“Wat ik mijn kinderen heb aangedaan, vind ik het moeilijkst”

“Maarten en ik woonden naast elkaar in Alkmaar, allebei met ons eigen gezin. We konden eindeloos kletsen. Er zat eerst niets achter onze gesprekjes, het gebeurde gewoon over de heg heen als we allebei buiten waren. Maar ik dacht wel steeds vaker: ik ga even naar de tuin. Hij maakte me aan het lachen, had iets spontaans, toegankelijks en liefs. Ik kon bij hem mijn verhaal kwijt. Dat lukte niet bij mijn toenmalige man. Het was niet goed natuurlijk, maar we werden verliefd. Ik heb niets stiekem gedaan, ben meteen open geweest tegen mijn man. Dat was heel verwarrend.”

“Ik was in de wolken vanwege mijn gevoelens voor Maarten, aan de andere kant was ik verdrietig om wat ik aanrichtte. Diep ongelukkig en dolverliefd zijn, dat kan dus tegelijkertijd. Ik was 36 toen ik iets met Maarten kreeg, mijn kinderen waren twee, vier en zeven jaar, en al snel trok hij bij ons in. Ik zag hem toen al vaak drinken, biertjes vooral, maar ik dacht dat het met de scheiding te maken had. Zijn dochters woonden bij zijn ex en hij kreeg ze niet te zien. Ik wist geen bal van verslaving en zei tegen mezelf: dit doen mannen als ze in de knoop zitten. Hij was er ook niet eerlijk over. Zijn verslaving kwam pas aan het licht toen ik weer een lege fles achter de wasmachine vond. Of ik schonk een glaasje wijn in voor mezelf en vond het lafjes smaken. Dan had hij de fles deels leeggedronken en aangevuld met water.”

Manisch gedrag

“Als Maarten gedronken had, werd hij een totaal ander persoon. Dat had iets engs. Verbaal werd hij gemeen, hij pakte me bij mijn zwakste punten, noemde me een waardeloze moeder. Of hij kwam midden in de nacht ladderzat thuis en riep dat hij wegging en de boekenkast mee zou nemen. Stond ik ’s nachts in mijn eigen huis de boekenkast leeg te halen. Of hij kwam thuis en had ineens zijn haar kort geknipt en blond geverfd. Maar vervolgens ging het weer een tijdje goed, was hij lief voor mij en voor de kinderen. Hij was dan echt een vaderfiguur voor ze. Als ik thuiskwam, stond hij zwaaiend voor het raam of hij was aan het koken. Maar ja, vervolgens werden er weer halve liters tevoorschijn gehaald.”

“Als je mij van tevoren had gezegd: ‘Je krijgt een relatie met een dronkenlap en je blijft bij hem’, had ik je voor gek verklaard. Maar als je er middenin zit, is het anders. We hadden er weleens ruzie over, dan werd hij woest. Door wat ik met Maarten heb meegemaakt, kan ik me goed voorstellen dat je een crime passionel begaat. Het is niet mooi om te zeggen, niet fijn om van jezelf te weten, maar hij haalde het bloed onder mijn nagels vandaan met zijn manische gedrag. Ik heb een keer een pot appelmoes naar zijn hoofd gesmeten. Ik heb hem met een moersleutel op zijn kop geslagen. Ik heb hem zelfs een keer vastgebonden aan het bed zodat hij nergens heen kon. Ik ben er niet trots op, maar ik wil het niet mooier maken dan het is. Maarten en ik hebben afgesproken: als we hierover vertellen, dan vertellen we alles.”

Dun matrasje

“Veel mensen die ons verhaal horen en weten dat het ‘goed’ is gekomen, zeggen: ‘Wat sterk dat je bent gebleven.’ Maar dat is niet zo. De uitkomst is positief, maar dat rechtvaardigt niet waar ik mezelf en vooral mijn kinderen doorheen heb gesleept. Tegelijkertijd kan ik het goed verklaren, ik noem het bewustzijnsvernauwing: je bent moe, labiel, je wordt in je hoofd totáál afhankelijk van je partner. Is hij dronken, heeft hij gebruikt, hoe staat zijn pet? Ik was zo bezig met overleven dat ik vastzat in het hier en nu en geen plannen of oplossingen voor de toekomst kon maken. Bovendien wilde ik na het verdriet om mijn scheiding niet dat deze relatie ook zou mislukken. Als moeder kan ik er nog steeds moeilijk bij wat ik heb laten gebeuren. Maarten was soms ook wel gemeen tegen mijn kinderen, maar hij maakte vooral mij uit voor de lelijkste dingen waar zij bij waren. Zij lagen ook wakker als Maarten dronken thuiskwam. Zij begrepen ook wel dat hun moeder niet voor de lol op een dun matrasje op de grond in hun kamertje sliep met de deur op slot.”

