 (0)182 – 51 36 44
Zuivel Food
info@gpi-degouwe.com
Cosmetica
gpi-degouwe.com
S TYPE
PULSARME MEMBRAAN VLOEISTOFPOMPEN VAN KNF TYPEN FP70, FP150, FP400 EN FK1100
FP70
S TYPE FP150
S TYPE FP400
Deze pomptypen behoren tot de nieuwe generatie membraanpompen van KNF met een zeer lage pulsatie maar met de traditionele voordelen van de membraanpomp zoals; zelf-aanzuigend, mag droog lopen, chemisch bestendig en lange levensduur. Prestaties Flow (l/min.) Druk Max. (bar)
FP70
FP150
FP400
FK1100
tot 0,85
0,2 – 1,5
0,4 – 4
0,6 – 12
2
6
6
6
S TYPE FK1100
www.knf-verder.nl / www.knf.be +31 (0)30 677 92 40 / +32 (0) 3 871 96 24
22-KN-AD_210x140mm.indd 1
22FLU003_ADVERTENTIES.indd 6
03-05-2022 09:44
25-05-2022 08:51
KORT NIEUWS
AQUA NEDERLAND: 5.500 BEZOEKERS Na twee jaar uitstel vond vakbeurs Aqua Nederland van 15 tot 17 maart eindelijk weer plaats in Evenementenhal Gorinchem. Op de vakbeurs voor de gehele waterketen presenteerden zich meer dan 340 exposanten die 5.500 unieke bezoekers mochten begroeten. Het kennisprogramma met meer dan 40 kennissessies werd goed bezocht. Hierin werden de vier waterpijlers Afvalwater, Drinkwater, Proceswater en Stedelijk Water & Rioolbeheer belicht. Op de beursvloer was voor het eerst een gezamenlijke Aqua Business Lounge georganiseerd met de beurspartners ENVAQUA,
COLUMN
#MOVETHEDATE Aqua Nederland trok 5.500 bezoekers. Water Alliance en NWP. Zij organiseerden diverse eigen activiteiten, zoals TechTalks, de Innovatiestraat, de Innovatieborrel en diverse kennissessies. Er waren ook nieuwe samenwerkingen met Energie- en Grondstoffenfabriek en Platform Dio die hun hele netwerk hadden uitgenodigd. Zo gaf de Energie- en Grondstoffenfabriek een Inspiratiesessie over grondstofherwinning, inclusief netwerkborrel, en organiseerde Platform Dio samen met elf partners een demonstratiemiddag over Digitaal Projectgereedschap.
WARMTELEIDING TWENCE-GROLSCH In Enschede is de aanleg van de ondergrondse warmtetransportleiding van Twence naar bierbrouwer Grolsch in volle gang. Vanaf eind 2022 kan de warmte door Grolsch worden ingezet. Hierdoor gaat de CO₂-emissie met 72% omlaag: zo’n 5.500 ton per jaar. De brouwer zal dit jaar grotendeels overschakelen van fossiele energie naar duurzame energie op weg naar een klimaatneutrale exploitatie. De warmte van Twence komt uit niet-herbruikbaar afvalhout en wordt gebruikt voor gebouwverwarming én het verwarmen van spoelwater voor bierflesjes.
Op 29 maart zetten de directeuren van Twence en Grolsch en gedeputeerde van de provincie Overijssel Tijs de Bree de eerste schop de grond in voor de transportleiding voor duurzaam geproduceerde warmte. (Foto: Grolsch)
orig jaar was 29 juli de wereldwijd berekende datum voor Earth Overshoot Day. In Nederland viel Overshoot Day in 2021 al op 27 april. Ik was benieuwd of er sindsdien al iets is verbeterd. Maar helaas. De Nederlandse dag waarop we de jaarlijkse biocapaciteit van onze planeet hebben verbruikt, als iedereen op aarde zou leven zoals wij Nederlanders, viel dit jaar zelfs al op 12 april. Het zo snel opgebruiken van ons natuurlijke kapitaal vormt een groeiend economisch risico. We schepen onze kinderen al op met de gevolgen van klimaatverandering en straks kunnen ze door de uitputting van de natuurlijke grondstoffen misschien ook niet meer voorzien in hun basisbehoeften. Onze huidige én toekomstige productie- en consumptiepatronen moeten radicaal veranderen als we nog iets willen overlaten voor de generaties na ons. Het probleem van de beschikbaarheid van grondstoffen wordt alleen maar groter. En zonder grondstoffen geen productie. Waarom lijkt de overgang naar circulair produceren dan zo langzaam op gang te komen? De Rabobank heeft een database opgebouwd uit ruim 170 projecten en fabrieken. Hieruit zou blijken dat de groeispurt van geavanceerde recycling explosief is. Met name bij projecten om oud plastic een nieuwe bestemming te geven, ontstaan tijdelijke samenwerkingsverbanden waarbij op verschillende technologieën wordt ingezet. De potentie lijkt groot en er is een grote vraag naar circulaire kunststofoplossingen. Ook bij Hitma ervaren we dat het circulair maken van onze kunststof productlijnen nog niet zo eenvoudig is. Gelukkig zit er schot in de zaak. De eerste leveranciers en klanten haken aan. Daarnaast zijn twee studenten fulltime bezig met ons ‘single-use wordt circulair-project’. Ik heb goede hoop dat het project mede door hun inzet in een stroomversnelling komt. Natuurlijk is het landelijk gezien slechts een druppel op een gloeiende plaat, maar toch hoop ik dat we hiermee een kleine bijdrage leveren aan het naar achteren schuiven van Overshootday in 2023. #Movethedate
V
Astrid van Ballegoy Manager marketing & communicatie bij Hitma
AFTRAP HYNETHERLANDS Energiebedrijf ENGIE en OCI, Europa’s grootste methanolproducent, en EEW, specialist in thermische verwerking van
afval, gaan samen het HyNetherlands (HyNL)-project uitrollen. HyNetherlands beoogt een van de eerste grootschalige
Energiebedrijf ENGIE en OCI, Europa’s grootste methanolproducent, en EEW, specialist in thermische verwerking van afval, gaan samen het HyNetherlands (HyNL)-project uitrollen.
industriële waardeketens in Europa voor de productie van e-methanol te worden. Grondstoffen zijn duurzame waterstof en biogeen CO₂. Dit is kooldioxide afkomstig van de verbranding van hout of biobrandstoffen, dat als klimaatneutraal te boek staat. De faciliteit komt in Groningen te staan. De eerste fase van het project bestaat uit een nieuwe elektrolyse-installatie van 100 MW om waterstof te produceren voor de productie van e-methanol en hernieuwbare waterstof voor gebruik voor het wegverkeer en de industrie in de nabije omgeving. Het HyNL-project verbindt afzonderlijke industrieterreinen op drie verschillende locaties. • De productiefaciliteit voor waterstof van ENGIE komt op de locatie van de Eems elektriciteitscentrale in de
Eemshaven. De 100 MW elektrolyseinstallatie wordt aangedreven met een capaciteit van 200 MW uit offshore windturbines. • De installatie voor het vastleggen van koolstof van EEW wordt geïntegreerd met de bestaande waste-to-energy installatie in Farmsum. Hier zal biogeen CO₂ uit de verbrandingsgassen van de productielijnen van de installatie worden gehaald. De CO₂ logistiek en infrastructuur wordt geleverd door Groningen Seaports. • De BioMCN productiefaciliteit voor methanol van OCI, gevestigd in het Delfzijl chemiepark in Farmsum, beschikt over de mogelijkheid waterstof en biogeen CO₂ te combineren voor de productie van e-methanol.
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_07_kort+column.indd 7
7
25-05-2022 11:21
ENERGIETRANSITIE | Tekst: Pieter van den Brand | Fotografie: BTG Biomass Technology Group
BTG: Stapsgewijs naar bioraffinaderij
FRACTIONEREN PYROLYSE-OLIE BASIS V Pyrolyse van biomassastromen kan stevig bijdragen aan de fossielvrije ambities van bedrijfsleven en overheid. Naast bio-olie is de scope inmiddels verbreed naar biobased grondstoffen. Technologie-ontwikkelaar BTG zit bij de koplopers. In Europa schieten pyrolysefabrieken als paddenstoelen uit de grond. In het oog springen twee nieuwe fabrieken in Zweden en Finland. Het technisch fundament hiervan stoelt op Twentse technologie. Naast deze eerste fabrieken zitten er nog flink meer installaties in de pijplijn, laat CEO René Venendaal van BTG Biomass Technology Group weten. Via dochterbedrijf BTG Bioliquids rolt het Enschedese bedrijf zijn commercieel beschikbare pyrolyse-technologie uit over de landsgrenzen. “Het ziet er allemaal veelbelovend uit”, zegt Venendaal. De pyrolysefabriek in Finland is sinds eind 2020 operationeel en eigendom van bioraffinagebedrijf Green Fuel Nordic, dat er reststromen van houtzagerijen verwerkt. Een van de afnemers van de geproduceerde bio-olie is een warmtecentrale van het bedrijf Savon Voima, dat eind 2030 volledig CO₂-neutraal wil zijn. De Pyrocell-fabriek in Zweden draait sinds de opening in juli 2021 op zaagsel uit de houtindustrie en staat pal naast de zagerij van eigenaar Setra. Het houtverwerkingsbedrijf heeft een joint-venture met raffinagebedrijf Preem, dat de pyrolyse-olie wil opwerken in zijn olieraffinaderij in Lysekil aan het Skagerak.
