Pater Damiaan bleef

Van 1873 tot zijn dood in 1889 was Jozef De Veuster pastoor voor lepralijders. Hij werd letterlijk een van hen. Hij stierf zelf aan lepra.

De Vlaamse missionaris, die bekend werd als pater Damiaan, wordt komende zondag officieel toegevoegd aan de heiligenkalender van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij werd geboren in 1840 in Tremelo bij Leuven. In 1864 ging hij als missionaris naar Hawai. Daar zag hij hoe leprapatiënten - vanwege besmettingsgevaar - werden weggestopt op een afgelegen eiland. Zeshonderd leefden er in een kolonie op Molokai. Ze kregen onderdak en eten, verder niets. Een priester mogen ze toch wel hebben, vond Damiaan. Op zijn eigen verzoek werd hij er geplaatst. Hij bleef er de rest van zijn leven.

Zijn voorbeeld inspireert vandaag de Belgische tak van de rooms-katholieke Sint-Egidiusbeweging rechtstreeks. Zij heeft - in Antwerpen en sinds afgelopen zaterdag ook in Brussel - twee restaurants voor daklozen, die naar hem zijn genoemd: Kamiano, zoals 'Damiaan' op Hawai wordt uitgesproken. ,,In 1984, toen Damiaan zalig verklaard zou worden, kwam de vraag op wat hij voor ons kon betekenen'', vertelt Hilde Kieboom, voorzitter van Sint-Egidius in België. ,,We vroegen ons af wie voor ons de leprozen, de uitgestotenen waren van deze tijd. Zo zijn we met ons daklozenwerk gestart.''

Vrienden

In de Kamiano-restaurants kunnen daklozen en zwervers een warme maaltijd krijgen, maar ook douchen; er is een arts en je kunt er naar de kapper. ,,Het is een plek waar ze even mens kunnen zijn en vrienden ontmoeten'', zegt Kieboom.

Daarin biedt Sint-Egidius meer dan maatschappelijke hulpverlening, zegt zij. ,,Wij vullen niet alleen hun hongerige maag. Wat wij doen is ons leven met hen delen en met hen een stukje kerk opbouwen. Pater Damiaan bouwde letterlijk kerkjes voor de melaatsen. Verder richtte hij bijvoorbeeld fanfareorkesten op waarin gehandicapte en verminkte mensen speelden. Hij vormde een gemeenschap met hen. Hij bleef. Uiteindelijk schoot zijn eigen gezondheid er bij in.''

Grootste Belg

In 2005 werd Damiaan door het Vlaamse televisiepubliek uitgeroepen tot 'grootste Belg aller tijden'. Hij bleef onder meer wielrenner Eddy Merckx, zanger Jacques Brel en schilder Peter Paul Rubens voor. ,,In onze geseculariseerde tijd spreekt hij toch aan'', zegt Hilde Kieboom. ,,Er is behoefte om buiten de gebaande paden te gaan en je echt, belangeloos, in te zetten voor de ander. Er is vraag naar een voorbeeld van taai en heldhaftig christen-zijn.''

De leprakolonie op Molokai is er nog. Er leven negentien patiënten. En er is een Vlaamse priester, die de mis met hen viert, de 81-jarige Felix Vandebroek. Eddy Merckx ging er vorige maand kijken. Hij is voorzitter van de Damiaanactie, een Belgisch goed doel dat zich inzet voor lepra- en tbc-patiënten. Hij kwam onder de indruk terug. De natuur is paradijselijk, vertelde hij, maar in Damiaans tijd moet het er ,,een verschrikking'' zijn geweest. ,,Het isolement, de eenzaamheid.''

Lepra was in die tijd ongeneeslijk en met hoge kliffen aan de ene kant en de oceaan aan de andere, was Molokai een natuurlijke gevangenis. Als de laatste patiënten zijn gestorven, wordt de plek een nationaal park.