Je zal er de afgelopen weken veel over hebben gehoord: de toeslagenaffaire en de toenemende druk op het kabinet om af te treden. Nu is het dan zo ver: het kabinet Rutte III is gevallen. Een big deal, dus als je niet helemaal op de hoogte bent van wat de toeslagenaffaire precies inhoudt en wat er gebeurt als een kabinet aftreedt; no worries, we've got you en we praten je even bij over de hoofdzaken.
Wat gebeurde er in de toeslagen-affaire?
In september 2018 werd ontdekt dat de Belastingdienst in hun fraudeaanpak tienduizenden gezinnen onterecht heeft beschuldigd van fraude. Van 2013 tot en met zeker 2019 werden ruim 26.000 ouders ervan beschuldigd te hebben gesjoemeld met kinderopvangtoeslag. De gezinnen kregen jarenlang toeslagen om kinderopvang of naschoolse opvang van te betalen en hoewel ze daar gewoon recht op hadden, moesten ze ineens al hun ontvangen toeslag terugbetalen. Dat ging soms zelfs om bedragen van tienduizenden euro's.
Vele gezinnen kwamen diep in de schulden te zitten met alle gevolgen van dien. Naast financiële schade hebben sommige ouders ook last van bijvoorbeeld psychische problemen. Door schulden verloren zij hun huis of door de stress hun baan. Het duurde vaak jaren voordat de ouders hun geld terugkregen.
Waarom treedt het kabinet af?
Om de toeslagenaffaire uit te pluizen is er een onderzoekscommissie ingesteld. Zij kwamen vorige maand met het rapport Ongekend Onrecht. In het rapport kwam nogmaals naar voren dat er sprake is geweest van structurele discriminatie: Nederlanders met een dubbele nationaliteit werden tot eind 2018 strenger gecontroleerd als ze kinderopvangtoeslag aanvroegen dan andere Nederlanders.
Wat ook duidelijk werd in het rapport is dat Mark Rutte en voormalige bewindspersonen in het vorige kabinet Lodewijk Asscher, Eric Wiebes en Frans Weekers medeverantwoordelijk voor de keiharde fraudeaanpak die geleid heeft tot deze situatie. Lodewijk Asscher, die in het vorige kabinet diende als minister van Sociale Zaken, liet gisteren al weten dat hij zijn rol naast zich neer zal leggen. Vandaag gebeurt dat dus met het hele kabinet.
Wat gebeurt er als een kabinet aftreedt?
Het ontslag wordt officieel ingediend en moet worden geaccepteerd door de koning. Daarna zal het kabinet 'demissionair' doorregeren tot er na de verkiezingen van 17 maart een nieuw kabinet zit. Tot die tijd neemt het kabinet geen ingrijpende besluiten. Betekent dit dat Mark Rutte niet meer onze minister-president is? In principe kan Mark Rutte opnieuw tot minister-president worden verkozen als zijn partij, de VVD, weer als grootste partij uit de verkiezingen komt.
Mark Rutte heeft al laten weten dat de val van het kabinet geen invloed zal hebben om de besluitvorming rondom het coronavirus. Daarop zal het team dat nu verantwoordelijk is de komende maanden nog onveranderd beslissingen blijven maken.