VERBETERDE KOPIEËN De fabrieken in Zweden en Finland, goed voor jaarlijks zo’n 25.000 ton bio-olie, zijn verbeterde kopieën van de Empyro-fabriek die BTG vanaf 2015 in Hengelo bij Nobian heeft ontwikkeld. De feedback die het bedrijf uit de fabrieken in Finland en Zweden krijgt, kan het weer voor verbetering van de eigen basistechnologie gebruiken. “Zo versterken deze ontwikkelingen elkaar”, zegt Venendaal. “We kunnen voortdurend optimalisatieslagen aanbrengen.” De fabriek bij Nobian is overigens eind 2018 door afval- en energiebedrijf Twence overgenomen. Als puur technologiebedrijf had BTG geen interesse om als olieproducent actief te zijn. Wel wordt de technologie samen met Twence verder verfijnd. De fabriek is vooral bedoeld voor niet-herbruikbare houtachtige stromen die niet geschikt zijn voor de andere verwerkingsprocessen van Twence, “maar we kijken ook naar andere feedstock”, zegt Venendaal.
‘De uitrol van onze pyrolysetechnologie over de landsgrenzen ziet er veelbelovend uit’ BIOBASED GRONDSTOFFEN De R&D-inspanningen van BTG zijn daarnaast gericht op het upgraden van ruwe pyrolyse-olie voor de productie van biobased grondstoffen en materialen. “We fractioneren de pyrolyse-olie om van componenten nieuwe toepassingen te maken”, verduidelijkt Venendaal. Het bedrijf heeft een pilotfractioneringsplant gebouwd op de thuislocatie in Enschede (capaciteit: 3 ton per dag), die inmiddels drie producten heeft afgeleverd: een pyrolytische lignine voor de productie van harsen als alternatief voor fossiel fenol, pyrolytische suikers om op furanen gebaseerde harsen te maken en diverse extracten als basis voor fijnchemicaliën. “We willen deze nieuwe route de komende jaren gaan opschalen in een commercialiseringstraject. Klanten kunnen straks niet alleen een pyrolysefabriek kopen, maar ook modules waarmee ze andere producten dan bio-olie kunnen maken. Stapsgewijs gaan we zo naar een bio-raffinaderij toe.”
STREVEN NAAR FOSSIELVRIJ René Venendaal, CEO BTG Biomass Technology Group.
8
De locatie van de fabrieken in Zweden en Finland is niet alleen verklaarbaar vanwege de grote
hoeveelheid reststromen uit de bosbouw en de houtindustrie die een nuttige toepassing verdienen. “Deze landen willen vooral een koppositie pakken in duurzame energie”, zegt Venendaal, “en veel eerder fossielvrij zijn dan de rest van Europa.
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_08_Pyrolse.indd 8
25-05-2022 14:42
VOOR BIOBASED GRONDSTOFFEN De Pyrocell-fabriek van Setra en Preem in Zweden; doel is de geproduceerde bio-olie op te werken in Preems raffinaderij in Lysekil.
Overheid en bedrijven willen daar echt heel graag. Financiële partijen zijn dan ook als eerste bereid in die landen te investeren.” Niet dat de rest van Europa het af laat weten: onder de noemer ‘Fit for 55 Package’ (55% minder broeikasgasemissies
in 2030) presenteerde de Europese Commissie juli 2021 extra stimuleringsbeleid voor een duurzamere procesindustrie en transportsector. Het klimaatpakket bevat subdoelen voor het bijmengen van biobrandstoffen in scheep- en luchtvaart.
In de hitte van de Oekraïnecrisis maakte de Europese Commissie daar bovenop bekend de omslag naar fossielvrije bronnen nog verder te willen versnellen door de afhankelijkheid van fossiel olie en gas uit Rusland nog dit jaar met twee derde te
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_08_Pyrolse.indd 9
9
25-05-2022 14:42
EUROPA’S NR.1 IN SPROEITECHNOLOGIE LECHLER Benelux · info@lechler.be NL +31 30 68 76 047 · www.lechler-sproeiers.nl B/Lux. +32 10 22 50 22 · www.lechler.be
Officiële distributeur van Dickow centrifugaalpompen, Tuthill tandradpompen en Munsch kunststof (beklede) centrifugaalpompen.
Voorraadhoudend, service, onderhoud en reparatie Multipomp bv, Canadaweg 10, 4661 PZ Halsteren (ind. terrein Oude Molen) Tel.: 0164-63 20 40, Fax: 0164-63 20 41, E-mail: info@multipomp.nl, www.multipomp.nl
22FLU003_ADVERTENTIES.indd 10
25-05-2022 08:51
ENERGIETRANSITIE
verminderen. Ook de stijgende prijzen voor olie en gas zijn gunstig voor de ontwikkeling van duurzame procestechnologie en kunnen technieken als pyrolyse op korte termijn vleugels geven.
BIOBRANDSTOFFEN Zelf werkt BTG aan een op pyrolyse-olie gebaseerde diesel, ‘BTG-neXt’ gedoopt. Het technisch procedé hierachter is het toevoegen van waterstof en het onttrekken van zuurstof in pyrolyse-olie (hydrodeoxygenering, een katalytisch reactieproces). Deze stap is nodig om van deze diesel een stabiele brandstof voor scheepsmotoren te maken of een duurzame bio-kerosine voor vliegtuigen. “Zuurstof levert geen energie op, waterstof wel”, licht Venendaal toe. “Als je zoiets kosteneffectief doet, is dat de bewerking beslist waard. In pyrolyse-olie zitten diverse suikers. Met fundamentele chemie kunnen we de olie zodanig bewerken dat ze beter op de huidige raffinageprocessen in de olie-industrie aansluit. Bestaande raffinaderijen kunnen de in ons proces geüpgradede pyrolyseolie toepassen als vervanging voor ruwe olie
Pyrolyse: snel of langzaam BTG’s technologie is gebaseerd op snelle pyrolyse onder atmosferische, zuurstofloze condities bij 500-600 °C. In enkele seconden worden de moleculen van puur organische stromen als houtsnippers, zaagsel en bermgras gekraakt tot een kleine koolfractie en een grote hoeveelheid gassen die tot een roodbruine bio-olie condenseren. Niet-condenseerbare gassen worden als brandstof in het proces gebruikt. BTG gebruikt heet zand voor een effectieve warmte-overdacht in het pyrolyseproces. Het gebruik van zand is kenmerkend bij het toepassen van wervelbedtechnologie, zoals ook de procesindustrie deze techniek veel inzet. Het zand fungeert als thermisch vliegwiel om de biomassadeeltjes razendsnel in gas om te zetten (en zo min mogelijk kool). Zand en koolfractie worden met behulp van cyclonen afgescheiden. Het zand wordt hergebruikt in het proces, terwijl de koolfractie volledig verbrandt. Snelle pyrolyse levert hogere gehaltes aan olie op. Langzame pyrolyse (ook torrefactie valt hieronder) zet meer in op verkoling van biomassastromen, als alternatief voor steen- en houtskool. Het hoofdproduct is ‘biochar’. Een goed voorbeeld van langzame pyrolyse is dat van Den Ouden Groenrecycling. Dit bedrijf is in de laatste fase van de engineering van een biochar-fabriek. Met een door de Finse startup Carbofex ontwikkelde pyrolysetechniek wil het bedrijf biomassa gaan omzetten naar een hoogwaardige koolfractie, die geschikt is als bodemverbeteraar. Bij het proces komt tevens een oliefractie vrij, die kan dienen als brandstof voor warmtenetten of voor het verduurzamen van hout, en een hout-azijnfractie die het bedrijf tot biostimulant op wil werken. Den Ouden verwacht de fabriek in de tweede helft van 2022 in gebruik te nemen.
Pilot-fractioneringsinstallatie van BTG voor het upgraden van componenten in ruwe pyrolyseolie naar biobased grondstoffen.
‘Vrijwel alle oliemaatschappijen willen zwaar inzetten op het verduurzamen van industriële processen; wij bieden hen een aantrekkelijk concept’ om biobrandstoffen te produceren. Als we de pyrolyse-olie nog iets verder opwerken, kun je al snel zo’n 30 tot 40% ruwe olie vervangen. Het is aan de klant te bepalen welke mate van upgrading het beste past in zijn processen en wat daarmee financieel het meest belovend is.”
