TERUGLEZEN GAZA. Israël zal reageren op de Iraanse aanval, maar nog “geen definitieve beslissingen over omvang of timing”

"Noch de regio noch de wereld kan zich nog een oorlog veroorloven." Dat heeft de secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN), Antonio Guterres, zondag gezegd. Tijdens een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad heeft hij opgeroepen tot "maximale terughoudendheid".

"Het Midden-Oosten staat aan de rand van de afgrond. De mensen in de regio worden geconfronteerd met een reëel gevaar van een wijdverspreid, verwoestend conflict", zei Guterres. "Het is van vitaal belang om elke actie die zou kunnen leiden tot grote militaire confrontaties op meerdere fronten in het Midden-Oosten, te vermijden", voegde hij nog toe. "Noch de regio noch de wereld kan zich nog een oorlog veroorloven."

In de nacht van zaterdag op zondag lanceerde Iran "meer dan 300 drones en raketten" in de richting van Israël, dat "99 procent" wist af te weren, aldus de Israëlische legerwoordvoerder Daniel Hagari. Volgens Iran ging het om een vergeldingsaanval, die de naam 'Eerlijke belofte' meekreeg, onder meer voor de Israëlische luchtaanval op een bijgebouw van het Iraanse consulaat in de Syrische hoofdstad Damascus. Het was de eerste frontale aanval van de Islamitische Republiek op haar aartsvijand.

De VN-baas veroordeelde de aanval van Iran op Israël nogmaals, die hij een "ernstige escalatie" noemde. Ook het Israëlische bombardement op het Iraanse consulaat in Damascus veroordeelde hij opnieuw, verwijzend naar het "principe van onschendbaarheid" van diplomatieke vestigingen. Verder riep hij wederom op tot een "onmiddellijk staakt-het-vuren" in de Gazastrook en de bevrijding van de Israëlische gijzelaars, die sinds 7 oktober worden vastgehouden door Hamas.

Het Israëlische leger heeft zondag "de defensieve coalitie van internationale bondgenoten" tegen de Iraanse aanval met drones en raketten in de verf gezet. Een Amerikaanse topfunctionaris beklemtoonde intussen nogmaals dat de Verenigde Staten niet deelnemen aan een eventuele vergeldingsactie.

"De ongeziene aanval van Iran werd gecounterd door een ongeziene defensie. Het is de eerste keer dat een dergelijke coalitie samenwerkte tegen de dreiging van Iran en zijn agenten in het Midden-Oosten", begroette legerwoordvoerder Daniel Hagari de samenwerking met de Verenigde Staten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en andere landen. Volgens hem lanceerde Iran "meer dan 350" ballistische raketten, kruisraketten en drones. 

In Israël is de bijeenkomst van het oorlogskabinet intussen afgelopen. Volgens een Israëlische functionaris, geciteerd door de Amerikaanse zender CNN, toonde het kabinet zich vastberaden dat er een reactie moet komen, maar is er nog geen beslissing gevallen over de timing en de omvang. Het kabinet zou het leger de opdracht hebben gegeven om een aantal opties uit te werken. 

Een anonieme Amerikaanse hoge functionaris bevestigde alvast dat de VS niet zouden deelnemen aan een eventuele vergeldingsactie. "Wij zien ons niet deelnemen aan zo'n actie", stelde de Amerikaan in een briefing met journalisten. Volgens de functionaris heeft Israël ook aan Washington laten verstaan dat het niet uit is op een "grote escalatie" met Iran. "Dat is niet wat ze willen."

De leiders van de G7 hebben "de ongeziene aanval van Iran tegen Israël unaniem veroordeeld". Dat heeft de Europese Raadsvoorzitter Charles Michel zondag meegedeeld op X. Tegelijkertijd roepen ze "alle partijen" op tot "terughoudendheid".

"Met de leiders van de G7 hebben we de ongeziene aanval van Iran tegen Israël unaniem veroordeeld", zo deed Michel relaas van de videoconferentie van de leiders van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan en Canada (G7). Ook de Europese Unie is steeds vertegenwoordigd op hun bijeenkomsten.

"Alle partijen moeten terughoudendheid aan de dag leggen. We zullen onze inspanningen voortzetten om te werken aan een de-escalatie. Het zo snel mogelijk beëindigen van de crisis in Gaza, met name via een onmiddellijk staakt-het-vuren, zal een verschil maken", stelde Michel.

De voorzitter van de Europese Raad meldde ten slotte dat de situatie in het Midden-Oosten, inclusief Libanon, volgende week wordt besproken door de leiders van de Europese Unie. Zij zijn woensdag en donderdag in Brussel voor een top die in het teken staat van de Europese industrie en concurrentiekracht.

