In het bos zijn de wilde dieren: knokken voor de aardigheid

Lag hij lekker in bed met zijn lief, in een appartement in de Antwerpse binnenstad, stormden daar opeens gemaskerde mannen de kamer binnen. Boem! Niets minder dan een hartverzakking.

Wat!? Een arrestatieteam van de Antwerpse politie. Tien man dus, hij heeft ze geteld, om 5 uur ’s morgens op 26 april 2018. Hier, kijk maar naar de bewijzen van die nachtmerrie: bij de deur van zijn woning zit nog een gat in de deurpost, duidelijk dat. En daar, ja daar in de muur zit godnondeju een flinke pit.

Sebastian Steveniers, Belgisch fotograaf van professie, kijkt er naar alsof hij het zelf nog steeds niet kan geloven.

Daar ging hij, geboeid afgevoerd, geblinddoekt. De trap af, een busje in, naar een gevangenis, iets verderop in de stad. Wat is dit? Wat had hij gedaan?

Hij had gedaan wat hij altijd doet: foto’s maken. En dan niet snel snel erop en eraf, en hup naar de krant, in zijn geval De Standaard. Nee, hij was bezig met een project, een langdurige aangelegenheid waarmee hij al twee jaar bezig was: bosfights. Een door hem bedacht woord, een combinatie van Engels en Nederlands. Het gaat om bosgevechten, dat staat vast. Ja, vechten in het bos van een stelletje gasten, en dan kan hij het fotograferen, vastleggen, zo dichtbij mogelijk. Een fotodocumentaire, zo zou je het kunnen noemen. Hij was al bij twaalf bosgevechten geweest.

Dit zou hij hebben gedaan, dit kreeg hij te horen van justitie: U wordt verdacht van het organiseren van free fights, lid te zijn van een criminele organisatie en als bevelvoerder zodanig op te treden.

Waaaattttttttttt? Waar gáát dit over? Was dit een grap, of zo? Zo’n verborgen camera-iets, wat je wel eens op tv ziet? Gaan we die Sebastian Steveniers een geintje flikken?

Maar het was hartstikke heus, zo echt als echt kan zijn. Zat hij drie weken in de cel, tussen de moordenaars en zo. Dat wil je toch niet. Zijn hele huis werd in de tussentijd omgekeerd en leeg getrokken.

Ja, hoe en waarom? Dat zat zo: die justitiële functionarissen hadden ’m gezien op een filmpje van een getapte smartphone. Daarop waren dus bosfights gaande, gasten die elkaar te lijf gingen, en er liep er eentje rond – hij dus – die niets deed, maar je hoorde ’m wel zeggen: kom op, gasten. Dat leek verdomd veel op aanmoedigen, dus hij moet wel een aanmoediger zijn. Die moesten ze hebben. Die moesten ze eens flink in de kraag vatten.

Hij was maar een fotodocumentaire aan het maken, zei hij, ter verdediging, geloof me toch. Hij werkte al vijf jaar als fotograaf van De Standaard. Tientallen getuigenissen werden overhandigd afkomstig van journalisten, fotografen, redacteuren en van nog meer mediavolk. Dat hij dus een fotograaf was. Hij mocht de cel uit, maar schoongeveegd werd zijn blazoen niet. Hij mocht sowieso geen bosgevechten meer bijwonen. Net als 66 bosvechters moet hij zich voor de Antwerpse rechtbank verantwoorden op 12 april. Justitie gelooft niet dat zijn rol zich beperkt tot fotograaf.

Zullen we maar zeggen dat hij en het onderwerp en elkaar aan het zoeken waren, de fotograaf en zijn vechtende bosmannen. Hij zocht al een tijdje een reportage in de marge van de samenleving, niet dat brave, maar iets met een goor randje. Hij wilde daarom iets doen rond hooliganisme. Gewoon een stelletje retefanatieke voetbalsupporters in beeld brengen hem te uitgekauwd. Als aanhanger van FC Antwerp ging hij met een stel gelijkgestemden mee naar een kickboks-kamp, en daar liep De Man met de Zonnebril rond, een zonnebril was in zijn geval noodzakelijk omdat hij twee blauwe ogen had opgelopen bij... Ja, bij wat eigenlijk, vroeg Steveniers. Op zijn smartphone toonde De Man met de Zonnebril een filmpje van een vechtpartij in de bossen, tussen de bomen en struiken, en vertelde over hoe en waarom. Dat daar rivaliserende voetbalsupporters elkaar in het geniep bevechten. Dat er sprake is van een uit Oost-Europa overgewaaid fenomeen, van supporters die een stadionverbod hadden, die gek werden van de boetes, maar wel zin hadden om te knokken, als echte mannen. Baf! Knal! Bof! Een eerlijk gevecht, zeg maar.