DEMONSTRATIERAFFINADERIJ Venendaal zegt dat het hydrogeneringsproces zich in een pilotinstallatie al heeft bewezen. “We hebben al dagen tot enkele weken kunnen draaien.” De ambitie is begin 2024 in Hengelo een demonstratieraffinaderij in bedrijf te nemen. “We willen het proces zo snel mogelijk continu maken om op basis daarvan commerciële fabrieken neer te gaan zetten. Het is dan aan investeerders dit verder op te pakken. Er is veel interesse voor het verduurzamen van industriële processen. Vanwege de verplichtingen vanuit Europa willen vrijwel alle oliemaatschappijen hier zwaar op inzetten. We bieden hen zo een aantrekkelijk verduurzamingsconcept.” ●
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_08_Pyrolse.indd 11
11
25-05-2022 14:42
BEURS | Tekst: Redactie Proces Media | Fotografie: Drinktec/Messe München
’s Werelds grootste drankentechnologiebeurs
DRINKTEC 2022 FOCUST OP VERMIND E De thema’s water en waterbeheer staan prominent op de agenda van de 4-jaarlijkse Drinktec die van 12 t/m 16 september 2022 plaatsvindt in München. Een bewuste keuze, omdat water het belangrijkste bestanddeel in de drankenproductie is en ook een van de belangrijkste ingrediënten bij de productie van vloeibaar voedsel. Qua watergebruik in de industrie kan er nog een flinke milieuslag gemaakt worden. Dit begint bij het verantwoord gebruik van water als productwater en het zo zuinig mogelijk inzetten als proceswater. Voor beide geldt dat het volledige besparingspotentieel nog niet benut is in de dranken- en vloeibare voedingsindustrie. Er zijn wel stappen gezet, maar de watervoetafdruk kan nog een stuk verder omlaag. Toonaangevende vertegenwoordigers van de industrie stellen dat besparingen van 60% haalbaar zijn.
OPLOSSINGEN Bezoekers van Drinktec 2022 die hun waterverbruik willen optimaliseren, kunnen kiezen uit verschillende oplossingen. Ten eerste de integratie van afvalwaterzuiveringssystemen voor de recycling van water en systemen om dit geregenereerde water opnieuw in te zetten voor procesdoeleinden. Voor de waterrecycling kan gebruik gemaakt worden van biologische, biofysische en membraanprocessen om organisch residu, slib,
12
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_12_Drinktec.indd 12
25-05-2022 11:21
D EREN WATERVERBRUIK Door gebruik te maken van machinelearning wordt er geleerd van eerdere reinigingsprocedures en continu geoptimaliseerd De achterliggende (sensor)technologie bestaat uit ultragevoelige UV-LED-elementen, energiezuinige minicamera’s en robuuste, temperatuurbestendige 360°-geleiders die elke positie in de tank kunnen regelen.
GERECYCLED WATER
Onderzoekers van het Fraunhofer Instituut IVV presenteren een slimme reinigingsoplossing onder de naam ‘Adaptive Tank Cleaning’ micro-organismen en niet-biologisch afbreekbare stoffen te verwijderen. Aanvullende energiebesparingsoplossingen, zoals het opwekken van energie in een biogasinstallatie, zijn ook te zien op de Drinktec.
REINIGING De DrinkTec-bezoeker kan ook terecht voor geavanceerde reinigingstechnologieën voor de drankenproductie. Onderzoekers van het Fraun-
hofer Instituut IVV presenteren een slimme reinigingsoplossing onder de naam ‘Adaptive Tank Cleaning’, die het hele reinigingsproces aanzienlijk versnelt. De inzet van uiterst gevoelige sensoren maakt het mogelijk exact te bepalen hoe vuil containers zijn en wat de juiste reinigingsduur is. Door gebruik te maken van machinelearning – waarbij geleerd wordt van eerdere reinigingsprocedures – wordt het reinigingsproces na elke reinigingscyclus geoptimaliseerd.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van wat exposanten op Drinktec 2022 zoal kunnen leveren aan technologische oplossingen om het water- en energieverbruik in de dranken- en natte voedingsindustrie fors te verminderen. In de Drinktec TALK over het onderwerp water en waterbeheer die afgelopen december online werd gehouden, wezen specialisten er wel op dat het gebruik van gerecycled water nog wel door de samenleving moet worden omarmd en geaccepteerd. Dat water een kostbare grondstof is, is een besef dat nog niet bij iedereen is doorgedrongen. Het ondersteunende programma van Drinktec 2022 helpt om hier stappen te zeten en biedt de industrie alle handvatten voor de benodigde maatregelen die genomen moeten worden om te komen tot duurzaam waterbeheer in de dranken- en vloeistofverwerkende voedingsindustrie. ●
Beurs bezoeken? DrinkTec 2022 12 t/m 16 september Messe München Meer informatie: www.drinktec.com/en/
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_12_Drinktec.indd 13
13
25-05-2022 11:22
Dé vakbeurs voor de procesindustrie
27 SEPTEMBER T/M 30 SEPTEMBER 2022
JAARBEURS UTRECHT www.wots.nl
22FLU003_ADVERTENTIES.indd 14
25-05-2022 08:51
Proces Instrumentatie
SERIE 4000
DRUK, NIVEAU, VERSCHILDRUK EN TEMPERATUUR TRANSMITTERS
SIL-gecertificeerde Coriolis-massaflowmeter ® op de markt met Bluetooth De enige
en/of communicatie via HART
®
OPTIMASS 6400 meet de massaflow en dichtheid van vloeistoffen, gassen en vloeistoffen met ingesloten gas van 0-100% • Hoge turndown ratio en meetnauwkeurigheid onder veeleisende condities, zoals cryogene of hoge temperaturen van –200 tot +400 °C en drukken tot 200 bar
• Met de OPTICHECK- app kunt u on-site een inbedrijfstelling uitvoeren en uw KROHNE instrumenten verifiëren en monitoren, ook in Ex Zone 1
• krohne.com/safety
DE ‘INTELLIGENTE’ TE’
NEDERLANDERS ENKELE KENMERKEN: N:
Geheel RVS behuizing Nauwkeurigheid 0,075% Grafisch display met backlight ight Eenvoudige 1 knops bediening ning Optie: HART Protocol of Profibus b PA 40 verschillende proces aansluitingen Ingebouwde Tanklinearisatie EHEDG gecertificeerd ATEX en IECEx II 1G Ex ia IIC T4
Gratis OPTICHECK app, een KROHNE tool: krohne.link/opticheck-mobile
TEL: 0521 - 591550
www.klay.nl products
22FLU003_ADVERTENTIES.indd 15
solutions
services
25-05-2022 08:51
MENGEN EN ROEREN | Tekst: Redactie Proces Media | Fotografie: Gpi De Gouwe
Totaaloplossing voor chocolade-gecoate snacks
INNOVATIEVE PROCESAPPARATUUR V
Ad-Willem Slings en Laurens Bouwmeester, Menken Orlando
16
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_16_Menken_GPI.indd 16
25-05-2022 12:27
VOOR CHOCOLADEPRODUCTIE Snackproducent Menken Orlando greep de verhuizing van Den Haag naar Boskoop aan om productie en logistiek op één locatie samen te brengen en het productieproces te verbeteren. Gpi De Gouwe bouwde en leverde de nieuwe hygiënische procesapparatuur voor de producent van met chocolade omhulde noten en gedroogd fruit. Bij Menken Orlando, producent van onder andere chocolade gecoate snacks, zat de uitdaging vooral in de complexiteit van het project: de bouw van een nieuw pand, de aankoop van nieuwe chocoladeprocesapparatuur, werken met nieuwe aanvoerlijnen en met nieuwe mensen. Alles moest bij elkaar gebracht worden, dus daarom werd het hele proces vooraf zorgvuldig uitgedacht. “Toen wij het plan hadden om nieuwbouw te gaan realiseren, was het al snel duidelijk dat we de chocoladefabriek wilden gaan integreren in het nieuwe pand”, zegt Ad-Willem Slings, verantwoordelijk voor verbeter- en investeringsprojecten binnen Menken Orlando. “En dit was ook het beste moment om de procesapparatuur naar de ‘next level’ te tillen. Daarbij kwam de ervaring en expertise die mijn collega Laurens Bouwmeester, productiemanager van processing en engineering, heeft met chocolade, ons zeer goed van pas.”
