Het interview is een paar minuten onderweg als Theo Compernolle zich verontschuldigt. „Deze moet ik even pakken”, wijst hij op zijn telefoon. Een halve minuut later meldt hij zich weer. „Waar zat ik ook alweer in mijn verhaal? Zie je, dat is multitasken. Ik ben meteen de draad kwijt.”

Twee dingen tegelijk doen, altijd bereikbaar zijn. Het zijn juist de zaken waar de neuropsychiater en bestsellerauteur al jaren voor waarschuwt. Jaren geleden raakte hij zo gealarmeerd na het lezen van onderzoeken over het probleem, dat hij er zijn missie van maakte om managers, directeuren en teams ervoor te waarschuwen.

Worstelen

Sindsdien gaf hij honderden lezingen, presentaties en workshops bij bedrijven en op scholen. Dat er veel mensen mee worstelen, merkt hij ook aan zijn boekverkoop. Hoewel de titels Stress, vriend of vijand en Ontketen je Brein al bijna tien jaar geleden uitkwamen, komen er nog steeds nieuwe drukken bij.

De kern van de zaak staat dan ook nog steeds overeind, constateert Compernolle. „Bij alles wat we doen laten we ons onderbreken door appjes, mailtjes en andere berichten. Dat is vervelend op ons werk, want je maakt meer fouten en het kost meer tijd om hetzelfde te doen. Maar het gebeurt ook bij zaken waar je juist volop van zou moeten genieten. Zo gaan mensen uit eten of weg met vrienden en zijn ze er nooit met hun hele aandacht bij. Er is zelfs een toenemend aantal mensen dat zich laat onderbreken tijdens het vrijen. We zijn niet meer de baas over onze aandacht. En dat weerhoudt ons ervan efficiënt, creatief en gelukkig te zijn.”

Onderbreken

Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders zich dagelijks minstens tachtig keer laten onderbreken door een appje, mailtje of ander bericht. In totaal verspillen we daardoor minstens drie uur per dag. Hoofdschuldige zijn sociale media, of zoals Compernolle ze volhardend noemt: ’antisociale media’. „Het is ongelofelijk gemeen wat zij allemaal inzetten om onze aandacht te trekken. Ze weten alles van de psychologie, neurologie en breinwetenschappen. Elke keer als jij klikt, scrollt of swipet geef je die kostbare grondstof die aandacht is, aan techbedrijven die er miljarden mee verdienen.”

Om te snappen wat er precies gebeurt, is het belangrijk om te weten hoe het brein werkt. „Zie het als een prachtig groot netwerk van 150 miljard cellen die allemaal met elkaar in verbinding staan. Het mooiste gedeelte is het denkbrein. Daar denken we in woorden, dat kan een dier niet. Hierdoor kunnen we creatief zijn, schrijven, tekenen of muziek maken en zijn we in staat langdurige aandacht te geven aan één onderwerp. Er zit geen grens aan, behalve dat we maar met één ding tegelijk bezig kunnen zijn.”

Levensreddend

Dat brein wordt continu afgeleid, en dat komt door een ander gedeelte van onze hersenen: het reflexbrein. „Dat is het brein dat onze voorouders op de savanne al nodig hadden. Het stelt je in staat om te reageren op gevaar nog voordat je denkbrein iets door heeft. Levensreddend dus. Maar het is ook gemakkelijk af te leiden. Dat brein ziet namelijk geen verschil tussen een sabeltandtijger waar je voor moet wegspringen of een appje op je telefoon tijdens het autorijden.”

Altijd verbonden zijn en je laten leiden door dat reflexbrein is volgens Compernolle ’afgrijselijk inefficiënt’. „Mensen worden minder creatief, onthouden minder en gaan stomme fouten maken. Voor een ingewikkelde taak ben je soms tot wel vier keer zo lang bezig. Ons brein kan namelijk simpelweg niet multitasken.”

Op sommige plekken kan het zelfs tot levensgevaarlijke situaties leiden. „Als je op een financiële afdeling werkt en je maakt een foutje met een nulletje meer of minder is dat jammer. Maar iemand in een fabriek die zich laat afleiden kan zijn vinger, hand of zelfs leven kwijtraken.”

Frustratie

Het is eeuwenoude kennis, maar de neuropsychiater ziet tot zijn grote frustratie dat managers en directeuren hier ’schrikbarend weinig’ over weten. „Ik heb met ceo’s gewerkt die leidinggeven aan multinationals met tienduizenden werknemers. Maar ze hadden geen idee hoe het brein werkt en hoe je je werk goed en veilig kan doen.”

Misverstanden

Ook zijn er nogal wat misverstanden, merkt hij. Zo denken veel mensen dat ze het niet kunnen permitteren om onbereikbaar te zijn. „Het zijn excuses van verslaafden”, verzucht Compernolle. „Ik heb alle smoesjes al duizend keer gehoord. Mensen denken vaak dat ze onmisbaar zijn. Terwijl er genoeg oplossingen zijn.”

Zo raadt hij aan om een oud Nokia-telefoontje te kopen die mensen alleen mogen bellen als het dringend is. Zo blijf je bereikbaar, maar wel zonder de verleiding van internet. „Zo zijn er nog wel tientallen oplossingen. Het goede nieuws is: aandacht werkt als spierkracht en is trainbaar. Leg je telefoon eens een uurtje weg. Dat kan al helpen.”