Afkickpoging

“Op een gegeven moment ging het niet meer. Maarten wilde ongestoord drinken, dus hij vertrok. Hij zwierf rond en sliep in het park. Je zou denken dat ik me zorgen maakte, maar zodra hij uit het zicht was, voelde ik niets dan opluchting. Het was een verlossing om hem niet meer om me heen te hebben. Onze huisarts fietste een keer door het park en zag Maarten, die dagen niet had gedoucht, vies en ongeschoren en vermoedelijk ook dronken was. ‘Volgens mij gaat het niet zo goed’, zei hij. ‘Kom vanmiddag even naar de praktijk.’ Kort daarna deed Maarten zijn eerste afkickpoging. Vlak daarvóór stond hij op mijn stoep, ik schrok me kapot. Hij had een enorme baard, was sterk vermagerd en stonk. Hij had geld nodig voor een nieuwe ID-kaart, zodat hij kon worden opgenomen op de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis. Ik was niet hoopvol, maar wilde hem een kans geven. Na een paar weken kwam hij terug, blakend van gezondheid: de Maarten op wie ik verliefd was geworden. De eerste periode dat hij clean was duurde zo’n zes jaar. We hadden het goed. Zijn dochters kwamen weer bij ons over de vloer, onze kinderen konden het goed met elkaar vinden. Maarten volgde deeltijdtherapie en werkte in een ziekenhuis als sociotherapeut. In 1999 zijn we getrouwd. Ik dacht: nu krijgt hij geen terugval meer.”

Gemene man

“Toch begon het allemaal weer opnieuw, ik weet niet precies wanneer of waarom. Hij probeerde het geheim te houden, maar ik merkte het direct: hij werd weer die nare, gemene man. Alles viel aan diggelen, het was chaos. Maartens oudste dochter ging terug naar haar moeder, daarna vertrok zijn jongste.

Mijn dochters woonden toen al op kamers – ook deels om onze thuissituatie, denk ik. Maarten moest weer worden opgenomen, ik wilde scheiden. Nu de kinderen uit huis waren, maakte het me niet meer uit waar ik belandde, als ik maar weg kon. Maarten besloot echter dat hij de papieren niet wilde tekenen. Uiteindelijk kwam een vriend van Maartens dochter bij ons, die zei: ‘Jij moet naar een kliniek in Zuid-Afrika.’ Tot die tijd had hij zich al tig keer in Nederland laten behandelen, tig keer had hij zich laten oplappen, tig keer was hij teruggevallen. Maar in Zuid-Afrika viel het kwartje. Ze werken daar met het bekende twaalfstappenprogramma. Maarten was een halfjaar weg, maar dit keer kwam hij écht als een ander mens terug. Hij zweert bij die twaalf stappen en is nu elf jaar clean. Het leven is weer goed, heel goed. Beter dan ooit. Ik heb de man terug op wie ik zo verliefd werd, met wie ik uren over de heg kon kletsen. Samen met de kinderen vieren we zijn afkicken elk jaar met taart, ballonnen. Nee, niet met champagne! Maarten geeft ook niets meer om drank. Hij associeert het niet met gezelligheid, maar met de ellende die hij heeft aangericht en de schaamte die hij daarover soms voelt. Ondanks die schaamte komt Maarten overal eerlijk voor uit. Hij helpt nu andere verslaafden en families van een verslaafde als coach, onder meer in het RTL-programma Verslaafd!, want ook de rest van het gezin heeft hulp nodig. Voor hen is er niets. Daarom is het goed dat Maartens biografie nu uit is. Zodat ze zich niet zo alleen voelen.”

Billen bloot

“Toen Maarten in Zuid-Afrika zat, was ik in diepe rouw om de jaren die ik ben kwijtgeraakt aan zijn ziekte. Er was therapie voor nodig, vertrouwen, gesprekken en tijd, maar ik heb hem vergeven. We genieten van de kinderen, van de klein­kinderen. Zelf heb ik nu een mooie baan bij een crematorium, ik vind het prachtig om daar families bij te staan. Het moeilijkst vind ik wat ik mijn kinderen heb aangedaan. Mijn dochters verwijten me niets meer, onze band is goed en ze zijn dol op Maarten. Toch zal mijn schuldgevoel altijd knagen. Tegelijkertijd weet ik: ik ben ook maar een mens, er zijn hele volksstammen die dit meemaken. Daarom heb ik ermee ingestemd dat Maarten zijn boek heeft geschreven, en ga ook ik daarin met de billen bloot. Laat maar zien hoe lelijk die ziekte is, vind ik. Laat maar zien wat zoiets doet met een mens, met een gezin. Hoe ontwrichtend het is voor iedereen. Het is een ziekte, eentje die ook te maken heeft met aanleg, want Maartens opa was alcoholist.

Fysiek heeft Maarten niets overgehouden aan zijn alcoholisme. Zijn lever functioneert, hij heeft geen Korsakov – volgens de artsen is het een wonder. Soms denk ik: is het niet beter om het hele verslavingsverhaal achter ons te laten? Maar dan denk ik aan al die anderen. Er zitten zo veel mensen achter hun voordeur in dezelfde ellende. Maarten en ik zijn dit aan hen verplicht.”

Styling: Nanja Brakenhoff | Haar & Make Up: Wilma Scholte | M.m.v.: Cotton Club (hoed, hemdje), Josh V. (laarzen), by-bar (jurk), Tally-Ho Alkmaar (armband), Sif Jakobs (oorbellen)