Zo leer je aankomend verplegers, kappers en onderwijsassistenten wél lezen

Veel mbo-studenten verlaten school onder het zogeheten 2F-niveau, de leesvaardigheid die minimaal van hen wordt verwacht. Terwijl het ook voor hen van groot belang is om geschreven informatie te kunnen begrijpen, te analyseren en toe te passen. Niet alleen als ze hun opleiding goed willen doorlopen, ook als voorbereiding op de werkplek.

Als docent Nederlands zie ik dagelijks waar het misgaat, maar ik zie ook wat mbo-studenten wél kan motiveren om een boek te pakken.

Allereerst moet het leesonderwijs zich minder richten op examens en meer op de context van de tekst. Aan de meeste mbo-opleidingen lijkt het halen van het centraal examen het voornaamste doel. Dat leidt tot een verschraling van leesonderwijs.

Trucjesonderwijs

Het zorgt bovendien voor trucjesonderwijs: studenten die bijvoorbeeld verwijswoorden moeten aanwijzen – woorden die naar andere woorden verwijzen – kunnen dit met behulp van een trucje. Maar de tekst begrijpen doen ze niet.

Vaak sluit de lesstof ook niet aan bij interesses van studenten. Daardoor zien ze het nut van de lessen leesvaardigheid niet in: ze raken minder gemotiveerd.

Door een betere samenhang met de beroepsvakken op het mbo zullen de lessen leesvaardigheid aansluiten bij interesses van studenten. Denk aan het lezen en bespreken van vakspecifieke literatuur, handleidingen, rapporten en actuele artikelen. Dat vergroot direct ook de woordenschat en algemene kennis van de student.

Van papier lezen

Ten tweede is het van belang dat studenten niet enkel digitale leermiddelen en methoden aangeboden krijgen, zoals steeds vaker het geval blijkt in het mbo. Het leesonderwijs moet studenten helpen bij het ontwikkelen van een diepgaand begrip van teksten en uit onderzoek blijkt dat digitale methoden dit kunnen belemmeren.

Studenten onthouden informatie beter, lezen aandachtiger en begrijpen informatieve teksten beter wanneer zij die van papier lezen. Analoge teksten helpen hen de aangeboden informatie beter op te slaan.

Verder moet het mbo meer aandacht krijgen voor de waarde van fictie, zoals romans. Het lezen ervan vergroot de woordenschat, versterkt begrip van grammatica en verbetert de leesvaardigheid. Maar het grootste voordeel van verhalen en romans is de oneindige schat aan onderwerpen. Docenten kunnen naar hartenlust putten uit onderwerpen die aansluiten bij de beroepspraktijk. Denk bijvoorbeeld voor opleidingen in de gezondheidszorg aan werken in het ziekenhuis als onderwerp.

Verhalen en romans geven inzicht in anderen

Fictie geeft studenten bovendien de mogelijkheid zich in te leven in de personages en situaties die ze van huis uit misschien niet kennen. Dat helpt hen empathie te ontwikkelen en inzicht te krijgen in emoties en gedragingen van anderen. Dat is van het grootste belang voor bijvoorbeeld studenten maatschappelijke zorg, verpleegkunde, uiterlijke verzorging, pedagogisch werk en onderwijsassistent. Bovendien gaan mbo’ers dankzij aansprekende romans ook weer lezen met plezier.

Studenten op het mbo lezen steeds slechter, het is dus hoog tijd dat het leesonderwijs verbetert. Maar bied dan ook teksten aan die voor hén iets betekenen en die aansluiten bij hun toekomstige beroep. Zorg voor samenhang met de beroepsvakken, voor teksten op papier en vooral ook voor romans en verhalen. Ook deze studenten hebben recht op een succesvolle toekomst – waarvoor lezen een belangrijke voorwaarde is.

Lees ook:

Taalarmoede neemt toe, inspectie roept scholen op meer te doen

Duizenden mbo-studenten komen onvoldoende geletterd van school. Zo wordt de groep van 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland dankzij het onderwijs niet kleiner, maar groter. Dit stelt de Inspectie van het Onderwijs in haar jaarverslag.

Begrijpend lezen verbeter je niet door te oefenen, maar door kennis te vergaren

Een leerling die minder goed technisch leest, maar veel van het onderwerp weet, begrijpt een tekst beter dan een technisch goed-lezende leerling. Richt je dus vooral op kennis, vindt Paul Kirschner.