Eerder kondigde de hoge vertegenwoordiger van het buitenlands beleid van de EU, Josep Borrell, al aan dat de buitenlandministers van de 27 lidstaten de situatie in het Midden-Oosten dinsdag bespreken. In een verklaring veroordeelde ook hij de aanval en hamerde hij op de nood aan de-escalatie en terughoudendheid van alle partijen.

De Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa heeft zondag aangekondigd dat alle vluchten van en naar Tel Aviv, Erbil in Irak en Amman in Jordanië "in de huidige context" tot en met maandag worden opgeschort.

Na de Iraanse aanval op Israël "observeren we permanent de situatie in het Midden-Oosten", zo legde een woordvoerder uit. Dinsdag wil Lufthansa de verbindingen met de drie bestemmingen in Israël, Irak en Jordanië hervatten. De vluchten naar Beiroet en Teheran blijven opgeschort tot "minstens 18 april", voegde hij toe. 

Lufthansa besloot vrijdag om alvast tot aanstaande donderdag niet meer over het Iraanse luchtruim te vliegen en aldus vluchten van en naar Teheran tot dan op te schorten.

Iran heeft zijn bondgenoten in de regio 72 uur op voorhand ingelicht over de grootschalige aanval op Israël. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian zondag gezegd. Ook de Verenigde Staten waren volgens de minister ingelicht over een "beperkte" operatie.

"Uiteraard hebben wij onze vrienden in de landen van de regio 72 uur voor de operatie meegedeeld dat het antwoord van Iran in de vorm van een legitieme zelfverdediding definitief en zeker was", zei Amir-Abdollahian volgens het Iraanse persagentschap Isna. Of de bondgenoten ook het precieze tijdstip meekregen, is niet duidelijk. 

De minister zei dat ook de VS waren ingelicht over "een beperkte operatie" tegen Israël als reactie op de vermoedelijk Israëlische luchtaanval op het Iraanse consulaat in de Syrische hoofdstad Damascus. "We hebben in een boodschap aan het Witte Huis aangekondigd dat onze operatie beperkt zou zijn en bedoeld zou zijn om het Israëlische regime te straffen", stelde hij. 

De Iraanse minister deed zijn verklaringen tijdens een briefing met buitenlandse diplomaten in Teheran over de aanval met drones en raketten die het regime in Teheran in de nacht van zaterdag op zondag uitvoerde op Israël. 

Amir-Abollahian verzekerde dat het regime in Teheran enkel het Israëlische regime wou straffen, en niet de Amerikaanse bevolking of Amerikaanse basissen in de regio. Hij waarschuwde wel dat Iran Amerikaanse militaire steunpunten in de regio zou kunnen viseren indien ze gebruikt zouden worden voor de verdediging van of steun aan Israël.

Syrië meent dat Iran zijn "'recht op zelfverdediging" heeft uitgeoefend bij het lanceren van een aanval met drones en raketten op Israël. Teheran bestempelt de aanval als een vergelding voor de luchtaanval op zijn consulaat in de Syrische hoofdstad Damascus.

"Het Iraanse antwoord (...) is een legitiem recht op zelfverdediging", zo stelde de Syrische minister van Buitenlandse Zaken, Fayçal Mekdad, geciteerd door het officiële persbureau Sana, tijdens een onderhoud met zijn Iraanse ambtgenoot Hossein Amir-Abdollahian.

Ook de Houthi-rebellen in Jemen, eveneens bondgenoten van Iran, vinden de aanval op Israël een gerechtvaardigd antwoord op "de misdaad" in Damascus, verklaarde woordvoerder Mohammed Abdel Salam zondag. 

De Belgische overheidsdienst Buitenlandse Zaken raadt alle reizen naar Israël "formeel" af wegens de hoge spanningen tussen de Joodse staat en Iran. Het reisadvies is aangepast als gevolg van de ruim driehonderd drones en raketten die Iran in de nacht van zaterdag op zondag op Israël heeft afgevuurd. "De dreigende taal van Iran tegenover Israël neemt exponentieel toe", zo staat op de website van de federale overheidsdienst.

Eerder stond bij de 'reisadviezen' op de site te lezen dat "niet-essentiële" reizen naar Israël en de Palestijnse gebieden werden afgeraden. "We passen onze adviezen in realtime aan in functie van de werkelijkheid op het terrein", benadrukte Wouter Poels, woordvoerder van Buitenlandse Zaken. "Als we formeel afraden naar een land af te reizen, betekent dit dat er geen garantie op consulaire bijstand ter plaatse is in geval van een probleem. Het kan ook invloed hebben op de reisverzekering die mensen afsluiten." 