TOTAALOPLOSSING Slings en Bouwmeester werden samen medeverantwoordelijk voor de projectrealisatie. Bouwmeester ontfermde zich over de technische kant en Slings was op bouwkundig vlak het aanspreekpunt. Na een offertetraject met meerdere partijen, kwam leverancier van procesapparatuur Gpi De Gouwe als winnaar uit de bus. “Het contact was goed, we werden uitgenodigd om kennis te komen maken, en Gpi raadde ons aan om Starcker in de arm te nemen voor het leidingwerk”, zegt Slings. “Verder was het een pré dat Gpi dicht in de buurt van onze locatie in Hazerswoude-Dorp zit. Ze konden ons echt een totaaloplossing bieden, en dat hadden we, gezien alle andere factoren die speelden, echt nodig. Ze dachten goed met ons mee en brachten ons in contact met partijen die wij nodig hadden, wat wij als zeer waardevol hebben ervaren en ons aardig ontzorgd heeft.”
De nieuwe chocoladeverwerkende apparatuur, met bovenaandrijving, van Gpi De Gouwe.
‘Gpi De Gouwe dacht goed met ons mee en kon ons echt een totaaloplossing bieden’ Ad-Willem Slings, Menken Orlando
RVS PROCESAPPARATUUR Gpi leverde meerdere chocoladetanks van 15 en 25m3 en een aantal bufferskids – opslagtanks geplaatst op een frame – van 200 liter. De dubbelwandige geïsoleerde tanks zijn voorzien van hekroerwerken die Gpi zelf heeft vervaardigd, en hebben van bovenaf aangedreven motoren. De keuze voor gepopnagelde rvs beplating is volgens Menken Orlando genomen omdat rvs steviger is dan aluminium. Bovendien had Menken Orlando al rvs chocolade verwerkingsapparatuur en kende de sterke en zwakke punten daarvan. “Samen met Gpi hebben we gekeken wat er degelijker en beter kon” vertelt Bouwmeester. “Maar we hebben ook wat concessies moeten doen, maar die wegen
niet op tegen wat wij nu wel met de apparatuur kunnen. Samen met Gpi en een door hun voorgestelde secundaire partij, is onze apparatuur nu voorzien van innovatieve en gebruiksvriendelijke verbeteringen en zijn de problemen waar we met onze oude apparatuur tegenaan liepen niet meer van toepassing. De nieuwe procesapparatuur is niet alleen hygiënisch ontworpen, de bekabeling is bijvoorbeeld weggewerkt in het frame, maar is ook betrouwbaarder. En ook het bedieningsgemak is sterk verbeterd ten opzichte van de oude apparatuur”, besluit Bouwmeester. ●
Menken Orlando Menken Orlando is een internationaal opererend familiebedrijf dat innovatieve foodconcepten ontwikkelt en levert op het gebied van snacks, noten, zaden, gedroogde vruchten en in chocolade omhulde producten voor retailen foodserviceklanten in heel Europa. Sinds 1952 produceert het bedrijf deze producten onder private label of eigen merken.
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_16_Menken_GPI.indd 17
17
25-05-2022 12:27
BEURS | Tekst: Vincent Hentzepeter | Fotografie: Foodnote
Terugblik combibeurs voor vloeistofhandling en de onderhoudsmarkt
FOTOVERSLAG PUMPS & VALVES ANTWERPEN 2022 Op 23 en 24 maart 2022 had in Antwerpen Expo de beurstweedaagse Pumps &Valves plaats. Bezoekers konden het beursbezoek combineren met Maintenance Antwerpen 2022 dat gelijktijdig werd gehouden. Op het M+R-gedeelte waren innovaties in meet- en regeltechniek te zien. Een fotoverslag. Het was voor het eerst sinds het uitbreken van de coronapandemie dat de vakbeurs Pumps & Valves Antwerpen weer door kon gaan. De gang naar de beurs moet de sector nog wel hervinden, want het was zichtbaar rustiger dan pre-corona. Overigens geldt dit voor alle
Bij Mees van den Brink spankoppelingen, gietwerk & toebehoren.
evenementen die dit voorjaar zijn gehouden. Er wordt door beursorganisatoren en exposanten weliswaar gesproken van een hoog niveau van de bezoekers, maar veel evenementen trokken nog niet de helft van de bezoekersaantallen van drie jaar geleden.
DIGITALISERING Een belangrijk thema tijdens Pumps & Valves Antwerpen was de digitalisering van de procesindustrie. Extra aandacht was er voor de wereld van Industrie 4.0. Steeds meer leveranciers zijn hier klaar voor, zeker binnen de meet- en regeltechniek, maar plantmanagers in veel productiefaciliteiten zijn nog terughoudend. ‘Geen bluetooth’ in de fabriek is nog altijd een veel gehoorde kreet die een rem zet op de nieuwe mogelijkheden om de uptime te maximaliseren, de kwaliteit te verbeteren, onderhoud slimmer in te richten en fors op energie te besparen. ●
Vena Contracta toonde een assortiment industriële afsluiters, accessoires en aanverwante producten voor de chemische en petrochemische industrie. Het afsluitergamma is zowel in DIN- als ASME-versie te verkrijgen van DN 4 tot DN 3000, voor toepassingen van -200°C tot +1100°C en van -1 tot 800 bar.
Diverse verhuurbedrijven van pompen en toebehoren waren aanwezig op Pumps & Valves, zoals hier MMP dat een Aquaplaza had ingericht.
Bekijks op de stand van Inventflow.
18
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_18_P&V_Antwerpen.indd 18
25-05-2022 12:28
Opengewerkte pompmodellen op de stand van Bedu.
Explosieveiligheid en ATEX-technologie is een van de traditionele thema’s tijdens Maintenance Antwerpen.
Vega toonde deze technologie om in stoomboilers het waterniveau te kunnen meten en de bandbreedtes van het vloeistofniveau in de gaten te houden, want alleen door exacte meting van het waterpeil kan de toevoer van verzadigde stoom naar de warmtewisselaar beheerst worden. Demo-opstelling met isolatiemateriaal bij Creon. Ventiel- en meet- en regeltechniek bij Gemü.
ARBO biedt corrosiebestendige pomptechnologie met lange standtijden door hoogwaardige kunststoffen voor vrijwel elke toepassing op het gebied van circulatie-, filtratie-, of transportprocessen.
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_18_P&V_Antwerpen.indd 19
19
25-05-2022 12:28
INTERNATIONAAL | Tekst: Redactie Proces Media
FLUIDS PROCESSING WORLD AARTSELAAR, BELGIË
Stiller met elektrische compressortechnologie Lucht elektrisch op druk brengen is niet alleen energiezuiniger, maar zorgt ook voor veel minder lawaai, met name van belang voor inpandige toepassingen en plaatsen waar geluidsoverlast een probleem kan worden, zoals in binnensteden. Om dit te promoten heeft Atlas Copco Portable Air een reclamecampagne gelanceerd over de voordelen van zijn E-Air elektrische compressorreeks. Deze compressoren bieden volgens de leverancier niet alleen een enorme vermindering van de geluidsproductie, maar zijn ook een stuk duurzamer dan andere compressoroplossingen die vaak op dieselmotoren draaien. ●
PETERBOROUGH, VERENIGD KONINKRIJK
Duurzame zuiveringsslibvergisting Royal HaskoningDHV en Anglian Water gaan samen Anglians HpH-vergistingstechnologie, ontwikkeld door Anglian Water, op de markt te brengen in onder meer het Verenigd Koninkrijk. In ruil hiervoor krijgt Royal HaskoningDHV het HpH-patent van Anglian, dat op de markt komt onder de naam Helea. Met deze technologie krijgen waterbedrijven de beschikking over een relatief goedkope, duurzame methode voor slibvergisting. De behandeling en verwijdering van dit slib, dat vrijkomt bij de zuivering, is nu erg duur: tot wel 70% van de operationele kosten. Anglians nieuwe hydrolysetechnologie haalt meer biogas uit het slib, waardoor er meer verdiend wordt aan dit afvalproduct en de uitstoot daalt. De technologie is op dit moment succesvol geïmplementeerd in vier slibbehandelingsinstallaties van Anglian Water. Extra winst is dat het resterende slib wordt omgezet in een hoogwaardige grondstof die in de landbouw kan worden gebruikt als voedingsstof en bodemverbeteraar. ●
ZÜRICH, ZWITSERLAND
