Tom Boonen rijdt zijn laatste koers, België in de ban van zijn afscheid

Antwerpen, zondagmorgen. Een half uur voor de start van de Ronde van Vlaanderen staan op de Grote Markt zeven renners van de Quick-Step-formatie op het podium. Ze wachten op nummer acht: Tom Boonen. Die staat nu nog beneden en wacht op het seintje dat hij naar boven mag gaan.

Intussen begint de menigte massaal met de IJslandse Vikingkreet. Dan is het moment daar. Terwijl het ritmisch geklap zijn hoogtepunt nadert, komt hun Tommeke Boonen het podium oprijden. De rechterhand los van het stuur, de wijsvinger naar boven gericht en een grote grijns op zijn gezicht. Dit is de entree van een popster.

Al weken, maanden eigenlijk, is België in de ban van het afscheid van Tom Boonen (36). Zondag rijdt hij zijn laatste wedstrijd: Parijs-Roubaix, de kasseienklassieker die hij al vier keer won en die hem zo na aan het hart ligt. 'Ik wilde alleen stoppen op de piste van Roubaix', zei hij afgelopen zomer. 'Daar ben ik geboren als renner. Daar houdt het voor mij op.'

Bijlages zijn al vol geschreven over zijn afscheid, er werden twee tv-series gemaakt en toen Boonen woensdag tijdens de Scheldeprijs moest plassen werd daar meteen melding van gemaakt op de nationale tv. Wielerfans schilderden tijdens de Ronde van Vlaanderen niet alleen zijn naam op het wegdek, maar ook zijn beeltenis, als was Tom Boonen een wielergod. Lang, sterk en explosief.

In Oudenaarde, finishplaats van de Ronde, staat het Centrum Ronde van Vlaanderen, een wielermuseum en bezoekerscentrum ineen. Jarenlang was Rik Vanwalleghem er de baas. Gevraagd naar een verklaring voor de verafgoding van Tom Boonen zegt hij: 'Tom koerst als een Flandrien en hij praat als een Flandrien: zonder kapsones. Hij is één van de onzen.'

Even later: 'Kijk, hier in Vlaanderen denken we dat alleen onze koersen er toe doen. Uit zelfbescherming waarschijnlijk, want zodra het echte klimwerk in de Tour de France begint, tellen we niet meer mee. Tom is nog zo'n echte Vlaamse coureur in de traditie van Flandriens als Briek Schotte, Johan Museeuw en Peter Van Petegem; bonkige types die de pedalen martelden op de kasseien en ten aanval trokken. Dat spreekt hier aan.'

CV Tom Boonen

Geboren 15 oktober 1980 in Mol, België

Overwinningen
Parijs-Roubaix: 4x Ronde van Vlaanderen: 3x Gent-Wevelgem: 3x E3 Harelbeke: 5x Kuurne-Brussel-Kuurne: 3x Wereldkampioen: 2005 Tour de France: zes etappes, groene trui in 2007, vier dagen gele truitruidrager in 2006

Behalve dat Boonen vier keer de sterkste was in Parijs-Roubaix (2005, 2008, 2009 en 2012) won hij ook drie keer de Ronde van Vlaanderen, drie keer Gent-Wevelgem, vijf keer E3 Harelbeke en drie keer Kuurne-Brussel-Kuurne. Verder op zijn erelijst: wereldkampioen in 2005, de groene trui in de Tour de France in 2007, vier dagen gele truitruidrager in 2006 en in totaal zes Touretappes.

'Een fraai palmares', zegt Vanwalleghem. Maar er is nog méér. 'Hoe die prestaties vervolgens worden vertaald in de media, de impact ervan, hangt af van hoe communicatief vaardig je bent. Flandriens staan van oudsher bekend als zwijgzame boerenpummels die louter met hun pedalen kunnen spreken, maar Tom is anders. Hij heeft de sportieve erfenis van de Flandriens doorgetrokken, maar daar een sausje van imagebuilding en pr overheen gegoten. Hij is een moderne Flandrien.'

