Herinneringscentrum Kamp Westerbork zet deel archief online: nog 35.000 brieven te gaan

Conservator Guido Abuys is er maar druk mee. Handmatig loopt hij de gehele collectie bijlangs die sinds de jaren tachtig is opgebouwd. Alle fouten worden eruit gehaald, jaartallen en namen nog eens goed gecheckt en vervolgens wordt alles onder de juiste trefwoorden en beschrijvingen in het systeem gezet.

"We hebben nu tussen de vijf- en zesduizend objecten klaar om online te zetten", zegt hij. " Denk dan aan briefkaarten, brieven, documenten, voorwerpen en foto's. En dat is nog maar een topje van de ijsberg."

De objecten zijn voorzien van een omschrijving. En die moet best uitgebreid zijn, want anders dan voorheen moet de informatie ook door niet-conservatoren terug te vinden zijn. Om een voorbeeld te geven pakt Abuys er twee briefkaarten bij die vanuit Kamp Westerbork zijn geschreven. Hij heeft ze vorige week bestudeerd en online verwerkt. "Dit zijn de enige twee briefkaarten die dit gezin heeft geschreven vanuit Kamp Westerbork", vertelt Abuys.

"Ze zijn zo klein mogelijk geschreven, omdat mensen zoveel mogelijk informatie op de kaart kwijt wilden. En je mocht maar eens in de zoveel tijd een briefkaart schrijven", legt hij uit. De conservator kijkt naar de datum van de eerste briefkaart, die dateert van 3 oktober 1943. Dat plaatst het verhaal volgens hem in een context. Mararetha Meijer-Cohen schreef de tekst.

"Wat ze in feite schrijft is dat ze blij is dat het gezin bij elkaar is. Ze schrijft ook dat ze bang is dat ze met het eerstvolgende transport weg moet", omschrijft Abuys. In de tekst komt hij tot de ontdekking dat het gevreesde transport van 5 oktober niet komt. " De namen van de mensen zijn voorgelezen. Ze zijn op weg naar de trein, maar die trein is er niet."

De tweede briefkaart van de familie volgt twee weken later en ligt ook in het archief. Abuys: "Ze schrijft opnieuw bang te zijn om op transport te moeten. Uiteindelijk kunnen we in het systeem achterhalen dat ze op 19 oktober met de trein mee zijn gegaan. We weten dat dat de trein naar Auschwitz is."

Door het bestuderen van al het archiefmateriaal komt Abuys in allerlei familieverhalen terecht. "Je wordt erin gezogen. Wat ik in deze mappen zie", zegt hij wijzend, "is een familieverhaal van de familie Meijering-Cohen en dat is een verhaal van acht tot tien personen. Je leest elk briefkaartje, je leest over hun dagelijks leven en waar ze bang voor zijn."

Die laatste tekenen van leven zijn voor nabestaanden en ook voor andere belangstellenden belangrijke informatie. "Er zijn familieleden over de hele wereld die helemaal niet weten dat wij briefkaarten van hun familie bezitten. Ineens zijn ze soms op zoek, want we krijgen bog dagelijks de vraag of wij weten wat er met bepaalde personen is gebeurd. Als ik dan zoek in ons systeem, stuit je mogelijk op een briefkaart van dat ene familielid."

En nu kunnen nabestaanden dus ook zelf op zoek gaan naar informatie over familieleden, die zelf kunnen zoeken op baraknummers, transportlijsten, familieleden of andere referenties. Volgens onderzoeker José Martin staan er op deze manier al meer dan honderdduizend personen in het bestand. "En we zijn natuurlijk hiermee nog steeds aan het werk."

Abuys is zeker nog tot zijn pensioen bezig met het project. Hij verwerkt zo'n twintig à dertig brieven per dag. In totaal zijn er nog 35.000 brieven te gaan. "We hebben nog veel en veel meer en er komt nog steeds meer binnen", glundert hij.