Investering in energiezuinige technieken ABB concludeert uit een wereldwijde enquête dat de industrie versneld investeert in energiezuinige technologie. De snel stijgende energiekosten zijn de belangrijkste drijfveer, maar investeringskosten en vrees voor productiestilstand vormen nog wel een rem op de ontwikkelingen. Het onderzoek door ABB laat zien dat 90% van de bedrijven zijn uitgaven in zuinige technologie de komende vijf jaar wil verhogen; 52% wil tegen die tijd klimaatneutraal zijn. Het laaghangende fruit zit in de modernisering van aandrijvingen. Het upgraden van de wereldwijd 300 miljoen motoraangedreven industriële systemen door de nieuwste energiezuinige apparatuur zou het mondiale elektriciteitsgebruik met 10% terugdringen. De Energy Efficiency Investment Survey 2022 werd uitgevoerd naar aanleiding van een recent rapport van de VN, waarin landen worden opgeroepen gezamenlijk actie te ondernemen om de uitstoot van broeikasgassen sneller te verminderen. Voor deze enquête ondervroeg Sapio Research 2.294 ondernemingen met tussen de 500 tot 5000 of meer werknemers in 13 landen. ●
20
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_20_Internationaal.indd 20
25-05-2022 11:23
STENUNGSUND, ZWEDEN
Groene-methanolfabriek De Zweedse chemiegroep Perstorp en partnerbedrijven Fortum en Uniper hebben een aanvraag van € 97 miljoen ingediend bij het EU-innovatiefonds om een productiefaciliteit voor duurzame methanol te bouwen. ‘Project Air’ zou de CO₂-uitstoot in Zweden met 1% terugbrengen. De wens is om in 2026 te komen tot grootschalige productie van duurzaam methanol dat gewonnen moet gaan worden uit biogas, met elektrolyse gemaakte waterstof en reststromen. Daarnaast zal er koolstofdioxide benut worden dat Perstorp terugwint uit zijn fabrieken. De totale investering in Project Air zal naar verwachting € 236,3 miljoen bedragen. ●
ARNHEM, NEDERLAND
Stoomturbine op ijzerbrandstof Op Industrieterrein Kleefse Waard wordt ‘s werelds eerste ijzerbrandstof-installatie op het Energy Demo Field van Connectr in de praktijk uitgetest. De vinding van de Eindhovense startup RIFT (staat voor Renewable Iron Fuel Technology) is ontwikkeld door studenten van de TU Eindhoven en maakt het mogelijk energie te winnen uit de verbranding van fijn oud ijzerpoeder. Door dit heel snel te doen, wordt er een zeer hoge temperatuur bereikt zonder dat er CO₂ vrijkomt. Het resterende roest kan hergebruikt worden door het te laten reageren met waterstof. Het hele proces is emissieneutraal en circulair. Er is nu een intentieverklaring getekend met Veolia om samen een 5 megawatt (MW) commerciële pilotplant te realiseren. Met een nabijgelegen centrale wil Veolia ijzerbrandstof gaan gebruiken voor het stoken van zijn stoomketel en turbine, waar nu gestookt wordt met biomassa/gas. ●
HAMBURG, DUITSLAND
Emissievrije kunststofproductie
MÜNCHEN, DUITSLAND
DrinkTec 2022 De thema’s water en waterbeheer staan prominent op de agenda van de DrinkTec die 12 t/m 16 september in München wordt gehouden. De beurs laat oplossingen zien voor de integratie van afvalwaterzuiveringssystemen voor de recycling van water en technieken om dit teruggewonnen water opnieuw in te zetten voor procesdoeleinden. Voor de waterrecycling in de dranken- en vloeibare voedingsindustrie kan gebruik gemaakt worden van biologische, biofysische en membraanprocessen om organisch residu, slib, micro-organismen of niet-biologisch afbreekbare stoffen te kunnen. Aanvullende energiebesparingsoplossingen, zoals het opwekken van energie in een biogasinstallatie, zijn ook op de Drinktec te vinden. ●
Uit een door Paccor uitgebrachte studie zou blijken dat het produceren van klimaatneutrale kunststoffen economisch haalbaar kan zijn door drie technologieën te combineren. Een internationaal team van onderzoekers van de RWTH Aachen Universiteit, het Swiss Federal Institute of Technology (ETH) Zürich en de University of California Santa Barbara stellen dat met recycling, de inzet van biomassa en het afvangen van koolstof de kunststofproductie zonder uitstoot van broeikasgassen kan plaatsvinden. Een belangrijke milieupijler in dit verhaal – feitelijk de sleutel – is de chemische en mechanische recycling van kunststofafval, waardoor er flink wordt bespaard op maagdelijke olie. Dit percentage zou fors omhoog kunnen/moeten. Daarnaast zijn biobased plastics gemaakt van hernieuwbare grondstoffen een deel van de oplossing, maar dan niet uit grondstoffen als maïs, zetmeel of suiker, omdat dit ten koste gaan van de voedselproductie, maar gemaakt van gewasresten uit bijvoorbeeld de landbouw. De recycling van uitgestoten CO₂ om die te gebruiken voor grondstoffen of energie in industriële processen dient als sluitstuk in dit klimaatneutrale plaatje. ●
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_20_Internationaal.indd 21
21
25-05-2022 11:23
MARKTNIEUWS
HYDRAULISCHE POMP MET SPOELMOGELIJKHEID Allspeeds, de Engelse specialist in hydraulisch gereedschap, heeft zijn Tangye Hydrapak-pompserie voorzien van een nieuwe spoelmogelijkheid. Bij hydraulische pompen kunnen de inwendige onderdelen gaan corroderen als ze lang blootgesteld worden aan bepaalde vloeistoffen. Met de nieuwe spoelmogelijkheid kan alle vloeistof uit de pomp worden afgetapt, zodat die droog blijft tijdens stilstand of opslag. Bij gebruik van niet-oliehoudende of corrosieve vloeistoffen verlengt dit de levensduur van de pomp. De hydrostatische pomp van Hydrapak heeft een maximale werkdruk van 1000 bar, waardoor hydraulische werktuigen van 700 bar kunnen worden getest bij drukken die 20-25% boven hun nominale belasting liggen. De
De nieuwe doorspoelbare Tangye Hydrapakpomp.
N Nieuw VOMI-lid Klip is gespecialiseerd in het prefabriceren, installeren en onderhouden van leidingwerk en equipment. o
TWEE NIEUWE LEDEN VOMI T
compacte pompen zijn gemaakt van lichtgewicht aluminium, zijn goed draagbaar en wegen maar 4,5 kg. De pomp werkt met twee snelheden, waardoor snel kan worden bijgevuld zonder te laden, en met een drukknop kan worden omgeschakeld om hoge druk te leveren. Allspeeds +44 (0)12 546 15 100 www.allspeeds.co.uk
V VOMI, de brancheorganisatie voor dienstverlenende bedrijven in de d procesindustrie, heeft twee nieuwe p lleden: Travhydro Services in Ridderkerk en Klip uit Lekkerkerk. Travhydro is gespecialiseerd in het leveren van veilige werkplekken op hoogte door het verhuren en monteren van stalen steigers voor nieuwbouw- en onderhoudsprojecten en complete turnarounds o.a. bij gasgestookte-, biomassa- en afvalverbrandingscentrales en bij continuprocessen in de chemische industrie. Klip is een specialist in contracting, engineering, skidbouw, lassen, piping en process equipment. Klip voert turna-
rounds, stops en shutdowns uit en is 24/7 beschikbaar. Het bedrijf is actief in o.a. de (petro)chemische, farmaceutische, maritieme en olie- en gasindustrie (onshore en offshore) alsmede de energie-, voedingsmiddelen- en (afval) waterbehandelingsindustrie. VOMI +31 (0)88 400 84 93 www.vomi.nl
(advertenties)
HYDROGEN READY?! BALL VALVES, WELLHEADS AND TESTS FOR HYDROGEN APPLICATIONS 1. MATERIAL SUITABILITY TESTS 2. HYDROGEN LEAK-TIGHTNESS TESTS
ONTDEK ONZE NIEUWE RMY STUWSTRAALMENGERS Nieuw ontwerp Efficient mengen Onderhoudsvriendelijk Design conform EHEDG Hoogwaardige cartridge seals
RMIXX IS EEN MERK VAN RS CONTRACTING BV
T +31 (0)524 52 27 22 E info@rs-contracting.nl I www.rs-contracting.nl
H2-READY.COM
22
POEDEROPLOSMACHINES DISPERGEERMACHINES STUWSTRAALMENGERS POEDER HANDLING EQUIPMENT ADVIES EN SERVICE
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_22_markt.indd 22
25-05-2022 11:23
AGENDA
IN DE KOMENDE NUMMERS ●
●
●
Voor meer cursussen en evenementen, zie www.fluidsprocessing.nl/events
Meer rendement halen uit de door Anglian ontwikkelde techniek voor de opwerking van zuiveringsslib: hogere gasopbrengsten, minder uitstoot Een kunststofproducent investeerde in nieuwe doseersystemen voor een hogere nauwkeurigheid, inclusief aansturing Investeringen in nieuwe wasinstallaties verdienen zich verbazingwekkend snel terug door enorme energie- en waterbesparingen
Het volgende nummer van Fluids Processing verschijnt op 20 september 2022. Mis ‘m niet! (advertenties)
9-10 juni 2022 Hygiënische engineering: gebouw Utrecht
16-24 juni 2022 Hygiënisch ontwerpen Utrecht
2-daagse cursus van Burggraaf & Partners over de hygiënische eisen aan het gebouw waarin de bereidingsprocessen van food, feed of farma plaats vinden: locatie-eisen, bouwelementen, omgeving en ongedierte, productstroom en zonering, constructie, luchtbehandeling. Met case studies.
