De arrogante houding van Henk Kamp strookt niet met het leed dat de toeslagenouders is aangedaan

Henk Kamp drukte een belangrijke stempel op de kabinetten-Rutte. Dat werd deze week opnieuw duidelijk toen de oud-minister en VVD’er zich moest verantwoorden voor de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Een jaar geleden werd hij ondervraagd voor die andere parlementaire enquêtecommissie, over de gaswinning in Groningen.

De overeenkomst tussen die twee verhoren: zelfreflectie op het eigen handelen ontbreekt. Tegen de adviezen in verhoogde Kamp (destijds minister van economische zaken) in 2013 de gasproductie in Groningen. Hij betuigde weliswaar spijt, maar bleef zich verdedigen door te beweren dat hij moest zorgen voor leveringszekerheid. De veiligheid van de Groningers deed er niet toe.

Een ontluisterende conclusie, zeker met de kennis van nu. Maar dit verhoor viel in het niet bij de verdediging van Kamp over zijn fraudebeleid van destijds. Kamp (minister van sociale zaken tussen 2010 en 2012) stond aan de wieg van de strenge fraudewet die overigens kon rekenen op een groot draagvlak in de Tweede Kamer. Daar bestond een behoefte om fraudeurs van uitkeringen zwaar te straffen, en de burger te wijzen op de eigen verantwoordelijkheid.

Arrogante houding

In zijn verhoor verdedigde Kamp de fraudewet door te wijzen op het sentiment in de samenleving. Maar opmerkingen van zijn ambtenaren die meerdere keren benadrukten dat het wel meeviel met die fraudecijfers – slechts een klein deel overtrad moedwillig de regels – negeerde Kamp. Ook de Raad van State gaf destijds al aan dat de omvang van de fraude in het niet viel met de sancties die werden opgelegd.

Kamp was en is niet onder de indruk. Hij blijft zijn aanpak verdedigen, zelfs met de kennis van nu. Wetende dat toeslagenouders nog altijd geen recht wordt gedaan, kinderen uit huis geplaatst zijn en een kabinet is gevallen over de toeslagenaffaire. Overigens is dat niet enkel de omstreden fraudewet aan te rekenen. Belastingambtenaren overtraden stelselmatig de wet op zoek naar fraudeurs.

Maar onder Kamp werden de zaadjes geplant voor de nietsontziende aanpak. Je zou verwachten dat een bestuurder zou terugblikken met spijt, met een gevoel van: zo hadden we het niet bedoeld. Dat doet Kamp niet. Hij is ervan overtuigd dat hogere boetes leiden tot minder fraude. En mensen die om wat voor reden dan ook een fout maakten in het complexe toeslagensysteem, hoeven als het aan Kamp ligt niet op mededogen te rekenen. Zij moeten zich goed laten informeren, vindt de oud-bewindsman.

Deze arrogante houding strookt niet met het leed dat tienduizenden mensen is aangedaan. Het is te hopen dat de nieuwe ploeg politici die na de verkiezingen aantreedt wél een zekere mate van mededogen en zelfreflectie heeft.