Een scheetje beef

Ik heb ze honderd keer gehoord en moet er nog steeds om lachen. Vooral als kinderen die grapjes maken (mapjes graken). Waarschijnlijk is mijn gevoel voor humor het kinderstadium nooit ontgroeid. Want soms, als ik in alle eenzaamheid aan het wieden ben, amuseer ik mijzelf nog altijd met omdraailol. Ik wied tussen de nekelstootjes, steek baardeploemen uit en zorg ervoor uit de buurt te blijven van de klerebauw.

Over de stekelnootjes/nekelstootjes wil ik het hebben. Het zijn lage, zodenvormende vaste planten met klein, sierlijk blad en gestekelde vruchten, die het meest lijken op een miniatuuruitvoering van het middeleeuwse wapen morgenster, abusievelijk ook wel goedendag genoemd. In hun land van herkomst zijn stekelnootjes niet geliefd, om dezelfde reden waarom wij niet van klitten houden. De rijpe stekelnootjes hechten zich aan mens en dier en zijn alleen met grote moeite uit kleding of vacht te verwijderen. In de tuin valt de overlast van stekelnootjes mee, al zal de kat van de buren daar misschien anders over denken.

Stekelnootjes komen van het zuidelijk halfrond. Maar omdat ze daar in het diepe zuiden, dicht bij Antarctica, groeien, zijn ze ook bij ons redelijk winterhard. Zowel in Nieuw-Zeeland als in Zuid-Amerika komen stekelnootjes voor. Veel soorten groeien sterk in de breedte en vanwege deze eigenschap worden ze weleens gebruikt als vervanger voor gras. Dat geeft vaak aardige resultaten, behalve als klaver zich als onkruid vestigt in een stekelnootjestapijt. Dan wint de klaver het op den duur. Maar ook klaver is leuker om tegenaan te kijken dan grassprieten. En als bij droogte gras bruin wordt, blijft klaver stralend groen.

Groen is niet de meest voorkomende bladkleur bij de stekelnootjes. Acaeana affinis, uit Zuid-Amerika, heeft blad zo blauw als een eendenei en dat kleurt mooi bij de rode vruchten. Deze plant maakt wel lange ranken, maar wortelt niet makkelijk en is daarom ongeschikt als bodembedekker voor grote vlakken.

Gebruik de plant liever als contrast, bijvoorbeeld met witte petunia's of plant hem in een pot en laat hem bevallig over de rand hangen. Hoe zonniger de plant staat of hangt, hoe blauwer het blad. Acaena Blue Haze (soms verkocht onder de naam 'Pewter') heeft piepklein, tinkleurig blad, dat vooral voor bijzienden vanaf afstand op een grijsblauwe nevel lijkt.

Acaena buchananii is de sterkstgroeiende stekelnoot, met jadegroen blad en bruine vruchten. Dit is de soort die een langharige kat kan omtoveren in iets dat nog het meest op een verkreukelde egel lijkt en die uitstekend is toe te passen als vervanger van gras. Het mooiste blad is misschien te vinden bij Acaena caesiiglauca, met blad dat blauwer is dan het blauwste eucalyptusblad.

De decoratiefste nootjes zijn te vinden bij Acaena novae-zelandiae en Acaena microphylla, beiden uit Nieuw- Zeeland. Acaena novae-zelandiae is een matvormende plant en heeft fris, lichtgroen blad en rode vruchten in juli en augustus. Het is een plant die tegen een stootje kan en je kunt er overheen lopen zonder veel schade aan te richten. Bij betreding door grote groepen wordt de plant wel kwetsbaar. Draag in ieder geval dichte schoenen en geen sandalen.

Ook Acaena microphylla heeft opvallende, wijnrode vruchtjes. Dit is de soort die je vaker tegenkomt dan alle andere en die vooral in Duitsland populair is als elegante, fijnbladige bodembedekker. Daar komt ook de variëteit 'Kupferteppich' vandaan, waarbij dat 'Kupfer' naar het bronskleurige blad verwijst. 'Robusta' is wat forser dan de gewone soort.