De Kempen

De lange Boonen (1.92 meter) groeide op in het hart van de Kempen, een streek vlak onder de Nederlandse grens bij Eindhoven, zonder grote steden, maar gezellig en volks en vol naaldbossen en frituren. Aan de Molsesteenweg in Balen ligt Odrada Interieur. Van de buitenkant is het een alledaagse zaak waar je meubels en keukens kunt kopen. Maar wie naar binnen gaat, stapt een soort van Tom Boonen-museum binnen.

In het eetgedeelte hangen onder meer zijn groenepuntentrui uit de Tour van 2007 en de trui waarin hij in 2005 de eerste keer Parijs-Roubaix won. Verder staat er een fiets van Boonen uit 2012. 'Daar kijk ik dus elke dag tegenaan met de lunch', lacht eigenaar Jo Van Hove van het familiebedrijf.

Odrada is sponsor van de eerste wielerploeg van Boonen: Balen Bicycle Club. Toen in 2004 een koersshirt van Boonen werd geveild voor de kinderslachtoffers van de tsunami in Zuidoost-Azië, bracht Van Hove het hoogste bod uit. Later kreeg hij van Boonen diverse truien geschonken, als geste. Zo ontstond zijn bonte verzameling.

Ook hier klinkt het verhaal van de held die ondanks zijn successen zo gewoon is gebleven. Als hij voorbij fietst, meestal in de vroege morgen, steekt hij altijd even vrolijk zijn hand op, zegt Van Hove. 'Tom is echt een volksmens. Altijd een vlotte babbel en dat zangerige, vrolijke Kempense accent. Dat waarderen de mensen. Hij is niet anders gaan doen omdat hij toevallig goed kan fietsen.'

Misstappen

Maar klopt dat wel? In de hoogtijdagen van Boonens carrière werd hij drie keer betrapt op cocaïnegebruik. In het uitgaansleven, buiten competitie, dus geen dopingmisdrijf. Maar het leidde er wel toe dat Boonen niet mocht starten in de Tour de France van 2008, omdat hij 'het imago van het evenement zou schaden'.

Ook reed hij in 2007 zijn gele Lamborghini in de prak tegen een elektriciteitspaal, omdat hij zou hebben moeten uitwijken voor een kat en werd zijn rijbewijs drie keer ingenomen wegens te hard en onder invloed rijden. En er was een kortstondige relatie met de 16-jarige Sophie van Vliet, dochter van oud-coureur Leo van Vliet.

Meubelzaakeigenaar Van Hove is voorzichtig: 'Ach ja, ik ben daar niet bij geweest hè. Maar Tom is ook maar gewoon een jongen die af en toe zijn pintje drinkt.'

Het is hoe de meeste Belgen tegen de uitspattingen aankijken; een beetje schouderophalend. Wie veel moet opofferen mag ook weleens uit de band springen. De affaires maakten van Boonen eerder een martelaar dan een bandiet, al heeft hij zich door zijn misstappen nooit kunnen profileren als ambassadeur van een sport die wilde afrekenen van zijn besmette verleden.

In een interview vertelde Boonen eens hoe dat ging, toen het bekend was geworden dat hij drugs had gebruikt en was gaan trainen in het bos om toch vooral maar niemand tegen te komen. 'Plots zag ik een auto. Een wildvreemde vrouw draaide haar raampje open en begon te spreken. Ze zei dat het volk achter mij zou blijven staan. Haar speech was overweldigend. Toen ik naar huis reed, zat ik bijna te bleiten (Vlaams voor huilen, red.) op de fiets.'

'Als mens, als persoonlijkheid, is Tom heel aanvaardbaar voor de gemiddelde Vlaming', stelt Vanwalleghem. 'Men heeft respect voor het feit dat hij zijn problemen heeft opgelost en niet voor drugs en vrouwelijk schoon is bezweken. Dat getuigt van een Flandrien-achtige karaktersterkte.'

Ook een verhuizing naar Monaco, vooral ingestoken door het aantrekkelijke belastingklimaat, is hem nooit kwalijk genomen. Vanwalleghem begint te lachen. 'De fiscus ontduiken is een nationale sport in België. Het maakt Tom juist sympathiek. Bovendien heeft hij de fiscus ruimhartig (een bedrag van naar verluidt 1 tot 1,5 miljoen euro, red.) terugbetaald voor de belastingontduiking.'

