De brughagedis: sloom ‘levend fossiel’ met verbazend snel zaad
In een poging brughagedissen van het uitsterven te redden, zijn Nieuw-Zeelandse onderzoekers tot de opvallende vaststelling gekomen dat deze eeuwenoude reptielensoort over verbazend snel zaad beschikt. De brughagedis lijkt ondertussen wel de strijd met de klimaatopwarming te zullen verliezen.
Brughagedissen of tuatara’s zijn de enige overlevenden van een oude, hagedisachtige reptielenorde die 225 miljoen jaar geleden samen met de dinosauriërs op aarde rondliep. De meeste soorten zijn zo’n 60 miljoen jaar geleden uitgestorven, enkel het Nieuw-Zeelandse reptiel heeft de tand des tijds voorlopig doorstaan.
Al lijkt ook dat een verloren strijd. De habitat van het traag bewegende dier is beperkt tot enkele Nieuw-Zeelandse eilanden. Elders betekenden roofdieren die meekwamen met kolonisten hun einde. De opwarming van de aarde bedreigt eveneens hun voortbestaan. Het geslacht van een brughagedis wordt bepaald door de temperatuur waaraan eieren worden blootgesteld. Hoe warmer de temperatuur, hoe meer mannetjes uit de eieren komen. Binnen afzienbare tijd zal dat een scheve sekseverhouding opleveren, wat het einde van de soort betekent.
Snel zaad
In een poging om de brughagedissen te redden, begonnen Nieuw-Zeelandse onderzoekers met het verzamelen van sperma van de reptielen. “Je hoeft ze alleen maar parend te vinden en een parend paar te scheiden om een monster te verzamelen”, zegt Sarah Lamar, een van de onderzoekers aan de Te Herenga Waka-Victoria Universiteit in Wellington, Nieuw-Zeeland.
De onderzoekers zagen het als een ideale kans om het sperma van de brughagedis niet enkel te bewaren, maar ook te onderzoeken. Ze kwamen tot de opvallende vaststelling dat het zaad van een brughagedis tot wel vier keer beweeglijker is dan dat van alle andere reptielensoorten. Ze menen dat het een evolutionaire aanpassing is op het feit dat de mannelijke brughagedissen geen penissen hebben. Hun zaad moet dus sneller zwemmen om resultaat te boeken.
Verzekeringspolis
Met het zaad van de brughagedis bouwen de Nieuw-Zeelandse onderzoekers aan een ‘verzekeringspolis’ van ingevroren sperma. “Het is een verzekering tegen rampen”, aldus Lamar. “Het is nooit te verkiezen boven natuurlijke voortplanting, maar het is een gebruikelijke praktijk bij bedreigde soorten.”
Brughagedissen zijn een unieke maar met uitsterven bedreigde soort. Er is nog veel onderzoek nodig, zoals de beste kans op bevruchting, maar ook hoe het sperma kan worden bewaard. “Het duurt erg lang om dit uit te zoeken, en als je wacht tot je het dringend nodig hebt is het te laat, want het kan jaren duren om te perfectioneren”, vertelt Lamar. “Dus we beginnen nu.”
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
