Een van de grootste massasterftes ooit werd veroorzaakt door de hoge zee
Zwarte schalie die rijk is aan organische koolstof toont aan dat een van de grootste massasterftes op aarde werd veroorzaakt door zuurstofgebrek en waterstofsulfide in de prehistorische zee. Klinkt bekend hè?
Het devoon is ook bekend als het tijdperk van de vissen. Hier zien we de vis dunkleosteus jagen op eurypteriden (zeeschorpioenen), die zich op hun beurt voeden met de kleinere trilobieten.
Tussen de 419,2 en 358,9 miljoen jaar geleden, tijdens het devoon – ook bekend als het vissentijdperk – wemelde het in zee van het leven.
Kaakloze schildvissen of placodermi joegen op alles wat ze konden vinden, terwijl de pissenbedachtige trilobietachtigen tussen de iconische ammonieten zwommen.
75 procent van al dit leven stierf plotseling uit aan het eind van het devoon, en onderzoekers van de universiteit van Maryland en George Mason University in de VS weten nu misschien waarom.
Hun resultaten lijken sterk op iets wat we nu ook kennen, schrijven ze in een artikel in het tijdschrift Nature.
Meer algen, minder zuurstof
Het geologenteam onderzocht zeker 100 schalie- en carbonaatmonsters uit de Bakken Formation, een 518.000 vierkante kilometer grote schalieafzetting onder Canada en North Dakota.
Het gebied staat ook bekend om zijn grote hoeveelheden olie en aardgas.
De schalie werd tijdens het devoon verrijkt met koolstof, en de chemische samenstelling van het milieu uit die tijd ligt dan ook besloten in het sediment.
In de monsters vond het team afzettingen van drie massasterftes. Het duidelijkst was de zogeheten Hangenberg-gebeurtenis, die het grote uitsterven veroorzaakte tijdens het devoon 350 miljoen jaar geleden.
Specifiek vonden ze bewijzen dat er enorm veel zuurstof uit zee verdween, terwijl giftig waterstofsulfide zich verspreidde en het meeste leven verstikte.
Als algen op de zeebodem vergaan, ontstaat er waterstofsulfide. Tijdens het ontbindingsproces berooft dit de omgeving langzaam van zuurstof, waardoor vissen en andere organismen stikken.
Det er fra dette område i Bakken Skifer-Formationen i North Dakota i USA, forskerne har fundet deres prøvemateriale. Skiferen herfra er rig på organisk kulstof, der kan fortælle en masse om den kemiske sammensætning fra fortiden.
Volgens de onderzoekers is de sterke daling van het zuurstofgehalte het gevolg van een reeks sterke stijgingen van de zeespiegel.
Deze zijn mogelijk veroorzaakt door het smelten van het Zuidpoolijs in de periode daarvóór, het siluur, tussen de 443,8 miljoen en 419 miljoen jaar geleden.
Op het land veranderden planten de rotsgrond in aarde, waardoor voedingsstoffen in de stijgende zeeën stroomden.
Algen bloeiden massaal op, maar toen ze stierven en ontbonden, slokten ze bijna alle zuurstof in zee op en kwam er giftig waterstofsulfide vrij.
We zijn gewaarschuwd
Hoewel deze massasterfte onze huidige flora en fauna mogelijk maakte, kan de ramp van het devoon ook een waarschuwing zijn voor ons, concluderen de onderzoekers.
De laatste jaren hebben we te maken met zuurstofarme zones in onder meer de Golf van Mexico en de Oostzee. Dit komt door het gebruik van meststoffen en lozingen van afvalwater, waardoor algen meer kansen krijgen.
Door de opwarming van de aarde stijgen de zeeën, terwijl de zuurstof minder efficiënt in zee zal circuleren. De massasterfte van het devoon kan ons dus iets leren over onze eigen mogelijke toekomst.