Dit was wat hij zocht! Boven zijn hoofd lichtte een lampje op, en een uitroepteken erbij.

Hier was niets over bekend, dit had nog niemand gefotografeerd, bij zijn weten.

Of hij een keer mee mocht, vroeg hij De Man met de Zonnebril. Een half jaar later was het zover, net over de grens. Tilburgers met Antwerpenaren, zij van Willem II met zij van FC Antwerp in het bos tegen andere bosvechters van een niet nader te identificeren voetbalclub. Wat hij zag was een gevecht van nog geen dertig seconden, met aan iedere kant een leider die toezicht hield en een gelijk aantal vechtersbazen aan iedere kant. Geen wapens, wel handbescherming. Als iemand op de grond ligt, blijf je van hem af. Goed getrainde vechters die schreeuwend in een halve minuut los gaan, pure chaos, in een rush van adrenaline.

Wie overeind blijft staan, heeft gewonnen. Nog een tweede ronde? Ja? Nee. Nee, dan een hand en een knuffel. En gezamenlijk een pintje. Even weg uit de realiteit, lekker knokken om het knokken. Een zwaargewonde was er nog nooit gevallen.

Dit leek in niets op de vechtpartijen van vroeger in en rond het voetbalstadion, waarbij de van haat overlopende hooligans elkaar bestookten, bevochten met alles wat voorhanden was. Dit ging ging over vriendschap, over moed en opgepropte dadendrang, meende Steveniers. Denk aan gladiatoren, een knokpartij tussen twee stammen. Alle grote voetbalclubs in Nederland, België en Scandinavië deden eraan mee, zo begreep hij. 

Losgezongen van het voetbalstadion, vechten in het groen. Maar: strikt geheim. Dus: geen pottenkijkers, geen andere mensen, en eigenlijk ook geen media. Wat werd vastgelegd, deden ze zelf, deelden ze zelf. Dat hij mee mocht, was al een wonder. Mondje dicht, dat sowieso, en als hij dan toch iets wilde maken als fotograaf wilden de bosvechters dat van tevoren zien.

Wow... nou... zo... Wat hij deed, vonden ze toch wel heel erg cool. De bosvechters vonden het mooi zichzelf zo terug te zien, in zwart-wit. Ze zagen zichzelf nooit goed in actie – in actie was er geen moment om stil te staan bij het moment, daarvoor duurde het te kort. Hij zorgde als het ware voor herinneringen, iets om op terug te vallen. En dan die details! Het leken wel foto’s uit handgevechten in vroeger tijd, alsof het oorlogsfotografie was, geworstel in loopgraven.

Je hebt goud in handen, zeiden zijn collega’s die hij zijn werk liet zien, in het begin. Uiteindelijk zou hij meer dan 3.500 foto’s schieten, maar geen van de foto’s kreeg hij terug in handen, na de inval. Voor justitie geldt de harde schijf met de foto’s als keihard bewijs van de illegale vechtpartijen.

Hij verzon een list, en een behoorlijk goeie ook, gezien het resultaat van zijn serie Bosfights/Leef vrij die al in het Fotomuseum in Antwerpen was te zien, nu in Kortrijk en Charleroi, en in het voorjaar tijdens Rotterdam Photo wordt getoond. 

Hij wist veertig foto’s bij elkaar te sprokkelen, via sociale media, eerder gestuurd naar de bosvechters. Of hij bleek onafgewerkt materiaal naar zijn vriendin te hebben gestuurd. Of de kwaliteit enigszins belabberd was, deed nu niet meer ter zake. De foto’s bestonden nog, dat was het belangrijkste. 

Wat rauw was, was nu nog rauwer geworden: de harde werkelijkheid was er nog overheen gegaan. De foto’s hadden zich als het ware vrijgevochten uit gevangenschap.