Sinds vijf jaar is de Kempenzoon weer terug in zijn geboortesteek. Hij woont in Balen, samen met zijn eerste liefde Lore en hun tweeling. In een villa met een oprijlaan, met zoveel vertrekken dat hij een bel heeft laten installeren in de slaapkamer zodat hij nooit de dopingcontroleur kan missen. En zijn meubelen? 'Ja, die koopt hij nog steeds bij ons', zegt Jo Van Hove van Odrada trots.

Madrid 2005

In de zaak hangt ook de regenboogtrui uit 2005, waar Boonen zo verliefd op was dat hij tijdens trainingsritjes zijn ogen niet kon afhouden van de etalageruiten en zo bijna een ongeluk veroorzaakte. Die zege in Madrid, zei Boonen naderhand, markeerde zijn carrière. 'Daarna brak de gekte los.'

Het was op 25 september 2005 dat hij op de lommerrijke Passeo de la Castellana uit het wiel van Alejandro Valverde sprong en de wereld in slowmotion aan zich voorbij zag trekken. In zijn hoofd speelde hij al het radioverslag af, zo zeker was hij van zijn zaak.

Achteraf, zo schrijft hij in zijn autobiografie, was het alsof hij die middag werd weggezapt naar een andere dimensie. 'Die muur van fotoflitsen was de laatste grens tussen mijn oude en nieuwe carrière. Voor en na. En daar voorbij zou niets meer hetzelfde zijn.'

Het was niet zijn mooiste, ook niet zijn moeilijkste overwinning, maar wel zijn belangrijkste. 'Klassiekers komen elk jaar terug. Maar hoeveel kansen krijg je nou op een WK-parcours dat je ligt?'

Vorig jaar in Qatar werd Boonen in de sprint geklopt door de nieuwe wielerheld: Peter Sagan. Dichterbij de wereldtitel zou hij niet meer komen. Boonen had toen al besloten een punt achter zijn loopbaan te zetten. In de zomer stuurde hij een appje naar zijn manager en naar ploegleider Patrick Lefevere, zijn wielervader. 'Rond het contract maar af, in april stop ik ermee.' Het antwoord terug: '2x ok.' Meer woorden waren niet nodig.

Fysiek zou Boonen nog minstens drie jaar meekunnen, zegt Servais Knaven, zijn oud-ploeggenoot bij Quick-Step. 'Maar het getuigt van intelligentie om te stoppen op het moment dat je nog belangrijke koersen kan winnen.'

Knaven, zelf winnaar van Parijs-Roubaix in 2001, zegt maar weinig renners te kennen die zo explosief over kasseien kunnen fietsen als Boonen. Dat maakt hem zondag tot één van de favorieten. 'Hij zal zich moeten afsluiten voor het circus rond zijn persoon. Maar dat kan-ie wel. Het is nog maar één dag hè. En eenmaal op de fiets vergeet hij toch alles.'

Mocht Boonen zondag weer als eerste aankomen op de wielerbaan van Roubaix, dan is hij de eerste renner in de geschiedenis die de klassieker in vijf keer weet te winnen. Dergelijke droomscenario's komen zelden uit, weet hij. 'Maar dan heb ik het in elk geval geprobeerd.'

Boonen liet al weten een rustig afscheid met de ploeg te prefereren zondagavond, ongeacht de uitslag. Op 29 april volgt nog een afscheidswedstrijd die door de VTM live zal worden uitgezonden. Uiteraard voert die koers door de Kempen.

Daarna wil hij een zomer beleven zoals hij dat op Facebook bij anderen leest. Beetje luieren, naar Rock Werchter gaan, vakantie vieren. 'En ik wil zeker nog een keer berggorilla's in Oeganda spotten, voordat ze allemaal uitgestorven zijn', vertelde hij in de Belgische krant Het Laatste Nieuws. 'Er zijn er nog maar driehonderd, dus ik zal rap moeten zijn.'