Voor de één een vloek, voor de ander een zegen: op de Wallen is het als vanouds aanschuiven

Er staat een vrouw te tuinieren op de Amsterdamse Wallen, zaterdagavond om een uur of 10. Met haar handschoenen stampt ze verbeten de aarde aan, in de zwarte bloempotten op de rand van de kade. Geen mens die het opvalt; de blikken van de voorbijslenterende toeristen zijn de andere kant op gericht, op de gevels met rood verlichte ramen.

Bewoner Tilly Wentzel (76) heeft eerder al viooltjes gepoot in een enorme bak voor haar voordeur op de Oudezijds Achterburgwal. Voor de zwarte bloempotten moet ze nog planten kopen. Ze denkt aan ‘iets met prikkels’. Vuurdoorn is een optie.

Het is niet puur hobbyisme dat maakt dat Wentzel hier op zaterdagavond staat te wroeten in de aarde. De nieuwe bloempotten moeten afschrikken, zodat hopelijk wordt voorkomen dat een beschonken groepje toeristen opnieuw ‘haar’ stukje gracht als hangplek uitkiest. ‘Vanochtend lagen de resten van een Chinese afhaalmaaltijd over de hele stoep uitgesmeerd’, zegt Wentzel.

Sinds de prostitutieramen op 1 juli weer open mochten en reizigers en dagjesmensen zich steeds minder aantrekken van coronamaatregelen, is het op de Wallen weer bijna business as usual. Door de smalle steegjes in het Red Light District paradeert zaterdagavond een onophoudelijke stroom van veelal jonge mannen op gympen. Anderhalve meter afstand? Op de drukke kruisingen is 15 centimeter al ambitieus.

Bewoners van de Amsterdamse binnenstad begonnen in juni een petitie die de gemeente oproept het toerisme in het oude centrum actief te begrenzen. De lockdown had een positieve bijwerking, schrijven zij. In de schilderachtige stegen van de monumentale binnenstad die normaal zijn overvoerd met toeristen zaten buren ineens weer samen koffie te drinken op de stoep. ‘Op de Wallen zijn zelfs de eerste bloemenperkjes gespot’, staat in de petitie. ‘Het is eigenlijk bizar dat deze normale buurttaferelen vreemd aanvoelen.’

Er was bij buurtbewoners de hoop dat de coronacrisis een keerpunt zou zijn in de worsteling met het massatoerisme, maar zaterdag blijkt de wens de vader van de gedachte. Het is het derde weekend dat sekswerkers hun beroep weer mogen uitoefenen. Uit café Old Sailor klinkt als vanouds bulderend gelal en op sommige momenten is het schuifelen om vooruit te komen in de toeristenmassa.

‘Too crowded’

Een lichtbak van de gemeente waarschuwt passanten het Wallengebied te mijden wegens ‘too crowded’. Op alle hoeken staan handhavers en zogenoemde gastheren en -vrouwen in rode jacks die toeristen wijzen op het eenrichtingsverkeer voor voetgangers dat hier door de gemeente is opgelegd. ‘Sorry, sir, dit mag hier niet’, wijst zo’n gastheer een corpulente man van middelbare leeftijd op de fles bier in zijn hand. Verongelijkt druipt de toerist af richting prullenbak.

Om 11 uur ’s avonds sluit de politie een deel van de Oudezijds Achterburgwal af voor voetgangers. Een verbaasd meisje van plezier hangt uit de deuropening om te zien hoe het toch kan dat de stroom potentiële klanten voor haar raam ineens is drooggelegd. 

‘Absurd dat er zo veel mensen zijn’, zegt een handhaver in een geel hesje. ‘Dit kan echt niet.’ Maar er iets aan doen, is ook nog niet gemakkelijk: het afsluiten van de ene wal leidt direct tot een opstopping in de steeg om de hoek. Tien minuten later gaat de straat dan ook alweer open.

De gemeente worstelde ook met de Wallen Open Dagen op zaterdag en zondag. Organisator Cor van Dijk van de ondernemersvereniging zegt dat de veiligheidsregio vorige week besloot dat het evenement niet mocht doorgaan, omdat het mogelijk weer extra mensen zou trekken. ‘Maar ze kunnen het helemaal niet verbieden’, zegt Van Dijk, tevens directeur van Casa Rosso, ‘want het gaat om veertig deelnemers die individueel een extra activiteit organiseren.’ Om de gemeente tegemoet te komen, is er sinds donderdag geen reclame meer gemaakt.

Wellicht is dat de reden dat slechts een handvol mensen op zaterdagmiddag de activiteit Vraag het de sekswerker bezoekt in het Prostitutie Informatie Centrum. Bezoekers genieten van een stuk appeltaart terwijl ze luisteren naar het verhaal van de goedgemutste ‘Lisa’ (ze wil niet herkenbaar in de krant). Lisa kwam als student naar Amsterdam, maar was daar meer geboeid door het rosse dan het academische wereldje. ‘Het werk achter het raam past gewoon echt bij mij’, zegt ze vrolijk.

Lisa heeft weinig op met de voorstellen van de gemeente Amsterdam om de raamprostitutie te vervangen door een erotisch centrum elders in de stad. Ze heeft zich ook wild geërgerd aan de bewonerspetitie die het toerisme wil weren in dit gebied. ‘Geen woord over hoe moeilijk de coronatijd voor sekswerkers is geweest. Sommige vrouwen kunnen dankzij dit werk hun kinderen te eten geven, realiseren mensen zich dat wel?’

Nee, voor haar was het een verademing toen ze op 1 juli weer achter het raam kon plaatsnemen. ‘En druk dat het was die eerste dag!’ Hoe dat gaat, coronaproof sekswerk? Vaak handen wassen deed ze al, maar nu werkt ze met extra handdoeken in plaats van lakens, zodat het textiel na elke klant kan worden gewisseld. Verder heeft ze voor de zekerheid een thermometer aangeschaft. Wie Lisa momenteel nog mist, is de Amerikaanse toerist. ‘Die betalen het best.’

Frans en Duits

Het is inderdaad veel Frans en bovenal Duits wat er zaterdagavond over de grachten klinkt, van bezoekers die last minute hebben besloten met de auto naar Amsterdam te komen. Zo is daar Gani uit Stuttgart, die met een groep vrienden naar Nederland is gereden ter ere van zijn 33ste verjaardag.

Wat ze van plan zijn dit weekend? Een beetje rondlopen en waterpijp en wiet roken. ‘Seks!’, roept een van de vrienden. Dansen doen ze ook graag, maar de clubs zijn nog dicht. Dat is eigenlijk het enige dat je in Amsterdam nog merkt van de coronamaatregelen, zegt Omar (30). ‘Verder is het alsof er niks is gebeurd.’

Dat omwonenden wellicht anders hadden gehoopt, kunnen de jonge Duitsers best begrijpen. ‘Het is niet relaxed als er altijd zo veel toeristen voor je deur staan.’ In het normale leven houdt hij best rekening met anderen als het om lawaai gaat, zegt Gani. ‘Maar als je hier rondloopt heb je het gevoel dat je in een attractiepark bent waar alles mag.’ Al filosoferend komen de vrienden tot een oplossing: gewoon al die grachtenpanden omtoveren in AirBnb’s en hotels. Dan zijn de toeristen alleen elkaar nog tot last.