De filmwereld was nog niet klaar voor de eerste zwarte acteur die een Oscar won voor een bijrol

De filmwereld was er nog niet klaar voor. Dat zei Louis Gossett jr. eens over zijn historische Oscarwinst in 1983: de eerste zwarte acteur ooit die won in de categorie beste bijrol. En daarmee doelde hij op het jaar nádat de Academy hem had bekroond voor zijn spel als de snoeiharde drilsergeant in An Officer and a Gentleman, toen geen van de filmstudio’s hem vroeg voor een mooie rol in een nieuwe productie.

Verlegen om werk zat Gossett echter nooit: hij was op dat moment al een veelgevraagd televisieacteur, bovenal vanwege zijn met een Emmy bekroonde aandeel als de slaafgemaakte Fiddler in de miniserie Roots, het slavernijfamilie-epos en kijkcijferkanon dat zich in de jaren zeventig nestelde in het collectieve Amerikaanse geheugen. En later zou ook dat filmrollenaanbod nog aantrekken.

Speciaal voor de rol in An Officer and a Gentleman, met ster Richard Gere in de hoofdrol als losbandige aspirant-militair, liet Gossett zich trainen op een échte legerbasis: hoe je die rekruten het beste kon afbreken en opbouwen. ‘Een harde man met een hart van goud’, zo herinnerde Gere zich zijn collega.

Op de set van An Officer and a Gentleman ontweek Gossett het gewone sociale contact, om zo diep mogelijk in zijn giftige rol te blijven.

Toneel

Louis Cameron Gossett jr. groeide op in Coney Island in het New Yorkse stadsdeel Brooklyn. Vader was portier, moeder verpleger. Een sportblessure bracht hun atletische zoon ertoe zich in te schrijven voor het schooltoneel, waar zijn kwaliteiten meteen opvielen.

Al op zijn 17de stond Gossett op Broadway, in de productie Take a Giant Step (1953). Ook sloeg hij een aanbod van de professionele basketbalploeg de New York Knicks af om op de set te kunnen staan van A Raisin in the Sun, zijn biosoopdebuut uit 1961.

Gossett kon een intimiderende verschijning zijn, met zijn kale schedel, priemende blik en rappe tong. Hij zou zijn Oscarwinnende rol als het onverbiddelijke militaire gezag in 1986 overdoen in Iron Eagle, plus de drie vervolgdelen op de jachtvlieger-actiereeks die meelifte op het succes van Top Gun.

Voor de miniserie Roots, naar de roman van Alex Haley, vroegen de makers hem juist voor een gedienstigere rol: die van de muzikale slaafgemaakte Fiddler, die zich als mentor ontfermt over Kunta Kinte, de opstandigere held van de serie. Eerst voelde Gossett er niks voor om ‘een soort oom Tom’ te spelen, later draaide hij bij: die Fiddler was op zijn manier ook een overlever.

Muziek

Gossett was muzikaal begaafd. Hij trad op als folk- en blueszanger in de cafés van het New Yorkse folkmekka Greenwich Village, en bracht in 1970 het album From Me to You uit. Ook schreef hij voor Richie Havens het anti-oorlogsnummer Handsome Johnny.

In zijn in 2010 gepubliceerde memoires, An Actor and a Gentleman, belichtte Gossett het racisme en de weerstand die hij ervoer in zijn carrière en leven. Zo werd hij eens, toen hij gewoon ’s avonds wandelde door Beverly Hills, door een agent aangehouden en met handboeien aan een boom bevestigd. Ook werd hij slechter betaald dan zijn witte collega’s op de set.

Gossett, die uiteindelijk in meer dan tweehonderd televisieseries en speelfilms speelde, bleef tot kort voor zijn dood actief. Eerder dit jaar was hij nog te zien in de nieuwe bioscoopbewerking van The Color Purple. De acteur was driemaal gehuwd, en laat twee zoons na.