3-daagse cursus van Burggraaf & Partners over voedselveilig ontwerpen of aanpassen van apparatuur en productielijnen. De cursus is gericht op de samenwerking tussen machineontwerper en -gebruiker en wordt voortdurend aan nieuwe ontwikkelingen aangepast. Focus op de noodzaak van hygiënisch ontwerp (reinigbaarheid), beoordelen van apparatuur, ontwerpen, uitbesteden en begeleiden van projecten (o.a. laswerk), signaleren van niet-hygiënische situaties en het motiveren van productie- en technisch personeel om hygiënisch te werken.
13 juni 2022 Basistraining Danfoss VLT Drives, Module 1 Gorinchem Dagtraining van Danfoss over de FC 302 VLT frequentieregelaars, met theorie en praktijk. Deelnemers leren over het parametreren en dimensioneren van een frequentieregelaar en de EMC-eisen voor elektrische aandrijvingen. De meeste tijd wordt besteed aan praktische hands-on oefeningen. 15 juni 2022 Programmeertraining Danfoss VLT Drives, Module 2 Gorinchem Dagtraining, vervolg op de basistraining, over het programmeren van de VLT frequentieregelaars en de mogelijkheden van de MCT software. De cursus is praktisch en interactief en gaat ook gedetailleerd in op de parameters die voor de specifieke toepassing van de cursist relevant zijn.
NIVEAU SENSOREN VOOR FLUIDS OP BASIS VAN RADAR, VLOTTER, ULTRASOON, MAGNETOSTRICTIEF, HYDROSTATISCH, CAPACITIEF, TRILVORK
16 juni 2022 Danfoss VACON 100 Training, Module 1 Gorinchem/Hendrik Ido Ambacht Dagtraining van Danfoss over de Vacon 100 frequentieregelaars, met theorie en praktijk. Deelnemers leren over het parametreren en dimensioneren van een frequentieregelaar en de EMC-eisen voor elektrische aandrijvingen. De meeste tijd wordt besteed aan praktische hands-on oefeningen.
17 juni 2022 Danfoss VACON 100 Programmeer Training, Module 2 Gorinchem/Hendrik Ido Ambacht Dagtraining over het programmeren van de Vacon 100 frequentieregelaars en de software tool Vacon Live biedt. De module sluit aan op Module 1. 16-17 september 2022 DrinkTec München Grootste beurs ter wereld voor de dranken- en vloeibare voedingsindustrie. Wordt elke 4 jaar georganiseerd, maar vanwege Covid zit er ditmaal 5 jaar tussen. Drinktec 2017 trok 1750 exposanten uit 80 landen en meer dan 76.000 bezoekers uit 170 landen. 27-30 september 2022 WoTS / World of Industrial Processing Utrecht Grote vakbeurs voor de procesindustrie, geïntegreerd in de World of Technology and Science (WoTS).
+31 (0)78 - 681 39 77 | info@lansnivotherm.nl | www.lansnivotherm.nl
Fluids Processing | nr. 3 | juni 2022
FLU003_23_Agenda.indd 23
23
25-05-2022 16:45
BESTEL GRATIS
UW ELEKTRONICA RECYCLE BOX! Bestel nu gratis de Elektronica Recycle Box, waarin u defecte of overbodige industriële elektronica en onderdelen op locatie kunt verzamelen: we komen de Recycle Box kosteloos bij u brengen en ophalen. UNIS Group is de full service partner op het gebied van industriële elektronica. Onze gespecialiseerde diensten richten zich op het bevorderen van de continuïteit van productieprocessen. Wij helpen u graag met het verantwoord recyclen van uw industriële elektronica, zodat we samen bijdragen aan een circulaire economie.
Bestel vandaag nog uw gratis Elektronica Recycle Box!
www.unisgroup.nl/recycle sales@unisgroup.com + 31 566 62 44 62 22MAIN003_FLU_ADVERTENTIES.indd 24
25-05-2022 08:52
JUNI 2022
3
BEURS Modeshow PBM op Maintenance/Worksafe Gorinchem 2022 OPINIE Zonder menselijke intuïtie voegt AI niks toe PREVENTIEF ONDERHOUD Haagse trams blijven rijden dankzij preventief onderhoud MAIN003_FL_25_cover.indd 25
25-05-2022 16:06
Verhuur van MOBIELE
STOOM-UNITS
BIN NE TER N 24 U U PLA ATS R I GEH N HET E ELE LAN D
Blijf op de hoogte
Tevens leverancier v an b io-olie.
A.J. van der Kooy b.v. Denariusstraat 19a, 4903 RC Oosterhout T 088 36 94 240 M 06 546 750 08 www.vdkooy.nl | info@vdkooy.nl
vd Kooy_102x140.indd 1
www.maintenancebenelux.nl
17-02-2022 16:38
EUROPA’S NR.1 IN SPROEITECHNOLOGIE LECHLER Benelux · info@lechler.be NL +31 30 68 76 047 · www.lechler-sproeiers.nl B/Lux. +32 10 22 50 22 · www.lechler.be
Bereik de beslissers
www.maintenancebenelux.nl 22MAIN003_FLU_ADVERTENTIES.indd 26
25-05-2022 08:53
INHOUD
28 OPINIE KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE KAN NIET ZONDER MENSELIJKE INTUÏTIE “Kunstmatige intelligentie wordt onmisbaar” concludeerden managers van Tata Steel in Maintenance Benelux 2022 Nr. 1. Maar om het basale niveau van detectie en procescontrole te ontstijgen blijft menselijke intuïtie onontbeerlijk, betoogt Rob de Roode van ITconsultant Pegamento.
28
30
30 BEURS TERUGBLIK MAINTENANCE EN WORKSAFE GORINCHEM 2022 Op 12, 13 & 14 april 2022 vond in de Evenementenhal Gorinchem de beursdriedaagse Maintenance en Worksafe plaats. Bezoekers konden zich door 125 exposanten laten bijpraten over de nieuwste onderhoudstechnologieën en de laatste ontwikkelingen rond veilig en gezond werken. Een fotoverslag.
32 PREVENTIEF ONDERHOUD PREVENTIEF ONDERHOUD HOUDT OUDE TRAMS IN DE RUNNING Om zo betrouwbaar mogelijk te kunnen rijden zet het Haagse OV-bedrijf HTM in op preventief onderhoud. Stolk Transmission Services onderhoudt al meer dan 25 jaar de tractiemotoren van de oudste trams uit de vloot.
34 BEURS FOTOVERSLAG MAINTENANCE ANTWERPEN 2022 Op 23 en 24 maart 2022 vond de beurstweedaagse Maintenance Antwerpen 2022 plaats. Bezoekers konden het beursbezoek combineren met Pumps & Valves 2022 en M+R over meten en regelen die gelijktijdig werden gehouden.
32
Maintenance Benelux is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.
Met medewerking van: Henriëtte van Norel, Rob de Roode
Redactieadres Proces Media Marktplein 2 1421 AC Uithoorn +31 (0)297 22 3462 redactie@maintenancebenelux.nl
Druk Veldhuis Media, Meppel
Hoofdredactie Vincent Hentzepeter +31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl Vormgeving GiesbersRetail, Velp
Sales Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl
Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462 Abonnementsprijs 2022 © Proces Media bv Voor de Benelux: € 126 (excl. 9% btw). Overig buitenland: op aanvraag. Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd. Uitgever: ProcesMedia bv, 1421 AC Uithoorn © 2022, ProcesMedia bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 2352-0027
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_27_Inhoud_1 pagina.indd 27
27
25-05-2022 15:21
OPINIE | Tekst: Rob Roode | Fotografie: Pegamento
KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE KAN NIET Z “Kunstmatige intelligentie wordt onmisbaar” concludeerden managers van Tata Steel in Maintenance Benelux 2022 Nr. 1. Maar om het basale niveau van detectie en procescontrole te ontstijgen blijft menselijke intuïtie onontbeerlijk.
