Je vindt niet elke dag een nieuwe haaiensoort. En al helemaal niet dat je een nieuwe haaiensoort vindt met een bijzonder gebit.
Maar dat overkwam onderzoekers van de Australian National Fish Collection (ANFC), onderdeel van de Australische overheidsinstelling CSIRO.
Ze dachten de al bekende gestreepte stierkophaai (Heterodontus zebra) te hebben gevonden, maar het bleek een nieuwe soort te zijn.
De nieuwe soort is ‘beschilderde stierkophaai’ genoemd (Latijn: Heterodontus marshallae) en wordt beschreven in een paper in het tijdschrift Diversity.
Hij behoort tot de haaienorde Heterodontiformes, die zich kenmerkt door een unieke lichaamsvorm en kleine hoorntjes boven de ogen.
‘Beide soorten zijn bleek met 22 donkerbruine banden en zadels. Maar ze hebben kleine verschillen in de markeringen op hun snuit en onder hun kieuwspleten. Hun eierschalen zijn ook verschillend,’ zegt professor Will White van het ANFC in een persbericht.
‘Ondanks hun zeer vergelijkbare uiterlijk is Heterodontus marshallae genetisch nauwer verwant aan de Australische varkenskophaai, Heterodontus portusjacksoni.’
Maar terwijl de gestreepte stierkophaai leeft in ondiepere wateren van Indonesië tot helemaal bij Japan, leeft de beschilderde stierkophaai voor de kust van Noordwest-Australië in water van 125 tot 229 meter diep.
Hier zie je de bovenste (l) en onderste (r) rijen tanden van de beschilderde stierkophaai. Vooraan zitten de gebruikelijke puntige haaientanden die we kennen van andere soorten, maar achteraan zitten platte kiezen, waarmee ze schelpdieren kunnen pletten.
Vreemd gebit
Wat de beschilderde stierkophaai ook gemeen heeft met de gestreepte stierkophaai, is zijn gebit.
Alle stierkophaaien hebben rijen haaiachtige tanden aan de voorkant, maar rijen mensachtige kiezen daarachter, waardoor ze zich onderscheiden van andere haaien.
Hierdoor hebben ze een grote kaak in verhouding tot hun schedel, waardoor ze weekdieren kunnen eten, maar ook schaaldieren kunnen pletten met hun kiezen.
Bij de vangst van een beschilderde mannetjesstierkophaai in november 2022, toen onderzoekers het Gascoyne Marine Park in West-Australië bestudeerden aan boord van het onderzoeksschip Investigator, is de ontdekking van een nieuwe soort bevestigd.
Ze hadden al zes vrouwtjes en een eierschaal onderzocht, wat er al op wees dat ze misschien een nieuwe soort op het spoor waren.
Maar omdat mannetjes per soort unieke uitwendige voortplantingsorganen hebben, konden ze pas na onderzoek van het 53 centimeter lange mannetje vaststellen dat het een nieuwe soort betrof.
Veel zeebiologen zijn geïnteresseerd in stierkophaaien omdat die heel anders zijn dan andere haaiensoorten.
‘Deze haaienorde lijkt op fossielen van lang uitgestorven haaien vanwege een vergelijkbare morfologie, inclusief stekels. Maar we weten nu dat ze niet nauw verwant zijn,’ zegt onderzoeker Helen O’Neill van het ANFC in het persbericht.