Reizen naar Iran worden nog steeds "formeel afgeraden" door de huidige spanningen in het Midden-Oosten, de veiligheidssituatie in het land en het risico op willekeurige arrestaties. Olivier Vandecasteele, een Belgische humanitaire werker, zat vijftien maanden lang opgesloten in Iran voordat hij in mei 2023 werd vrijgelaten.

Belgische burgers die zich momenteel in Iran bevinden, ook zij die de dubbele nationaliteit hebben, wordt aangeraden het land zo snel mogelijk te verlaten. Dezelfde raad geldt voor Libanon, waar Hezbollah, een medestander van het Iraanse bewind, regelmatig aanvallen op Israël uitvoert. Verscheidene andere Europese landen zoals Nederland en Frankrijk hebben gelijkaardige aanbevelingen voor Israël, Iran en Libanon.

Turkije heeft Iran gewaarschuwd en opgeroepen om "verdere escalatie" in het Midden-Oosten te voorkomen. Dat heeft een Turkse diplomatieke bron gezegd.

Na de Iraanse aanval op Israël had de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Hakan Fidan, zondag een telefonisch onderhoud met zijn Iraanse ambtgenoot. "Wij willen geen nieuwe escalatie in de regio", zei de Turkse diplomatieke bron, die anoniem wilde blijven.

De ministers van Buitenlandse Zaken van de lidstaten van de Europese Unie houden dinsdag video-overleg over de situatie in het Midden-Oosten. Dat heeft de hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid Josep Borrell aangekondigd op X na de Iraanse aanval op Israël. "Ons doel is om bij te dragen aan de-escalatie en veiligheid in de regio", aldus Borrell.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky vraagt dat de wereld "vastberaden en verenigd" optreedt tegen "de terreur" van Iran en Rusland. Dat stelt hij in een reactie op de nachtelijke aanval van Iran op Israël.

"Oekraïne veroordeelt de aanval van Iran op Israël met Shahed-drones en raketten", zo reageerde Zelensky op X. "In Oekraïne kennen wij de horror van gelijkaardige aanvallen van Rusland, dat dezelfde Shahed-drones en Russische raketten gebruikt, en dezelfde tactiek van massale luchtaanvallen", stelde hij.   

Volgens Zelensky bedreigen de daden van Iran de hele regio en de wereld, "net zoals de daden van Rusland de dreiging vormen voor een breder conflict". "En de evidente samenwerking tussen de twee regimes om hun terreur te verspreiden, moet vastberaden en verenigd beantwoord worden door de wereld", besloot de Oekraïense leider, die de VS nogmaals opriep om meer militair materiaal te leveren voor de oorlog tegen Rusland.

Iran heeft zijn bondgenoten in de regio 72 uur op voorhand ingelicht over de grootschalige aanval op Israël. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian gezegd.

"Uiteraard hebben wij onze vrienden in de landen van de regio 72 uur voor de operatie meegedeeld dat het antwoord van Iran in de vorm van een legitieme zelfverdediging definitief en zeker was", zei Amir-Abdollahian volgens het Iraanse persagentschap Isna. Of de bondgenoten ook het precieze tijdstip meekregen, is niet duidelijk.

"We kijken naar de veiligheid van onze buren en de regio en naar de veiligheid van de Islamitische Republiek Iran", zo voegde Amir-Abdollahian toe. "We hebben ervoor gewaarschuwd dat, indien de Verenigde Staten het luchtruim of het grondgebied van landen gebruiken voor de verdediging van Tel Aviv, we dan Amerikaanse militaire steunpunten in desbetreffende landen tot doelwit kunnen nemen", besloot de minister.

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het reisadvies voor heel Israël zondag aangepast naar de kleurcode rood. Dat betekent dat alle reizen naar het land worden afgeraden. "De veiligheidssituatie in Israël is onzeker en kan verder verslechteren", stelt het ministerie zondag na de Iraanse aanval op Israël. "Wat uw situatie ook is, ga er niet naartoe."

Het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zondag de Franse onderdanen dan weer opgeroepen om "Iran tijdelijk te verlaten" vanwege "een risico op militaire escalatie". Fransen die zich in Iran bevinden, worden aangeraden om grote voorzichtigheid bij verplaatsingen aan de dag te leggen en grote bijeenkomsten te vermijden.

Israël en Iran: het zijn gezworen vijanden. Maar "het is ooit anders geweest", aldus oorlogsjournalist Robin Ramaekers. Iran was in 1948 één van de eerste moslimlanden die staat Israël erkende. "Daarna met de Iraanse Revolutie is dat helemaal gekeerd", legt hij uit bij VTM NIEUWS.