voorstelbaar grote rekenkracht uit ontstaan, maar ook een ‘zwart-wit’-benadering. De persoon achter het beeldscherm werd alleen rationeel benaderd, op basis van de data die de computer ophoestte. Eigenlijk bieden moderne kunstmatige intelligentie en geavanceerde algoritmen nog steeds niet méér dan dat. Maar als we deze gereedschappen op een andere manier combineren, kan technologie niet alleen nullen en enen opleveren, maar alle nuances die daartussen zitten. Technologie helpt om signalen te herkennen, zodat professionals zelf, op “Kunstmatige intelligentie wordt onmisbaar”, concludeerden experts onlangs in dit magazine (MB basis van hun persoonlijke inschatting en intuïtie, het beste besluit kunnen nemen. Het gaat om het 2022 nr. 1, pag. 14). Met twintig procent groei in instinctief begrijpen welke informatie het meest de wereldwijde AI-investeringen is AI wat internet relevant is en het op basis daarvan handelen. dertig jaar geleden was: een fundamentele game changer. Tenminste, als het zich kan bevrijden uit zijn nu nog beperkte toepassingswereld van detec- HUMAN LEAD tie en controle. Dat kan, als we beseffen dat menIn het hierboven aangehaalde artikel vertelt een selijke interactie noodzakelijk blijft in het managen manager van TATA Steel dat AI “nul productafkeur van datastromen op basis waarvan beslissingen en minimale downtime” binnen handbereik brengt. worden genomen die verder gaan dan een operatio- Maar de combinatie van menselijke en kunstmanele ingreep in een productie- of onderhoudsproces. tige intelligentie gaat veel verder. Juist door de Het betreft alle situaties waar geen sprake is van inzet van AI kan bijvoorbeeld procesautomatiseeen enkelvoudige relatie tussen oorzaak en gevolg. ring de omslag maken van technologie-gedreven Dat is van groot belang binnen de ogenschijnlijk naar menselijk-gedreven: de Human Lead. In het ultiem geautomatiseerde procesindustrie. streven naar operational excellence in de procesindustrie is het de uitdaging om de juiste data te vergaren, deze correct te verwerken en vervolgens in te zetten om volledige controle te realiseren. Dat kan met achtereenvolgens beeld- en controltechnologie en RPA, Reporting- en robotiseringtechnologie, en uiteindelijk analysetools. Om een Human Lead tot stand te brengen moeten al deze gereedschappen zijn ingebed in methodieken voor ontwikkeling, implementatie en onderhoud die ruimte bieden voor de menselijke maat. Ik bedoel daarmee de flexibiliteit om sneller voortschrijdend inzicht in praktijk te brengen, méér afdelings- en procesoverstijgende dialogen mogelijk te maken en non-hiërarchische beslisprocessen te hebben. Méér bewegingsruimte zonder concessies te doen MENSELIJKE MAAT aan de rigiditeit van veiligheid en kwaliteit, het is Kunstmatige intelligentie is goed in staat om mogelijk. Het begint met de erkenning dat kunsttestresultaten te analyseren op anomalieën. In matige intelligentie niet zonder menselijke intuïtie combinatie met video kan het, zonder menselijk kan. ● ingrijpen, oprispingen in productieprocessen detecteren. Maar om daadwerkelijke verdergaande conclusies te trekken en fundamentele verbeterRob Roode is innovatiemanager bij Pegamento slagen te maken is méér nodig. Daarvoor moeten we aan deze nieuwste technologieën het oudste Pegamento levert technologie waarmee klanten gereedschap toevoegen dat ons ter beschikking data tot zich kunnen nemen via de zintuigen van staat: de menselijke maat. Dit is iets dat nog veel hun voorkeur (horen en zien, maar in de toekomst te beperkt gebeurt, omdat automatisering de misschien ook voelen, ruiken en proeven). Het mens nog steeds exclusief rationeel benadert, op bedrijf onderscheidt zich van traditionele ICTbasis van data die de computer ophoest. partijen en consultants door zijn focus op de mens en de menselijke intuïtie; het instinctief begrijpen welke informatie het meest relevant is en het op ZWART-WIT Vijftig jaar lang baseerde de ICT zich op het binaire basis daarvan handelen. Dit ‘zesde zintuig’ noemt Pegamento de Human Lead. stelsel en het verschil tussen 0 en 1. Hier is on-
‘Technologie helpt om signalen te herkennen, zodat professionals zelf, op basis van hun persoonlijke inschatting en intuïtie, het beste besluit kunnen nemen’
28
Rob Roode, innovatiemanager bij Pegamento.
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_28_Opinie.indd 28
25-05-2022 12:39
T ZONDER MENSELIJKE INTUÏTIE
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_28_Opinie.indd 29
29
25-05-2022 12:39
BEURS | Tekst: Vincent Hentzepeter | Fotografie: Foodnote
TERUGBLIK MAINTENANCE EN WORKSAFE GORINCHEM 2022 Op 12, 13 & 14 april 2022 vond in de Evenementenhal Gorinchem de beursdriedaagse Maintenance en Worksafe plaats. Bezoekers konden zich door 125 exposanten laten bijpraten over de nieuwste onderhoudstechnologieën en de laatste ontwikkelingen rond veilig en gezond werken. Een fotoverslag. Wie op zoek was naar Persoonlijke Beschermings Middelen kon tijdens deze beursdriedaagse zijn hart ophalen. PBM-aanbieders waren er mede door de samenwerking met Worksafe te kust en te keur. Beursorganisator Easyfairs had ook een modeshow georganiseerd, waarbij veiligheidskleding door collega’s op de catwalk werd gepresenteerd. Voor de liefhebber van technische oplossingen had het misschien meer gemogen, al was er zeker het nodige te zien op het vlak van monitoring, inspectie en meten & regelen. Verder waren er diverse aanbieders van industriële onderhoudstechnologieën en explosieveiligheidsoplossingen. Dit was de tweede editie van vakbeurs Maintenance, die voor het eerst in 2018 werd georganiseerd, voor Worksafe was het de Nederlandse primeur. ●
Veiligheidskleding werd tijdens een modeshow getoond op de catwalk.
Diverse oplossingen voor het meten aan vloeistofdoorstroom, drukken en niveaumeting (met bijvoorbeeld radar) op de stand van Krohne, zowel geïntegreerd in de installaties als draagbare applicaties.
Veel belangstelling voor de onderhoudssoftwareoplossingen van Ultimo.
30
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_30_Beurs Gorinchem.indd 30
25-05-2022 12:40
Voor onderhoudsoplossingen van aandrijvingen en besturingen konden bezoekers terecht op de stand van Elsto Drives & Controls en Stolk Transmission services, onderdeel van de Stokvis Groep.
Het aanbod aan veiligheidskleding-oplossingen was enorm, zoals hier de diverse voorbeelden laten zien op de stand van Deltaplus.
Voor netwerken met een drankje en een versnapering was het Business Point ingericht.
Het aanklonteren en dichtslibben van leidingen beperkt niet alleen de levensduur, maar gaat ook ten koste van de capaciteit, bij een steeds hoger energieverbruik. Deze oplossing van Lamers op basis van geluidsgolven pakt ‘caking’ bij de wortel aan. Microben (eencelligen) kunnen zich door de geluidspulsen niet ontwikkelen, zodat het probleem zich niet meer voordoet.
Alles over (technische) opleidingen op de stand van de Nederlandse Vereniging van Doelmatig Onderhoud (NVDO).
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_30_Beurs Gorinchem.indd 31
31
25-05-2022 12:40
PREVENTIEF ONDERHOUD | Tekst: Henriëtte van Norel | Fotografie: HTM
Het meten van de passingen van de lagers van de GLT8 tractiemotoren.
PREVENTIEF ONDERHOUD HOUDT OUDE TRAMS IN DE RUNNING Om zo betrouwbaar mogelijk te kunnen rijden zet het Haagse OV-bedrijf HTM in op preventief onderhoud. Stolk Transmission Services onderhoudt al meer dan 25 jaar de tractiemotoren van de oudste trams uit de vloot. Dagelijks rijden de trams van HTM zo’n 37.000 km per dag door de regio Haaglanden (de stad Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Delft, en Rijswijk). Voor de pandemie vervoerde de onderneming elke dag zo’n 300.000 reizigers van A naar B. Om te zorgen dat de trams storingsloos en op tijd rijden, doet HTM al heel lang aan preventief onderhoud. Stolk Transmission Services onderhoudt bijvoorbeeld al meer dan een kwart eeuw de tractiemotoren van de 62 oudste trams uit de vloot van HTM. Dat is een vak apart, temeer omdat deze
32
trams nog stammen uit de jaren 80 en draaistellen hebben uit de jaren 60.
ONDERHOUD Alexander Stokvis, directeur van Stolk Transmission Services vertelt: “Al ruim 25 jaar reviseren en onderhouden wij de verouderde tractiemotoren en elektronica van de GLT8 trams. Als organisatie zijn we gespecialiseerd in het uitvoeren van correctief en preventief onderhoud. Met een team van 3 mensen zorgen we ervoor dat deze trams elk jaar
opnieuw probleemloos zo’n 50.000 tot 60.000 kilometer kunnen afleggen, zelfs na tientallen jaren trouwe dienst. Belangrijk uitgangspunt is dat elk voertuig na onderhoud weer betrouwbaar en veilig de weg op kan, comfortabel is, en dat er efficiënt mee kan worden gereden.”
