In het benauwende ‘Reality’ wordt het verhaal van een klokkenluider allengs zenuwslopender

Films over klokkenluiders draaien vaak om een klassiek dilemma: is de klokkenluider nu held of misdadiger? Door de wet te overtreden vervult de klokkenluider vaak een cruciale functie, door kennis te delen met de buitenwereld die een pijnlijke, soms zelfs misdadige realiteit blootlegt.

Het verhaal van Reality Winner past perfect in dat grijze gebied tussen wetsovertreding en rechtvaardigheid. Winner lekte als medewerker van de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA in 2017 geheime documenten naar de pers waarmee bewezen kon worden dat Rusland zich actief had bemoeid met de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Winner legde daarmee ernstige scheuren bloot in het fundament van de democratie, maar betaalde uiteindelijk (als enige) de prijs met een jarenlange gevangenisstraf.

Winner zou later verklaren dat de hele situatie traumatiserend was geweest, en dan met name de dag waarop de FBI op de stoep stond met een huiszoekingsbevel. De uren van verhoor die daarop volgden, werden vastgelegd op audio, en de (publiek gemaakte) transcriptie vormde weer de basis voor de film Reality van debuterend regisseur Tina Satter, die het verhaal eerder op de planken bracht in een toneelstuk. Satter neemt die minimalistische theatervorm mee naar haar film, die vrijwel woord voor woord gebaseerd is op de FBI-transcriptie, en zich grotendeels afspeelt in en rond Winners huis.

Die minimalistische aanpak past uitstekend bij het claustrofobische gevoel dat Winner (Sydney Sweeney, bekend van HBO-series The White Lotus en Euphoria) ervaart vanaf het moment dat ze de FBI-agenten (gespeeld door Josh Hamilton en Marchánt Davis) voor haar deur ziet staan. Ze hebben een huiszoekingsbevel omdat Winner mogelijk ‘verkeerd is omgegaan met geheime informatie’. Meewerken is volgens de agenten ‘vrijwillig’, maar Winner weet zelf ook wel dat ze vanaf dat moment geen kant meer op kan. In eerste instantie ogen de agenten nog vriendelijk, maar in het zenuwslopende uur dat volgt, wordt Winner steeds verder in de hoek van misdadiger gedreven – treffend gevangen in het dreigende lengteverschil tussen de agenten en de tengere Sweeney.

Wat volgt, is een bekentenis in slow motion, waarbij de (goede?) intenties van Winner steeds meer worden vermalen door de kille letter van de wet. Reality is geen kat-en-muisthriller, maar eerder een thriller waarbij de muis vanaf het begin weet dat ze heeft verloren. Laat het maar aan de voortreffelijke Sweeney over om dat benauwende gegeven uit te spelen met haar grote, indringende ogen en hulpeloze gelaatsuitdrukking. Winner blijkt kansloos tegen de hoeders van het systeem, voor wie deze jonge vrouw tijdens de huiszoeking heel even geldt als staatsvijand nummer één. Hoe zuiver haar intenties ook waren: ook in haar kleine huis is de wet een dreigende onontkoombaarheid.