Een zeer Britse bedevaart: mee aanschuiven in de rij voor the Queen

Na vijf uur in de rij te hebben gestaan, passeerde Linda Watkins donderdagochtend rond tienen de kist met het lichaam van de koningin. “Ik was even bang dat mijn knieën door het lange staan zo stijf waren geworden dat ik geen kniebuiginkje meer kon maken”, zegt 68-jarige boerin uit Cornwall een paar uur later. “Het was het waard. Elizabeth heeft zeventig jaar van haar leven aan ons gegeven, daarbij valt vijf uur in het niet.”

Enkele uren nadat ze bij de ‘lying-in-state’, de opbaring, in Westminster Hall is geweest, zit Watkins aan de Theems bij The Founder’s Arms, een pub nabij Blackfriars Bridge. Tientallen landgenoten vormen intussen een menselijke rivier, die westwaarts stroomt naar het paleis van Westminster, waar de overleden vorstin woensdagmiddag in een processie vanaf Buckingham Palace heen was gebracht. De kist wordt omringd door lijfwachten die urenlang stil staan. Een ervan viel donderdagochtend flauw. De guards kregen versterking van de ministers van Defensie en Schotland, gekleed in hun uniformen van de Royal Company of Archers.

De avondvierdaagse

Vele tienduizenden Britten zijn er sindsdien langs gelopen voor een laatste eerbetoon. De BBC toont uur in, uur uit beelden vanuit Westminster Hall. Onder meer was te zien hoe oud-premier Theresa May een kniebuiging maakte. Mensen laten tranen. Mensen slaan kruisjes. Ondertussen is de rij te volgen via een livestream. Vooralsnog zijn de wachttijden minder lang dan voorspeld, maar in het weekeinde zal de drukte toenemen. De sfeer in de rij doet denken aan die bij de avondvierdaagse, vrolijk maar niet uitgelaten. Sommige mensen zijn in het zwart, anderen zijn alledaags gekleed.

Anders dan in een gewone Britse rij knopen mensen gesprekken aan met onbekenden. “Achter me stond een jongeman die speciaal uit Canada was overgekomen”, vertelt Watkins, die in Londen logeert bij haar zoon. “Normaal zou hij 800 dollar hebben betaald, maar na het overlijden stegen de prijzen tot 2.000 pond. Hij is toch gekomen. Voor me stond een vrouw die medailles had opgespeld van haar grootvader. Zelf ben ik hier namens mijn familie, en dan met name mijn overleden moeder. Die was dol op de koningin. Ik herinner me dat ze soms, als ze Elizabeth zag, opgetogen uitriep: ‘Die hoed heb ik ook!’”

Lachende bobby’s

Medailles zijn er genoeg te zien, zoals op de pakken van Frank Charlton (53) en Paul Parr (76), twee vrienden die uit Gainsborough zijn gekomen, een provinciestad in het noordoosten van Engeland. “We wilden per se op deze manier The Boss uitzwaaien”, zegt de jongste van de twee. “Het verlies valt amper in woorden te vatten”, voegt zijn vriend toe, “niemand anders kan wat zij heeft gedaan.” Ze worden aangeklampt door een groep Aziatische toeristen, die met de twee onberispelijk geklede wapenbroeders op de foto willen. Een stel bobby’s, met hun traditionele helmen, kijken lachend toe.

“Dit is de plek om met plezier terug te denken aan Elizabeth, om haar leven te vieren”, zegt Vanessa Brandon, een 42-jarige grafisch ontwerper uit de Noord-Londense wijk Highgate. “Weet je wat zo fijn was afgelopen week? Dat de droge humor van de koningin veel aan bod is gekomen. De twinkeling in haar ogen zal ik nooit vergeten.” Ze staat in rij met haar goede vriend Alphonsus Modebe (51). “Plichtsbesef, geloof, moed, overtuiging – daar stond ze wat mij betreft voor. Elke wereldleider kan van haar leren.”

Republikein

Hoewel sommige wachtenden zich hebben gehuld in de Britse vlag of een vlag met de beeltenis van Elizabeth, is het zeker geen samenscholing van doorgewinterde monarchisten. “Ik zie mezelf als een gematigd royalist”, zegt John Richards, een 47-jarige universiteitsmedewerker, die een donkergroen tweed jasje. “Het is voor het eerst dat ik naar een koninklijke aangelegenheid ben gekomen.” Zijn 19-jarige dochter Olympia, met wie hij in het holst van de nacht uit Birmingham op weg is gegaan naar de hoofdstad, blijkt zelfs een republikein te zijn.

“Ik heb niets met het koningshuis, en het kan eigenlijk niet dat er zo’n smak geld wordt uitgegeven aan deze staatsbegrafenis terwijl zoveel mensen niet genoeg geld hebben om eten te kopen of hun energierekening te betalen. Maar de koningin was bijzonder, ook vanuit feministisch oogpunt. Ik herinner me een bezoek van de koning van Saoedi-Arabië, een land waar vrouwen geen auto mogen rijden. De koningin besloot hem zelf te rond te rijden over haar landgoed, tot zijn verbazing. Ze heeft niet eens een rijbewijs! Ze joeg hem de stuipen op het lijf door flink de vaart erin te zetten. Zo leerde ze hem een lesje.”

“Hoeveel respect ze in binnen- en buitenland geniet”, zegt vader John, “bleek ook uit de woorden van Emmanuel Macron. Die zei: ‘Voor jullie was ze your Queen, voor ons was ze the Queen.’ Hiermee liet hij de dooi intreden tussen onze landen.” Waar Elizabeth in de rij op louter bewondering kan rekenen, blijken de meningen over haar zoon, koning Charles, te verschillen. “Bij de jeugd ligt hij niet zo goed”, vertelt Olympia, die Engels studeert. Haar vader vindt dat wat ondankbaar. “Met zijn stichting The Prince’s Trust doet hij veel voor achtergestelde jongeren. Geef hem een kans, Olympia!”

Laatste halte

Dan komt het paleis van Westminster in zicht, de laatste halte voor deze menselijke versie van de Elizabeth Line, de nieuwe metrolijn die de koningin eerder dit jaar nog zelf heeft kunnen openen. “We begonnen om half 8 te lopen”, zegt vader John, “en het is nu half 11.” De tijd wordt aan de andere kant van rivier aangegeven door de wijzers van de Big Ben, de beroemde klok op wat sinds tien jaar de Queen Elizabeth Tower heet. In de schaduw daarvan, in de koude zaal waar ooit het doodvonnis over Charles I werd uitgesproken, rust de moeder van de natie. De bestemming van een zeer Britse bedevaart.