LAGERSTORING Elke GTL8-tram, bestaande uit 3 wagenbakken, heeft 8 tractiemotoren ofwel gelijkstroommotoren met een vermogen van elk 42 kW. Een veel voorkomende storing is lagerstoring. “Dit wordt vaak door bestuurders of monteurs opgemerkt tijdens het maken van proefritten, op basis van het geluid dat ze horen”, zegt Aad van de Sande, Senior servicemanager voertuigtechniek. “Zodra een lagerstoring wordt gedetecteerd, gaat de tram
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_32_HTM.indd 32
25-05-2022 12:41
‘We zorgen dat deze trams elk jaar opnieuw probleemloos zo’n 50.000 tot 60.000 kilometer kunnen afleggen’ Alexander Stokvis, Stolk Transmission Services
de remmen.” Dit gebeurt om gemeenschappelijke kostenbesparingen door te voeren en ook om HTM nog meer controle te geven over de inzetbaarheid van hun eigen voertuigen, zodat ze niet meer zo afhankelijk zijn van de hydrauliekleverancier.
GLT8 Een overzichtsfoto van de tractiemotoren in de werkplaats.
naar binnen en wordt de motor uitgewisseld. De defecte motor wordt geïnspecteerd op asbest en daarna wordt bepaald of hij voor revisie naar Stolk gaat of afgevoerd wordt, omdat het einde van zijn technische levensduur bereikt is. Als hij gereviseerd kan worden, worden de beide kogellagers en de borstels uit de tractiemotor gehaald in onze werkplaats en verder worden alle onderdelen van de motor grondig schoongemaakt. Daarna worden de lagers weer gevuld met een door HTM geselecteerd vet en getest alvorens ze in opslag gaan.”
in dergelijke situaties nog uitkomst. Dit geldt ook voor de elektromechanische componenten van de GTL’s. Lukt het niet om het juiste onderdeel nog te vinden, dan krijgt Stolk opdracht om zo’n onderdeel na te maken in hun machinefabriek. Westplate: “Zo hebben we onder andere wiellagers gemaakt en worden momenteel de collectoren vervangen van de kleinere hydrauliek-units van
Behalve het onderhoud aan de tractiemotoren, reviseert Stolk Transmission Services ook alle omvormers van de GTL8-trams, leveren ze de verlichting van de hefbruggen en Orlaco camera’s voor de Avenio- en GTL8-trams. Daarnaast verzorgen ze de inspectie en het onderhoud van de Pfaff hefcilinders in de hefbruggen van de onderhoudswerkplaats. Ook is Stolk begonnen met het wikkelen van maar liefst 80 nieuwe ankers voor tractiemotoren van de GTL8-trams om de defecte ankers met asbest te vervangen. ●
RESERVEDELEN Om te zorgen dat de Technische Dienst van HTM nagenoeg nooit misgrijpt als er een reservedeel nodig is, houdt het bedrijf zelf voor alle types voertuigen uit de vloot alle onderdelen op voorraad, met name onderdelen die lastig verkrijgbaar zijn, het meest kritisch zijn of eenvoudigweg niet meer gemaakt worden. Momenteel ligt er voor een paar miljoen euro aan onderdelen op voorraad, variërend van het kleinste schroefje tot de grootste ruit. “Bij Stolk Transmission Services hebben we ook een eigen voorraad reservedelen voor HTM aangelegd”, zegt Jan-Leen Westplate, bedrijfsleider bij Stolk Transmission Services. “Dat varieert van schilden en veren tot borstelbruggen. Als een tractiemotor niet meer gereviseerd kan worden, dan worden de nog bruikbare onderdelen gedemonteerd en als reservedelen bewaard.” Met name bij de GTL’s komt het best vaak voor dat onderdelen niet meer te krijgen zijn, omdat ze niet meer gemaakt worden. Neem de oude elektronica van deze trams. Toen de GTL-vloot werd ingekrompen van 147 naar 70 trams, heeft de Technische Dienst van HTM de afgekeurde trams dan ook gedemonteerd en de goede onderdelen gereviseerd en bewaard. Zo zijn bijvoorbeeld van 5 oude elektronica-modules weer werkende elektronicamodules gemaakt. Alleen revisie biedt
De oudste Haagse trams worden onderhouden door Stolk Transmission Services.
Drie soorten trams HTM begon meer dan 150 jaar geleden met een paardenkoets die tussen de Kneuterdijk en Scheveningen reed. Anno 2022 heeft HTM ruim 2.200 medewerkers en een vloot van 203 trams, 115 aardgasbussen, 8 elektrische bussen, 1 meettram, 4 pekeltrams en 1 rijdend restaurant de Hoftrammm. De oudste modellen, de GTL8 trams dateren uit de 80-er jaren. Daarna werd de vloot uitgebreid met 71 lightrailtrams en de 70 nieuwste stadtrams zijn van het type Avenio.
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_32_HTM.indd 33
33
25-05-2022 12:41
BEURS | Tekst: Vincent Hentzepeter
| Fotografie: Foodnote
Terugblik combibeurs onderhoud en vloeistofhandling
FOTOVERSLAG MAINTENANCE ANTWERPEN 2022 Op 23 en 24 maart 2022 vond de beurstweedaagse Maintenance Antwerpen 2022 plaats. Bezoekers konden het beursbezoek combineren met Pumps & Valves 2022 en M+R over meten en regelen die gelijktijdig werden gehouden. Een fotoverslag. Het was voor het eerst sinds het uitbreken van de coronapandemie dat de vakbeurs Maintenance weer doorgang kon vinden. Een belangrijk thema was de digitalisering van de procesindustrie. Extra aandacht was er voor de wereld van Industrie 4.0, slim onderhoud en procesmonitoring. Het juiste moment om onderhoud uit te voeren wordt hiermee steeds voorspelbaarder, wat uiteindelijk scheelt in onderhoud en de uptime verhoogt. In Antwerpen toonden ruim 400 exposanten de rou-
tekaart naar toekomstig industrieel onderhoud en de laatste stand der techniek meet- en regeltechniek. Een impressie van Maintenance Antwerpen in 10 beelden. ●
De stand van Imes Dexis, een van de grootste Belgische leveranciers in de distributie van verbruiksartikelen voor MRO - Onderhoud, Reparaties en Revisies.
Te zien bij Hytorc, de nieuwe MXT+serie. Deze hydraulische momentsleutel biedt vergeleken met de originele MXT-sleutel verbeteringen als coaxiale reactieaandrijving, automatische ontgrendelingsfunctie, een nieuwe slagenteller en veiligheidsklikkoppelingen.
Deze slimme bril van Iristick, gemonteerd in combinatie met een veiligheidshelm, was te zien bij Pepper + Fuchs. De bril ondersteunt realtime bij technische (onderhouds)werkzaamheden en biedt een krachtige optische zoom en topkwaliteit barcodescanner.
Doorkijkje van de stand van Uptimise, specialist in onder meer het afstellen van roterende kleppen en coatings tegen slijtage, naar de stand van Indus Clean, gespecialiseerd in filterreiniging en testen.
34
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_34_Beurs_Antwerpen.indd 34
25-05-2022 12:41
Groot aanbod van positie-, processensoren en netwerk- en besturingssystemen voor de industriële automatisering bij IFM.
Vega toonde deze technologie om in stoomboilers het waterniveau te kunnen meten en de bandbreedtes van het vloeistofniveau in de gaten te houden, want alleen door exacte meting van het waterpeil kan de toevoer van verzadigde stoom naar de warmtewisselaar beheerst worden.
Ook voor complete automatiseringsoplossingen voor het bewaken van gevarenzones via Internet of Things kon de bezoeker op Maintenance Antwerpen terecht.
Meer Torque-gereedschappen bij Radial, distribiteur van Radmomentsleutels, die deze ook verhuurt en reparaties, kalibraties en garantieafhandelingen doet.
Explosieveiligheid en ATEX-technologie is een van de traditionele thema’s tijdens Maintenance Antwerpen. Synthetische kettingolie voor vochtige omgevingen.
Maintenance Benelux | nr. 3 | juni 2022
MAIN003_FL_34_Beurs_Antwerpen.indd 35
35
25-05-2022 12:42
INDUSTRIËLE SLANGENPOMPEN
VERDERFLEX DURA De groene slangenpomp De Verderflex Dura is de meest compacte slangenpomp in de markt. Het innovatieve ontwerp reduceert de voetafdruk tot wel 70%. De pomp kan optioneel worden geleverd in een volgens ATEX gecertificeerd formaat.
Zeer lange levensduur door versterkte slangen Eenvoudige en snelle slangwissel Gemakkelijk te onderhouden Geen beschadiging van vloeistoffen door shear
Max. capaciteit
17,3 m3/u
Max. druk
16 bar
Certificeringen
ANDERE VERDERFLEX® PRODUCTEN EN ACCESSOIRES
Voor meer informatie:
+31 (0)50-549 59 00
VERDER BV
TEL +31 (0)50-549 59 00
MAIL sales@verder.nl
WEB www.verder.nl
VERDER is fabrikant van VERDERFLEX® pompen
22FLU003_ADVERTENTIES.indd 36
25-05-2022 08:51
