Grietje Loof is natuurgids bij IVN Natuureducatie en weet veel over paddenstoelen. "Als ik met groepen op pad ga in het bos, waarschuw ik ze direct. Ik vertel dat we paddenstoelen gaan zoeken, aanraken en zelfs ruiken. Maar meer niet. Als je veilig paddenstoelen wil eten, dan ga je maar naar de supermarkt."
Wie geen of weinig kennis heeft van paddenstoelen uit de natuur, moet dus oppassen met plukken en eten. "Je zult je echt meer moeten verdiepen. Een paddenstoelengids alleen is niet voldoende", weet Loof. "Sommige lijken erg op elkaar. Dáár gebeuren de ongelukken."
De voorjaarskluifzwam is ook toxisch. Het lijkt een vriendelijk ding, maar dat is het echt niet. Hij doet denken aan de kluif van een kip.
Zo zijn er eetbare amanieten en amanieten die zelfs dodelijk zijn. "De groene knolamaniet is de giftigste. Het verschil tussen de giftige en niet-giftige amanieten is soms lastig te zien, zelfs voor mij. De vliegenzwam, rood met witte stippen, is bijvoorbeeld ook heel giftig. Maar dat weten de meeste mensen. De voorjaarskluifzwam is ook toxisch. Het lijkt een vriendelijk ding, maar dat is het echt niet. Hij doet denken aan de kluif van een kip."
Ernstige lever- en nierproblemen
Adam Anas, internist-infectioloog in opleiding, zag met eigen ogen dat paddenstoelen tot levensgevaarlijke situaties kunnen leiden. "Een man kwam langs op de spoedeisende hulp met klachten als misselijkheid en braken."
Wat bleek: hij had zelf paddenstoelen geplukt - hij dacht een eetbare soort te herkennen - en deze vervolgens bereid. "Het probleem is dat deze paddenstoel, zelfs voor iemand die vaak paddenstoelen plukt, soms heel erg lijkt op de eetbare soorten."
Het betrof een enorm giftige groene knolamaniet. Giftige paddenstoelen zijn geniepig, want na inname ervaart men de eerste paar uur nog geen klachten. "Na twee tot vier dagen komen patiënten terug met ernstige lever- en nierproblemen, zo ernstig dat zelfs een levertransplantatie nodig kan zijn", legt Anas uit.
"Onze patiënt had gelukkig foto's van de paddenstoelen die ze in de soep hadden gedaan, en daardoor wisten we snel om welke het ging en konden we de juiste behandeling inzetten. Hij ontwikkelde ernstige leverstoornissen, maar dit herstelde zich dankzij de behandeling."
De giftige groene knolamaniet: eet 'm niet. (Foto: 123RF)
Paddestoelen plukken is net als vogels kijken
Loof adviseert paddenstoelenliefhebbers op pad te gaan met een gids die er écht verstand van heeft. "En zelfs dan moet je voorzichtig zijn", benadrukt ze. "Als je op eigen houtje gaat, raad ik je aan om alleen te kijken en te ruiken. Ruiken aan paddenstoelen is ook een leuke manier om ze te ontdekken. Sommige ruiken naar keukenkruiden, zoals kaneel."
Wie serieus is over paddenstoelen, kan ervoor kiezen om een paddenstoelencursus te volgen. "Volg die cursus niet één keer, maar meerdere jaren achter elkaar, zodat je het echt goed begrijpt. Dat is net als met vogels: die kun je nooit in één keer allemaal kennen." En heb je trek? "Haal de paddenstoelen gewoon in de supermarkt."